Gorzkie żale – nie pamiętam, kiedy pierwszy raz naprawdę usłyszałem to nabożeństwo, ale na pewno niesamowite, niezapomniane wrażenie zrobiło ono na mnie gdzieś na południu Polski, kiedy to w którąś z niedziel Wielkiego Postu, wracając ze stoków narciarskich do Krakowa, snuliśmy się po beskidzkich dolinach, szukając kościoła, gdzie sprawowana będzie Msza święta. Czy było to w Łętowni? Czy w drewnianym Kościółku pod Gorcami w Lubomierzu? Gdzie to było? Nie mogę sobie przypomnieć, tylko tyle, że mocne słońce, topniejący śnieg, wejście przez próg do zatłoczonego wnętrza, a tam Najświętszy Sakrament na ołtarzu, słabe organy i silne głosy, opiewające jakąś kosmiczną, ostateczną katastrofę:
Słońce, gwiazdy omdlewają
Żałobą się okrywają.
Płaczą rzewnie Aniołowie,
A któż żałość ich wypowie?
Opoki się twarde krają
Z grobów umarli powstają.
Cóż jest, pytam, cóż się dzieje
Wszystko stworzenie truchleje!
Na ból męki Chrystusowej
Żal przejmuje bez wymowy.
Tak było! To jest jakaś kosmiczna, ostateczna katastrofa, która odbywała się w tym zatłoczonym wnętrzu kościółka w zapomnianej może nieco dolinie Beskidzkiej. Nigdzie, nigdy bardziej nie odczułem jakiejś przemożnej, nie do pokonania siły tradycji, ciągnącej się przez wieki, tradycji, która zamieszkuje kulturę Polską od wczesnego średniowiecza, aż do dzisiaj. (por. hasło - oni-my)Wszędzie albowiem gdzie śpiewa się dzisiaj Gorzkie żale, gdzie śpiewa się Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, kiedy otaczają nas maryjne obrazy cudowne, wszędzie i zawsze uczestniczy się w pewnym ogromnym przez czasy idącym chórze głosów. A co to za chór? Kiedy w trzeciej z kolei pieśni, Rozmowie duszy z Matką Bolesną toczy się ten słynny dialog, kiedy kobiece głosy wyśpiewują skargę Maryi a męskie oferują pokrzepienie, to czy w skardze Matki nie mieszkają echa tajemniczej średniowiecznej pieśni religijnej zwanej „Lamentem świętokrzyskim”? Zaś kiedy w drugiej z pieśni odbywa się Lament duszy nad cierpiącym Jezusem, to czy w inkantacji „Jezu, Jezu mój kochany”, nie mieszka ludowe, codzienne, znane do bólu rozpamiętywanie cierpienia i złości śmierci, odbywające się przez wieki w szlacheckich dworach i chłopskich chatach: gdzie nie wstydzono się zawodzenia, gdzie nie wstydzono się „babskich lamentów” Oj tak. Ci spieszący na pomoc Matce, Pani Matce, to czy nie ci sami czasem są, co swoje matki staruszki podtrzymywali silnym ramieniem, kiedy te dowiadywały się, że jeden z jej synów już do domu nie wróci, bo zginął? Czy to nie ci sami, co wyciągali podczas czytania Ewangelii świętej w czasie Mszy, szable z pochew? (por. hasło - Obraz szlachcica polskiego) Czy to nie ta sama nasza Matka, królowa Polski, widniejąca na tylu obrazach cudownych, która osłaniała Jasną Górę swoim płaszczem, (por. hasło - antemurale (3) - Matki Boskiej Częstochowskiej) której Jan Kazimierz złożył Śluby Lwowskie, a kardynał Wyszyński wrócił do tego gestu rozmyślając nad przyszłością Kościoła w Polsce w niewoli komunistycznej? Te kobiece lamenty, te męskie głosy: „Pragnę, Matko, zostać z Tobą” czy to nie jakiś tajemny a widoczny pakt? Tak, w tym śpiewaniu Gorzkich żali mieszka w jakiś tajemny sposób Polska. (por. hasło – niebiosa) Nabożeństwo powstało na przełomie wieków XVII i XVIII; tekst wyszedł drukiem pierwszy raz w 1707 roku, i ma to sens: oto kończy się, dogorywa widzialna Sarmacja; nadchodzi kres jej fizycznego istnienia; stąd jej poeci podejmują trud przeniesienia jej w sferę duchową: w „Psalmodii polskiej” czyni to Wespazjan Kochowski, (por hasło – Kochowski, Wespazjan) w „Gorzkich żalach” ks. Wawrzyniec Benik. Różnica między nimi spora: „Psalmodię” studiują poloniści, „Gorzkie żale” śpiewa lud.
Idźcie, zanurzcie się w tym wiekowym wiecznym rytmie inkantacji Gorzkich żalów, którzy te słowa czytacie. Jeszcze zdążycie w tym Wielkim Tygodniu; jeszcze zdążycie zanurzyć się w tym nurcie, w tej mocy, w tej łasce. Stańcie między ludźmi żywymi, w świątyni, stańcie między pokoleniami (zmarłymi) we wspólnym zaśpiewie. Śpiewajcie, krzyczcie, nie wstydźcie się łez.
