Bolesław Pobożny 1221-1279

Obszerny opis dziejów całości życia oraz dokonań wybitnej postaci.
historyk
Posty: 331
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 19 lis 2010, 20:35

Bolesław Pobożny 1221-1279

Post autor: historyk »

Bolesław Pobożny (1224/1227-1279), z dynastii Piastów, książę wielkopolski od 1239 r.
Był młodszym synem Władysława Odonica i Jadwigi, kobiety o nieustalonym pochodzeniu dynastycznym. Po śmierci ojca w 1239 r. objął formalnie współrządy w Wielkopolsce wraz ze starszym bratem , Przemysłem I. W kwietniu 1245 r. został pasowany na rycerza, jednak mimo osiągnięcia lat sprawnych brat nie chciał wydzielić mu samodzielnej dzielnicy. Dopiero w 1247 r., pod naciskiem rycerstwa, otrzymał we władanie dzielnicę kaliską, odzyskaną w poprzednim roku z rąk Władysława opolskiego. W 1249 r. wymógł na bracie nowy podział Wielkopolski, zakończony objęciem dzielnicy gnieźnieńskiej. Przemysł pozostawił natomiast przy sobie dzielnicę poznańską i kaliską. Jeszcze w 1249 r. Bolesław wraz z Przemysłem udzielili zbrojnej pomocy Konradowi I (synowi Henryka II Pobożnego) w jago walce z bratem, Bolesławem II Rogatką. W następnym roku z niewiadomych przyczyn Bolesław został uwięziony przez Przemysła, pozostając w niewoli do kwietnia 1253 r. W maju tegoż roku przy wydatnym udziale arcybiskupa gnieźnieńskiego, Pełki, doszło do wiecu w Pogorzeli, na którym bracia dokonali ostatecznego podziału dziedzictwa – Bolesław objął dzielnicę gnieźnieńską i kaliską, zaś Przemysł poznańską. Wówczas bracia wspólnie wystawili dokument lokacyjny dla Poznania.
W 1256 r. książę poślubił Jolentę Helenę, córkę króla węgierskiego, Beli IV, jednak ze względu na młody wiek małżonka trafiła na dwór męża dopiero dwa lata później. Związek zawarty z inicjatywy siostry, Kunegundy Kingi, i jej męża, księcia krakowskiego i sandomierskiego, Bolesława V Wstydliwego, wiązał syna Odonica sojuszem z Węgrami, bowiem na gruncie polskim najwierniejszym stronnikiem Beli IV był właśnie Wstydliwy.
Po śmierci brata (4 czerwca 1257 r.) Bolesław został samodzielnym władcą Wielkopolski i wziął pod opiekę syna zmarłego, Przemysła II. W 1261 r. po ciężkich walkach z Kazimierzem I (synem Konrada I mazowieckiego) odzyskał kasztelanię lądzką, utraconą przez ojca na rzecz Henryka I Brodatego. W następnym roku uczestniczył w wiecu w Dankowie. W latach 1268-1271, przy poparciu Bolesława Wstydliwego, podporządkował sobie Kujawy, gdzie wybuchł bunt możnych przeciw tamtejszemu władcy, Siemomysłowi. W 1260 r. poprzez finalizację mariażu swej bratanicy, Konstancji (zaręczonej w 1255 r.), z synem margrabiego Jana, Konradem, doprowadził do zbliżenia z Marchią Brandenbrurską, licząc, że związek ten zatrzyma jej ekspansję terytorialną, zagrażającą zachodniemu pograniczu Wielkopolski. jednak już w 1265 r. posiadający ważne znaczenie strategiczne gród w Santoku został podstępnie zdobyty przez Brandenburczyków. książę zdołał go ponownie odzyskać, ale w 1270 r. Santok został ponownie zajęty przez margrabiego Ottona V Długiego. Bolesław zorganizował wyprawę odwetową, jednak grodu nie odbił. Na skutek ekspansji brandenburskiej na Pomorze Nadwiślańskie doszło wówczas do nawiązania współpracy z księciem gdańskim, Mściwojem II, któremu w 1272 r. dopomógł w zdobyciu Gdańska zajętego przez margrabiów. W tym samym roku książę wielkopolski zorganizował wyprawę przeciw Marchii, którą formalnie dowodził bratanek, Przemysł II. Doprowadził ona do odzyskania Drezdenka (utraconego w 1270 r.) i Strzelców. W 1273 r. młody Przemysł wystąpił z żądaniem wydzielenia mu dzielnicy poznańskiej jako ojcowizny. Po jego ucieczce z dworu stryja w Gnieźnie i zawładnięciu Poznaniem, Bolesław doprowadził do ugody z bratankiem.
