Styczniowy „ niespodziewany” atak zimy w tym roku przypomniał mi wyjazdy na Ukrainę tą właśnie porą. Kilkakrotnie w ciągu ostatnich lat, w grudniu i w styczniu zwiedzaliśmy z mężem wybrane miejscowości – Zborów, Krzemieniec, Pomorzany , Brzeżany... Mnie osobiście oprócz wspomnień z tych konkretnych miejsc utkwił w pamięci zimowy krajobraz widziany z okien samochodu. Muszę przyznać, że wybitnie działający na wyobraźnię, być może podsycaną lekturą przeczytanych książek. Wprawdzie nigdy nie trafiliśmy na jakieś wielkie śniegi i mrozy, ale klimat wydawał mi się zawsze bardziej ostry, wietrzny, przenikający człowieka na wskroś. Być może wrażenie to potęgowało zmęczenie.
Podróżując zawsze przemieszczaliśmy się naszym samochodem, więc z jednej strony pewna samodzielność , ale z drugiej i obawa , że kiedyś coś się zepsuje i wtedy dopiero będziemy mieli. Polonez to jednak „ dobre auto” na te warunki , zawsze spisywał się bez zarzutu.
Jazda drogami w zimie po Ukrainie, przynajmniej tymi głównymi wcale nie jest taka trudna. Wprawdzie nie sypią na nie, ani piasku, ani soli, ale drogi szersze niż u nas , w tym przypadku ujeżdżone, twarde i w zasadzie jedzie się nimi lepiej niż w lecie bo nie czuć dziur. Nie są też specjalnie zasypane może dlatego, że wzdłuż drogi wysadzane są drzewa , które ochraniają ją przed nawiewem śniegu ( tak to tłumaczyli mi tamtejsi nasi znajomi ).Nie widziałam też osłon z siatek stawianych u nas bardzo często wzdłuż szos.
Zima tam działa na mnie nostalgicznie . Przestrzeń , nieograniczoność, połacie białych pól, gdzieniegdzie widok czarnych grud ziemi wystających spod śniegu ( w czasie pierwszego wyjazdu specjalnie zatrzymaliśmy się, aby zobaczyć i dotknąć ziemię o tak u nas niespotykanym kolorze; kojarzy mi się to z kosztowaniem wody w Bałtyku w celu sprawdzenia czy słona).
Jednym z moich marzeń we wczesnym etapie wyjazdów na Ukrainę było zobaczenie jej i utrwalenie na kliszy fotograficznej w różnych porach roku.
Nie mogąc zaprezentować wszystkich zdjęć długo zastanawiałam się , która podróż kojarzy mi się najbardziej z zimą. Wybrałam – Brzeżany.
Brzeżany – to miasteczko położone w dawnym województwie ruskim, nad rzeczką o wdzięcznej nazwie Złota Lipa ( dopływ Dniestru ). Jest to z pewnością pod względem turystycznym i krajobrazowym jedno z najatrakcyjniejszych miejsc w okręgu Tarnopolskim.
86 km na płd. – wsch. od Lwowa i 40 km od Tarnopola liczy obecnie około 18 tyś. mieszkańców. W „ Przewodniku po Galicji „ M. Orłowicza czytamy, iż na początku XX w.
..” Brzeżany liczyły 13 tyś. mieszkańców, w tym 4600 Polaków, 3100 Rusinów , 5300 Żydów” „. Miasto rozłożone jest na zboczach wysokich pagórków. Szczególnie stara część według mnie dość dobrze zachowana sytuuje się właśnie na różnych poziomach , wyżej niż zamek posadowiony na bardziej płaskim terenie.
Dzieje Brzeżan związane są z rodziną Sieniawskich, którzy w XVI w. doprowadzili do lokacji miasta , chociaż już w XIV w. istnieją wzmianki o tym miejscu. Było to więc miasto prywatne pod rządami jednej ze świetniejszych rodzin Rzeczpospolitej.
W XVI w. Mikołaj Sieniawski , późniejszy wojewoda ruski i hetman koronny pobudował obronny zamek w stylu renesansowym. Grząskie podłoże na którym stawiano budowlę wzmocniono wbijając wielką ilość dębowych pali. Na nich posadowiono piwnice o bardzo grubych murach, ze sklepieniami . Mury naziemne wykonano z ciosów odznaczających się również znaczną grubością. W tamtym okresie zamek zaliczany był do najważniejszych twierdz kresowych . Był on wielokrotnie bezskutecznie szturmowany przez wojska kozackie, tatarskie i tureckie. Samo miasto stanowiło także ważny ośrodek handlu między Wschodem a Zachodem. Kierowany był on początkowo przez liczną kolonię ormiańską sprowadzona tu przez pierwszych właścicieli . Od końca XVIII w. wypieranych przez napływającą ludność żydowską. Pozostałościami po ich bytności jest kościół ormiański i synagoga.
