Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Kazimierza Wielkiego - opis

[Artur Rogóż]

Polityka wewnętrzna:
-cechowała się dążeniem do wzmocnienia i unifikacji państwa
-rozwijało się osadnictwo
-popierał zagospodarowanie majątków możnych i kościoła
-dbał o rozwój dużych miast
-nadawał miastom przywileje, np:
-zwolnienia celne
-prawo składu
-przymus drożny
-wydał statusy, które kodyfikowały prawo ziemskie
-utworzył dla miast Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego
-wybudował kilkadziesiąt zamków
podniósł poziom gospodarki
-wzrosła zamożność mieszkańców
-rozwijało się szkolnictwo
-w 1364 r utworzył Uniwersytet w Krakowie

Polityka zewnętrzna:
-opanował Ruś halicko-włodzimierską
-1343 zakończył konflikt z Zakonem Krzyżackim
-Krzyżacy musieli zwrócić ziemie Dobrzyńską i Kujawy ale mogli zatrzymać Pomorze
-rozszerzył stan posiadania ziem na zachodzie
-przyłączył do Polski Wałcz, Drahim i Czaplinek wcześniej pozostające pod władzą marchii brandenburskiej
-współdziałał z Andegawenami, okupił to przyznaniem im prawa do następstwa tronu w Polsce

[Artur Rogóż]

Kiedy Kazimierz Wielki (1333 - 1370) obejmował tron polski po swoim ojcu, Władysławie Łokietku, sytuacja w kraju nie przedstawiała się korzystnie. Jego poprzednik pozostawił synowi wiele nierozwiązanych problemów. Państwo było nieskonsolidowane wewnętrznie, mimo przywrócenia korony królewskiej przez Władysława Łokietka. Praktycznie składało się z dwu niepołączonych ze sobą dzielnic: Małopolski i Wielkopolski. Kujawy, ziemia dobrzyńska i Pomorze Gdańskie znalazły się w rękach krzyżackich. Mazowsze nie uznawało zwierzchnictwa polski, a księstwo płockie stanowiło lenno Luksemburgów. Na Śląsku, z wyjątkiem księstwa świdnicko - jaworskiego, tutejsi książęta również złożyli hołd władcy czeskiemu.

1. Polityka zagraniczna

1. szukanie porozumienia z Janem Luksemburczykiem

Najpilniejszą sprawą Kazimierza Wielkiego było pomyślne ułożenie stosunków z Luksemburgami. Sojusz z Janem Luksemburczykiem, w zamierzeniu króla Polski, miał pomóc mu w uzyskaniu korzystnego wyroku w sporze z Krzyżakami. Jednak, aby uzyskać jego poparcie, Kazimierz musiał najpierw pójść na pewien kompromis. Jan Luksemburczyk rościł sobie bowiem pretensje do korony polskiej, z której był skłonny zrezygnować, w zamian za uznanie swoich praw do Śląska i Mazowsza. Dotyczyło to tych księstw, które złożyły już wcześniej królowi czeskiemu hołd. Propozycja ta została przedstawiona w trakcie wstępnych rozmów, rozpoczętych w 1335 r. na spotkaniu poselstw czeskiego i polskiego, w należącym do Węgier Trenczynie. W prowadzonych pertraktacjach czynny udział brał również monarcha Węgier, Karol Robert, który był szwagrem Kazimierza Wielkiego oraz jego sojusznikiem.

Warunki jakie postawił Jan Luksemburczyk królowi polskiemu, były nie do przyjęcia. Doszło zatem, jeszcze w tym samym roku, w Wyszehradzie na Węgrzech, do ponownego spotkania trzech władców: Jana Luksemburczyka, Kazimierza Wielkiego oraz Karola Roberta. Ostatecznie król czeski zrzekł się korony polskiej, za co Kazimierz Wielki zapłacił mu olbrzymią sumę 20 tys. kóp groszy praskich. Ponadto nie podjął na razie żadnej decyzji w sprawie Śląska i Mazowsza.

2. rozwiązanie problemu krzyżackiego

Na tym samym zjeździe w Wyszehradzie uczestniczyła również delegacja Zakonu. Doszło wówczas do wydania wyroku w sprawie sporu polsko - krzyżackiego. Na arbitrów, zgodnie z postanowieniami prolongowanego w 1332 r. przez Kazimierza Wielkiego rozejmu z Krzyżakami, wyznaczeni zostali Karol Robert i Jan Luksemburczyk. Wyrok jaki wydali obydwaj monarchowie był dla Polski niekorzystny. Krzyżacy zatrzymywali Pomorze Gdańskie i ziemię chełmińską. Natomiast Kazimierz miał odzyskać Kujawy i ziemię dobrzyńską.

Wyrok niezadowolił strony polskiej i Kazimierz Wielki podjął zabiegi w Stolicy Apostolskiej, skutkiem czego było postawienie sprawy krzyżackiej przed sądem papieskim. Proces odbył się w 1339 r. w Warszawie, na gruncie neutralnym, ponieważ Mazowsze było wyjęte spod władzy króla polskiego. Na sędziów zostały wyznaczone osoby bezstronne. Zgodnie z treścią wyroku, Polsce przyznano Pomorze Gdańskie i ziemię chełmińską. Ponadto Krzyżacy zobowiązani zostali do zapłacenia olbrzymiego odszkodowania w wysokości około 200 tys. grzywien oraz pokrycia kosztów procesu.

Tego orzeczenia sądu z kolei nie uznali Krzyżacy i wystąpili z apelacją do Stolicy Apostolskiej. W wyniku ponownego przyjrzenia się sprawie papież nie zatwierdził wyroku warszawskiego. A Kazimierz Wielki, nie mogąc pozwolić sobie na dochodzenie swych praw na drodze wojennej, zawarł ostatecznie z Zakonem w 1343 r., w Kaliszu, pokój wieczysty. Na jego mocy Krzyżacy mieli Polsce zwrócić Kujawy i ziemię dobrzyńską. Natomiast Pomorze Gdańskie i ziemię chełmińską zatrzymywali jako tzw. "wieczystą jałmużnę" króla polskiego. Przy czym Kazimierz Wielki zachowywał tytuł "pana i dziedzica" Pomorza, który w przyszłości mógł być wykorzystany do ponowienia starań o zwrot Pomorza Gdańskiego.

3. sprawa Śląska i Mazowsza

Z chwilą rozpoczęcia procesu warszawskiego z Zakonem Kazimierz Wielki zgodził się ostatecznie uznać prawa Jana Luksemburczyka do nabytych lub zhołdowanych przez niego księstw śląskich oraz księstwa płockiego. Jednak kwestia śląska pozostawała nadal żywą w polityce króla polskiego i planował w przyszłości odzyskanie tej dzielnicy.

