Droga Władysława Łokietka do korony

[Warka]

Władysław Łokietek był trzecim pod względem starszeństwa synem Kazimierza I Kujawskiego, a najstarszym z jego trzeciego związku z Eufrozyną Opolską. Już we współczesnych źródłach występuje z powodu swojego niskiego wzrostu z przydomkiem Łokietek (według pewnych trudnych do zweryfikowania danych Władysław mierzył tylko około 130 cm wzrostu).

W wieku około siedmiu lat został osierocony przez ojca i wraz z młodszym rodzeństwem znalazł się pod opieką matki. Przebywał jednak często na dworze krakowskim swojego bliskiego krewnego Bolesława V Wstydliwego, z którym swoją karierę polityczną związał przyrodni brat Władysława - Leszek Czarny. Samodzielne rządy nad księstwem brzesko-dobrzyńskim objął w 1275, choć początkowo władzę sprawował razem z młodszymi braćmi Kazimierzem II i Siemowitem.

Po śmierci Wacława III w Czechach do roku 1310 zapanowało bezkrólewie. Bardzo ułatwiło to sytuację Łokietkowi. Co prawda próbował stawiać mu opór biskup krakowski Muskata, ale został obłożony przez papieża karą kościelną i musiał opuścić dzielnicę.

Tymczasem skomplikowała się sytuacja na płn. Polski , albowiem zgodnie z przekazem Wacława III Brandenburczycy sięgnęli po Pomorze Gdańskie. Mieli w tym poparcie zarówno niemieckich mieszczan jak i możnego rodu Święców. W takiej sytuacji Łokietek poprosił o pomoc Krzyżaków. Krzyżacy odparli Brandenburczyków , ale sami zagarnęli Pomorze i przedstawili Łokietkowi dość słony rachunek do zapłaty. Jednocześnie zaproponowali , że gdyby Łokietek chciał odstąpić im Pomorze to oni sami bardzo chętnie zapłacą pewną sumę( 1308 - 1309 )

Tymczasem sytuacja Łokietka trochę się pogorszyła, ponieważ w Czechach skończyło się bezkrólewie i władcą Czech został Jan Luksemburski. Jan Luksemburski tytułował się królem Polski , przejął również pretensję dynastii Przemyślidów. Odebrał hołd od niektórych książąt śląskich , wszedł również w porozumienie z Krzyżakami. W 1311 r. Wójt Krakowski -- Albert podniósł bunt przeciw Łokietkowi mając poparcie miast :Sandomierza , Wieliczki i Miechowa. Bunt został stłumiony , zaś na uczestników spadły surowe represje.

Innym wydarzeniem sprzyjającym Łokietkowi była śmierć Henryka Głogowskiego , który po 1306 r. objął w swoje władanie całą Wielkopolskę. Kiedy umarł , władzę obięło jego 5 synów z tym , że rządzili tak nieudolnie , że rycerstwo i duchowieństwo wypowiedziało im posłuszeństwo. Książęta zostali obłożeni klątwą , natomiast opór stawiło mieszczaństwo Poznania pod wodzą wójta Przemka. Bunt ten został stłumiony.

W 1314 r. Łokietek zawarł również sojusz z królem Węgier Karolem Robertem , za którego wydał swoją córkę Elżbietę. W latach 1315 - 1317 prowadził wojny z Brandenburgią dzięki czemu udało mu się zawrzeć sojusz z książętami Pomorza Szczecińskiego , a nawet z Królestwem Danii.

W 1318 r. możni , jak i rycerstwo Małopolski i Wielkopolski na zjeździe w Sulejowie wystosowali petycję do papieża z prośbą o przywrócenie korony polskiej. Motywowali to tym , że Królestwo Polskie broni chrześcijaństwa przed poganami i heretykami. Papież dał wymijającą odpowiedź , ale poufnie wyraził zgodę z zastrzeżeniem żeby nie naruszyć niczyich praw. Miało to takie konsekwencje, że sporządzono nowe insygnia koronacyjne, a miejsce koronacji przeniesiono z Gniezna do Krakowa. Insygnia koronacyjne przetrwały do 1795 r. natomiast miecz koronacyjny - szczerbiec jest do dziś w Katedrze na Wawelu. Przenosząc miejsce koronacji z Gniezna do Krakowa Łokietek pozornie nie naruszył uprawnień Królów Czeskich.

