Bogatynia

[Artur Rogóż]

Bogatynia położona jest w Kotlinie Turoszowskiej. Założono ją w XII wieku jako osadę łużycką zwaną Richnow, później Reichenau (niem. Reichenau od reich – bogaty, die Aue – błonie, łąka. Pierwsze informacje o miejscowości pochodzą z 1262 roku[3]. Od początków do XVII wieku osada była pod rządami czeskimi.

Wieś średniowieczna rozwijała się ze względu na dogodną lokalizację na szlaku handlowym pomiędzy bogatymi miastami Dreznem i Świdnicą. W 1430 roku została doszczętnie zniszczona przez wojska husyckie[3].

Po pokoju praskim i umowie zawartej między królem czeskim-cesarzem a Księciem saskim w 1635, Saksonia przejęła Łużyce wraz z Bogatynią[3][4]. W tym czasie osada była kondominium klasztoru cysterek z Marienthal i miasta Żytawy.

Pod patronatem klasztoru następował rozwój bogatyńskiego rzemiosła. W czasach nowożytnych wieś rozkwitała jako ośrodek tkactwa, zamożność osady wzrastała zagrażając ościennej konkurencji. W 1627 roku, mistrzowie tkaccy z sąsiedniej Żytawy, powołując się na szesnastowieczny przywilej, zniszczyli bogatyńskie warsztaty i zabrali surowiec potrzebny do prac[3]. W XVIII wieku Bogatynia dzięki tkactwu chałupniczemu była już bogatym ośrodkiem, czego dowodem były kunsztowne domy przysłupowo-zrębowe zrujnowane przez powódź sierpnia z 2010 roku[5].

Od połowy XIX wieku do końca II wojny światowej Reichenau-Bogatynia należała do Saksońskiego okręgu Zittau. Rozwinął się przemysł lekki i wydobycie węgla brunatnego, a miasto stało się ośrodkiem administracyjnym dla okolicznych gmin.

W 1856 roku Bogatynia otrzymała Saski Sąd Królewski . W 1884 otworzono kolej wąsko torową z Żytawy do Markocić przez Bogatynię, która po 1900 roku została przedłużona do Heřmanice u Frydlantu w Czechach. Połączenie zostało zbudowane przy stacji Frýdlant w Czechy). Linię tą zamknięto po 1945 roku.

W 1904 roku podział na Bogatynię klasztorną i żytawską został zniesiony i powstała saska gmina Reichenau.

W 1945 miasto przyłączono do Polski, a niemiecką ludność która pozostała w Bogatyni wysiedlono do Niemiec. Początkowo administracja polska używała nazwy Rychwałd (do 1947), ostatecznie jednak przyjęto formę Bogatynia. W 1973 Bogatynię połączono z Turoszowem.