Historia o Busku Zdroju

Warka · Post autor: **Warka** » 03 lut 2011, 12:30

Mam przyjemność zaprezentować Państwu walory uzdrowiskowe i turystyczne Buska ? Zdroju, oraz okolicznych miejscowości. W naszej gminie znajdą Państwo spokój, czyste powietrze i urocze zakątki. Gmina Busko – Zdrój przyciąga pięknym krajobrazem, licznymi zbytkami i rezerwatami przyrody, a szczególności unikatowymi walorami leczniczymi. To u nas w Busku- Zdroju, znajdują się najlepsze w Europie wody siarczkowe, mające właściwości leczenia wielu chorób reumatycznych, neurologicznych, pourazowych. Znakowane szlaki turystyczne pozwalają na uprawianie turystyki pieszej i rowerowej. Nasze miasto to znany w Polsce i na świecie ośrodek sanatoryjno-wypoczynkowy. Niepowtarzalny skład i działania wód leczniczych, oraz unikatowy klimat leczą dolegliwości trudne do wyleczenia gdziekolwiek indziej. Wierzymy, że każdy z Państwa, kto raz przekonał się o walorach Buska- Zdroju, będzie częstym gościem, więc serdecznie zapraszamy.
Busko-Zdrój ? miasto uzdrowiskowe w woj. świętokrzyskim, stolica powiatu buskiego, siedziba gminy Busko-Zdrój. Znane już w XII w. jako Bużsk, w XIII w. Busk. Pod względem liczby mieszkańców 7. w województwie świętokrzyskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego.
Według danych z 31 grudnia 2005, miasto miało 18 482 mieszkańców.
Busko jest położone w południowej części województwa świętokrzyskiego. Znajduje się 50 km na południe od Kielc i 80 km na północny wschód od Krakowa. Leży w regionie zwanym od przepływającej przezeń rzeki Nidy Ponidziem, na Garbie Wójczańsko-Pińczowskim.

Historia
Początki Buska sięgają XII w., kiedy wokół kościoła św. Leonarda pojawiła się osada pasterska. W 1185r. właściciel Buska i okolic – rycerz Dersław sprowadził do osady zakonnice norbertanki. Zapisał im później w testamencie cały swój majątek. Od 1241r. przez kilkaset lat Busko było własnością klasztoru. W 1252r. otrzymało od Bolesława Wstydliwego immunitet skarbowy, w którym król zezwolił klasztorowi m.in. na eksploatację solanki. Jest to pierwsza wzmianka o wykorzystaniu buskiej wody mineralnej.

Drewniany kościół p.w. św. Leonarda z 1699 roku.
W 1287r. Busko otrzymało z rąk księcia Leszka Czarnego prawa miejskie. Korzystne położenie miasta na skrzyżowaniu szlaków handlowych sprawiło, że w 1412r. król Władysław Jagiełło nadał mieszczaństwu przywilej cotygodniowego targu i dwóch jarmarków rocznie. Odtąd przez cały wiek XV i XVI miasto przeżywało swój rozkwit. Słynęło wówczas z handlu i produkcji sukna.

Od połowy XVII wieku wojny i antymieszczańska polityka szlachty spowodowały zubożenie Buska. Okres ponownego ożywienia wiąże się z odkryciem w 1776r. źródeł solankowych. Zaczęto eksploatować sól, lecz wkrótce zaniechano jej wydobycia ze względu na nieopłacalność produkcji. W 1808r. magister medycyny Winterfeld z Pińczowa, przeprowadził pierwsze badania nad wykorzystaniem miejscowych wód do leczenia. Do Buska zaczęli przyjeżdżać pierwsi kuracjusze zwani wówczas „gośćmi kąpielowymi”. W 1819r. dobra norbertanek przejął rząd. Po pożarze miasta w 1820r., Busko wziął w dzierżawę gen. Feliks Rzewuski. Znając lecznicze działanie buskiej wody mineralnej wybudował, dzięki pomocy warszawskiej spółki, łazienki według projektu znanego architekta włoskiego Henryka Marconiego. W 1828r. na leczeniu przebywało już 202 gości.
W 1836r. nastąpiło uroczyste otwarcie uzdrowiska, które potem wzięła w dzierżawę spółka warszawskich przemysłowców. W 1869r. Busko zostało pozbawione przez carat praw miejskich, ale uzdrowisko nadal funkcjonowało. W 1880r. jego dzierżawę przejął lekarz Andrzej Dobrzański. Przez 15 lat jego działalności uzdrowisko znacznie się rozwinęło. Stało się wówczas jednym z najpopularniejszych uzdrowisk nie tylko na ziemiach polskich.

