Wiek XVI w Polsce nazwany został "złotym wiekiem" ponieważ, przyniósł on ogromny wzrost znaczenia Polski w różnych dziedzinach życia na arenie międzynarodowej.
Wśród państw Europy Środkowej Polska zajmowała czołowe miejsce jako potęga polityczna, militarna, kulturalna i ekonomiczna.
Wielkim sukcesem politycznym szesnastowiecznej Polski było rozwiązanie problemów jakich przysparzał Koronie Zakon Krzyżacki.
Krzyżacy zawsze dążyli do uniezależnienia się od Polski i odzyskania terenów, które utracili poprzez liczne konflikty zbrojne. Na początku XVI w wielkim mistrzem został Albrecht Hohenzollern. W 1519r doszło do kolejnej ale i ostatniej wojny Zakonu z Polską. W tym celu Wielki Mistrz zbratał się z przeciwnikami państwa polsko-litewskiego cesarzem Maksymilianem i Iwanem III. Mimo dużego wsparcia ze strony Rzeszy, Polska odnosiła duże sukcesy i w 1521r zawarto rozejm.
W 1525r podpisano likwidację państwa krzyżackiego, a w skutek wydarzeń związanych z reformacją Albtecht Hohenzollern został luteraninem i utworzył Księstwo Pruskie, które było lennem Polski.
Oprócz sukcesów politycznych i militarnych Polska w XVI w przeżywała rozkwit kulturalny.
Zaczęły się masowe wyjazdy Polaków na uczelnie zachodniej Europy, a w szczególności na uniwersytety włoskie. Na studia do Włoch wyjeżdżała młodzież pochodzenia szlacheckiego, mieszczanie, a także chłopi. Zdobywali tam wiedzę wszechstronną, a zwłaszcza humanistyczną. Wielu Włochów przyjeżdżało także do Polski. Dwór Bony Sworzy był magnesem przyciągającym ich do Krakowa. Rozkwitała wymiana studentów z Polski i Włoch. Dzięki zwiększeniu liczby szkół, były one bardziej dostępne dla młodzieży. Szkoły unowocześniały program nauczania, próbowano przepajać je duchem humanizmu. Powstał nowy rodzaj szkoły-gimnazjum humanistyczne.
W 1551r powstała w Pińczowie pierwsza taka szkoła, najpierw było to gimnazjum kalwińskie, póniej ariańskie. Powstawały też gimnazja luterańskie w Toruniu i w Gdańsku, stanowiły one przeciwwagę do szkół katolickich. Najbardziej znaną i jedną z najlepszych w Europie uczelnią katolicką była Akademia Krakowska. Poziom nauczania takich przedmiotów jak: matematyka, astronomia czy geografia był bardzo wysoki, dlatego też tłumnie przybywała młodzież z różnych stron świata np. Węgrzy, Włosi, Niemcy, Czesi, Słowacy.
Wraz z rozwojem szkolnictwa rozwijało się drukarstwo. Wynalazek druku miał ogromny wpływ na rozpowszechnianie się kultury, powstawały drukarnie i firmy wydawnicze, m.in. Jana Hallera, Floriana Unglera, Hieronima Wietora.
Mimo, iż nakłady nie przekraczały 1000 egzemplarzy, książki docierały do szerokich kręgów społecznych. Wydawano twórczość m.in. Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, a także dzieło najsłynniejszego polskiego astronoma Mikołaja Kopernika - O obrotach sfer niebieskich, wydanych po łacinie w 1543r. Kopernik postawił cały świat do góry nogami, obalił podstawowe założenie ideologii średniowiecznego kościoła o tym, że Ziemia stanowi centrum wszechświata. Obok Kopernika wystąpił najwybitniejszy polski myśliciel Andrzej Frycz Modrzewski, był on działaczem politycznym i rzecznikiem reform ustrojowych w Polsce. W 1551r wydał dzieło O naprawie Rzeczypospolitej... , krytykując w nim organizację współczesnego społeczeństwa, domagał się także równości wszystkich wobec prawa.
Oprócz astronomów i myślicieli działało w tym okresie w Polsce wielu wybitnych uczonych, takich jak: Jan Długosz, który był jednym z najwybitniejszych historyków żyjących w XVI w. Maciej Miechowita napisał w 1517r Traktat o dwu Sarmacjach, wielokrotnie wydawany i tłumaczony na wiele języków był podstawą wiedzy o wschodzie Europy. Marcin Kromer zdobył rozgłos dziełem Polonia, opisywał w nim stosunki kulturalne, gospodarcze, ustrojowe. Był on autorem najlepszego w tym czasie opracowania dziejów Polski.
Prekursorami literatury polskiej w XVI w. byli Mikołaj Rej i Jan Kochanowski. Dzięki nim, języka polskiego zaczęto używać w dyskusjach politycznych, polemikach, wyrażano nim myśli i uczucia. Rozszerzał się krąg odbiorców literatury. Wśród pisarzy można było spotkać liczną grupę mieszczan, a także chłopów. Literatura zaczęła nabierać zdecydowanie świeckiego charakteru. Utwory traktowały zarówno o przeżyciach osobistych, jak i o znaczeniu ogólnospołecznym. Rej rozpoczął pisanie literatury w języku narodowym. Stworzył on powtarzany przez pokolenia cytat:
"Niechaj narodowie wżdy postronni znają
Iż Polacy nie gęsi, i swój język mają"
Kochanowski zaś uważany jest za pierwszego wieszcza naszej literatury i największego poetę Polski. Do najważniejszych dzieł zaliczyć można:
- Fraszki
- Treny
- Pieśni
- Odprawa posłów greckich
W dobie renesansu wysoki poziom obok literatury osiągnęła muzyka. Na Wawelu powstał stały dwór. Muzyka rozwijała się przede wszystkim w oparciu o mecenat dworu królewskiego. Wielkim miłośnikiem ówczesnych kompozycji był Zygmunt I. Najwybitniejszym kompozytorem był Mikołaj Gomółka, twórca melodii do Psalmów Kochanowskiego.
