Język Polski Na Syberii - stan obecny

Artykuły historyczne napisane przez użytkowników historiapolski.eu oraz z zaprzyjaźnionych stron.
Niniejszy katalog zawiera artykuły naukowe i popularnonaukowe publikowane w naszym serwisie. Trafiają do niego na bieżąco wszystkie nowe artykuły, zawiera również sukcesywnie uzupełnianą bazę starszych tekstów. POLECAMY!
Adambik
Posty: 497
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 24 lis 2010, 22:41

Język Polski Na Syberii - stan obecny

Post autor: Adambik »

Paweł Korol (Аbakan-Rosja)
Zachowanie języka ojczystego podstawią
tożsamości narodowej
Poczucie więzi z przeszłością to jeden z ważnych czynników trwania tradycji narodowej. Zapewnieniem tej więzi jest nie wątpliwe - język.(1) Co potwierdza los który spotkał Polaków na przeciągu kilku stuleci. W historii naszego narodu, zarówno w kraju jak i zagranicą, ję­zyk nasz był głównym elementem, który łączy zawsze Polaków w walce o przetrwanie i niepodległość, jest podstawowym czynnikiem poczucia związków emigracji polskiej z Ojczyzną. Nie bez racji Karol Libelt, nasz wielki filozof i eseista powiedział, że „Język jest krwią naszego narodu". Języka nie tylko trzeba uczyć, ale używać go na co dzień, aby pozostał zawsze żywy.
W przeszłości istotną funkcją naszego języka było integrowa­nie z krajem Polaków rozproszonych po całym świecie, zasłanych na Syberię, wypędzonych na zachód Europy represjami zaborców, bądź też emigrujących na różne kontynenty w poszukiwaniu chleba.
Dla tego podstawowym przedmiotem troski organizacji polonij­nych w Rosji jest obecnie sprawa oświaty. Jest ona podstawowym środ­kiem prowadzącym do odrodzenia się tożsamości narodowej, poznania dziejów ojczystych i rodzimej kultury.
Polacy pojawiły się na Syberii od czasu jej zagospodarowania w czasach carskich i komunistycznych polska mniejszość narodowa w Rosji przeszła przez koszmar zesłań i łagrów. Na mniejszość tą składały się liczne zbiorowiska w miastach i na wsiach, które częstokroć swe pochodzenie sytuowały jeszcze w okresie zaborów.(2)
Pomimo złych konotacji Syberii, jej tradycją związaną z repre­sjami, już od początku XVII wieku dobrowolnie wyjeżdżały do niej spo­re grupy staroobrzędowców rosyjskich, a w XIX wieku osadnicy. Jednak pojęcie „dobrowolnie" trudno odnieść do prześladowanych staroobrzę­dowców, a także zbiegłych chłopów. Liczna grupa wolnych osadników pojawiła się na Syberii dopiero po rosyjskiej reformie chłopskiej w 1861r. również liczne rzesze polskiego chłopstwa udały się na emigracje za Ural, gdzie powstały wioski, które były zamieszkiwane przez Polaków, szukających możliwości gospodarowania na swoim. W miastach rosyj­skich także zostało sporo ludzi z polskim rodowodem. Wówczas to na terenie Rosji ulokowała się liczna polska diaspora.(3)
W czasach carskich i komunistycznych liczne rzesze Polaków i ludzi polskiego pochodzenia miało ograniczone możności kultywowania tradycji swoich przodków i języka.(4)
Dopiero po rozpadzie ZSRR pojawiła się nowa nadzieja dla Polaków, która popchnęła rodaków mieszkających w Rosji, a szczególnie na Syberii, do działań na rzecz odzyskania swoich kościołów, do tworzenia swoich organizacji, do wydawania gazet w języku polskim, do mówienia głośno o swoich tragediach, ale i też o swoich tradycjach.
Polskie narodowe organizacje powstałe na Syberii po 1990roku, za pierwszy i najważniejszy cel obierają sobie organizację szkół i nauczanie ję­zyka polskiego. Oprócz tego organizują lekcje muzyki, choreografii, historii polski.
Głównym problemem na początkowym etapie organizacji takich szkół jest zdobycie pomocy naukowych, słowników a także dobrze przygotowanych nauczycieli. Polski język dla większości uczących się go Polaków już nie jest językiem ojczystym.
Aby zilustrować Państwu jak w praktyce realizuje się wzrost zaintere­sowania językiem polskim, posłużę się przykładem szkoły polonijnej w Połu­dniowej Części Rosji mieście Abakan.
