Chronologia średniowiecza

Archeologia – nauka, której celem jest odtwarzanie społeczno-kulturowej przeszłości człowieka na podstawie znajdujących się w ziemi, na ziemi lub w wodzie źródeł archeologicznych, czyli materialnych pozostałości działań ludzkich.
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Chronologia średniowiecza

Post autor: Artur Rogóż »

Chronologia średniowiecza z http://archeologiapolski.pl/
O ile w ustalaniu chronologii epoki żelaza wykorzystywano głównie źródła archeologiczne, to dla okresu średniowiecza bazujemy już przede wszystkim na źródłach historycznych.
Za początek średniowiecza w Europie przyjęło się uważać upadek cesarstwa rzymskiego, a konkretnie datę 476, kiedy to został usunięty z tronu ostatni cesarz rzymski na Zachodzie - Romulus Augustulus.
Przemiany zmierzające do ukształtowania nowej epoki nie następowały jednak nagle, ale stopniowo i niejednakowo ta terenie różnych części europy. Najwcześniej zmiany nastąpiły w Europie Zachodniej i stamtąd rozprzestrzeniały się na wschód. Także koniec średniowiecza trudno wyznaczyć precyzyjnie. Jednak jako granicę przyjmuje koniec wieku XV - okres wielkich artystów, nowych wynalazków i wspaniałych odkryć geograficznych.
W uproszczeniu dla Europy Zachodniej przyjmuje się podział na trzy podokresy: wczesne średniowiecze to wieki od V-VI do IX-X, pełne średniowiecze przypadające na XI-XIII w. i późne średniowiecze datowane na XIV-XV w.

Propozycje systemów chronologicznych wczesnego średniowiecza dla ziem polskich:
Józef Kostrzewski podzielił wczesne średniowiecze na okres przedpiastowski (ok. 600-950) i piastowski (950-1250). Pod wpływem swojego nauczyciela, G. Kossiny, operował też pojęciem okresu wczesnohistorycznego. Opieranie chronologii ziem polskich względem Piastów poprawne jest tylko dla obszarów, gdzie ich władza była realna (gł. Wielkopolska).
Konrad Jażdżewski - uczeń Kostrzewskiego, twórca ośrodka łódzkiego wyróżnił trzy okresy.: okres I 569-800, okres II 800-950, okres III 950-1300.

Chronologia Witolda Hensla dla Wielkopolski:
A- 400 - 600, obecnie przesuwa się to datowanie na 500 - 600;
B- 600 - 800;
C- 800 - 950;
D- 950 - 1100;
E- 1100 - 1250;

Obecnie obowiązująca chronologia dla terenów Polski:
Okres wczesnosłowiański: V/VI - poł. VIIw;
Na Śląsku i w Małopolsce: V - koniec VIIw;
W Polsce zachodniej: V - koniec VIIIw;

Okres plemienny (o. przedpaństwowy): II poł. VII - koniec Xw;
Na Śląsku i w Małopolsce: VIII - II poł. Xw;
W Polsce zachodniej: IX - II poł. Xw;

Okres wczesnopaństwowy: koniec II poł. X - XIIIw;
Od II poł X w. struktury plemienne przekształcają się w ustrój państwowy, dochodzi do chrystianizacji i powiązania Polski z cywilizacją zachodnioeuropejską, powstają miasta przedlokacyjne wokół siedzib władców. Przejście to uwidacznia się w diametralnej zmianie kultury materialnej.

Helena Zoll-Adamikowa analizując przemiany w pochówkach wydzieliła trzy fazy: faza 1 pocz. VI - poł. VII w; faza 2. poł. VII w. - schyłek X w; faza 3. od schyłku X w. do końca średniowiecza.

Systemy chronologiczne innych obszarów Europy środkowo-wschodniej:

Dla terenu Czech i Moraw:
1) okres wczesnosłowiański, wyodrębniony z okresu grodziskowego, tożsamy z wczesnym średniowieczem;
2) okres grodziskowy starszy, czyli przedwielkomorawski- 670 - 800;
3) środkowy okres grodziskowy, czyli okres wielkomorawski- 800 - 950;
4)młodszy okres grodziskowy- 950 - 1200;
5)późny okres grodziskowy-1200 - 1250;

Dla terenu Słowacji:
1) okres wczesnosłowiański-500-końca VIIw; jednakże na południu Słowacji w 568r pojawiaja się Awarzy, dlatego na tym terenie wyróznia się okres słowiańsko-awarski- 568 - VIII/IX w;
2) okres przedwielkomorawski- koniec VII - 800;
3)okres wielkomorawski -800 - 900/950; w PN Słowacji
4)okres staromadziarski od 900 - 950; w PD Słowacji
5) okres państwa węgierskiego/Arpadzi- 950 - 1250;

Dla terenu Węgier:
1) okres awarski- 569-pocz IXw;
2) okres słowiański/napływu Madziarów- (IXw);
3) okres starowęgierski/staromadziarski, zwany okresem zajmowania ojczyzny- koniec IXw-955;
4) okres Arpadów- II poł X w- koniec wczesnego średniowiecza;

Dla terenu Niemiec:
okres grodziskowy: styl I -700 - 950;( okres wczesnosłowiański)
-styl II- 950 - 1000 ( okres środkowosłowiański)
-styl III- 1000 - 1200 (o. młodszy i późny słowiański)
-okres wczesnośredniowieczny/wczesnohistoryczny- do pocz, X w ;
-okres średniowiecza dojrzałego- od X do końca XIIIw;
-okres późnego średniowiecza- XIV - XVw;

Państwo Franków:
1) okres merowiński (o. wędrówek ludów)- 450/480 - 700/720;
2) okres karoliński- 700/720 - 843;
3) okres wschodniofrankijski- 843 - 911;
4) okres saski- 911 - 1024;
4) okres salijski- 1024 - 1125;
5) okres Hohenstaufów- 1125 do końca wczesnego średniowiecza;

Historyczny system chronologii obszarów germańskich:
Frühsmittelalter 568 - 911
Höchesmittelalter 911 - 1250
Spätmittelalter 1250 - 1500

RUŚ (Ukraina, Białoruś i Rosja zachodnia):
1) okres wczesnosłowiański- poł V - koniec VIIw;
2) okres plemienny/przedpaństwowy- koniec VII - II poł X w;
3) okres Rusi Kijowskiej, czyli staroruski- II poł X - 1240;

BAŁTOWIE (płn-wsch. Polska, Litwa i Łotwa):
Środkowa epoka żelaza 400 - 800/850
Późna epoka żelaza 800/850 - 1200/1250

Dla terenu Skandynawii:
1) Okres wędrówek ludów- 375/400 - 550;
2) Okres przedwikiński (Vendel)- ok. 550 - 800;
3) Okres wikiński wczesny- 800 - koniec IXw;
4) Okres wikiński środkowy- koniec IX - 2 poł. Xw;
5) Okres wikiński późny- 2 poł. X - ok. 1050;

BIZANCJUM
Okres wczesnobizantyjski VI - poł. IX w
Okres środkowobizantyjski poł. IX - poł. XIII w
Okres późnobizantyjski poł. XIII w - 1453

Chronologię opracowano na podstawie: M. Parczewski "Systemy chronologiczne wczesnego średniowiecza dla ziem polskich i ościennych"
i innych.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Archeologia Polski”