Już w 1343 r. Kazimierz Wielki podjął próbę rewindykacji Śląska, zajmując ziemię wschowską. Następnie sprzymierzył się z cesarzem Ludwikiem Bawarskim przeciwko Luksemburgom. A w 1345 r. uwięził nawet Karola Luksemburczyka w Kaliszu, kiedy ten powracał z wyprawy litewskiej. Z kolei ze swoim sojusznikiem księciem świdnicki, Bolkiem, wdał się w wojnę z Czechami o Śląsk. W trakcie jej trwania Jan Luksemburczyk podszedł aż pod Kraków.

Sytuacja zmieniła się po śmierci Ludwika Bawarskiego w 1347 r., kiedy tron niemiecki i korona cesarska miały przypaść margrabiemu Moraw, Karolowi IV Luksemburczykowi, który został również królem Czech, po tym jak jego ojciec, Jan Luksemburczyk poległ na polu bitwy (1346 r.), w trakcie trwania wojny stuletniej. W 1348 r. Karol IV wydał formalny akt inkorporacji Śląska do Czech (potwierdzony w 1355 r.). Tego samego roku zawarto również pokój w Namysłowie, który kończył zmagania polsko - czeskie. W myśl jego postanowień obydwie strony deklarowały sobie "wieczystą miłość i braterską przyjaźń". Ponadto zachowywano status quo. Postanowienia pokoju nie przynosiły zatem żadnej ze stron ani nabytków, ani strat terytorialnych.

Tymczasem podjęte wcześniej przez Karola IV u papieża Klemensa VI starania o wyniesienie biskupstwa praskiego do rangi arcybiskupstwa zakończyły się sukcesem. Umożliwiło mu to w następnej kolejności poczynić już w 1348 r. zabiegi o oderwanie Śląska od arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i podporządkowania go utworzonemu przed czterema laty arcybiskupstwu w Pradze. Natrafiły one jednak na zdecydowany opór ze strony Kazimierza Wielkiego i w 1360 r. Karol IV wycofał się z podjętych uprzednio planów, a ponadto obiecał już nigdy nie podejmować żadnych kroków w tym kierunku.

W trakcie prowadzonych pertraktacji w sprawie dalszego losu księstwa jaworsko - świdnickiego, wyłonił się również problem Mazowsza, a dokładnie księstwa płockiego. Po śmierci w 1351 r. księcia Bolesława płockiego Kazimierz Wielki zajął bowiem płocką część Mazowsza. Natomiast pozostali przy życiu dwaj książęta mazowieccy, bracia zmarłego Bolesława: Kazimierz i Ziemowit, złożyli hołd lenny królowi polskiemu, który zobowiązał się ich uwolnić z kolei od związku lennego z Czechami. Tymczasem Karol IV obiecał zrzec się na rzecz Kazimierza Wielkiego praw do Mazowsza w zamian za odstąpienie przez tego ostatniego od swoich pretensji względem księstwa świdnicko - jaworskiego, które pozostać miało przy Czechach. Kazimierz Wielki zwlekał jednak z podjęciem decyzji do roku 1356. W tym czasie doszło bowiem do podpisania układu w Pradze.

Mimo zrzeczenia się Śląska, Kazimierz Wielki podjął w następnych latach próby jego odzyskania. W tym celu zwrócił się do papieża, aby ten unieważnił wcześniej podjęte i zatwierdzone decyzje. Jednak nie zdążył przeprowadzić sprawy do końca, ponieważ wkrótce zmarł.

4. przyłączenie do Polski Rusi Halicko - Włodzimierskiej

Kiedy w XIV w. wygasła halicko - włodzimierska linia Rurykowiczów, na tron książęcy w tej dzielnicy wprowadzono księcia mazowieckiego Bolesława Trojdenowicza, który przybrał imię Jerzego II (1323 - 1340). Nowy władca był spokrewniony z tamtejszymi Rurykowiczami przez matkę.

W 1338 r. podczas drugiego zjazdu w Wyszehradzie, Jerzy II wyznaczył swoim następcą na Rusi Kazimierza Wielkiego, który z kolei przyrzekł tron polski, w razie swej bezpotomnej śmierci, Andegawenom. W tej sytuacji, kiedy w 1340 r. książę halicko - włodzimierski został nagle otruty i nie pozostawiał po sobie męskiego potomka, Kazimierz Wielki natychmiast zorganizował zbrojną wyprawę na Ruś. Musiał bowiem podjąć walki z Tatarami i przede wszystkim z Litwą, która rościła sobie pretensje do opuszczonego tronu ruskiego. Kazimierza Wielkiego poparli królowie węgierscy Karol Robert, a potem jego syn, Ludwik. Nie wysuwali oni wówczas pretensji pod adresem Rusi, ponieważ, zgodnie z postanowieniami wyszehradzkimi, dziedziczyli po Kazimierzu Wielkim tron polski, a tym samym i sporne ziemie ruskie, które miały zostać przyłączone do Polski.

Pierwszy etap zmagań o Ruś trwał do 1349 r. i zakończyły się jej podziałem. W ich wyniku Polsce przypadło dawne księstwo halickie oraz zachodnia część Wołynia. Natomiast reszta Wołynia, czyli księstwo łuckie, dostała się w ręce księcia litewskiego, Lubarta. Z kolei na lata 1365 - 1366 przypada drugi etap podbojów Rusi, zakończony podpisaniem pokoju z Litwą. Jego warunki nie dotyczyły Rusi Halickiej, gdzie władza Kazimierza Wielkiego była już ustabilizowana, odnosiły się natomiast do Rusi włodzimierskiej, która miała ulec podziałowi. Przy księciu litewskim pozostał Łuck, ale z mniejszą częścią ziemi włodzimierskiej, której większa część dostała się Polsce. Całość przyłączonych do Polski ziem ruski nazwano Rusią Czerwoną.

Odnośnie przyszłych losów zagarniętych ziem ruskich, zawarty został układ między Kazimierzem Wielkim a Ludwikiem Andegaweńskim, zgodnie z którym Ludwik miał prawo wykupić Ruś Halicko - Włodzimierską za 100 tys. florenów, gdyby Kazimierz miał potomstwo męskie. Natomiast jeśliby, w myśl porozumienia z 1338 r., tron polski przeszedł w sukcesji na Andegawenów, wówczas Ruś miała pozostać przy złączonym państwie polsko - węgierskim.