W czasie I wojny światowej Busko znalazło się pod okupacją austriacką. W 1915r. zostało siedzibą powiatu stopnickiego. Rok później osada odzyskała prawa miejskie. Po wojnie, już w 1919r. zaczęli przyjeżdżać pierwsi kuracjusze. W okresie międzywojennym nastąpiła intensywna rozbudowa uzdrowiska. z inicjatywy dr Szymona Starkiewicza i dzięki pomocy społeczeństwa powstało sanatorium dziecięce „Górka”.
W czasie II wojny światowej miasto było miejscem licznych akcji bojowych partyzantów: m.in. oddziały Armii Krajowej dokonały na rynku w Busku zamachu na miejscowego szefa gestapo. Po wojnie, będąc ośrodkiem rolniczego regionu, miasto pełniło funkcję administracyjną i usługowo-handlową dla okolicznych wsi. Jednak podstawowym czynnikiem rozwoju miasta jest uzdrowisko.
Dzisiejsze Busko, to prężnie rozwijający się ośrodek sanatoryjno-wypoczynkowy, centrum administracyjne, stolica powiatu buskiego. Natomiast okoliczne wsie stanowią region rolniczy, gdzie przeważają uprawy warzyw oraz sadownictwo, a najmodniejszą sferą działania gospodarstw wiejskich jest ostatnio agroturystyka.

Najważniejsze daty:
?1166 – Pierwsza wzmianka o Busku: bulla papieska i zapis w kronice diecezji krakowskiej mówią o miejscowości „Bugsk” i kościele.
?1185 ? właściciel Buska ? rycerz Deresław sprowadza do osady zakonnice norbertanki.
?1252 – Najstarsza wzmianka o buskich solankach, Bolesław Wstydliwy nadaje klasztorowi immunitet skarbowy i prawo ważenia soli.
?1287 – Książę Leszek Czarny nadaje prawa miejskie – magdeburskie.
?1347 – Jan z Buska zostaje sekretarzem, a w 1360 r. podkanclerzem króla Kazimierza Wielkiego.
?1661 – W mieście panuje wielka zaraza.
?1809 – Busko włączone do Księstwa Warszawskiego.
?1820 ? pożar miasta.
?1828 – Oficjalne otwarcie Uzdrowiska, pierwsza lista kuracjuszy.
?1869 – Utrata praw miejskich.
?1916 – Przywrócenie praw miejskich.
?1939 – 9 września bitwa 22 Dywizji Piechoty Górskiej z oddziałami niemieckimi pod Broniną (poległo 200 żołnierzy WP).
?1966 – Pierwsze miejsce w konkursie na najładniejsze krajowe Uzdrowisko.
?1987 – Obchody 700-lecia nadania praw miejskich.
?2007 – zakończenie modernizacji ośrodka kultury oraz rozbudowy Parku „Zdrojowego” i rozpoczęcie budowy Parku „Zdrojowy II” rozpoczęcie budowy linii kolejowej Busko-Żabno.

Zabytki:
?kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia NMP 1592-1621, odrestaurowany w 1820
?kościół św. Leonarda z 1699 r. drewniany
?zespół poklasztorny z lat 1720-1730
?kaplica św. Anny wzniesiona w latach 1884-1886
?Sanatorium Marconi z 1836 r.
?Zamek Dersława z 1911 r.
?Wille: Bagatela, Sanato, Słowacki, Oblęgorek, Ormuzd, Zielona, Bristol

Uzdrowisko
Historia Sanatorium Marconi

Pierwszy dokument w którym wspomina się o solankach występujących w Busku to przywilej Bolesława Wstydliwego z 1252 r. Pierwsze badania nad wykorzystaniem wód do leczenia przeprowadził pińczowski lekarz Winterfeld w 1808 r. Po przejęciu Buska w dzierżawę w 1820 r. gen. Feliks Rzewuski wybudował łazienki zaprojektowane przez Henryka Marconiego. Uroczystość otwarcia uzdrowiska miała miejsce w 1836 r. Kurort rozwinął się w znacznym stopniu w czasie piętnastu lat dzierżawy (1880-1895) przez lekarza Andrzeja Dobrzańskiego, stając się jednym z najważniejszych w kraju.
Po I wojnie światowej znowu zaczęli przybywać kuracjusze. Intensywna rozbudowa uzdrowiska nastąpiła w latach międzywojennych m.in. z inicjatywy dr Szymona Starkiewicza, który założył sanatorium dziecięce „Górka”. W 1966 r. Busko zajęło pierwsze miejsce w konkursie na najładniejsze polskie uzdrowisko. W 1972 r. oddano do użytku największe z sanatoriów ? „Włókniarz”.

