Jan II Gerbicz h. Nałęcz
: 20 gru 2010, 21:08
Jan, zwany Gerbicz, Gerbisz, Herbisz, od XIV w. określany również przydomkiem Zdrajca (traditor) – (ok. 1240–1297), biskup poznański.
Pochodził z możnego rodu wielkopolskiego Nałęczów. Syn Tomasza, kasztelana poznańskiego. Być może uzyskał wykształcenie prawnicze. Swoją karierę duchowną rozpoczął najprawdopodobniej od urzędu kantora poznańskiego, który sprawował w latach 1269 – 1276. W dokumencie z 6 czerwca 1278 tytułuje się już archidiakonem. Wiadomo również, że był członkiem kapituły gnieźnieńskiej. 17 sierpnia 1285 jest po raz pierwszy poświadczony jako biskup poznański, jednak według Długosza sakrę biskupią z rąk arcybiskupa Jakuba Świnki otrzymał dopiero w maju 1286 w Lądzie. Od początku posługi na tronie poznańskim związany był z polityką Przemysła II i Jakuba Świnki. Prawdopodobnie z ich inicjatywy mediował w sporze między księciem Henrykiem IV Probusem a Tomaszem II Zarembą, biskupem wrocławskim, będąc współautorem przywileju nadanego przez tegoż księcia biskupstwu wrocławskiemu. W 1295 wziął udział w koronacji Przemysła na króla Polski, a po jego zamordowaniu w 1296 , był sygnatariuszem układu krzywińskiego, na mocy którego Henryk III Głogowczyk miał objąć południową Wielkopolskę.
W zarządzaniu diecezją wykazywał się jako dobry administrator. Zakupił kilka wsi w Wielkopolsce, erygował ufundowany przez Przemysła II ołtarz Świętej Trójcy i Świętej Jadwigi w poznańskiej katedrze, ufundował kościoły parafialne w Lusowie i Mieszkowie oraz kolegiatę św. Jakuba w Głuszynie. W 1297 uzyskał dla biskupów poznańskich liczne posiadłości wraz z szerokimi immunitetami w księstwie czerskim na Mazowszu od Bolesława II mazowieckiego. Lokował na prawie magdeburskim miasta Słupcę i Śródkę (która stanowiła część konurbacji poznańskiej) oraz kilka wsi. Kilkakrotnie usiłował również uporządkować pobór dziesięciny w diecezji. Katedrze gnieźnieńskiej podarował znajdujący się do dziś w jej zbiorach spisany na pergaminie kodeks zawierający dekrety Grzegorza IX.
Dokładna data śmierci nie jest znana, lecz na dokumencie z 17 czerwca 1297 widnieje jeszcze jego imię, podczas gdy 20 grudnia tegoż roku na tronie biskupim zasiadał już Andrzej Zaremba.
Bibliografia
* Stanisław Karwowski, Biskupi poznańscy z drugiej połowy XIII wieku Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego T.43, Poznań 1915
Pochodził z możnego rodu wielkopolskiego Nałęczów. Syn Tomasza, kasztelana poznańskiego. Być może uzyskał wykształcenie prawnicze. Swoją karierę duchowną rozpoczął najprawdopodobniej od urzędu kantora poznańskiego, który sprawował w latach 1269 – 1276. W dokumencie z 6 czerwca 1278 tytułuje się już archidiakonem. Wiadomo również, że był członkiem kapituły gnieźnieńskiej. 17 sierpnia 1285 jest po raz pierwszy poświadczony jako biskup poznański, jednak według Długosza sakrę biskupią z rąk arcybiskupa Jakuba Świnki otrzymał dopiero w maju 1286 w Lądzie. Od początku posługi na tronie poznańskim związany był z polityką Przemysła II i Jakuba Świnki. Prawdopodobnie z ich inicjatywy mediował w sporze między księciem Henrykiem IV Probusem a Tomaszem II Zarembą, biskupem wrocławskim, będąc współautorem przywileju nadanego przez tegoż księcia biskupstwu wrocławskiemu. W 1295 wziął udział w koronacji Przemysła na króla Polski, a po jego zamordowaniu w 1296 , był sygnatariuszem układu krzywińskiego, na mocy którego Henryk III Głogowczyk miał objąć południową Wielkopolskę.
W zarządzaniu diecezją wykazywał się jako dobry administrator. Zakupił kilka wsi w Wielkopolsce, erygował ufundowany przez Przemysła II ołtarz Świętej Trójcy i Świętej Jadwigi w poznańskiej katedrze, ufundował kościoły parafialne w Lusowie i Mieszkowie oraz kolegiatę św. Jakuba w Głuszynie. W 1297 uzyskał dla biskupów poznańskich liczne posiadłości wraz z szerokimi immunitetami w księstwie czerskim na Mazowszu od Bolesława II mazowieckiego. Lokował na prawie magdeburskim miasta Słupcę i Śródkę (która stanowiła część konurbacji poznańskiej) oraz kilka wsi. Kilkakrotnie usiłował również uporządkować pobór dziesięciny w diecezji. Katedrze gnieźnieńskiej podarował znajdujący się do dziś w jej zbiorach spisany na pergaminie kodeks zawierający dekrety Grzegorza IX.
Dokładna data śmierci nie jest znana, lecz na dokumencie z 17 czerwca 1297 widnieje jeszcze jego imię, podczas gdy 20 grudnia tegoż roku na tronie biskupim zasiadał już Andrzej Zaremba.
Bibliografia
* Stanisław Karwowski, Biskupi poznańscy z drugiej połowy XIII wieku Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego T.43, Poznań 1915