5. stosunki Kazimierza Wielkiego z Pomorzem Zachodnim

Pod koniec życia Kazimierz Wielki znów zaczął snuć plany przyłączenia Pomorza Zachodniego do Polski. W tym celu nawiązał bliższe kontakty z książętami zachodniopomorskimi, wydając w 1343 r. swą córkę za księcia słupskiego Bogusława, a siedem lat później zawarł przymierze z Danią, aby w ten sposób okrążyć Zakon i Karola IV. Kolejnym posunięciem Kazimierza Wielkiego, na drodze do zjednoczenia, była próba przywrócenia zwierzchności kościelnej arcybiskupstwa gnieźnieńskiego nad biskupstwem kamieńskim, którą u schyłku XII w. rozpoczął sam Kościół polski. Sprawa ta zakończyła się dopiero po śmierci króla polskiego, a jej ostatecznym rozwiązaniem było uznanie bezpośredniej podległości tego biskupstwa Stolicy Apostolskiej.

W ostatnich latach swojego panowania Kazimierzowi Wielkiemu udało się uzależnić od Polski Drezdenko i Santok oraz zająć, należący do Marchii Brandenburskiej okręg Wałcza z grodami Czaplinkiem i Drahimiem.

6. kongres monarchów w Krakowie (1364 r.)

W 1364 r. odbył się w Krakowie słynny kongres, na którym jego uczestnicy mieli zająć się omówieniem spraw, dotyczących utrzymania pokojowych stosunków i zachowania politycznej równowagi w Europie Środkowej. Uczestnikami kongresu, obok Kazimierza Wielkiego, byli m.in.: Karol IV Luksemburski, Ludwik Andegaweński, Piotr król Cypru, Bolko świdnicki, Ziemowit III mazowiecki oraz książę opolski Władysław. Zjazd ten został uświetniony wystawną ucztą, której gospodarzem był rajca krakowski, Mikołaj Wierzynek.

Kongres krakowski przyczynił się niewątpliwie do wzrostu znaczenia politycznego Polski w Europie Środkowej oraz utrwalenia jej suwerenności wobec potężnego cesarstwa.

2. Polityka wewnętrzna

1. polityka gospodarcza i skarbowa

Pierwszym pilnym zadaniem, które musiał zrealizować Kazimierz Wielki, było wewnętrzne wzmocnienie Polski, poprzez usunięcie różnic, jakie wytworzyły się w poszczególnych częściach kraju w okresie rozbicia dzielnicowego. Przeprowadzono zatem poważne reformy w sferze gospodarczej. Wprowadzono jednakowe obciążenia pieniężne i wojskowe dla całej ludności. Odnosiło się to również do świadczeń na rzecz Kościoła. W myśl zasady "jednej monety w jednym Królestwie", król przeprowadził reformę monetarną, bijąc srebrny grosz, wzorowany na monecie czeskiej. Z kolei w celu ożywienia handlu, a przede wszystkim ułatwienia kontaktów między poszczególnymi dzielnicami, Kazimierz Wielki nadawał liczne przywileje miastom.

2. reforma administracyjna

Polityka centralizacyjna Kazimierza Wielkiego biegła w kierunku stworzenia nowego systemu zarządzania państwem. Została znacznie wzmocniona władza starostów królewskich, powoływanych przez króla dla poszczególnych ziem. W ich rękach znajdowała się bowiem administracja terytorialna. Rozbudowano centralne urzędy nadworne i koronne, na przykład podskarbiego, marszałka, podkanclerzego. Z kolei niektóre naczelne urzędy utworzono częściowo z byłych dzielnicowych urzędów królewskich. Przykładowo kanclerz krakowski stał się kanclerzem królestwa. W celu zintegrowania wszystkich ziem utworzono także radę królewską, stanowiącą organ doradczy o charakterze ogólnopolskim, zajmujący się całokształtem polityki państwowej.

Do rady wchodzili głównie panowie małopolscy. Oni również zasiadali w urzędach centralnych, sprawując funkcje kanclerza, marszałka czy podskarbiego. Na ważne stanowiska państwowe Kazimierz Wielki powoływał ludzi nowych, którzy robili przy jego boku karierę. I tak funkcje kanclerskie sprawował najpierw Florian Mokrski, a po nim przyszły kronikarz, Jan z Czarnkowa, który przyjął tytuł podkanclerzego Królestwa. Najbliższymi współpracownikami króla byli także Jarosław Bogoria ze Skotnik oraz Janusz Suchywilk.

3. kodyfikacja prawa i sądownictwo

Bardzo ważną sprawą dla zjednoczonego państwa polskiego była unifikacja prawa we wszystkich dzielnicach. Jednak wobec dość dużych jeszcze różnic między Wielkopolską a Małopolską, zdecydowano się na spisanie i skodyfikowanie prawa oddzielnie dla każdej z tych dzielnic, które obejmowało normy prawa zwyczajowego i nowe przepisy. Pod koniec lat pięćdziesiątych XIV w. z inicjatywy arcybiskupa gnieźnieńskiego, Jarosława Bogorii ze Skotnik, twórcy synodalnego prawa kościoła polskiego, zostały opracowane w Piotrkowie, na polecenie Kazimierza Wielkiego, przepisy prawne dla Wielkopolski. Natomiast wkrótce potem wydany został w Wiślicy statut dla Małopolski.

Przeobrażeniom uległo również sądownictwo. W 1356 r. powołany został do życia Sąd Najwyższy Prawa Niemieckiego na Zamku Krakowskim, w celu zapobiegania praktykom miast polskich odwoływania się w kwestiach wątpliwych do Magdeburga.

4. Akademia Krakowska

W 1364 r. Kazimierz Wielki ufundował uniwersytet w Krakowie. Składał się on z 11 katedr: 8 prawniczych, 2 medyczne i 1 sztuk wyzwolonych. Głównym zadaniem uczelni było dostarczenie wykwalifikowanych urzędników. Po śmierci Kazimierza uniwersytet krakowski podupadł. Jej rozkwit nastąpił dopiero za czasów Władysława Jagiełły.

5. pojęcie Korony Królestwa Polskiego

Około połowy XIV w., w miejsce dawnej nazwy Królestwa Polskiego, rozpowszechnił się termin Korony Królestwa Polskiego. Pojęcie to obejmowało nie tylko ziemie wchodzące wówczas w skład Królestwa, ale również te, które kiedyś do niego należały.

[Artur Rogóż]

Kazimierz III Wielki (ur. 30 kwietnia 1310 w Kowalu - zm. 5 listopada 1370 w Krakowie) - król Polski w latach 1333-1370, ostatni władca z dynastii Piastów na polskim tronie. Syn Władysława I Łokietka i Jadwigi Kaliskiej, córki Bolesława Pobożnego.