Organizacja "Polonia" powstała w 1993roku. Według oficjalnych da­nych ze spisu ludności w 1989roku, w Republice Chakasja mieszkało 615 osób pochodzenia polskiego, z tego 130 w Abakanie. Organizacja ta opiekuje się kilkoma stowarzyszeniami do których należy w chwili obecnej ponad 1000 członków.(5) Przy organizacji działa szkoła polska, która prowadzi m.in. zaję­cia z choreografii polskich tańców ludowych i narodowych. Zajęcia te cieszą się ogromną sympatią wśród członków organizacji polonijnej w Abakanie, ale nie tylko, bo wyrazy uznania dla niego wypowiadają też osoby niepolskiego pochodzenia, w tym władze Republiki Chakaskiej, które miały okazję poznać plony jego działalności. Działalność Szkoły Kultury i Języka Polskiego mieści się w ramach wizji wytyczonej przez różne organizacje, fundacje i instytucje państwowe i prywatne, wspierające edukacyjną i kulturalną działalność polo­nijną, ze szczególnym uwzględnieniem PCN w Lublinie, CODN i Zespołu do Spraw Polonii w Warszawie,(6) Senatu RP, Wspólnoty Polskiej i innych.
Działalność muzyczna odbywająca się w ramach funkcjonowania szkoły polskiej w Abakanie mieści się w ramach wyznaczonych przez tradycję,(7) bowiem na Syberii zawsze uważano Polaków za dobrych muzyków. To zobo­wiązuje. Muzyczny poziom określony przez dziesięciolecia istnienia Polaków na Syberii, stara się utrzymywać zespół taneczny "Syberyjski Krakowiak".(8) Do tej pory jest on jedynym znanym szerszej publiczności, zespołem polonijnym z Rosji.
Ogólnie, mówiąc na koniec, wszystko to, co czyni zespół folklorystyczny "Syberyjski Krakowiak" ma integrować, edukować i przywracać dla szeroko pojmowanej kultury narodu polskiego.
Sprawa utrzymania tożsamości narodowej wyrażanej w języku ojczy­stym, podtrzymywanie kultury i tradycji polskiej, to zagadnienia, które obecnie zajmują czołowe miejsce w działalności organizacji polonijnych i są nieodłącz­nym tematem wielu spotkań oświatowych w kraju i za granicą.
Przypisy
1. Właśnie poczucie obowiązku wobec zachowania polszczyzny dawnej, a tym samym wobec rozwoju polszczyzny współczesnej wśród ludności pochodze­nia polskiego nie pozostawiało wątpliwości co do zawężenia zainteresowań filologicznych na studiach do profilu dialektalnego. Miałem także obowiązek wobec mieszkańców Znamienki, którzy z dumą deklarując swoją polskość nie znali gdzie leży ziemia ich ojców, skąd dokładnie pochodzą.
Badania tego obszaru były istotne, ponieważ wcześniej tego zagadnie­nia nikt nie podejmował. Fakt ten przekonał mnie szczególnie, by się ową polszczyzną zająć, choćby ze względu na podeszły wiek użytkowników ję­zyka. Oczywiście, traktowałem priorytetowo charakter filologiczny w bada­niach nad językiem, natomiast nie pomijałem strony kulturowej. Chciałem poprzez badania języka określić tożsamość narodową mieszkańców wioski. Są oni przekonani o mazurskim pochodzeniu polskiej ludności Znamienki, są z tego dumni i wyraźnie podkreślają swoją odmienność kulturową i języ­kową. Z rozmów z informatorami: „[...] matka moja Polka, tzn. mazurka „, albo „[...] my znamy polski język, tzn. ten, mazurski", albo „[...] chciałam się uczyć języka mazurskiego, no nauczanie było po polsku", albo „[...] Mazur się dogada z Polakiem, mowa mazurska jest jakby polska mowa, ale wiej­ska". Mimo tylu lat odizolowania od języka polskim polszczyzna Znamienki i Aleksandrówki dobrze się utrzymuje i przedstawia stan chronologiczny z czasów wędrówki ojców. Wszelkie efekty interferencyjne (nie bez konse­kwencji wpływu języka ukraińskiego, jako medium) są zrozumiałe ze wzglę­du na ustawiczne przebywanie w otoczeniu obcym. Modyfikacje polszczyzny stały się elementem naturalnej ewolucji językowej, rozumianej jako zespół wszelkich zmian polszczyzny, dokonanych od czasu osiedlenia się Polaków w Aleksandrówce. Zatem ten stan języka dla ludności pochodzenia polskie­go jest wyłączny. Liczne przykłady pokazały również, jak odporna okazała się polszczyzna na interwencję obcą językowo; jak niechętnie wchłaniała rusycyzmy, a czasami wprost walczyła z nimi. Widać to po spolszczeniach wyrazów rosyjskich. Jakże mocno zostały zakorzenione zasady fonetyczne, fleksyjne, słowotwórstwa polskiego, skoro do dziś przeszczepami są rusy­cyzmy na polskim organizmie językowym, a nie odwrotnie („Rodacy" nr 1(34) 2006).
