Bolków

[Artur Rogóż]

Kalendarium
XII

* 1108 – pierwsza wzmianka o kasztelanii na tych ziemiach
* 1155 – miasto wymienione wśród grodów w bulli papieża Hadriana IV

XIII

* 1241 – najazd Mongołów i zniszczeni podgrodzia
* 1276 – miasto otrzymuje prawa miejskie
* 1277-1293 – Budowa zamku
* 9 października 1277 – pierwsza wzmianka o zamku
* 1298 – budowa szpitala św. Ducha oraz kościoła z fundacji Bolka I Surowego

XIV

* 1312 – miastu zostaje nadana nazwa Bolków przez Bernarda Świdnickiego
* 1326 – pierwsza pieczęć miejska z herbem Bolkowa
* 1330 – budowa murów obronnych
* 1345 – wojska czeskie bezskutecznie oblegają zamek i miasto
* 1345-1348 – wojny z wojskami czeskimi
* 1346 – miasto otrzymuje przywilej targu solnego
* 1361 – wydzierżawienie przez miasto dziesięcioletniego prawa menniczego, bicie złotej i srebrnej monety
* 1368 – po śmierci Bolka II Zamek Bolków przechodzi dożywotnio na jego żonę, księżnę Agnieszkę
* 1392 – zamek i miasto po śmierci księżnej Agnieszki przechodzi na rzecz Korony Czeskiej

XV

* 29 sierpnia 1428 – zdobycie miasta przez husytów
* 1429-1430 – Wojny husyckie, zniszczenie miasta
* 1430 – Grünhagen w Hussitenkämpfe der Schlesier, podaje w wątpliwość, czy były dwa husyckie oblężenia, twierdząc że było jedno w 1430 r. po św. Janie
* 1444 – napad na miasto i jego spalenie przez Husytów
* 1461 – odbudowa szpitala św. Ducha
* 1463 – król Jerzy z Podiebradów z Czech zdobywa zamek i oddaje jako lenno swojemu zwolennikowi Hansowi von Tschirnhausowi
* 1463-1468 – Hans von Tschirnhaus przekształca zamek w Gniazdo Rabusiów
* 1466 – miasto zakupiło wieś Wolbromek
* 1468 – mieszczanie w Wrocławia, Świdnicy, Jawora i Günzel von Schweinichen wspólnymi siłami zdobywają miasto i usuwają Hansa von Tschirnhausa, który zostaje zabity, zdobywają wtedy zamek w Bolkowie i w Płoninie
* 1483 – umocnienie zamku na polecenie króla Macieja Korwina
* 1493 – oblężenie zamku przez księcia Kazimierza II Cieszyńskiego
* 1494 – przekazanie zdobytego miasta przez wojska Władysława Jagiellończyka Fabianowi von Tschirnhaus
* 27 kwietnia 1495 – Władysław Jagiellończyk potwierdza wszystkie posiadane przez miasto przywileje

XVI

* 1508 – nadanie przywileju wyboru rady miejskiej
* 1526 – Bolków znajduje się w rękach Habsburgów (króla Ferdynanda)
* 9 września 1536 – Ferdynand Habsburg nadaje miastu przywilej jarmarków na Trzech Króli i w dzień św. Michała (29 września)
* 1528 – król Ferdynand I potwierdza wszystkie przywileje uzyskane przez Bolków od książąt śląskich i królów czeskich, miasto otrzymuje monopolowe prawo wyszynku piwa
* 1534 – Jakub biskup Wrocławia i Nysy nadaje miastu przywilej jarmarków w Niedzielę Palmową, Wniebowstąpienie i św. Jakuba (25 lipca)
* 1539-1540 – lombardzki architekt Jakub Parr (Pahr) przebudowuje zamek, powiększa fortyfikację
* 1544 – pierwszy protestantki kaznodzieja przybywa do miasta, kościół świętej Jadwigi zostaje przemianowany na luterański
* 1551 – miasto liczy 120 domów
* 1553 – w mieście szleje dżuma, umiera 30% mieszkańców
* 1555 – powstanie cechu piekarzy
* 1567, 1570, 1573 – wielkie powodzie, Nysa Szalona występuje z brzegów, w 1567 r. zostają zerwane dwa mosty na Nysie Szalonej, rozpoczyna się budowa mostu z kamienia
* 1575 – powstanie straganów chlebowych koło ratusza
* 1583 – w mieście panuje zaraza, umiera 342 mieszkańców
* 1590 – trzęsienie ziemi przynosi znaczne straty materialne
* 1596 – zamek przechodzi na własność Macieja Łoga