Następcą Władysława Łokietka i dziedzicem korony został jego syn- Kazimierz Wielki, przed którym stanęły następujące problemy:
-problem krzyżacki Karol
-problem pretensji J.Luksemburczyka

Kazimierz nie był pozbawiony sojuszów. Jego sojusznikiem był władca Węgier- Karol Robert, żoną którego była siostra Kazimierza- Elżbieta Łokietkówna. Kazimierz zdawał sobie sprawę z tego, że królestwo nie jest w stanie rozwiązać swoich problemów środkami militarnymi. Korzystając z mediacji władcy Węgier przystał na przedłużenie rozejmu i rozmowy pokojowe. Do rokowań doszło w Wyszehradzie(Węgry). Stronami rozmów byli: Zakon Krzyżacki, Jan Luksemburski, Karol Robert i Kazimierz. Zjazd miał miejsce w 1335 r.(I zjazd). W trakcie tego zjazdu J. Luksemburski (władca Czech )zrzekł się pretensji do korony polskiej w zamian za 20 tyś. kop groszy praskich. Jednocześnie J. Luksemburski chciał uzyskać zrzeczenie się praw Kazimierza do Śląska.Na tym samym zjeździe król węgierski Karol Robert i król czeski Jan Luksemburski orzekli wyrok przyznający Polsce Kujawy pod warunkiem zrzeczenia się przez Kazimierza Pomorza Gdańskiego i ziemi chełmińskiej na rzecz Krzyżaków.
Jeśli chodzi o Krzyżaków, Kazimierz nie chciał zrezygnować ze swych uprawnień do Pomorza Gdańskiego. Ponownie odwołał się do drogi procesowej. Proces taki miał miejsce w neutralnej Warszawie w 1338 r. i toczył się do roku 1339. Trybunał obradujący w Warszawie pod przewodnictwem legata papieskiego skazał Krzyżaków na zwrot zagrabionych ziem(Pomorza i ziemi Chełmińskiej ) i zapłacenie wysokiego odszkodowania. Ale wyrok miał tylko znaczenie moralne, ponieważ Krzyżacy wnieśli apelację do papieża.
W 1339 r. miał miejsce II zjazd w Wyszehradzie. W trakcie tego zjazdu zapadły następujące postanowienia:

-jeśli by Kazimierz zszedł z tego świata bez dziedzica, wówczas królem Polski miał zostać syn Karola Roberta i E. Łokietkówny - Ludwik

-władca węgierski zobowiązywał się w zamian poprzeć roszczenia Polski w stosunku do Krzyżaków oraz udzielić poparcia dla polskich praw na Rusi Halickiej.

Prawa Kazimierza na Rusi Halickiej wyglądały w następujący sposób: Księciem halickim był Bolesław Jerzy Trójdenowicz z mazowieckiej linii Piastów. Władca ten zmarł bezpotomnie, a więc Kazimierz uchodził za jego prawowitego spadkobiercę. W trakcie procesów z Krzyżakami zaczyna się wykształcać pojęcie Korony Królestwa Polskiego, jako instytucji prawnej niezależnej od osoby władcy. Tak, więc w trakcie procesów w Warszawie świadkowie operują argumentacją, że Pomorze jest ziemią przynależną do Korony Polskiej. W poprzednim procesie w Inowrocławiu, operowano argumentacją, że Pomorze było dziedzictwem rodu piastowskiego. W trakcie ekspansji na Ruś Halicką, aczkolwiek używano pojęć z prywatnego prawa spadkowego, to jednak ziemie te po przyłączeniu nie były prywatną własnością władcy, lecz ziemiami przyłączonymi do Korony K.P.Pojęcie Korony odpowiadały naszym pojęciom państwa lub najwyższego urzędu sprawowania władzy. Korona stanowiła konstrukcję prawną - osobę prawną niezależną od osób fizycznych. Ekspansja na Ruś była zgodna z interesami państwa(zwiększenie dochodów państwa skarbu), zgodna z interesami możnowładztwa Małopolskiego, które spodziewało się nadań i majątków na tamtych terenach, było także zgodne z interesami mieszczaństwa Małopolskiego (Kraków), możliwość bezpiecznych i korzystnych kontraktów handlowych. Zaangażowanie się Kazimierza w sprawy ruskie(1340 - 1351), a także konflikt o Śląsk z Luksemburgami(1341-1345) w jakiś sposób rozproszyły siły Królestwa. Tak, więc w 1343 r. Kazimierz został niejako zmuszony do podpisania z Krzyżakami pokoju wieczystego w Kaliszu. Mocą tego pokoju Pomorze Gdańskie miało być wieczystą jałmużną dla Zakonu Krzyżackiego, natomiast Polska odzyskiwała Kujawy. Prawie wszyscy książęta śląscy pozostali lennikami Jana Luksemburskiego także po jego rezygnacji z praw do korony polskiej. Weszli tym samym w skład królestwa czeskiego. W oporze trwał tylko książę świdnicki Bolko popierany przez Kazimierza Wielkiego. Doprowadziło to do kilkuletniej wojny polsko- czeskiej, w czasie której wojska Kazimierza operowały na Śląsku, a Czesi atakowali Kraków.

W 1348 r. został zawarty z Czechami pokój w Namysłowie, mocą którego potwierdzono przynależność Śląska do Korony Czeskiej, zaś Luksemburgowie ponownie zrzekli się pretensji do korony polskiej i Mazowsza, które częściowo zostało włączone do Polski częściowo stało się lennem. Na odcinku płd. - wsch. w 1351 r. ostatecznie udało się przyłączyć Ruś Halicką do Polski. Obszar Rusi Halickiej był w tym czasie obszarem konfliktów między Polską a Litwą. I nie toczono wojny z Rusią Halicką, lecz prowadzono wojny o Ruś Halicką.(1349-1351) Jednym, ostatnim zapamiętania wydarzeniem jest traktat sukcesyjny między Ludwikiem Węgierskim i Kazimierzem z 1355 r. Traktat sukcesyjny został poparty przez stany polskie w zamian za gwarancje, jakich udzielił sukcesor szlachcie polskiej (przywilej w Budzie 1355 r.)

Podsumowanie polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego (czy udało mu się coś osiągnąć?)