2. Syberia od samego początku kolonizacji, czyli od XVII w., stała się „wielkim więzieniem bez dachu". W 1649r. dekret, zwany „Ułożeniami Soborowymi", wprowadził oficjalnie do carskiego systemu penitencjarnego karę w postaci zsyłki na Sybir. Od 1653r., na rozkaz cara Aleksego, zaczęto wysyłać za Ural, na wieczne osiedlenie, tych wobec których sądy orzekły karę śmierci. Tam też, od 1663r., zsyłano fałszerzy monet wraz z rodzinami, włóczęgów, de­zerterów, duchownych. W 1736 r. pojawiła się nowa forma zesłania: na mocy orzeczenia wspólnoty wiejskiej niepożądane osoby (np. wracające po odbyciu kary) mogły mieć wskazane przymusowe miejsce osiedlenia, którym często była Syberia. Od 1760r. zsyłać zaczęto także włościan nieposłusznych pa­nom. Podobne uprawnienia zaczęły wkrótce przysługiwać właścicielom ma­nufaktur posesyjnych. I tak, na przykład, w 1771r. wysłano na Syberię 6 tys. osób, a przeciętne roczne rozmiary tego zjawiska wynosiły nie mniej niż 4tys. zesłanych. Dopiero reforma 1861r. pozbawiła osoby prywatne prawa do zsyłania. (Zobacz: M. Janik: Dzieje Polaków na Syberii, Kraków 1928, s.7; E. Kaczyńska: Polacy w społecznościach syberyjskich (1815-1914). Zagadnienia demograficzno-socjologiczne [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskie­go (red. A. Kuczyńskiego), Wrocław 1998, s. 254).
3. Za: „Zesłaniec" nr 4/1999, s. 37-49.
4. Na przykład Uniwersytet Baszkirski wprowadził nauczanie języka polskiego jeszcze pod koniec lat 50-tych ubiegłego wieku. Organizował je profesor Le­onid Wasiliew. Od 1974r. zajęcia te stały się obowiązkowym przedmiotem w planie nauczania wydziału filologicznego. Przez wielu lat wykłady z języka polskiego prowadzili profesorowie slawistyki i językoznawstwa Leonid Wa­siliew, Wenera Ibragimowa i niedawno zmarła Julia Czumakowa. Rezultatem pracy tłumaczeniowej studentów i wykładowców są zbiory poezji „Preludium" (1997) i „Polskie gwiazdy" (2002). (Zobacz: www.rodacy.ru); Tomski Uni­wersytet w 1994 roku uruchomił podobne studia, gdzie przyszłe nauczyciele (filolodzy) zdobywają dodatkową specjalizację z języka polskiego.
5. Za: "Wspólnota Polska" nr 1/1999, s. 14-18.
6. Polscy nauczyciele na Wschodzie 1989-2000, Wydawnictwo CODN, W-wa 2001, s.223-226.
7. Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, Wrocław 1998 r., s.196.
8. 16 kwietnia odbył się koncert zespołu „Syberyjski krakowiak" w największej hali Republikańskiego Pałacu Kultury. Był to koncert na przyznanie zespołowi przez jury złożonego z profesjonalnych choreografów tytułu ludowego zespołu Chakasji. Jest to pierwszy taki ��
tytuł nadany dla zespołu w historii Polonii rosyjskiej. (Zobacz: „Rodacy" nr 1(34) 2006).
Bibliografia
1. Aktualny stan nauczania języka polskiego na Syberii (red. S. Leoń czyk), Abakan 2002, s. 34
2. http://www.rodacy.ru (strona polaków Chakasji)
3. Janik M.: Dzieje Polaków na Syberii, Kraków 1928, s. 7
4. Kaczyńska E.: Polacy w społecznościach syberyjskich (1815-1914). Zagadnienia demograficzno-socjologiczne [w:] Syberia w historii i kulturze narodu polskiego (red. A. Kuczyński), Wrocław 1998, s. 254
5. „ Rodacy" nr 1(34) 2006, s. 10
6. Naukowy Archiwum KNNO Polonia Republiki Chakasja (m. Abakan) Fond materiałów naukowych
7. Polscy nauczyciele na Wschodzie 1989-2000, Wydawnictwo CODN, W-wa 2001, s. 223-226
8. Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, Wrocław 1998, s.196-205
9. „Wspólnota Polska" nr 1/1999, s. 14-18
10. „Zesłaniec" nr 4/1999, s. 37-49
11. Archiwum KorolArt (pkorol@interia.pl)
ODPOWIEDZ

Wróć do „Artykuły historyczne”