W wojnie 1920 r. Stefan Żeromski był polskim korespondentem wojennym. Z tego czasu pochodzi „Na probostwie w Wyszkowie” – obszerna relacja z plebanii, z której dopiero co uciekli Julian Marchlewski, Feliks Dzierżyński i Feliks Kon, szykowani przez Moskwę na rząd Polskiej Republiki Rad. Żeromski przy obficie słodzonej herbatce przypomniał sobie, że Marchlewski był niegdyś jego wydawcą; „… Posiadam stos jego listów, w których na licznych arkuszach spisane są statuty, umowy, kontrakty co do tłumaczenia pewnych moich pisanin na język niemiecki. Ponieważ, mimo owych statutów i wieloparagrafowych kontraktów (…) z owych szeroko opisanych i solennie zapowiedzianych korzyści materialnych mam w zysku tylko cenne autografy dra Juliana Marchlewskiego, poczułem się, jak powiadam, prawowitym właścicielem cukru, zostawionego przezeń w Wyszkowie…”
Zarzuty pisarza wobec wydawcy były prawdziwe, a historia wydawnictwa taka: Rosja nie była członkiem międzynarodowej konwencji o prawie autorskim, więc rosyjscy (a także polscy pochodzący z Kongresówki) pisarze nie dostawali tantiem za publikacje i przedstawienia zagranicą. W tę niszę rynkową postanowił na początku 20. wieku wejść bohater książki Elizabeth Heresch, biznesmen i rewolucjonista Aleksander Parvus. Powołał w Monachium „Wydawnictwo rosyjskiej i północnej literatury”, a kredyt na założenie spółki poręczył jego przyjaciel i wspólnik Julian Marchlewski. Zwłaszcza wydanie książki „Na dnie” Maksyma Gorkiego okazało się strzałem w dziesiątkę, jednak Parvus szybko wydał pieniądze na podróże, zlikwidował spółkę, a Marchlewskiemu zostawił… problemy.
Autorka „Sprzedanej rewolucji” fascynująco opisuje jak to Wilhelmińskie Niemcy właśnie dzięki Parvusowi zostały akuszerem reżimu bolszewickiego w Rosji. W czasie „wielkiej wojny” cesarska Rzesza hodowała sobie rosyjskich bolszewików, sponsorowała ich i w końcu – po upadku cara – popchnęła do skutecznej rewolty przeciw Rządowi Tymczasowemu. To był polityczny majstersztyk, gdyż Lenin, tak jak to obiecywał, postanowił szybko zakończyć wojnę z Niemcami na niekorzystnych zresztą dla Rosji warunkach. To pozwoliło Rzeszy walczyć jeszcze przez rok na zachodzie.
Bohater pracy Aleksander Parvus (właściwie Izraił Łazarewicz Gelfand) był z wykształcenia ekonomistą, a z temperamentu finansistą, publicystą i rewolucjonistą. Autorka trafnie pisze: „Izraił Łazarewicz bez trudu łączył podziw dla idei Marksa i Engelsa z pragnieniem, żeby samemu stać się bogaczem, a tym samym jednym z >>przeklętych kapitalistów<<”. Dla tej historii ważne jest, że Gelfand był Żydem, a dzieciństwo spędził w Odessie. Rosja w tym czasie była krajem wojującego antysemityzmu. Pierwsza fala rosyjskich pogromów nastąpiła w 1881 roku – po zabójstwie cara Aleksandra II przez działaczy „Narodnej Woli”, drugą (znacznie bardziej krwawą) zorganizowano w latach 1903-1906.
Nie ulega wątpliwości, że pogromy miały spory wpływ na jego poglądy polityczne. Te dałyby się streścić następująco: rewolucja powinna wysadzić w powietrze stary świat, oczywiście w pierwszej kolejności carską Rosję. Helphand/Parvus, tak jak wielu ówczesnych rewolucjonistów, orientował się na socjalizm niemiecki. To Niemcy były Mekką ówczesnej socjaldemokracji, a socjaliści niemieccy grali „pierwsze skrzypce” w II Międzynarodówce.
Trzeba jeszcze dodać, że podziw wobec niemieckiej socjalistycznej lewicy nie przeszkadzał mu w nawiązaniu współpracy z cesarskim rządem. Niemcy – jak już była o tym mowa – znał dobrze i robił w tym kraju znakomite interesy.
Wybuch wojny światowej zastał go w Konstantynopolu, gdzie był doradcą tureckiego rządu, zorientowanego na współpracę z Niemcami. Wtedy to nawiązał kontakt z ambasadorem Niemiec Konradem von Wangenheimem. Zaproponował mu ni mniej ni więcej tylko kooperację rządu Niemiec z rosyjska rewolucją, gdyż – argumentował – Rosję da się pobić w wojnie tylko wtedy gdy zostanie dostatecznie osłabiona wewnętrznymi niepokojami. Propozycję przyjęto i Parvus wkrótce trafił do Berlina.
Heresch pieczołowicie rekonstruuje jego zabiegi w niemieckim MSZ i późniejszą pracę – tak byśmy to nazwali – koordynatora rosyjskiej rewolucji. Nasz bohater założył w stolicy neutralnej wtedy Danii firmę, która handlowała z całym światem – oczywiście z Rosją również. Przez Sztokholm byli przerzucani ludzie i, przede wszystkim, szły pieniądze dla rosyjskich bolszewików. Parvus zresztą osobiście spotykał się z Leninem, by go nakłonić do przejazdu ze Szwajcarii przez Niemcy w zaplombowanym wagonie specjalnego pociągu. Efekt jest znany.