Kazimierz Wielki chciał zjednoczyć kraj w sposób prawny i administracyjny. W polityce wew. opierał się on na typowych strukturach monarchii stanowej. Dla swoich poddanych był naturalnym panem i dziedzicem tej ziemi, miał obowiązek obrony, władzę sądzenia i karania. Monarchia działała w ramach prawa i poprzez prawo. Kazimierz wprowadził nowy system zarządzania państwem. Jednostkami podziału administracyjnego były ziemie. Władza centralna była w rękach króla, kanclerza, podkanclerza, marszałka korony i marszałka dworskiego. 9panowie małopolscy ). Władza terytorialna była sprawowana przez wojewodów i kasztelanów(szlachta)-były to urzędy ziemskie i zagwarantowane były tylko dla szlachty danej ziemi. Władza lokalna była sprawowana przez starostów, którzy mieli uprawnienia administracyjne i sądownicze(powoływanych i odwoływanych przez króla). W czasach K. Wielkiego skodyfikowano prawa, osobno dla Wielkopolski, osobno dla Małopolski, były to tzw. statuty wiślicko - piotrkowskie(1346 - 1347). Prawa te umocniły władzę królewską. W czasach Karola sprawnie działał aparat podatkowy. Do obrony kraju zobowiązani byli rycerze, to ich jednak nie wyłączało z powinności podatkowej. Ponadto podatki płaciły miasta, sołtysi, król również czerpał dochody z myt i ceł.(za uzyskane pieniądze król budował zamki zabezpieczające go od granicy czeskiej). Monarcha prowadził także politykę gospodarczą. Liczne miasta tamtego okresu uzyskały lokację na prawie niemieckim, jednocześnie miastom przyznawano prawo składu i prawo drogi.

Chłop płacił czynsz za użytkowanie ziemi, aby mieć pieniądze sprzedawał żywność w mieście. Miasta z kolei oferowały towary i usługi wytwarzane przez handel i rzemiosło. Wreszcie rycerstwo i duchowieństwo poprzez czynsze samo posiadało pieniądze i mogło kupować towary.

W czasach K. Wielkiego możemy mówić o Polsce IV stanów(państwo K. Wielkiego było monarchią stanową). Każdy ze stanów miał swoje uprawnienia, powinności, swoją organizację wew. i swój system prawny.

-Duchowieństwo podlegało prawu kanonicznemu, posiadało strukturę org. w postaci episkopatu, ewentualnie zgromadzeń zakonnych.Stan ten prowadził ludzi do zbawienia wiekuistego.

- Rycerzem szlachcicem mógł być tylko ten, kto urodził się z ojca szlachcica i matki szlachcianki. Z reguły szlachcic posiadał ziemię na prawie rycerskim, co zobowiązywało go do służby wojskowej na koszt własny( istniało przekonanie, że wszyscy posiadacze ziemi byli zobowiązani do służby wojskowej). Rycerstwo było zorganizowane w ziemie(rycerstwo ziemi sieradzkiej, łęczyckiej, każda ziemia miała własną chorągiew). Istniały również rycerskie org. rodowe, ale regułą było rycerstwo ziemskie. W Polsce nie istniała drabina zależności, wszyscy mieli jednego suwerena - monarchę.

- Mieszczaństwo - prawo niemieckie, własny samorząd, z czasem przejmujący uprawnienia wójtowskie(zróżnicowany majątkowo, mający jedno prawo miejskie).

-chłopi - położenie prawne tego stanu regulowały dokumenty lokacyjne. Mocą tych dokumentów posiadali prawo do samorządu i możliwość swobodnego opuszczania wsi.(mający jednakowe prawa i obowiązki) Wszystkie stany miały poręczoną nienaruszalność życia i mienia. Członkowie wszystkich stanów cieszyli się wolnością osobistą.

-Niektórzy wyodrębniają, że istnieje V stan- Żydzi.

Sądownictwo zostało zreformowane według podziału stanowego. Dla rycerza funkcjonowały sądy ziemskie. Ważne zmiany zaszły w sądownictwie miejskim. Najwyższą instytucją dla mieszkańców miast był sąd królewski.

W czasach K. Wielkiego doszło do oddzielenia pojęć prawnych. W tym czasie pojawiło się pojęcie państwa jako bytu niezależnego od osoby władcy i nazywało się Corona Regni Polonia. Korona wieńczyła korpus praw królestwa. Natomiast władca był tylko kimś w rodzaju fizycznej personifikacji korony- obok tego, że był źródłem praw królestwa, był również ich wykonawcą. W tym czasie w Polsce ufundowany został Uniwersytet Krakowski(1364 r.), z silnym wydziałem prawa, zaś na wydziale prawa obowiązywały tradycje prawa rzymskiego, i był on pod silnym wpływem realistów( istnieją jedne niezmienne idee, a byty fizyczne są przejawem istnienia tych idei).

Ówczesną politykę prowadzono przede wszystkim w kategoriach dynastycznych: słusznych bądź niesłusznych praw do korony. Drugą kategorią prowadzenia działań politycznych była walka w obronie wiary. Trzecią kategorią było tłumienie buntu poddanych. Były to wojny usprawiedliwione. W czasach Karola mamy wyraźne przejście od patrymonium do monarchii stanowej, gdzie państwo jest konstrukcją prawną: Corona Regni Polonia - Korona Królestwa Polskiego. Ziemie należą do korony a nie do władcy. Władca nie może jej już dzielić, nie może ją dowolnie dysponować (korona staje się urzędem)

[Warka]

Zgodnie z wolą swego ojca odziedziczył tron i 25.04.1333 roku w katedrze na Wawelu, przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława został koronowany na króla Polski. Sytuacja, w której wstępował na tron była bardzo trudna, gdyż państwo odziedziczone po ojcu nie było jeszcze dostatecznie zespolone, poza tym kraj był zniszczony wojnami i najazdami Krzyżaków, Tatarów, Litwinów, Czechów i Brandenburczyków. Król w tej sytuacji zmuszony był do prowadzenia polityki pokojowej, opartej na dyplomacji, która przygotowałaby kraj do tego, by w przyszłości mógł wywalczyć zwrot straconych ziem, a tym samym by on król mógł spełnić przyrzeczenie złożone umierającemu ojcu. Taką postawa zasłużył sobie Kazimierz na przydomek nadany mu przez potomnych oraz na uznanie wielu historyków, w tym piszącego w sto lat po jego śmierci Jana Długosza, który w następujących słowach wyraził swą opinię o królu: ?jego miłość do ojczyzny była tak wielka i tak bezgraniczna hojność i troskliwość o jej uświetlenie, że miłością przewyższył wszystkich królów polskich, swoich poprzedników oraz następców aż do naszych czasów" .