Krzysztof Koehler
Gorzkie żale
Społeczeństwo polskie epoki Odrodzenia i wczesnego Baroku charakteryzowało się silnym dynamizmem demograficznym. Polska stała się w tym czasie nie tylko jednym z największych, ale i najludniejszych krajów w Europie. Po włączeniu Inflant i rozejmie w Jamie Zapolskim w 1582 roku Rzeczpospolita obejmowała obszar 815 tys. km². Jednak największy rozwój terytorialny przypada na I połowę XVII wieku, po pokoju wieczystym w Polanowie z 1634 roku. Obszar państwa wraz z lennami wyniósł wówczas blisko milion km², dokładnie 990 tys. km². W ówczesnej Europie tylko państwo rosyjskie miało większe terytorium.
-
- Posty: 161
- https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
- Rejestracja: 13 mar 2011, 05:42
Wróć do „Gospodarka, kultura i społeczeństwo”
Przejdź do
- Historia Polski
- ↳ Regulamin oraz ogłoszenia
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego
- ↳ Ziemie polskie przed przybyciem Słowian
- ↳ Plemiona słowiańskie na ziemiach polskich
- ↳ Kultura i wierzenia Słowian
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego ogólnie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Piastów
- ↳ Państwo pierwszych Piastów
- ↳ Polska dzielnicowa
- ↳ Zjednoczone Królestwo
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Piastów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Jagiellonów
- ↳ Rządy Andegawenów w Polsce
- ↳ Polityka wewnętrzna i przemiany ustrojowe
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Stosunki polsko-litewskie
- ↳ Konflikt polsko-krzyżacki
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Jagiellonów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska króli elekcyjnych
- ↳ Pierwsi władcy elekcyjni
- ↳ Wazowie na tronie polskim
- ↳ Wiśniowecki i Sobieski
- ↳ Sasi na tronie polskim
- ↳ Stanisław August Poniatowski
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Polska króli elekcyjnych ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami
- ↳ Epoka napoleońska
- ↳ Powstania
- ↳ I Wojna Światowa
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Życie polityczne na emigracji
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Ustrój, polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ II Wojna Światowa (1939-1945)
- ↳ Kampania wrześniowa
- ↳ Polacy na wojennych frontach
- ↳ Państwo podziemne i okupacja
- ↳ Powstanie Warszawskie
- ↳ Polityka, dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ II Wojna Światowa ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia PRL
- ↳ Wprowadzenie demokracji ludowej 1945-1956
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Opozycja i protesty w PRL
- ↳ Polityka, ustrój i dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia PRL ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia III Rzeczypospolitej
- ↳ Życie polityczne III RP
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Polska polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia III RP ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia Polski ogólnie
- ↳ Inne zagadnienia dotyczące historii Polski
- ↳ Alternatywna historia Polski
- ↳ Teksty źródłowe
- ↳ Zamki i pałace
- ↳ Tablice historyczne
- ↳ Słownik historyczny
- ↳ Drzewa genealogiczne
- ↳ Artykuły historyczne
- ↳ Historia lokalna
- ↳ Historia Polski na YouTube
- ↳ Ciekawostki historyczne na HistoriaPolski.eu
- ↳ Aktualności historyczne
- Działy specjalne powiązane z historią Polski
- ↳ Numizmatyka
- ↳ Heraldyka
- ↳ Archeologia Polski
- ↳ HistoriaPolski.eu for english users
- Recenzje
- ↳ Książki historyczne
- ↳ Filmy historyczne
- ↳ Gry komputerowe
- ↳ Strony internetowe o historii Polski
- ↳ Wolna Polska - prawdziwe informacje
- Pozostałe sekcje
- ↳ Hyde Park
- ↳ Pomoc dla użytkowników
- ↳ KONKURSY, PLEBISCYTY, QUIZY
- ↳ Humor
- Zaprzyjaźnione strony
- ↳ Artur Rogóż - Złote Finanse
- ↳ Serwis www.kliniska.com
- ↳ Wydawnictwo Bellona
- ↳ Polskie Dzieje - Historia Polski w Internecie
- ↳ Godło.pl
- ↳ II WOJNA ŚWIATOWA - największa baza danych dotyczących światowego konfliktu
- ↳ Nieznana historia
- ↳ Archiwa historyczne Videofact po polsku
- ↳ DENARY Władców Polski. Najstarsze polskie monety
- ↳ Historyczne bitwy
- ↳ historia-news.pl
- ↳ Ale Historia
- ↳ Forum Historyczne - historyk.eu
- ↳ Temida i Klio - historia prawa
- ↳ Wlochy.edu.pl: Włochy - Portal edukacyjno informacyjny
- ↳ Porty lotnicze i informacje o portach lotniczych
- ↳ historiami.pl Historia, tajemnice, opowieści, zagadki, fakty