XVII

* 13 kwietnia 1605 – petycja Cesarza Rudolfa II, wydana w Pradze, która Bolkowskiemu Bractwu Kurkowemu przyznaje 10 do 15 talarów
* 1618 – początek Wojny Trzydziestoletniej, Bolków początkowo zostaje oszczędzony, miasto liczy około 300 mieszkańców
* 1622 – pożar szpitala
* 1629 – austriacki dragon von Bibra zajmuje miasto, zmienia on kościół z powrotem na katolicki, obywatele są zmuszeni wyznawać katolicyzm
* 1632 – w czasie Wielkiejnocy wielki pożar pustoszy miasto, tylko ratusz i cztery domy zostają oszczędzone
* 1640-1642 – od 20 sierpnia oddział szwedzki dwukrotnie pod dowództwem Torstena Stålhandske bezskutecznie oblega miasto
* 1646 – we wrześniu dochodzi do trzeciego oblężenia, tym razem pod dowództwem generała Arvida Wittenberga. Zamek i miasto kapitulują po kilku dniach (21 września), przez 9 dni żołdacy szwedzcy plądrują i pustoszą miasto, w dużej części ten oddział składał się z niemieckich najemników
* 1646-1650 – kościół zostaje ponownie przemianowany na protestancki
* 1648 – koniec wojny, Bolków liczy 100 mieszkańców, straty zostają oszacowane przez cesarstwo na 30197 guldenów, przez Szwedów na 35448 guldenów
* od 1650 – dynamiczny rozwój tkactwa
* 8 maja 1650 – opuszczenie miasta przez Szwedów
* 1659 – cesarz Leopold I potwierdza przywileje miasta
* 1669 – miasto liczy 327 mieszkańców
* 1670 – budowa nowego ratusza
* 1674 – budowa nowego szpitala
* 1688 – Bolków liczy 456 mieszkańców

XVIII

* 1703 – miasto zastaje kupione przez zakon cystersów z Krzeszowa
* 1703 – rodzina von Zedlitz posiadając zamek wymiera, zamek wraz z dobrami zostaje sprzedany klasztorowi cystersów, którzy po sekularyzacji go opuszczają, w tym czasie zamek Świny przechodzi w nowe ręce
* 1703-1715 – remont i przebudowa zamku po przejęciu go przez cystersów z Krzeszowa
* 1707 – zorganizowano pierwszy targ na płótno lniane i przędzę, zostaje wybudowany pierwszy wodociąg drewniany (z Wierzchosławic)
* 1727 – powstanie figury św. Jana Nepomucena
* 1742 – Śląsk w rękach Prus, w Bolkowie zostaje wybudowana pierwsza ewangelicka świątynia o konstrukcji szachulcowej(mur pruski), stoi ona na środku rynku w miejscy gdzie obecnie znajduje się fontanna do roku 1885?
* 1745 – miasto liczy 1033 mieszkańców
* 1761 – mieszczanie płacą Prusom kontrybucję w wysokości 5 tys. talarów
* 1763 – przez miasto przechodzą rosyjskie siły sprzymierzone Marii Teresy (wojna siedmioletnia), plądrują i niszczą okolicę, plądrują zamek Świny i grób rodziny Świnków, od tego czasu zamek pozostaje opuszczony
* około 1775 – Fryderyk II Wielki uwalnia miasto spod służby wojskowej, ponieważ przemysł lniany ma duże znaczenie dla zaopatrzenia gromady i tworzy w mieści straż obywatelską
* 1792 – wybudowanie w mieście wodociągów
* 25 marca 1793 – wybuch powstania tkaczy, walczą oni z żołnierzami
* 1795 – powstaje kronika Bolkowskie osobliwości na podstawie rękopisów, dokumentów i książek, zebrane i opracowane przez Beniamina Gottlieba Steige, kupca w Bolkowie