W tym samym roku ożenił go z księżniczką meklemburską, Ludgardą, wnuczką księcia szczecińskiego, Barnima. Mariaż ten miał na celu wzmocnienie przymierza z księciem Pomorza Zachodniego, wrogiem Brandenburczyków. Odpowiedzią margrabiów na ten krok była wyprawa na Pomorze i Wielkopolskę w 1274 r., podczas której prawdopodobnie spalono Poznań. Latem 1278 r. podjął Bolesław ostatnią w swym życiu kampanię przeciw Brandenburgii. Dzięki posiłkom Mściwoja II pobił pod Sołdynem (inaczej Myśliborzem) wojska margrabiego Ottona, a następnie odzyskał Santok.
W polityce wewnętrznej kontynuował dokonania starszego brata. Po jego śmierci pozostawił na dotychczasowych stanowiskach większość dostojników dworskich. Do historii przeszedł wydany przez władcę w 1264 r. przywilej dla Żydów, tzw. przywilej generalny. Zapewnił on ludności żydowskiej ochronę prawną, uregulował kwestię sądownictwa oraz zasady, na jakich mogła się odbywać działalność kredytowa i handlowa Żydów. Na przywileju tym wzorowali się następnie inni książęta, głównie Piastowie śląscy. Władca współpracował ściśle z dostojnikami Kościoła: biskupem poznańskim i arcybiskupem gnieźnieńskim. W 1259 r., zapewne z inspiracji żony, sprowadził do Gniezna zakon franciszkanów. Również w Gnieźnie rozpoczął fundację klasztoru klarysek (żeńskiego odpowiednika franciszkanów). Zmarł 13 lub 14 kwietnia 1279 r. i spoczął w katedrze poznańskiej. Ze związku z Jolentą Heleną doczekał się trzech córek: Elżbiety (wydanej za Henryka V Brzuchatego), Jadwigi kaliskiej (od około 1293 r. żony Władysława Łokietka) oraz Anny (klaryski gnieźnieńskiej). Jolenta po śmierci męża przebywała u swej siostry Kingi w Starym Sączu, a następnie wstąpiła do klasztoru klarysek w Gnieźnie, gdzie zmarła w opinii świętości 16 lub 17 czerwca po 1304 r.
Hojność wobec Kościoła wyrażona w działalności fundacyjnej oraz akcentowana przez świątobliwą małżonkę duchowość franciszkańska wywierająca niepośledni wpływ na klimat dworu Bolesława znalazła odzwierciedlenie w przydomku księcia, znanym od XIII w.
Historycy sztuki hipotetycznie wiążą z osobą Bolesława powstanie tzw. Szczerbca, słynnego miecza koronacyjnego królów polskich, użytego po raz pierwszy w 1320 r. przez Władysława Łokietka. Według legendy Bolesław I Chrobry, wkraczając do Kijowa w 1018 r. uderzył mieczem tym w Złotą bramę i pod wpływem silnego uderzenia oręż wyszczerbił się, nadając mu znaną do dziś nazwę. W rzeczywistości miecz pochodzi z pierwszej połowy XIII w., choć nie brakuje i głosów, że jest to tylko siedemnastowieczna kopia. Zdaniem badaczy inskrypcja na jego rękojeści: „to jest miecz księcia Bolesława” może wskazywać, że był on własnością Bolesława Pobożnego. Prawdopodobnie został wykonany na polecenie księcia wielkopolskiego i jako miecz ceremonialny był używany przez niego w sądach książęcych, symbolizując sprawiedliwość władcy. Według tej hipotezy, oręż jako pamiątka rodzinna dostał się następnie w ręce Łokietka, być może przy okazji zawarcia mariażu z Jadwigą. Obecnie szczerbiec eksponowany jest na Wawelu jako najsłynniejsze z zachowanych do dziś insygniów koronacyjnych polskich władców.

[na podstawie: Marcin Spórna, Bolesław Pobożny, [w:] M. Spórna, P. Wierzbicki, Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Kraków 2004, s. 90-91.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Biografie”