Kazimierz Wielki przejął po ojcu kierunek swej polityki, w której dążył do zjednoczenia rozbitych dzielnic i wzmocnienia władzy zwierzchniej monarchy, by tego dokonać musiał wzmocnić potęgę materialną państwa przez przeprowadzenie szeregu reform wewnętrznych, mających na celu poprawę życia społeczeństwa polskiego. W odziedziczonym państwie ziemie różniły się od siebie pod względem prawnym, a pozostali książęta piastowscy wraz z przedstawicielami starych rodów możnowładczych niechętnie patrzyli na wzmocnienie władzy centralnej. W państwie brakowało sprawnej administracji, na drogach szerzyły się gwałty i grabieże, prawie każda dziedzina życia wymagała zmian. Monarcha rozpoczął swe rządy od surowych wystąpień przeciw grabieżcom i złoczyńcą, znajduje to odgłos w Kronice Janka z Czarnkowa:?Królewską uwieńczony koroną, rządził on powierzonym mu przez Boga królestwem i narodem dzielnie i z pożytkiem. Albowiem, wedle słów proroka, umiłował pokój, prawdę i sprawiedliwość. Był bowiem najżarliwszym opiekunem i obrońcą dobrych i sprawiedliwych, prześladowcą złych, grabieżców, gwałcicieli i oszczerców? .

Cytowane słowa znajdują swe potwierdzenie również w umowach jakie zawierał Kazimierz z sąsiadami w celu zwalczenia rozbojów na pograniczach, zwłaszcza na Śląsku i w Wielkopolsce oraz w Statutach Kazimierza Wielkiego.

Polityka Kazimierza Wielkiego niewątpliwie przyczyniła się do rozwoju osadnictwa. ?Kronika katedralna krakowska? podaje informację, że za czasów Kazimierza ?w borach, lasach, zagajnikach i w miejscach porosłych krzewami zostało osadzonych tyle miast i wsi, ile niemal było kiedy indziej w Królestwie Polskim?. Król wniósł wielki wkład w tworzenie nowych, opartych na prawie niemieckim osad oraz do reorganizacji osad już istniejących. Każdy akt utworzenia nowoczesnej osady wymagał skarbowego i sądowego immunitetu, który polegał na rezygnacji ze starych świadczeń publicznych ciążących bądź to na osadnikach, bądź na osadzanej jednostce gospodarczej. Król prowadząc taką politykę, mimo iż skarb monarszy ponosił wówczas pewne straty związane z wolnizną, rozumiał, iż upowszechnienie trójpolówki, tworzenie wydolnych pod względem ekonomicznym gospodarstw rolnych oraz uregulowanie świadczeń i organizacji gmin wiejskich będzie opłacalną na przyszłość inwestycją.

Tworzenie nowych osad było związane z napływem obcych osadników, zwłaszcza Niemców. Kazimierz Wielki popierał ruch osadniczy, znane są nawet przypadki przejmowania przez niego niektórych wsi kościelnych w celu przeprowadzenia reformy czynszowej.

Przebudowie uległy również posiadłości rycerskie, którym król nadawał przywileje prawa niemieckiego i zainteresowany był upowszechnieniem prawa czynszowego. Zabiegi te wiązały się z powstaniem instytucji wójtostwa, na którą Kazimierz Wielki w swych statutach nałożył obowiązek wojskowy. Służba wojskowa była obowiązkiem wszystkich, którzy posiadali ziemie prawem rycerskim. Według 19 art. statutu wiślickiego służbę tę pełnić mieli: możnowładcy, osiadłe rycerstwo, włodycy (nie posiadający pełnego prawa rycerskiego, wyposażani przez szlachtę), sołtysi i chłopi (również wyposażani przez szlachtę) . W Statucie małopolskim zamieszczono artykuł określający obowiązki wojskowe duchownych (jeśli posiadali oni ojcowiznę, to tak jak rycerze zobowiązani byli do służby wojskowej) oraz sołtysów: ?/15/ Scholtyschy mayą na woyną yechacz. Usthawyamy, aby kalzdy scholthyss tako duchowny yako swyeczky panow, podlug swey moczy kazdy snemy na woyną ma poyechacz sprawa? .

Ważnym posunięciem ograniczającym każdego rycerza było związanie go z określoną chorągwią. Pod karą konfiskaty dóbr, a teoretycznie także pod karą śmierci, nie mógł on wymykać się w czasie działań wojennych spod organizacji chorągiewnej. W Statucie wielkopolskim król zobowiązał się, że bez odpowiedniego wynagrodzenia na rzecz swych dostojników i szlachty, nie będzie pociągał ich do służby wojskowej poza granicami państwa.

Kazimierz Wielki myślał również o ludności wieśniaczej, nie chciał obarczać jej zbyt dużym ciężarem wojennym. ?Stan chłopski był brany pod uwagę w rachubach polityki monarszej (...). Jeszcze go wtedy szlachta nie zdołała całkowicie od siebie uzależnić i odgrodzić od jakiejkolwiek opieki państwowej? .

Król ?broniąc? chłopów zakazał rycerstwu na terenie Królestwa pobierania paszy i pożywiania się ponad potrzeby, a w 1347r. ogłosił ponadto specjalną ustawę zakazującą rycerstwu urządzania postoju w czasie wypraw wojennych w klasztorach, wsiach i miastach, a nakazującą postoje pod gołym niebem na polach i w lasach. Kazimierz Wielki ustalił również cennik, według którego rycerstwo miało nabywać potrzebne artykuły żywnościowe i paszę.

Główny obowiązek obrony kraju w czasach Kazimierza Wielkiego ciążył na starostach, którzy na polecenie króla wzywali rycerstwo na wyprawę generalną.

[Warka]

W przypadkach wyjątkowych mogli oni również wzywać rycerstwo bez polecenia króla i wówczas pełnili rolę dowódców. Pod wodzą starostów znajdowały się również grody, czyli centra obronne kraju. W czasach kazimierzowskich centra te zostały znacznie wzmocnione, dzięki budowie nowych grodów i odbudowie starych. Było to możliwe dzięki bardzo dobrej polityce finansowej króla. Głównym źródłem dochodów były wówczas dobra królewskie, zarządzane przez starostów danej ziemi, którzy płacili z nich czynsz oraz byli zobowiązani do dawania stacji, czyli utrzymania króla i jego dworu w czasie pobytu w danym starostwie. W Małopolsce nie było urzędu starosty, a dobrami królewskimi zajmowali się wielkorządcy.