20.I.1320 r. - koronacja Łokietka w Krakowie na króla Polski.

Problemy Łokietka po koronacji :

1) odzyskać Pomorze

2) oddalić bądź uspokoić pretensje króla Czech ( Czesi mają sojusz z Krzyżakami , Łokietek ma sojusz z Węgrami )

Łokietek nie czuł się na siłach , by odzyskać Pomorze w sposób zbrojny , a więc pozwał Krzyżaków przed sąd papieski i odbył się proces w Inowrocławiu ( 1320/1321 r.) Łokietek proces wygrał, Krzyżacy zostali skazani na zwrot zagarniętych ziem i na zapłacenie odszkodowania, ale wnieśli oni apelację do Rzymu i tam z przyczyn formalnych wykonanie wyroku zawieszono. Nie mogąc wygrać drogą prawną , Łokietek postanowił odzyskać Pomorze drogą militarną.

W 1325 r. zawarł przymierze z Litwą potwierdzone ślubem jego syna Kazimierza z Aldoną córką Giedymina. Sojusz militarny był niewiele wart , natomiast dał Krzyżakom broń propagandową-chrześcijański władca w przymierzu z poganinem niszczy chrześcijańskie kraje.

W tej sytuacji ani papież , ani zięć ( Karol Robert Węgierski ) nie mogli przyjść mu z pomocą , zaś na Polskę spadło podwójne uderzenie : krzyżackie i Jana Luksemburskiego) W tym czasie Jan Luksemburski jako dziedzic korony Czeskiej rościł sobie pretensje do tronu Polskiego. Prowadził on politykę , której celem było bądź to odzyskanie korony polskiej, bądź zabór ziem polskich wspólnie z Krzyżakami. Wstępem polityki było zhołdowanie księstw śląskich(1327-1329).Od tego czasu Śląsk wchodził w skład Królestwa Czeskiego.

W latach 1327-1332 trwa wojna między Łokietkiem , Janem Luksemburskim i Zakonem Krzyżackim. Na początku tej wojny Łokietek popełnia kilka niezręczności dyplomatycznych , a mianowicie kiedy Krzyżacy są na wyprawie przeciw pogańskiej Litwie korzystając z posiłków Litewskich uderza na ziemie zakonu (1326). Jest to poważny błąd ponieważ w sojuszu z poganami uderzył na ziemie rycerzy będących na wyprawie krzyżowej. Łokietek nic tą wyprawą nie zyskał, co więcej ludność zakonu była po stronie swojej władzy (Pomorze, Prusy).

Reperkusje tego niezręcznego kroku były takie , że papież chcąc nie chcąc musiał odstąpić od sprawy Łokietka , jednocześnie Jan Luksemburski jak i Krzyżacy uzyskali świetne uzasadnienie ideologiczne dla prowadzenia działań przeciw Polsce, dla której wojna była niezwykle ciężka. Polacy nie mogli sprostać połączonym siłom i tylko brak koordynacji działań między sojusznikami sprawił , że Królestwo Polskie tego okresu nie poniosło zupełnej klęski. W tym też roku doszło do bitwy pod Płowcami (27.IX.1331) , z tym, że bitwa miała bardziej znaczenie propagandowe niż militarne. Militarnie była nie rozstrzygnięta. W 1332 r. Krzyżakom udało się opanować całe Kujawy i w tak niekorzystnej sytuacji zawarto rozejm.

2.III.1333 r. Władysław Łokietek zmarł.

Następcą korony został syn Łokietka Kazimierz zwany Wielkim.