XIX

* 1801 – rozebrany zostaje drewniany szpital, powstaje nowy murowany szpital, miasto liczy 1301 mieszkańców
* 1802-1803 – zostaje dobudowany nowy budynek szpitalny
* 1806-1807 – Prusy walczą przeciw Francji, miasto ponosi koszty w wysokości 14000 talarów, musi wspierać bawarskie oddziały, które przebywają bez zapłaty na jego terenie, w tym samym czasie zostaje wybudowana droga z Jeleniej Góry przez Bolków, Świny, Kłaczynę do Świebodzic
* 1807 – pruska reforma administracyjna, Bolków staje się miastem powiatowym, mieszkańcy płacą kontrybucję w wysokości 14 841 talarów, 23 srebrnych groszey i 10 fenigów na rzecz wojsk napoleońskich
* 1809 – Christian Gottlieb Kramst zakłada pierwszą manufakturę (tkalni lnu, filię świebodzickiej przędzalni) prowadzi ja, wraz z bielarnią w Wierzchosławicach jego syn Ernst Heinrich Kramst, pierwsze wybory burmistrza i rady miejskiej (6 osobowej )
* 1810 – kasacja zakonu Cystersów, miasto przechodzi na własność państwa pruskiego
* 1812 – rozbiórka murów obronnych, likwidacja umocnień
* 1813 – Wojny napoleońskie, oddziały pruskie i rosyjskie przebywają w Bolkowie, Rosjanie poszukują złota i kosztowności niszczą cześć zamku
* 1814 – powstanie drugiej manufaktury lnu
* 1818-1932 – Bolków siedzibą władz powiatu
* 1819 – powstanie filii tkalni w Wierzchosławicach wraz z bielarnią
* 1820 – pisarze epoki romantyzmu, nadają zamkowi nazwą Bolkenhainer Burg, nazwa Bolkoburg pozostaje wciąż w użyciu, powstaje cotygodniowe połączenie dyliżansem pocztowym z Jawora do Kamiennej Góry przez Bolków
* 1821 – tkalnie zatrudniają 2000 robotników i 130 urzędników
* 1822 – powiększenie i przebudowa furt miejskich
* 1825 – miasto liczy 1470 mieszkańców
* 1827 – budowa nowego ratusz
* 1830 – początek epidemia cholery, umiera kilka osób
* 1831 – 63 osoby umierają na cholerę
* od 1834 – dwa razy w tygodniu odchodzi z Bolkowa poczta do Świebodzic
* 1843 – zostaje założony miejski szpital (koszt 1200 talarów), zaplanowany szpital okręgowy
* 1 czerwca 1845 – umiera Christian Gottlieb Krams, w testamencie zapisuje znaczne sumy pieniędzy dla miejskiej biedoty, rzemieślników, szkoły, kościoła, dwóch ogrodów, Bolków liczy 204 domy, wśród budynków publicznych i przedsiębiorstw w mieście znajdują się: ratusz, szpital, browar, młyn do kory dębowej, słodownia, gorzelnie, wiatrak, dwie cegielnie
* 1849 – powstaje 6 latarń gazowych w rynku i przy głównych ulicach (pierwsze oświetlenie uliczne)
* 1830-1850 – dalsze rozruchy wśród tkaczy
* 1850 – powstaje pierwszy urząd pocztowy, zbudowany zostaje most na dolnym przedmieściu, poprawiony zostaje stan ulicy Jaworskiej
* 1851 – powstaje droga z Bolkowa do Jawora
* 1855 – powstanie fontanny w Rynku z figura anioła, znana jak Anielska Fontanna, stanęła ona na miejscu starego drewnianego kościoła ewangelickiego (został on rozebrany), w tym czasie powstaje nowy kościół ewangelicki, który istnieje do dziś[lecz jako sala sportowa Zespołu Szkół Ekonomicznych]
* 1858 – dynamiczny rozwój przemysłu w mieście działają: mechaniczny zakład tkacki Kramsta & Söhne (pracuje w nim około 1500 tkaczy, a tkalnia przekształca się w tkalnię mechaniczno-parową) bielarnia, fabryka papierosów i dwa tartaki, dyliżans (Jawor-Kamienna Góra) przejeżdża 2 razy w tygodniu, powstaje studnia w rynku (w miejscu dawnego kościoła)
* 1862 – wybrukowanie obecnej ulicy Reymonta
* 1864 – do miasta zostają przywiezione metalowe rury wodociągowe
* 1865 – miasto liczy 2001 mieszkańców, część ulic zostaje wybrukowanych kostką bazaltową, w mieście jest 17 latarń
* 1866 – druga epidemia cholery (pierwsza w 1831 roku), 62 osób umiera, miasto liczy 2001 mieszkańców
* 1867 – budowa stacji telegraficznej
* 1870 – budowa stalowego wodociągu (przy obecnej ulicy Farbiarskiej), początek przebudowy wodociągów
* 1871 – miasto liczy 2634 mieszkańców
* 1874-1879 – skanalizowanie miasta
* 1880 – miasto liczy 2700 mieszkańców
* 1886 – założone instytut dla dobrze urodzonych dziewcząt, obok powstaje sala gimnastyczna.
* 1890 – miasto uzyskuje połączenie kolejowe ze Strzegomiem, w pobliżu dworca kolejowego powstaje nowa dzielnica mieszkalna
* 1892 – zatwierdzenie pierwszego projektu rozwoju miasta
* 1899 – budowa linii kolejowej do Marciszowa
* 1900 – na podstawie spisu ludności miasto liczy 3897 mieszkańców, w tym 2896 ewangelików, 986 katolików, 8 Żydów, 7 osób innych wyznań chrześcijańskich