Nawiasem mówiąc nie tylko cesarskie Niemcy subsydiowały rewolucję rosyjską. W 1916 roku w sukurs przyszła im… Wielka Brytania. Gdy brytyjskie władze formalnie wówczas uznały prawo Rosji do cieśnin tureckich, to w rzeczywistości postanowiły uczynić wszystko, „żeby nie ziściło się stare rosyjskie marzenie o Konstantynopolu” – pisze Heresch. Rząd brytyjski wyasygnował wtedy znaczną sumę 21 milionów rubli właśnie na wsparcie knowań rewolucyjnych w sojuszniczej Rosji.
Co do samej książki; jest znakomicie udokumentowana źródłowo, gdyż autorka przeprowadziła kwerendy w archiwach wszystkich możliwych MSZ-ów, wykorzystała też m.in. akta Ochrany, autobiograficzne zapiski Parvusa i ogromną literaturę historyczną.
Pracę Heresch czyta się świetnie, co jest zasługą nie tylko autorki, lecz także tłumaczy. Szczęśliwie wydawca nie pożałował pieniędzy i pracy swoich redaktorów na indeks nazwisk – a to niestety ostatnio coraz rzadsze w książkach popularnonaukowych.
Elisabeth Heresch, Sprzedana rewolucja. Jak Niemcy finansowały Lenina, tłumaczenie Barbara i Daniel Lulińscy, Bellona, Warszawa 2010, ss 348.
Sprzedana rewolucja. Jak Niemcy finansowały Lenina
Zamieszczony katalog zawiera książki z dziedziny historii Polski. Jest to swoisty przewodnik po literaturze poświęconej historii naszego państwa. Katalog jest podzielony na kategorie, aby usprawnić wyszukanie konkretnej pozycji.
-
- Posty: 496
- https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
- Rejestracja: 19 cze 2010, 03:48
Przejdź do
- Historia Polski
- ↳ Regulamin oraz ogłoszenia
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego
- ↳ Ziemie polskie przed przybyciem Słowian
- ↳ Plemiona słowiańskie na ziemiach polskich
- ↳ Kultura i wierzenia Słowian
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego ogólnie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Piastów
- ↳ Państwo pierwszych Piastów
- ↳ Polska dzielnicowa
- ↳ Zjednoczone Królestwo
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Piastów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Jagiellonów
- ↳ Rządy Andegawenów w Polsce
- ↳ Polityka wewnętrzna i przemiany ustrojowe
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Stosunki polsko-litewskie
- ↳ Konflikt polsko-krzyżacki
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Jagiellonów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska króli elekcyjnych
- ↳ Pierwsi władcy elekcyjni
- ↳ Wazowie na tronie polskim
- ↳ Wiśniowecki i Sobieski
- ↳ Sasi na tronie polskim
- ↳ Stanisław August Poniatowski
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Polska króli elekcyjnych ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami
- ↳ Epoka napoleońska
- ↳ Powstania
- ↳ I Wojna Światowa
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Życie polityczne na emigracji
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Ustrój, polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ II Wojna Światowa (1939-1945)
- ↳ Kampania wrześniowa
- ↳ Polacy na wojennych frontach
- ↳ Państwo podziemne i okupacja
- ↳ Powstanie Warszawskie
- ↳ Polityka, dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ II Wojna Światowa ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia PRL
- ↳ Wprowadzenie demokracji ludowej 1945-1956
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Opozycja i protesty w PRL
- ↳ Polityka, ustrój i dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia PRL ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia III Rzeczypospolitej
- ↳ Życie polityczne III RP
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Polska polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia III RP ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia Polski ogólnie
- ↳ Inne zagadnienia dotyczące historii Polski
- ↳ Alternatywna historia Polski
- ↳ Teksty źródłowe
- ↳ Zamki i pałace
- ↳ Tablice historyczne
- ↳ Słownik historyczny
- ↳ Drzewa genealogiczne
- ↳ Artykuły historyczne
- ↳ Historia lokalna
- ↳ Historia Polski na YouTube
- ↳ Ciekawostki historyczne na HistoriaPolski.eu
- ↳ Aktualności historyczne
- Działy specjalne powiązane z historią Polski
- ↳ Numizmatyka
- ↳ Heraldyka
- ↳ Archeologia Polski
- ↳ HistoriaPolski.eu for english users
- Recenzje
- ↳ Książki historyczne
- ↳ Filmy historyczne
- ↳ Gry komputerowe
- ↳ Strony internetowe o historii Polski
- ↳ Wolna Polska - prawdziwe informacje
- Pozostałe sekcje
- ↳ Hyde Park
- ↳ Pomoc dla użytkowników
- ↳ KONKURSY, PLEBISCYTY, QUIZY
- ↳ Humor
- Zaprzyjaźnione strony
- ↳ Artur Rogóż - Złote Finanse
- ↳ Serwis www.kliniska.com
- ↳ Wydawnictwo Bellona
- ↳ Polskie Dzieje - Historia Polski w Internecie
- ↳ Godło.pl
- ↳ II WOJNA ŚWIATOWA - największa baza danych dotyczących światowego konfliktu
- ↳ Nieznana historia
- ↳ Archiwa historyczne Videofact po polsku
- ↳ DENARY Władców Polski. Najstarsze polskie monety
- ↳ Historyczne bitwy
- ↳ historia-news.pl
- ↳ Ale Historia
- ↳ Forum Historyczne - historyk.eu
- ↳ Temida i Klio - historia prawa
- ↳ Wlochy.edu.pl: Włochy - Portal edukacyjno informacyjny
- ↳ Porty lotnicze i informacje o portach lotniczych
- ↳ historiami.pl Historia, tajemnice, opowieści, zagadki, fakty