Mikołaj Hutten-Czapski

[Warka]

Mikołaj Hutten-Czapski h. Leliwa (ur. 8 września 1753, Bukowiec (powiat świecki) - zm. 13 czerwca 1833, Bydgoszcz), hrabia, generał wojsk koronnych, brat Józefa, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r.

Mikołaj Czapski był najstarszym synem generała-lejtnanta wojsk koronnych Antoniego i Kandydy z Lipskich. W roku 1766 oddany został przez ojca do armii pruskiej i służył w dragonach Finckensteina stacjonowanych w Morągu i Ostródzie. W roku 1770 awansował na chorążego i otrzymał zadanie werbunku Polaków z nadgranicznych terenów do armii pruskiej, ale ojciec temu przeszkodził. W 1771 płk. Czapskiego przeniesiono do Brodnicy i Lidzbarka, uczestniczył w wyprawach przeciw konfederatom barskim, w czym Mikołaj nie chciał brać udziału i uzyskał poprzez wstawiennictwo ojca abszyt z wojska pruskiego w 1773, po czym wstąpił do wojsk koronnych, gdzie otrzymał rangę kapitana w wystawionym przez ojca pułku jazdy. W roku 1777 był już pułkownikiem i sześć lat później został po odkupieniu urzędu od ojca szefem rodzinnego regimentu, "przetworzonego" teraz w piechotę. W dobie Sejmu Czteroletniego należał do partii tzw. patriotów, wierzącej w przyszłość sojuszu Rzeczypospolitej z Prusami, który miał ją chronić przed zakusami ze strony Rosji. W roku 1789 otrzymał awans na generała-majora i dowództwo części dywizji małopolskiej, którą wysłano najpierw do Kielc i stamtąd na Wołyń. Dowodził tam pod zwierzchnictwem księcia Józefa brygadą składającą się z 7 szwadronów kawalerii i 3 batalionów piechoty, w tym jego własnych oddziałów. W lutym roku 1792 otrzymał Order św. Stanisława.

Czapski uczestniczył wprawdzie w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 roku, ale nie spisał się zbyt dobrze: w bitwie pod Zieleńcami dowodząc na prawym skrzydle nie wsparł ataku gen. Mokronowskiego na siły rosyjskie gen. Morkowa, przez co udaremnił ostateczne zwycięstwo. W dalszym rozwoju wojny siedział bezczynnie na etapie, administrując bez zbytniej chęci magazynami i taborami. W lipcu 1792 udał się na urlop. Rządy targowiczan odebrały mu funkcje generalskie (1794). W powstaniu kościuszkowskim nie wziął udziału i udał się w sierpniu 1794 roku do Wrocławia, by leczyć chorobę. Pod koniec życia mieszkał stale w Bydgoszczy, administrując stamtąd posiadanym wspólnie z bratem Józefem rodzinnym Bukowcem. W roku 1804 uzyskał wraz z Józefem pruski tytuł hrabiowski z dodaniem przydomku "von Hutten" (zob. Czapscy). W życiu politycznym Księstwa Warszawskiego nie wziął udziału.

W kwietniu 1796 Mikołaj Czapski poślubił kuzynkę Marię z Czapskich i miał z nią dwoje dzieci: Franciszka (1797 - 1862) i Antoninę (ok. 1802 - 1872), która wyszła za hr. Skórzewskiego.