Stan obecny
Obecnie bazę sanatoryjną stanowi trzynaście obiektów, które dysponują 2066 miejscami dla kuracjuszy, sanatoria są na bieżąco rozbudowywane, co stale podnosi tę liczbę. Rocznie wykonywanych jest ok. półtorej miliona zabiegów, z czego 800 tysięcy to kąpiele siarczkowe. W uzdrowisku Busko-Zdrój leczone są choroby układu krążenia, narządów ruchu, schorzenia reumatyczne, ortopedyczne, neurologiczne oraz dermatologiczne a także dziecięce porażenie mózgowe. Uzdrowisko położone jest w południowej części miasta, w pobliżu Parku Zdrojowego. W leczeniu korzysta się z wód siarczkowych, jodkowo-bromkowych i borowiny.

Obiekty sanatoryjne:
?Sanatorium Uzdrowiskowe „Marconi”
Budynek wzniesiony w 1836 r. przez warszawskiego architekta włoskiego pochodzenia Henryka Marconiego zajmujący centralne miejsce Parku Zdrojowego jest wizytówką miasta. Marconi zbudował „Łazienki” w kształcie litery T, wzorując się na rzymskich obiektach użyteczności publicznej. W „Marconim” znajduje się ponadto niedawno wyremontowana sala koncertowa. Posiada 170 miejsc.
?Sanatorium „Włókniarz”
Nowoczesny kompleks leczniczy posiadający 480 łóżek położony na terenie 6 ha.
?Szpital Uzdrowiskowy „Krystyna” (320 miejsc)
?Sanatorium Uzdrowiskowe „Rafał” (178 miejsc)
?Sanatorium Uzdrowiskowe „Nida-Zdrój” (190 miejsc)
?Sanatorium „Willa Zielona” (34 miejsca)
?Sanatorium Uzdrowiskowe „Mikołaj” (85 miejsc)
?Sanatorium Uzdrowiskowe „Bristol” (57 miejsc)
?Sanatorium „Oblęgorek” (50 miejsc)
?Sanatorium FWP „Przystań”
?Sanatorium Uzdrowiskowe „Słowacki” SPA
?Sanatorium Uzdrowiskowe „Astoria” (58 miejsc)
?Szpital Dziecięcy Kompleksowej Rehabilitacji „Górka” (164 miejsca)
?21 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny (210 miejsc)
W Busku od 1960r. produkowana jest woda mineralna Bukowianka.
Pierwsi kuracjusze
Pierwszą kuracjuszką buskiego kurortu była królowa Jadwiga, która odwiedziła Busko razem ze swym mężem królem Władysławem czterokrotnie w latach 1389-1394, co znajduje potwierdzenie w zapisach historycznych ,że para królewska gościła w Busku.
Rachunki dworu królewskiego z przełomu XIV i XV stulecia świadczą, że król i królowa zaopatrywali się w Busku w bydło rzeźne, drób, wędliny, jarzyny, zborze, piwo i garnki. W kronice klasztoru buskich norbertanek, pod datą 6 grudnia 1393 roku jest wzmianka kąpieli leczniczej jaką siostry norbertanki przygotowały królowej Jadwidze.
Drugim kuracjuszem, który leczył się buskimi wodami i przyczynił się do powstania Uzdrowiska Busko, był napoleoński generał Feliks Rzewuski. Nazwiska pierwszych kuracjuszy, zostały upamiętnione w Busku-Zdroju poprzez nadanie ulicom imion: w Zdroju ? ulicy generała Feliksa Rzewuskiego, a w mieście obok nowego targowiska ? ulicy Królowej Jadwigi.