1901-1938

* 1905 – powstaje Heimatverein Bolkenhain, opiekuje się on dwoma zamkami i prowadzi muzeum
* 1905 – na podstawie spisu ludności w mieście mieszka 2787 ewangelików, 1148 katolików, 11 Żydów i 13 wyznawców innych religii
* 1918 – powiat Bolków zajmuje obszar i 35916 ha oraz składał się z 2 miast, 49 wiejskich wspólnot gminnych, 38 majątków ziemskich
* od 1920 – bardzo dynamiczny rozwój przemysłu turystycznego, miasto posiada dwa duże hotele, gospody z pokojami gościnnymi i osiem restauracji, Bolków liczy 3900 mieszkańców
* 1924 – uroczyste obchody 60. urodzin Fedora Sommera, powstaje wtedy, zrealizowana rok później, idea organizacji otwartej sceny teatralnej na zamku Bolków
* 16 czerwca 1925 – powiat liczy 29779 mieszkańców, w tym Bolków 4121
* 1925-1926 – na zamku corocznie latem odbywa się Bolkenhainer Festspiele (zwany Bolkofes), w czasie jego trwania uczestniczy w nim prawie cała ludność miasta, wystawia się sztukę lokalnego poety Fedora Sommera zatytuowaną Bolko
* 1925 – Herbert Müller wraz z pięcioma innymi osobami zakłada lokalny oddział NSDAP
* 1 października 1932 – kolejna pruska reforma administracyjna, Bolków nie jest już siedzibą powiatu i zostaje włączony do kamiennogórskiego powiatu ziemskiego, długoletni burmistrz Seichter zostaje ponownie wybrany na dwunastoletnią kadencję
* 30 stycznia 1933 – przejęcie władzy przez nazistów, nowo wybrany burmistrz zostaje zdymisjonowany, na jego następce jest wybierany Herbert Müller
* 1933 – Bolków zostaje przydzielony do powiatu jaworskiego, Jawor jest siedzibą powiatu, bolkowianin Arthur Lahmer (zegarmistrz) prowadzi jednak obrady Rady Powiatu w Bolkowie, zamek Bolków odwiedza 18375 osób, muzeum regionalne 7014 osób, a zamek Świny 5500
* 1933-1945 – miasto znajduje się w powiecie jaworskim (siedziba powiatu jest w Jaworze), w legnickim obwodzie regencyjnym
* 1935 – w tym roku zamek odwiedza 44726 osób