Rozwój kulturalny, militarny i polityczny w XVI w. sprawił, że Polska na mapie Europy najmowała "tłustą połać ziemi". Polska mogła stać się pośrednikiem kulturalnym między wschodem a zachodem Europy. Nigdy wcześniej ani nigdy później nie osiągnęła takiego poziomu jak w "złotym wieku".
Złoty wiek dla kultury polskiej
Kolejną ważną sprawą państwową była gospodarka. Za czasów panowania ostatnich Jagiellonów nastąpił jej rozkwit. Wpłynęło na to kilka czynników. Duże zyski czerpano z handlu morskiego, szczególnie z najbogatszego portu polskiego w Gdańsku, który, mimo prób uzyskania przywilejów, udało się zmusić do pewnych ustępstw. Skarb królewski bogacił się ponadto dzięki odzyskiwaniu dóbr dzierżawionych przez magnatów, najpierw dzięki królowej Bonie, a później dzięki ruchowi egzekucyjnemu.
-
- Posty: 1570
- https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
- Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38
Wróć do „Gospodarka, kultura i społeczeństwo”
Przejdź do
- Historia Polski
- ↳ Regulamin oraz ogłoszenia
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego
- ↳ Ziemie polskie przed przybyciem Słowian
- ↳ Plemiona słowiańskie na ziemiach polskich
- ↳ Kultura i wierzenia Słowian
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego ogólnie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Piastów
- ↳ Państwo pierwszych Piastów
- ↳ Polska dzielnicowa
- ↳ Zjednoczone Królestwo
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Piastów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Jagiellonów
- ↳ Rządy Andegawenów w Polsce
- ↳ Polityka wewnętrzna i przemiany ustrojowe
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Stosunki polsko-litewskie
- ↳ Konflikt polsko-krzyżacki
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Jagiellonów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska króli elekcyjnych
- ↳ Pierwsi władcy elekcyjni
- ↳ Wazowie na tronie polskim
- ↳ Wiśniowecki i Sobieski
- ↳ Sasi na tronie polskim
- ↳ Stanisław August Poniatowski
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Polska króli elekcyjnych ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami
- ↳ Epoka napoleońska
- ↳ Powstania
- ↳ I Wojna Światowa
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Życie polityczne na emigracji
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Ustrój, polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ II Wojna Światowa (1939-1945)
- ↳ Kampania wrześniowa
- ↳ Polacy na wojennych frontach
- ↳ Państwo podziemne i okupacja
- ↳ Powstanie Warszawskie
- ↳ Polityka, dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ II Wojna Światowa ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia PRL
- ↳ Wprowadzenie demokracji ludowej 1945-1956
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Opozycja i protesty w PRL
- ↳ Polityka, ustrój i dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia PRL ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia III Rzeczypospolitej
- ↳ Życie polityczne III RP
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Polska polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia III RP ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia Polski ogólnie
- ↳ Inne zagadnienia dotyczące historii Polski
- ↳ Alternatywna historia Polski
- ↳ Teksty źródłowe
- ↳ Zamki i pałace
- ↳ Tablice historyczne
- ↳ Słownik historyczny
- ↳ Drzewa genealogiczne
- ↳ Artykuły historyczne
- ↳ Historia lokalna
- ↳ Historia Polski na YouTube
- ↳ Ciekawostki historyczne na HistoriaPolski.eu
- ↳ Aktualności historyczne
- Działy specjalne powiązane z historią Polski
- ↳ Numizmatyka
- ↳ Heraldyka
- ↳ Archeologia Polski
- ↳ HistoriaPolski.eu for english users
- Recenzje
- ↳ Książki historyczne
- ↳ Filmy historyczne
- ↳ Gry komputerowe
- ↳ Strony internetowe o historii Polski
- ↳ Wolna Polska - prawdziwe informacje
- Pozostałe sekcje
- ↳ Hyde Park
- ↳ Pomoc dla użytkowników
- ↳ KONKURSY, PLEBISCYTY, QUIZY
- ↳ Humor
- Zaprzyjaźnione strony
- ↳ Artur Rogóż - Złote Finanse
- ↳ Serwis www.kliniska.com
- ↳ Wydawnictwo Bellona
- ↳ Polskie Dzieje - Historia Polski w Internecie
- ↳ Godło.pl
- ↳ II WOJNA ŚWIATOWA - największa baza danych dotyczących światowego konfliktu
- ↳ Nieznana historia
- ↳ Archiwa historyczne Videofact po polsku
- ↳ DENARY Władców Polski. Najstarsze polskie monety
- ↳ Historyczne bitwy
- ↳ historia-news.pl
- ↳ Ale Historia
- ↳ Forum Historyczne - historyk.eu
- ↳ Temida i Klio - historia prawa
- ↳ Wlochy.edu.pl: Włochy - Portal edukacyjno informacyjny
- ↳ Porty lotnicze i informacje o portach lotniczych
- ↳ historiami.pl Historia, tajemnice, opowieści, zagadki, fakty