Cyprian Kreutz

[Artur Rogóż]

Cyprian baron Belzig von Kreutz (ros. Киприан Антонович Крейц ; 10 lipca 1777, Rzeczyca, gubernia mińska – 13 lipca 1850, Bukhof, gubernia kurlandzka) – generał rosyjski, baron (od 1839 graf).
Spis treści

* 1 Życie prywatne
* 2 Wczesne lata
* 3 Dalsza kariera
* 4 Powstanie listopadowe
* 5 Przypisy

[edytuj] Życie prywatne

Był potomkiem kurlandzkiej rodziny pochodzenia szwedzkiego, która posiadała tytuł barona. Żonaty z Karoliną von Offenberg.
[edytuj] Wczesne lata

Służbę rozpoczął w Polsce, przy królu Stanisławie Auguście Poniatowskim, otrzymując stopień generał-adiutanta. W 1794 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[1]. Od 1801 na służbie w armii rosyjskiej, początkowo w stopniu pułkownika w pułku Zubowa. Brał udział w wojnie 1805-1807; w jednej z bitew raniony 13 razy. W latach 1808-1809 osłaniał wybrzeże Bałtyku. 8 marca 1810 mianowany dowódcą syberyjskiego pułku dragonów.
[edytuj] Dalsza kariera

Brał udział w kampanii 1812 roku, walcząc pod Witebskiem, Smoleńskiem, Wiaźmą. 15 czerwca mianowany na stopień generał-majora. 30 czerwca dowodził w bitwie kawaleryjskiej pod Oszmianą, walczył również pod Borodino, gdzie był raniony czterokrotnie. Wziął udział w wielu bitwach kampanii 1813-1814. W 1814 został generał-gubernatorem księstwa Szlezwiku.

11 grudnia 1824 mianowany generał-lejtnantem. Brał również udział w wojnie z Turcją (1828-1829), operując w Mołdawii i Bułgarii. Po wojnie wycofał się ze służby.
[edytuj] Powstanie listopadowe

Po wybuchu powstania listopadowego wrócił do armii i wziął udział w tłumieniu zrywu. Stanął na czele 5 Rezerwowego Korpusu Kawalerii w sile 24 szwadronów, 2 pułków kozackich i 27 dział, liczącego łącznie 6 000 żołnierzy i na jego czele wkroczył w początkach lutego 1831 roku w Lubelskie, przekraczając Bug w okolicy Uściługu[2]. Bez problemów zajął niemal całą (niebronioną) Lubelszczyznę i w połowie lutego przekroczył Wisłę pod Puławami, kierując się przez Zwoleń na Radom. Przegrał jednak starcie pod Nową Wsią i naciskany przez Józefa Dwernickiego i Juliana Sierawskiego wycofał się za Wisłę, gdzie umiejętnie szachował Dwernickiego.

Rozbicie Sierawskiego pod Kazimierzem Dolnym mogło przesądzić o klęsce Polaków na froncie południowo-wschodnim. 15 kwietnia 1831 mianowany na stopień generała kawalerii. W sierpniu 1831 dowodził jeszcze 2-im korpusem piechoty nadciągającym od strony Wilna. Z nim brał udział w szturmie Warszawy. We wrześniu 1831 roku odznaczony został Orderem św. Jerzego II klasy.
Przypisy

1. ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 209.
2. ↑ Pamiętnik r. 1830/31 i Kronika pamiętnikowa (1787-1831) pułkownika Franciszka Salezego Gawrońskiego, Wydał Jan Czubek, Nakładem Akademii Umiej. i Tow. Popierania Wydawnictw Akademii Umiej., w Krakowie 1916, ss. 48 i 132.