1939-1945

* 17-18 czerwca 1939 – na zamku odbywa się drugi festyn muzyki ludowej, drugiego dnia po południu odbywa się premierowe wykonanie "Bolkowskiej muzyki zamkowej" pod kierownictwem kompozytora prof. Bialasa z Wrocławia
* 1939 – miasto liczy 4600 mieszkańców
* 1939-1946 – były mieszkaniec Arthura Mattuschka (zastępca dowódcy straży i starszego ogniomistrza bolkowskiej Ochotniczej Straży Pożarnej) pisze w swoich sprawozdaniach o wybuchach, które niszczą w tym czasie miejską infrastrukturę
* 1940 – miasto liczy 4600 mieszkańców
* 1940-1945 na Wzgórzu Ryszarda znajdują się koszary stacjonującego tam oddziału RAD (numer 4/103, 230 mężczyzn)
* styczeń 1945 – Armia Czerwona wkracza na Śląsk
* 1945 – Polacy i Rosjanie wysiedlają ludność niemiecką, dochodzi do aktów agresji
* 12 lutego 1945 do maja 1945 – po zajęciu Jawora w Bolkowie działają ewakuowane władze powiatowe
* 13 lutego 1945 – po zdobyciu Jawora, kolumny uchodźców udają się w kierunku Czech, front zostaje przesunięty 8 maja i wtedy część ludności jest zmuszona powrócić
* luty 1945 – estońskie oddziały Waffen SS ukrywają w majątku dr Ruffelsa (Półwsie) cenniejsze zamkowe eksponaty
* 8 maja i 8/9 maja 1945 – 15 budynków ulega zniszczeniu wskutek eksplozji i podpaleń, wybuchają granaty w ogrodzie Lauterbacha nieopodal zamku
* 9 maja 1945 – wojska radzieckie przekazują władzę nad miastem Polakom
* 1945 – w Bolkowie zostaje założona OSP Bolków, cegielnia przy ulicy Świerczewskiego wstrzymuje produkcję i zostaje zburzona

1946-1989

* 1946 – początek wysiedlania ludności niemieckiej, Bolków liczy 2800 mieszkańców
* 1947 – wysiedlanie ludności do strefy radzieckiej
* od 1946 – początek odbudowy przemysłu w mieście, częściowo przy pomocy pozostałych w mieście niemieckich specjalistów
* 1949 – powstaje Biblioteka Publiczna w Bolkowie
* 1950 – w Zakładzie Przemysłu Lniarskiego ["Wisła"] pracuje 293 osób (281 krosien)
* 1952 – w Zakładzie Przemysłu Lniarskiego pracuje 406 osób, uruchomiono krosno ekranowe (tkane są ekrany kinowe)
* 1955 – kryzys w Zakładzie Przemysłu Lniarskiego z powodu braku surowców do produkcji
* 1956 – gospodarkę mieszkaniową przejmuje Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych, połączenie Świebodzickich Zakładów Przemysłu Lniarskiego w Świebodzicach i z Zakładu Przemysłu Lniarskiego w Bolkowie w przedsiębiorstwo o nazwie Zakłady Przemysłu Lniarskiego "Silena", upaństwowienie tartaku (od tej pory należy do Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Drzewnego w Legnicy)
* 1957 – rozpoczęcie odbudowy miasta, miasto stara się odzyskać statut miejscowości turystycznej, miasto utrzymuje statu uzdrowiska
* 1960 – Garbarnia nr 1 rezygnuje z substancji roślinnych, rozpoczyna używano środków chemicznych (zakład zatrudnia w tym czasie 100 osób, w garbarni nr 2 pracuje 30 osób)
* 1961 – utworzenie Zasadniczej Szkoły Włókiennicza (przy ZPL "Silena"), naucza się w niej tkactwa i przędzenia
* 1962 – powstaje Zasadnicza Szkoła Rachunkowości Rolnej na ulicy Mickiewicza 1 (obecnie internat ZSA), w pierwszym roku zorganizowano jedną, 46 osobową klasę
* 1963 – w Zasadnicza Szkoła Rachunkowości Rolnej kształci się 93 osób
* 1965 – Bolkowska OSP otrzymuje pierwszy sztandar
* 1967 – tartakiem zaczyna zarządzać Dolnośląskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego we Wrocławiu, pracuje w nim 70 osób, następuje podział Szkoły Podstawowej na Szkołę Podstawową nr 1 i Szkołę Podstawową nr 2 [na ulicy Bolka istnieje filia Szkoły Podstawowej]
* 1968 – w garbarni nr 1 wybucha pożar, budynek zostaje częściowo spalony a produkcja ustaje
* 1 września 1971 – w budynku Zasadniczej Szkoły Rachunkowości Rolnej zaczynają funkcjonować: Technikum Rachunkowości Rolnej i dwuletnia Zasadnicza Szkoła Rolnicza
* 1975 – wymiana parku maszynowego w Silenie
* 1977 – rozpoczęcie budowy ośrodka wypoczynku świątecznego: basen o wymiarach 50x22,5 m, amfiteatr oraz zaplecze, całość kosztowała około 10 mln zł, szkoły przy ulicy Niepodległości zaczynają funkcjonować w ramach Zespołu Szkół Rolniczych w Bolkowie.