Park Zdrojowy
Założony w XIX wieku przez ogrodnika Ignacego Hanusza Park Zdrojowy został zaprojektowany przez Henryka Marconiego. Dzieli się na trzy części:
?Ogrodzony ogród łazienkowski o pow. 16 ha z Sanatorium Marconi i fontanną w centrum.
?Aleja Mickiewicza, długa na 850 metrów promenada z dwoma rzędami drzew (głównie kasztanowców), która łączy ogród łazienkowski z rynkiem. Jest to reprezentacyjna aleja w mieście, przy której mieszczą się m.in. Urząd Miasta, Starostwo Powiatowe, Policja, Dom Kultury, Galeria „Zielona”, trzy szkoły średnie i jedna podstawowa.
?Skwer na placu zwycięstwa w rynku, o pow. 0,7 ha z fontanną w centrum.
W pobliżu Sanatorium „Marconi” znajduje się muszla koncertowa.
Spośród ponad 4500 drzew, w tym ok. 12% w wieku ponad 100 lat najliczniej w parku występują klon pospolity, jesion wyniosły, klon jawor, klon polny, grab pospolity, robinia akacjowa, lipa drobnolistna, kasztanowiec zwyczajny, wiąz szypułkowy. Spotkać też można brzozę brodawkowatą, modrzew europejski, czeremchę pospolitą. Szczególnie zaś cenne są kłęk kanadyjski, platan klonolistny, kasztanowiec żółty, katalpa bignoniowa.
W ostatnim okresie Park Zdrojowy powiększono. Planowana jest budowa Parku Zdrojowego II przy osiedlach Pułaskiego i Kościuszki.

Osoby związane z Buskiem
?Krystyna Jamroz – śpiewaczka operowa, sopran dramatyczny. Urodzona 29 sierpnia 1923r. w Busku-zdroju. Zmarła 9 lipca 1986r.w Warszawie.
?Wojciech Bellon – pieśniarz i poeta, twórca Wolnej Grupy Bukowina, ur. 14 marca 1952r.w Kwidzynie, zm. 3 maja 1985r. w Krakowie. Mieszkał i wychowywała się w Busku-Zdroju
?Konstanty Miodowicz – polityk, poseł na Sejm
?Liroy – właśc. Piotr Marzec, polski wykonawca hip-hopu, aktor i kompozytor
?Ireneusz Mazur – trener siatkówki, swoją trenerską karierę rozpoczynał w AKS Busko
?Michał Jurecki – historyk, pracownik i doktorant Zakładu Historii UJ, autor przewodników
?Adam Jarubas – Marszałek Sejmiku Świętokrzyskiego od 2006 r., działacz PSL
?Grzegorz Gzyl – aktor teatralny

Wojtek Bellon, właśc. Wojciech Belon (ur. 14 marca 1952 w Kwidzynie, zm. 3 maja 1985 w Krakowie) ? polski pieśniarz, balladzista.
Urodził się w 1952 r. w Kwidzynie. Mieszkał i wychowywał się w Busku-Zdroju. Tam chodził do szkoły, tam też pierwszy raz wystąpił publicznie z własnymi piosenkami. Wraz z założoną przez siebie Wolną Grupą Bukowina zadebiutował latem 1971 r. na IV Giełdzie Piosenki Turystycznej w Szklarskiej Porębie, gdzie zdobył jedną z głównych nagród. Od września tego roku do czerwca roku następnego
studiuje w Studium Nauczycielskim w Tarnowie na kierunku Wychowania Muzycznego. Wraz z J. Kaźmierczakiem i J. Korzeniowskim próbuje stworzyć zespół poetycko-muzyczny przy DK Azoty. Mimo jego powrotu do WGB zespół Litsong kierowany przez J. Kaźmierczaka powstał a w jego repertuarze znalazły się niestety dziś już raczej trudne do znalezienia utwory z muzyką J. Kaźmierczaka i tekstami W. Bellona, mimo że nagrano je z udziałem W. Bellona w radio Belferek działającemu przy Domu Studenta SN w Tarnowie. Później brał udział w kilku przeglądach piosenki turystycznej (m.in. na gdańskiej „Bazunie”), gdzie zdobywał laury. Znaczącym sukcesem była pierwsza nagroda na Festiwalu Piosenki i Piosenkarzy Studenckich w Krakowie w 1974 r. Od tej pory Wolna Grupa Bukowina znalazła się w gronie najlepszych i najpopularniejszych przedstawicieli piosenki studenckiej i turystycznej.
Wojtek wraz z Wolną Grupą Bukowiną jeździł z koncertami po całym kraju. Śpiewanie stało się ich źródłem utrzymania. Stali się profesjonalistami.
Z czasem ? jak twierdził Wojtek ? zatracili pierwotny sens swego muzykowania, jakim było wspólne bytowanie, wspólnie przeżywana radość ze śpiewania, z bycia razem. Przez pewien krótki okres w latach 80 połączyli się z zespołem Wały Jagiellońskie, ale ta fuzja nie zdała egzaminu, nie stworzyła nowej jakości artystycznej. Jak się wkrótce okazało zwyciężył libertyński styl „Wałów” na niekorzyść kameralnej i poetyckiej „Bukowiny”. Niebawem w Wałach Jagiellońskich pozostał już tylko sam Wojtek, a i on wkrótce zrezygnował. Od tej pory występował sam, albo z towarzyszeniem dawnych przyjaciół z „Bukowiny”: Wojciechem Jarocińskim, Wacławem Juszczyszynem, Janem Hnatowiczem.
Na Ogólnopolskim Przeglądzie Piosenki Turystycznej „Włóczęga ’85″ w Zielonej Górze wystąpił gościnnie, akompaniując sobie samotnie na gitarze. Mówił swoje nowe wiersze, śpiewał nowe i stare piosenki.
Zmarł w nocy z 3 na 4 maja 1985 w jednym z krakowskich szpitali. Jego pogrzeb odbył się w Busku-Zdroju 8 maja 1985 r.

