Biała

[Artur Rogóż]

Biała (dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz) to miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Biała, nad rzeką Białą. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Miejscowość znana od 1225 roku. Biała w następstwie wzmożonej kolonizacji, szczególnie niemieckiej, przybiera w roku 1285 nazwę Zülz. Osada otrzymała prawa miejskie w 1327 r. W 1428 roku przez Białą przeszły znaczne siły wojsk husyckich kierujących się w stronę Nysy. Doszło wtedy do krwawych potyczek, w których husyci pobili siły biskupie, lecz niedługo sami zostali pokonani. W 1502 i 1503 roku książę Jan Dobry oprócz nadania statutów cechowych tkaczom, krawcom, piekarzom i szewcom, nadał mieszkańcom Białej specjalny przywilej pozwalający na remont zniszczonych murów obronnych.

Po śmierci w 1532 roku ostatniego księcia piastowskiego w Opolu, Śląsk znalazł się w granicach korony czeskiej, którą władali Habsburgowie. Ich panowanie na Śląsku przypada na lata 1532-1792. Biała w owym czasie posiadała dobrze rozwinięty handel i rzemiosło oraz zamek. W 1564 roku Cesarz Ferdynand I nadaje statuty cechowe rzeźnikom, kowalom, ślusarzom, bednarzom, blacharzom i stolarzom. Wielokrotnie miasto trawiły pożary, z czego dwa największe w roku 1544 i 1791. Wielkie straty w ludziach poniosła Biała podczas szalejącej zarazy w roku 1633 i 1654. W 1747 r. w Białej wybudowano w rynku nowy budynek dla władz miasta, określany jako ratusz. Po kolejnym wielkim pożarze w 1793 roku w mieście zaczęto budować murowane budynki.

Po całkowitym podziale dziedzictwa w 1872 roku zamek kupiło miasto. Począwszy od 1875 roku zamek wykorzystywano na cele oświatowe. Tu mieściło się seminarium nauczycielskie do 1925 roku, następnie szkoła przygotowawcza dla dziewcząt, a po niej gimnazjum miejskie. W tym samym roku Biała obchodziła jubileusz 700-lecia istnienia.

W 1945 r. została w Białej spalona wschodnia pierzeja Rynku z Ratuszem. W wyniku drugiej wojny światowej Biała znalazła się w granicach państwa polskiego. Większość mieszkańców miasta wysiedlono do Niemiec. W roku 1946 w zamku powstało gimnazjum, szkoła podstawowa, potem liceum ogólnokształcące, a w roku 1987 ta zabytkowa budowla została własnością Mody Polskiej.

Obecnie Biała stanowi ośrodek usługowy o znaczeniu lokalnym; drobny przemysł dziewiarski i materiałów budowlanych.
Zabytki

* późnorenesansowy zamek z XVI-XVII wieku
* mury miejskie z basztami z XV wieku
* gotycki kościół z XIV-XV wieku, rozbudowany w 1544 r.
* wieża wodna z XVII wieku
* cmentarz żydowski z XV-XX wieku

Przypisy

1. ↑ http://www.mswia.gov.pl/download.php?s=4&id=1417
2. ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2008 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.)