HistoriaPolski.eu - Forum historia Polski

Jak w temacie. Skoro siły szwedzkie w latach 1599-1600 wypierały Polaków i Litwinów z Estonii, to oznacza, że Polacy i Litwini zajęli tę krainę przed 1600 rokiem. Ale pytanie brzmi: kiedy i w jakich okolicznościach?

W czasach Zygmunta Augusta miało miejsce jedynie zajęcie Estonii, po upadku państwa kawalerów mieczowych. Natomiast zagarnięcie miast: Parnawy, Białego Kamienia i Felina nastąpiło podczas kampanii Batorego. Wówczas to Szwedzi, korzystając z toczących się zmagań polsko-moskiewskich posuwali się coraz dalej na południe Inflant. „My gryziem łuszczyny on jądra je” – tak skomentował to ówczesny świadek.

Warka pisze:W czasach Zygmunta Augusta miało miejsce jedynie zajęcie Estonii, po upadku państwa kawalerów mieczowych.

Estonii to Zygmunt II August nie zajął, bo w 1561 roku, na krótko przed likwidacją państwa zakonu Kawalerów Mieczowych i oddania się Gottharda Kettlera pod opiekę Polski i Litwy, Szwedzi zajęli zachodnią część Estonii z Rewlem, a trzy lata wcześniej - w 1558 roku - Rosjanie zajęli wschodnią część Estonii z Narwą i wschodnie Inflanty z Dorpatem.

A wracając do tematu to ja myślę, iż Polacy i Litwini zajęli szwedzką dotąd Estonię w 1598 roku, w trakcie wyprawy zbrojnej Zygmunta III Wazy do Szwecji w celu stłumienia buntu jego wuja, Karola Sudermańskiego.

W 1600 r. Karol Sudermański wylądował w polskich Inflantach rozpoczynając dramatyczne wojny z Polską. W odpowiedzi Zygmunt III oddał Polsce Estonię. Choć był to jedynie papierowy akt, to dzięki temu zyskał król poparcie wielkich panów polskich i litewskich. Tym bardziej że Sudermańczyk zajmował starostwa nadane im przez władców polskich. W ten sposób wywołał Karol mimowolnie wojnę nie tylko z Zygmuntem, ale też z panami Królestwa i Litwy, od których tak wiele zależało.
Myślę, że Rzeczpospolita nie kontrolowała Estonii w znaczeniu prawnym.

Zygmunt III Waza ogłosił 12 marca 1600 roku przyłączenie Estonii do RON, ale było to formalne tylko potwierdzenie faktycznego ich posiadania przez Polskę i Litwę od 1598 roku.

Tylko chodzi o to, że Zygmunt III Waza za przyłączenie Estonii do RON chciał pozyskać przychylność możnych do działań zbrojnych przeciwko Szwecji.

Artur Rogóż pisze:Tylko chodzi o to, że Zygmunt III Waza za przyłączenie Estonii do RON chciał pozyskać przychylność możnych do działań zbrojnych przeciwko Szwecji.

Było nieco inaczej. Szlachta po 1598 roku wiedząc, że Zygmunt III Waza nie jest w stanie utrzymać tronu szwedzkiego, a nawet jeśliby go jakimś trafem utrzymał - to nie ma z tego korzyści dla Rzeczypospolitej, obstawała za rozpoczęciem wojny ze Szwecją jedynie w celu zdobycia Estonii, a następnie za skupieniem wysiłku na utrzymaniu jej, bo do niej Rzeczpospolita rościła sobie pretensje, zaś nie w celu odzyskania przez Wazę utraconego tronu szwedzkiego. Innego zdania był król, który wolał wszcząć wojnę z Szwecją w celu odzyskania tronu w Sztokholmie, a dopiero po odzyskaniu tronu szwedzkiego rozważyć kwestię ewentualnego włączenia Estonii do RON. Tak więc Polacy i Litwini w 1598 roku - po stracie tronu szwedzkiego przez Wazę - bez formalnego wcześniejszego wypowiedzenia wojny najechali Estonię i zajęli ją. W 1599 roku Szwedzi podjęli zbrojne wysiłki w celu odzyskania utraconej prowincji. W tej sytuacji Zygmunt Waza ogłosił na sejmie 12 marca 1600 roku właczenie Estonii do RON, ale było to jedynie formalne zatwierdzenie przez niego stanu sprzed 2 lat. Albowiem na tym sejmie zmuszono Wazę do uznania faktu przynależności Estonii do Rzeczypospolitej i do wyrzeczenia się tronu szwedzkiego.

Dzięki za sprostowanie. Z Twojego postu wynika, że RON zajął Estonię w 1598 roku.

Czy znacie ciekawe opracowania na ten temat?
Z góry dziękuję za odpowiedź.

Husarz pisze:Czy znacie ciekawe opracowania na ten temat?
Z góry dziękuję za odpowiedź.

Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny Wiek, Warszawa 1982, ISBN 83-06-01093-0