W 1368 r. Kazimierz Wielki wydał specjalną ustawę rozdzielającą dochody pomiędzy króla a starostę (wielkorządcę). Król otrzymywał czynsze, podatki w pieniądzu. Dobra królewskie dla Kazimierza Wielkiego były bardzo ważne, dbał o to, by były dobrze uprawiane. Także na polecenie króla została przeprowadzona rewizja tytułów własności. Dobra, których właściciele nie wykazali wystarczających dowodów na legalne ich posiadanie, zostały zabierane na rzecz króla . Kazimierz Wielki potrafił poprzez wprowadzenie ceł i myta (podatków bezpośrednich) zwiększyć dochody skarbu królewskiego. Efekty jego polityki skarbowej były znakomite, udało mu się osiągnąć wpływy, jakich w przyszłości nie potrafili wygospodarować Jagiellonowie na znacznie większym obszarze państwa .

Osadnictwo na prawie niemieckim ściśle określało świadczenia ludności. Podstawowym świadczeniem była kollekta, czyli danina pieniężna przysługująca monarsze, mająca charakter wsparcia finansowego. Była jednak niewystarczająca, bo wypłacana tylko w niektórych wypadkach (np. wzięcia monarchy w niewolę), dlatego Kazimierz Wielki wprowadził poradlne wynoszące 12 groszy z łana.

Na czasy panowania Kazimierza Wielkiego przypada wielki rozwój miast. Miasta pochłaniały nadwyżki rąk roboczych młodzieży wiejskiej i odgrywały ważną rolę w całokształcie stosunków społecznych. Lokacja miast miała charakter żywiołowy, odbywała się bez programu. Ideałem miasta dla Kazimierza Wielkiego było miasto murowane, zamknięte w murach, o estetycznym wyglądzie . Do dzisiaj istnieje opinia o Kazimierzu Wielkim, iż ?zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną?.

Polityka społeczna Kazimierza Wielkiego ściśle związana jest z umacnianiem gospodarczym kraju. Na lata panowania tego króla przypada dynamiczny rozwój górnictwa (dzięki ogłoszonej w 1368r. specjalnej ordynacji górniczej, która ustalała organizację pracy w kopalniach soli oraz kierunek eksportu) oraz handlu. ?Polska Kazimierzowska leży na skrzyżowaniu dwóch ważnych szlaków handlowych. Jeden prowadzi z Węgier przez Kraków, Toruń do Bałtyku i dalej drogą morską do Flandrii, drugi zaś do Europy Zachodniej przez Wrocław, Kraków, Lwów do kolonii genueńskich nad morzem Czarnym. Drogi dla kupców były ściśle wytyczone, nawet pomyśleć nie można było żeby sobie podróżować, którędy wola, bo wówczas kupcy omijali by komory celne, a następnie miasta posiadające prawo składu, a z tego korzysta miasto, jak i król? .

Kazimierz Wielki to król, który rozumiał jak wielkie znaczenie mają wielkie miasta. Usunął Toruń i Wrocław (miasta będące poza granicami Polski) z przodującej roli w handlu i przywrócił dominację miastom polskim. W tym czasie zwłaszcza wzbogacił się Kraków, leżący na skrzyżowaniu dwóch szlaków handlowych i obdarzony prawem składu, co pozwoliło mu nawet na przystąpienie do Hanzy. Dzięki wsparciu króla mogły rozwijać się również miasta wielkopolskie, tj. Poznań, Kalisz. ?Kazimierz swą akcją budowlaną zwiększył pokaźnie ilość budowli murowanych, wznosząc je przeważnie z cegły, rzadziej z kamienia.

W ciągu jego panowania pokrył się kraj siecią nowych budowli, które wyraźnie zmieniły krajobraz miast i osiedli Polski, zbliżając je do zachodu Europy?. Królowi udało się również doprowadzić do przyjaznych stosunków z przeważającą w miastach polskich ludnością niemiecką.

Monarchia Kazimierza Wielkiego wytworzyła szereg instytucji centralnych. Pierwszą z nich były zjazdy, tzw. generalne dostojników, pod względem składu i kompetencji przypominające wiece. Tło dla obrad wiecowych stanowili rycerze, towarzyszący księciu i jego dostojnikom. Za panowania Kazimierza Wielkiego znaczenie wiecu zmalało, odbywały się one już coraz rzadziej, ale nadal każda dzielnica występowała osobno. ?Wiemy tylko o jednym wiecu za panowania Kazimierza, odbytym w Sulejowie w 1350 r., w którym wzięli udział przedstawiciele tak Wielkopolski, jak i Małopolski? .

Znaczną rolę odgrywała również rada królewska, jako organ doradczy o ogólnopaństwowym charakterze. Członkowie tej rady pochodzili z nominacji monarszej.

Za panowania Kazimierza Wielkiego wykształciły się dwa urzędy centralne o charakterze ministerialnym: urząd kanclerski i urząd zarządcy skarbu królewskiego. Sprawą o dużym znaczeniu była administracja terytorialna. Król zachował dużą samodzielność w dziedzinie władzy sądowej, był on najwyższym sędzią uprawnionym do rozstrzygnięcia każdej sprawy.

W państwie Kazimierza Kościół posiadał ponadpaństwowy charakter i odgrywał dużą rolę w życiu społeczeństwa, co zmuszało króla do prowadzenia rozumnej polityki w stosunku do tej instytucji. Kazimierz Wielki troszczył się o to, aby na stolicach biskupich zasiadali ludzie mu oddani i lojalni, którzy obok racji kościelnych mieli by na uwadze również racje państwowe. Monarcha ten widział w Kościele ?ważny czynnik integracji wewnętrznej państwa? .

Kazimierzowi Wielkiemu zawdzięczamy również podjęcie akcji ustawodawczej, ujętej w formie statutów.

[Warka]

Statuty te powstały przy współpracy króla z arcybiskupem gnieźnieńskim Jarosławem Bogorią, który był z wykształcenia prawnikiem i wychowankiem studium prawa kanonicznego i rzymskiego uniwersytetu w Bolonii. Jarosław Bogoria uważany jest za jednego z głównych redaktorów statutów, który dostarczał również duchownych biegłych w prawie, mających ująć nowe przepisy w ramy artykułów.

Do ustalania treści statutów dochodziło na tzw. wiecach generalnych, mających charakter dzielnicowy, dlatego postały dwa osobne statuty ? małopolski i wielkopolski. Statut wielkopolski powstał ok. 1357 ? 1362 i liczył 34 artykuły. Zawierał on normy prawa zwyczajowego oraz normy stanowione. Krótko po statucie wielkopolskim powstał statut małopolski, liczący 25 artykułów. Był to starannie opracowany pod względem formalno ?prawnym i redakcyjnym zbiór norm prawnych małopolskich. Dokładnie opracowany wstęp tego statutu uzasadniał całe przedsięwzięcie kodyfikacyjne, oraz przedstawiał jego ogólnopolski charakter. Jeszcze za życia Kazimierza Wielkiego do statutu małopolskiego dołączono 35 artykułów, różniących się od wcześniejszych pod względem systematyzacji prawnej i redakcyjnym, co powoduje przypuszczenie, iż artykuły te mogły być przedsięwzięciem prywatnym. W ustawodawstwie kazimierzowskim widoczna jest dążność władcy do stworzenia nienaruszalnych zasad prawnych oraz do zaprowadzenia ładu w zakresie sprawiedliwości. Statuty te nie obejmowały miast i ludności miejskiej, gdyż ?miasta i wsie na prawie niemieckim miały wszak sądownictwo własne? .