* 1977 – uruchomienie Średniego Studium Zawodowego zajmującego się włókiennictwem
* 1979 – otwarcie ośrodka wypoczynku świątecznego (zarządza nim MGOKSiR – Miejsko Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji)
* sierpień 1979 – w Domu Kultury odbywają się koncerty, wystąpił: Mieczysław Fogg, Zespołu Pieśni i Tańca Uniwersytetu Lubelskiego "Lublin"
* 1980 – szczyt niedoborów towarów, miasto liczy 5731 mieszkańców, Zakłady Przemysłu Lniarskiego Silena zatrudnia 1200 osoby
* 1982 – PTTK-Foto-Pam zatrudnia ok. 245 osób, głównie kobiet
* 1983 -przemianowanie Zbiorczej Szkoły Gminnej na Szkołę Podstawową
* 2 maja 1987 – Dom Kultury organizuje pokojową manifestację w Gross-Rosen z udziałem Armii Czerwonej
* 2 sierpnia 1987 – inauguracja V Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych.
* 1989 – zakład Silena zatrudnia 1152 osoby

1990 do dziś

* 1990 – Bolków liczy 5584 mieszkańców, Gminna Spółdzielnia"Samopomoc Chłopska" w wyniku wysokości odsetek od kredytów zostaje zlikwidowany
* 29 listopada 1990 – ukazuje się pierwszy numer tygodnika regionalnego W MiG (nakład: 1000 egzemplarzy, liczba stron: 6, cena: 1500 zł)
* 1991 – wielki kryzys, w mieście jest około 30% bezrobocie (największy wskaźnik w województwie)
* marzec 1992 – redakcja gazety W MiG (wtedy już dwutygodnik) otrzymuje nagrodę w konkursie na najlepszą gazetę lokalną organizowanym przez Fundację Na Rzecz Demokracji w Europie Wschodniej, wydawnictwo ukazywało się jeszcze do grudnia jako miesięcznik
* 21 kwietnia 1992 – powstanie Towarzystwa Miłośników Bolkowa
* 1993 – budowa dwóch bloków mieszkalnych przy ul. Piastowskiej, po zmianie zespołu redakcyjnego następuje reaktywacja pisma lokalnego, tym razem pod tytułem W MiG – Gazeta Regionalna
* 1994 – Towarzystwo Miłośników Bolkowa realizuje pomoc charytatywną, polegającą na sprowadzeniu darów od partnerskiej Gminy Heerde
* 1994-1995 – budowa przejścia podziemnego przy ulicy Sienkiewicza
* 1995 – początek koncertów Castle Party
* 28 września 2001 – uroczyste odsłonięcie figurki chłopca wieńczącej fontannę w rynku
* 2 kwietnia 2006 – odsłonięcie pomnika Jana Pawła II na Placu im. Jana Pawła II przed kościołem parafialnym, wycięcie kilku wysokich świerków w celu postawienia pomnika
* 31 grudnia 2006 – miasto miało 5566 mieszkańców
* wrzesień 2007 – odnalezienie w okolicy Bolkowa masowego grobu z okresu II wojny światowej w którym pochowano ok. 120 osób