Na początku XVIII w. po śmierci ostatniego z rodu Sieniawskich Brzeżany przeszły w ręce Czartoryskich, Lubomirskich, a na końcu Potockich. W 1772 roku miasto przypadło Austrii.
I wojna to czas pożarów i zniszczeń. W okresie międzywojennym miasto należało do Polski. II wojna światowa to okupacja sowiecka. Ciekawostką jest fakt, iż w Brzeżanach urodził się Edward Rydz Śmigły.
Ten krótki rys historyczny ukazuje nam w rzeczywistości losy typowego miasteczka wschodniego pogranicza. Z bogactwem kultur, religii ,tradycji.
W tym miejscu chciałabym skupić się na ukazaniu swoich obserwacji dotyczących stanu obecnego miasteczka , a w szczególności zamku , a właściwie pozostałości po nim . Pierwsze wrażenia są dość przygnębiające. Stare ryciny czy obrazy pozwalają wyobrazić sobie , że zamek był kiedyś naprawdę imponujący. Teraz to jednak ruina w środku starego miasta. Na pierwszy rzut oka najbardziej zwróciły moja uwagę wysokie mury okalające większą przestrzeń, pobudowane w pięciobok. Pod zamek podjechaliśmy chyba od złej strony bo na wewnętrzny dziedziniec jak pamiętam weszliśmy przez dziurę w murze. W środku teren przedstawiał się dość okazałe, co wskazywało na wielkość i znaczenie obiektu w przeszłości. Szliśmy wewnątrz wzdłuż murów , mając przed sobą widok na pozostałości zamku i jak potem okazało się na kościół pw. św. Trójcy w stylu włoskiego renesansu. To właśnie ten fragment przyciągał nasz wzrok najbardziej. Często potykaliśmy się o porozrzucane fragmenty murów , kamienie , jakieś ozdobne gzymsy . Uważając , aby nie upaść czy ewentualnie nie wpaść do odsłoniętej części piwnicznej , co nota bene o mało nie zdarzyło mi się na zamku w Chocimiu. Zresztą na Ukrainie chodząc nawet po mieście lepiej jest patrzeć pod nogi bo jak wpadniesz w czeluść odsłoniętej studzienki kanalizacyjnej to twoja wina . Jak mówi ukraińska anegdota o obcokrajowcu który przyjechał zwiedzać Ukrainę i wpadł w nieoznakowany dół na środku chodnika. Z pretensjami udał się do stosownych władz. Żali się, że nie było żadnych chorągiewek przed dołem. No co urzędnik tłumaczy
„-wjeżdżaliście na Ukrainę
– tak wjeżdżałem
– i na przejściu granicznym była taka wielka chorągiew
– była
– no to o co Wam chodzi?”
Wracając jednak do opisu zamku to następnym punktem zwiedzania było wejscie w pozostałości pomieszczeń. I tu właśnie najbardziej było mi żal . Widok zniszczeń i zdewastowania permamentny. Porobiliśmy trochę zdjęć. Wnętrze kaplicy całkiem zrujnowane. Kiedyś ozdobione marmurowymi i alabastrowymi nagrobkami , teraz puste dziury z zarysami niszy po pomnikach grobowych. Jeszcze na początku XX w. tak opisuje to miejsce M. Orłowicz ...” kaplica zamkowa św. Trójcy ... znajdują się w niej sławne grobowce Sieniawskich , godne katedry wawelskiej. Jest ich pięć...W tej samej kaplicy dawny ołtarz z czarnego marmuru. Kaplicę pokrywa kopuła , ozdobiona płaskorzeźbą w stylu barokowym, które w ośmiu polach przedstawiają patronów rodziny Sieniawskich. Oświetla ją glorieta z herbem Sieniawskich...kaplica ta przykuwa widza nagromadzonymi tu arcydziełami, mnóstwem po mistrzowsku wykonanych szczegółów, pięknością linii i wdziękiem układu, omal nie padła pastwą ignorancji i wandalizmu.” A jednak padła, tylko później. Zachowały się płaskorzeźby na kopułach , pewno dlatego, że wysoko umieszczone.
Znacznie później dowiedzieliśmy się, że zamek wcale nie został zniszczony za czasów sowieckich. Otóż upadek rozpoczął się już w czasach austriackich kiedy to polecono rozebrać część obiektu. W poł. XIX w. w pomieszczeniach zamku umieszczono koszary potem browar. W czasie I wojny zniszczeniu uległa kaplica , a w 1920 r. wywieziono do Krakowa sarkfagi Sieniawskich, cynowe trumny do Pieskowej Skały , a nagrobki z piaskowca do Oleska ( na Ukrainie ). II wojna doprowadziła zamek do stanu całkowitej ruiny. Teraz trudno byłoby tak wielki obiekt podnieść do użyteczności.
Odzwierciedleniem stanu obecnego i przeszłego niech będą zamieszczone porównawcze fotografie .