Statuty te określały również powinności chłopa. Statut małopolski orzekał liczbę kmieci, którzy mogą opuścić daną wieś na 1 lub 2. Jedynie za zgodą właściciela mogło odejść ich więcej. Również w statucie wielkopolskim znajdziemy regulację prawa kmieci do opuszczania swych panów. Mówił, iż kmieć może odejść tylko po zakończeniu jesiennych prac polowych i po spełnieniu zobowiązań dzierżawczych. Dopiero po wywiązaniu się z ?układu ziemskiego? chłop mógł swobodnie wybrać nowego pana. ?Nie było, jak widać, zbyt rozkosznie chłopom polskim w czasach kazimierzowskich? .

Kazimierz Wielki utworzył dla miast, na zamku krakowskim sąd wyższy prawa niemieckiego, gdyż ?uważał za rzecz haniebną i niegodną, by obywatelom i jego poddanym mającym sprawy sporne na podstawie prawa średzkiego wymierzali sprawiedliwość magdeburczycy?.

Na okres panowania Kazimierza Wielkiego przypada rozwój kultury umysłowej kraju. Król ten potrafił docenić ludzi wykształconych, którzy mogli by objąć wysokie stanowiska państwowe. Niestety w Polsce było niewiele szkół, a te które istniały przygotowywały głównie kandydatów do stanu duchownego. Dlatego król wspierał ideę powstawania nowych szkół, dzięki jego hojności liczba szkół wzrosła.

Powstanie Uniwersytetu Krakowskiego związane było z ogólnym zapotrzebowaniem społeczeństwa (dotychczas chcący studiować musieli wyjeżdżać za granicę ? w XII w. popularne były wyjazdy na studia do Paryża lub Bolonii), było rezultatem rozsądku politycznego i zapobiegliwości króla. Kazimierz Wielki pierwsze starania zmierzające do utworzenia uniwersytetu podjął już w1351r., niestety nie uzyskał wówczas aprobaty papieża Klemensa VI, jak i jego następcy Innocentego VI. Dopiero za pontyfikatu papieża Urbana V, w 1362r. Kazimierz Wielki ponowił swe starania. Przywilej założenia uniwersytetu król wystawił 12 maja 1364r.: ?My Kazimierz, bacząc na to, co dobre, postanowiliśmy w mieście naszym Krakowie wyznaczyć miejsce, na którym by studium generalne kwitnęło. Wszystkim pospołu i każdemu z osobna przyrzekamy i dobrą wiarą zaręczamy, iż niżej podpisane artykuły nie naruszone strzec i zachowywać będziemy. W szczególności zaś dla rektorów uniwersytetu, doktorów, mistrzów, scholarów, pisarzy, sprzedawców ksiąg, bedełów oraz ich domowników chcemy być panem łaskawym? . Uniwersytet Krakowski był stworzony według modelu uczelni z Bolonii, a jego zasadniczym celem było przygotowanie ludzi do potrzeb dyplomacji oraz administracji państwowej i kościelnej. Niestety po śmierci króla w 1370r. działalność uczelni ustała.

Bilans trzydziestosiedmioletniego panowania Kazimierza Wielkiego jest zaskakujący. Poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki udało mu się doprowadzić do wzrostu znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Terytorium państwa wzrosło ponad dwukrotnie, zamieszkiwała je dwuipółkrotnie większa liczba ludności niż na początku panowania. Udało mu się napełnić skarb dzięki pomyślnej realizacji różnych poczynań gospodarczych: zakładaniu nowych miast i wsi, modernizowaniu starych, planowemu rozwojowi handlu, górnictwa, usprawnieniu polityki podatkowej, przeprowadzeniu reform monetarnych. Za czasów Kazimierza Wielkiego wybudowano ok. 70 punktów obronnych, które umożliwiły stabilizację polityczną kraju. Również jemu zawdzięczamy reformę wojska, które po dwudziestoletniej przerwie znowu zaczęło liczyć się jako ważna siła militarna Europy Środkowej. Rządy Kazimierza cechowała nieustanna praca króla, jak i całego narodu na rzecz państwa. Król potrafił pozyskać sobie społeczeństwo czując się odpowiedzialnym za każdego. Działalność Króla była podporządkowana jednemu celowi ? uczynienia z Polski kraju bogatego. Do dziś korzystamy z sieci osadniczej utrwalonej w zasadniczym zrębie w XIV w. Król potrafił trafnie ocenić sytuację kraju, stworzyć odpowiedni program i dobrać ludzi do jego wykonania. O wielkości polityki społecznej Kazimierza Wielkiego świadczy popularność, jaką cieszył się ?król chłopów? wśród społeczeństwa.

Bibliografia





Źródła:



1. Długosz J., Roczniki, czyli kroniki sławnego królestwa polskiego,
2. Jan z Czarnkowa, Kronika Janka z Czarnkowa, tł. J. Żerbiłło, oprac. M.D. Kowalski, Kraków 1996.

3. Matusik L., Teksty źródłowe do ćwiczeń z historii Polski średniowiecznej (do roku 1492), Wrocław 1975.







Literatura:



1. Balzer O., Statuty Kazimierz Wielkiego, Poznań 1947.

2. Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia państwa i prawa polskiego, Warszawa 1977.

3. Dąbrowski J., Dzieje Polski średniowiecznej, t. 2, Kraków 1995.

4. Dąbrowski J., Kazimierz Wielki. Twórca korony królestwa polskiego, Wrocław 1964.

5. Jasienica P., Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Warszawa 1986.

6. Kaczmarczyk Z., Polska czasów Kazimierza Wielkiego, Kraków 1964.

7. Klubówna A., Kazimierz Wielki, Warszawa 1967.

8. Leksykon biograficzny. Piastowie, pod red. S.Szczura i K.Ożóga, Kraków 1999.

9. Wyrozumski J., Kazimierz Wielki, Wrocław 1982.

10. Wyrozumski J., Kazimierz Wielki i jego dzieło (1333 ? 1370), Kraków 1971.

Internet: http: // www. Piastowie. Kei. pl