Zyndram z Maszkowic

[Artur Rogóż]

Zyndram z Maszkowic łac. Sindram[2] miał w herbie Słońce (ur. w latach 50. XIV wieku, zm. przed 5 czerwca 1414 roku), polski rycerz. Był z pochodzenia małopolskim Niemcem[3].

Człek animuszu wielkiego a prawie hetmańskiego, chociaż osoby nie wysokiej lecz zsiadłej[4]

Imię oraz używany herb wskazują, iż przodkowie Zyndrama mogli pochodzić z wioski Sonnenberg (dzisiejsza dzielnica miasta Wiesbaden) w Hesji. Ponadto źródła wskazują, iż na przełomie wieku XIII/XIV dziedzicznymi sołtysami wsi Bielawa na Śląsku Raciborskim był ród niemiecki, w którym w każdym pokoleniu potomek płci męskiej nosił imię Zyndram[5].
Informacje źródłowe i poszlaki[edytuj]

* akta sądu ziemskiego w Bieczu wskazują, iż 2 czerwca 1388 niejaki sołtys Piotr ustanowił Zyndrama z Maszkowic swoim pełnomocnikiem i powierzył prowadzenie swojej sprawy
* w 1390 Zyndram wziął udział w wyprawie Władysława Jagiełły przeciw Krzyżakom i Witoldowi. Król wyznaczył Zyndrama starostą zdobytego w trakcie wyprawy Kamieńca Litewskiego, gdzie dowodził załogą i bronił go przed Krzyżakami[6] popierającymi księcia Witolda
* niektórzy historycy przypuszczają, że w latach 1395-1400 mógł wziąć udział w wyprawie krzyżowej Zygmunta Luksemburskiego i walczył w bitwie pod Nikopolis[5].
* w 1401 Zyndram z Maszkowic był starostą niegrodowym (tenutariuszem) Małogoszcza[7].
* od 1404 pełnił urząd miecznika krakowskiego
* w 1409 był starostą niegrodowym Jasła
* przed wyprawą grunwaldzką Zyndram sprzedał za trzysta grzywien wieś Lubatowa biskupowi Maciejowi z Przemyśla, zastrzegając sobie jej wykup w ciągu trzech lat. Wsi jednak nigdy nie zdołał wykupić
* podczas wyprawy grunwaldzkiej pełnił funkcję oboźnego koronnego (łac.Praefectus castrorum). Według Jana Długosza, w dniu 9 lipca 1410 r., został mianowany przez króla Władysława "dowodzącym wojskiem" (łac.officium principis militae)[8]. Z rozkazu króla rozstawiał przed bitwą pod Grunwaldem chorągwie skrzydła polskiego. W czasie bitwy prowadził do boju chorągiew ziemi krakowskiej
* według przekazów Jana Długosza, to właśnie ludzie z jego oddziału mieli zabić wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena
* po wyprawie grunwaldzkiej nie otrzymał żadnej nagrody od króla, co mogło mieć związek z upadkiem w trakcie bitwy wielkiej chorągwi królestwa, którą dowodził Zyndram
* w 1412 roku bezskutecznie pozwał biskupa Macieja do sądu w Bieczu, o sumę siedmiuset grzywien, dłużną mu jakoby z tytułu kontraktu o wieś Jasionkę. Wyznaczony przez króla sędzia, Krystyn z Ostrowa kasztelan krakowski, rozstrzygnął spór na korzyść biskupa, uznając, że przedstawiony sądowi przez Zyndrama dokument jest sfałszowany
* w 1413 roku Zyndram z Maszkowic, otrzymując wieś Przysietnicę, wziął na siebie obowiązek obrony ziemi przed najazdami Tatarów i przed zbójnikami beskidzkimi
* w czerwcu roku 1414 w zapiskach sądowych występuje już Anna – wdowa po Zyndramie
* z dokumentu królewskiego z 1426 wynika, iż Zyndram z Maszkowic, którego siedzibą były Maszkowice koło Nowego Sącza, posiadał z nadania królewskiego w ziemi bieckiej wsie: Jaśliska, Zyndranowa, Lubatowa, Jasionka i Królików.


Zyndram pojął za żonę Annę – mieszczankę krakowską. Zyndram miał tylko córkę, która wyszła za mąż za rajcę krakowskiego Jana, który przybrał po teściu przydomek "Zyndram".
Maszkowice

Nie ma żadnych materialnych dowodów na to, iż Zyndram faktycznie zamieszkiwał w Maszkowicach. Przypisywana mu siedziba, "Grodzisko", czy też jak chce późniejsza tradycja "Góra Zyndrama" była zamieszkana już od czasów neolitycznych, o czym świadczą znalezione tam przedmioty kamienne. Znana badaczka, Maria Cabalska, odsłoniła na wzgórzu w Maszkowicach potężny gród obronny datowany jednak na epokę brązu. Starożytne osadnictwo w Maszkowicach zanikło na dobre na przełomie naszej ery. Trzeba jednak przyznać, iż na południowym cyplu wzgórza "Zyndrama" odnaleziono resztki średniowiecznego muru (baszty?), a okoliczna ludność miała jakoby odnaleźć miecz i drobne żelazne przedmioty. Sprawa średniowiecznej budowli na Grodzisku w Maszkowicach zostaje więc otwarta. Niezaprzeczalna jest jednak jego starożytna metryka i nietypowa dla kultury łużyckiej konstrukcja kamiennego wału osady. Obecnie teren Grodziska stanowi rozległa łąka, zbocza natomiast porastają sady i brzozowy las.
Przypisy

1. ↑ (dowódca wyprawy wojennej) za Rocznikami Jana Długosza
2. ↑ Sindram (Syndram, Zindram, Synderin) Acta iudiciaria civitatis Cassoviensis 1393-1405: das Älteste Kaschauer [...] Ondrej R. Halaga 1994. t.34. s. 468; imię męskie pochodzenia niemieckiego od 'Sintrammus, Sinthram ... [w:] Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, pod red. Aleksandry Cieślikowej, M. Malec, K. Rymuta, Kraków 1995-2000; cz. 2: Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego, oprac. M. Malec; cz. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, oprac. Z. Klimek
3. ↑ Marian Friedberg. Kultura polska a niemiecka. 1946. t. 1, s. 161. op. cit. Przegląd Historyczny, 1910 nr 11 [przypisy tamże]; Marek Zybura. Niemcy w Polsce. 2004
4. ↑ Karol Szajnocha, Jadwiga I Jagiełło. 1374 — 1413. Opowiadanie Historyczne, Lwów 1861
5. ↑ 5,0 5,1 Irena Styczyńska "Zyndram z Maszkowic"
6. ↑ Laudate.pl – Dzieło Św. Królowej Jadwigi – Jadwiga i Jagiełło t. IV Szajnocha 1861
7. ↑ SPPP t. 2, nr 787
8. ↑ za Rocznikami Jana Długosza