Na zakończenie przytoczę zwrotkę wiersza niestety bezimiennego autora , na którego natknęłam się szukając starych zdjęć w internecie , mówiącą o Brzeżanach...
... „ Często zdarza się – kiedy zadumany
Snując myślami zdarzenia przeszłości,
Zawsze wspominamy wpierw – moje Brzeżany.
Miasto kochane – ojczyznę miłości !
Widzę je pięknie nad stawem, w dolinie
Gdzie złota lipa – swą wstęga srebrzystą
Wśród łąk kobierca – gdzieś daleko płynie...”
Brzeżany. Kresowa posiadłość magnatów Sieniawskich.
Wiedza o lokalnych wydarzeniach, bohaterach, całej przeszłości regionu i jego miejscu w wydarzeniach o szerszym zasięgu terytorialnym. Powstanie miasta, historia miast, lokacje i akty lokacyjne. Wiedza o społeczności lokalnej, złożoności struktury społecznej i kulturowej różnorodności.
-
- Posty: 331
- https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
- Rejestracja: 19 lis 2010, 20:35
Przejdź do
- Historia Polski
- ↳ Regulamin oraz ogłoszenia
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego
- ↳ Ziemie polskie przed przybyciem Słowian
- ↳ Plemiona słowiańskie na ziemiach polskich
- ↳ Kultura i wierzenia Słowian
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego ogólnie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Piastów
- ↳ Państwo pierwszych Piastów
- ↳ Polska dzielnicowa
- ↳ Zjednoczone Królestwo
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Piastów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Jagiellonów
- ↳ Rządy Andegawenów w Polsce
- ↳ Polityka wewnętrzna i przemiany ustrojowe
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Stosunki polsko-litewskie
- ↳ Konflikt polsko-krzyżacki
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Jagiellonów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska króli elekcyjnych
- ↳ Pierwsi władcy elekcyjni
- ↳ Wazowie na tronie polskim
- ↳ Wiśniowecki i Sobieski
- ↳ Sasi na tronie polskim
- ↳ Stanisław August Poniatowski
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Polska króli elekcyjnych ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami
- ↳ Epoka napoleońska
- ↳ Powstania
- ↳ I Wojna Światowa
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Życie polityczne na emigracji
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Ustrój, polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ II Wojna Światowa (1939-1945)
- ↳ Kampania wrześniowa
- ↳ Polacy na wojennych frontach
- ↳ Państwo podziemne i okupacja
- ↳ Powstanie Warszawskie
- ↳ Polityka, dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ II Wojna Światowa ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia PRL
- ↳ Wprowadzenie demokracji ludowej 1945-1956
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Opozycja i protesty w PRL
- ↳ Polityka, ustrój i dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia PRL ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia III Rzeczypospolitej
- ↳ Życie polityczne III RP
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Polska polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia III RP ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia Polski ogólnie
- ↳ Inne zagadnienia dotyczące historii Polski
- ↳ Alternatywna historia Polski
- ↳ Teksty źródłowe
- ↳ Zamki i pałace
- ↳ Tablice historyczne
- ↳ Słownik historyczny
- ↳ Drzewa genealogiczne
- ↳ Artykuły historyczne
- ↳ Historia lokalna
- ↳ Historia Polski na YouTube
- ↳ Ciekawostki historyczne na HistoriaPolski.eu
- ↳ Aktualności historyczne
- Działy specjalne powiązane z historią Polski
- ↳ Numizmatyka
- ↳ Heraldyka
- ↳ Archeologia Polski
- ↳ HistoriaPolski.eu for english users
- Recenzje
- ↳ Książki historyczne
- ↳ Filmy historyczne
- ↳ Gry komputerowe
- ↳ Strony internetowe o historii Polski
- ↳ Wolna Polska - prawdziwe informacje
- Pozostałe sekcje
- ↳ Hyde Park
- ↳ Pomoc dla użytkowników
- ↳ KONKURSY, PLEBISCYTY, QUIZY
- ↳ Humor
- Zaprzyjaźnione strony
- ↳ Artur Rogóż - Złote Finanse
- ↳ Serwis www.kliniska.com
- ↳ Wydawnictwo Bellona
- ↳ Polskie Dzieje - Historia Polski w Internecie
- ↳ Godło.pl
- ↳ II WOJNA ŚWIATOWA - największa baza danych dotyczących światowego konfliktu
- ↳ Nieznana historia
- ↳ Archiwa historyczne Videofact po polsku
- ↳ DENARY Władców Polski. Najstarsze polskie monety
- ↳ Historyczne bitwy
- ↳ historia-news.pl
- ↳ Ale Historia
- ↳ Forum Historyczne - historyk.eu
- ↳ Temida i Klio - historia prawa
- ↳ Wlochy.edu.pl: Włochy - Portal edukacyjno informacyjny
- ↳ Porty lotnicze i informacje o portach lotniczych
- ↳ historiami.pl Historia, tajemnice, opowieści, zagadki, fakty