Kultura
W Buskim Samorządowym Centrum Kultury działają trzy młodzieżowe zespoły wokalno-muzyczne, orkiestra dęta, instrumentalny kwartet „Zdrojowy”, zespół recytatorski, dziecięce koło plastyczne, klub fotograficzny, klub dziecka, klub twórców nieprofesjonalnych. W tym samym budynku znajduje się kino „Zdrój”.
Stałe imprezy kulturalne w Busku-Zdroju organizowane przez BSCK:
?Buskie Spotkania z Folklorem (maj)
?Jarmark Floriański (maj)
?Ogólnopolski Przegląd Piosenki im. Wojtka Belona „Szukam szukania mi trzeba …” (maj/czerwiec)
?Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Krystyny Jamroz (lipiec)
?Wojewódzki Przegląd Poezji i Pieśni Legionowej, Żołnierskiej i Partyzanckiej (listopad)
?Przegląd Plastyki „Ponidzie” (listopad)
Przy Alei Mickiewicza mieści się Galeria „Zielona” założona w 1990 r., która prezentuje dzieła artystów polskich i zagranicznych z rodzaju malarstwa, rzeźby, fotografii, tkaniny.

Sport i rekreacja
W Busku-Zdroju funkcjonuje trzecioligowy klub piłkarski AKS Busko-Zdrój, posiadający stadion na 1 143 miejsc siedzących z bieżnią lekkoatletyczną i pełnowymiarowym boiskiem. W sąsiedztwie stadionu znajduje się hala sportowa umożliwiająca organizowanie zawodów międzynarodowych w piłkę ręczną, siatkową, koszykówkę, halową piłkę nożną przy widowni do 500 osób.
Do dyspozycji mieszkańców są liczne boiska, m.in. przy wszystkich placówkach edukacyjnych, korty tenisowe w Parku Zdrojowym, sanatorium „Włókniarz” i ZSTiO. Zimą dzieci zjeżdżają na sankach z niewielkiego wzniesienia znajdującego się przy Alei Mickiewicza, zwanego przez mieszkańców „Byczokiem”.
W mieście znajdują się trzy baseny kryte:
?Pływalnia Miejska im. Stefana Komendy w centrum miasta otwarta w 2001 roku; z rurą o długości 65 metrów.
?Dwa baseny w obiektach sanatoryjnych: „Włókniarz” i „Krystyna”.
Do niedawna funkcjonował basen otwarty w Parku Zdrojowym.
Dwa kilometry na południe od Buska znajduje się ogólnodostępny zbiornik retencyjno-rekreacyjny w Radzanowie o pow. 23 ha. W okresie letnim jest tam zorganizowane kąpielisko o powierzchni 11 ha.
W odległości ok. 3 km znajduje się prywatny ośrodek hipoterapii i jazdy konnej w Wolicy. W 2006 r. oddano do użytku nowoczesną halę sportową, o europejskim standardzie.

Turystyka
Busko-Zdrój jest punktem początkowym czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do Solca-Zdroju 27 km
?zielony z Buska do Wiślicy 90 km
?niebieski z Pińczowa do Wiślicy 39 km
Nadają się one zarówno do turystyki pieszej, rowerowej jak i biegów narciarskich.