Muzyka polskiego baroku

[Artur Rogóż]

Muzyka polskiego baroku
Do najbardziej cenionych kompozytorów w muzyce polskiego baroku należeli: Grzegorz Gerwazy Gorczycki, Adam Jarzębski, Marcin Mielczewski, Bartłomiej Pękiel, Mikołaj Zieleński.
Gorczycki Grzegorz Gerwazy, właściwie Gorczyca (ok. 1665-1743), polski kompozytor i kapelmistrz, ksiądz. Studiował teologię na uniwersytecie paryskim i wiedeńskim. W 1690 osiadł w Krakowie, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie. W latach 1692-1694 wykładowca i dyrygent kapeli Akademii Chełmińskiej, od 1698 kapelmistrz katedry na Wawelu. Komponował muzykę religijną: motety a capella, msze, koncerty religijne, kantaty. Kultywował tradycyjną polifonię wokalną w stylu renesansowym oraz muzykę koncertującą w stylu barokowym.
Jarzębski Adam (II połowa XVI w.-1649), polski kompozytor, instrumentalista. Od 1612 muzyk Jana Zygmunta, elektora brandenburskiego, od 1617 skrzypek kapeli królewskiej Zygmunta III, a następnie Władysława IV. Kompozytor wczesnobarokowych utworów instrumentalnych (canzony i koncerty) o 2-4 głosach, śpiewnej lub ornamentalno-wirtuozowskiej melodyce. Autor m.in. utworu wokalnego Missa sub concerto, również twórca Gościńca abo krótkiego opisania Warszawy (cenne świadectwo wyglądu miasta w XVII w.).
Mielczewski Marcin (?-1651), polski kompozytor. Muzyk kapeli Władysława IV (ok. 1639-1644). Od 1645 kapelmistrz na dworze biskupa płockiego Karola Ferdynanda Wazy. Wybitny przedstawiciel wczesnego baroku w muzyce polskiej. W instrumentalnych canzonach i utworach wielochórowych stosował technikę koncertującą oraz charakterystyczne kontrasty między solo i tutti. Wybrane dzieła: 7 canzon na 2 i 3 instrumenty, koncerty wokalno-instrumentalne Deus in nomine tuo, Veni Domine, Missa super O gloriosa Domina, Vesperae Dominicales, msze koncertujące Missa Cerviensiana, Missa triumphalis.
Pękiel Bartłomiej (?-1670), polski kompozytor. Ok. 1637 organista kapeli królewskiej w Warszawie, następnie jej wicekapelmistrz, od 1653 kapelmistrz królewski. Po najeździe szwedzkim objął w 1658 stanowisko kapelmistrza kapeli katedralnej na Wawelu jako następca F. Liliusa. Komponował utwory utrzymane w barokowym stylu koncertującym oraz stylu a cappella. Wybrane dzieła: Audite mortales - utwór oratoryjny na głosy i instrumenty (przed 1649), Missa concertata "La Lombardesca", Missa brevis na 4 głosy (1661), Missa pulcherrima (1669).
Zieleński Mikołaj (ok. 1550 - ok. 1616), kompozytor polski. Od 1608 dyrygent i organista kapeli prymasa Wojciecha Baranowskiego w Łowiczu. Wybitny kompozytor polskiego baroku, w swych kompozycjach wokalnych stosował technikę polichóralną. Tworzył także fantazje instrumentalne. Ważniejsze kompozycje (wydane w Wenecji w 1611): cykl 121 utworów kościelnych Offertoria totius anni, Communiones totius anni, Magnificat, 3 fantazje instrumentalne.