Józef Orłowski

[Artur Rogóż]

Józef Orłowski herbu Lubicz (ur. 16 kwietnia 1742, zm. 28 grudnia 1807 w Końskowoli) – generał polski.

Przyjaciel Tadeusza Kościuszki, z którym był kadetem w Szkole Rycerskiej od 1766, a w 1769 wyjechali razem na studia artystyczne do Paryża. W 1774 powrócił do Polski, w 1789 razem z Poniatowskim i Kościuszką otrzymał stopień generała majora w reformowanej przez sejm i Stanisława Augusta armii polskiej. W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1792 był komendantem twierdzy w Kamieńcu Podolskim. W powstaniu kościuszkowskim 1794 generał lejtnant, od czerwca zastąpił Stanisława Mokronowskiego jako komendant miasta Warszawy i siły zbrojnej Księstwa Mazowieckiego, odpowiedzialny za sprawy organizacyjne i umocnienia obronne. Uczestniczył w decyzjach dotyczących działań wojskowych w okolicach stolicy. Po niewoli Kościuszki członek Rady Wojennej naczelnika Tomasza Wawrzeckiego. 8 listopada decyzją naczelnika oddał garnizon warszawski pod rozkazy Stanisława Augusta, co miało ułatwić rokowania kapitulacyjne z Suworowem.

Po upadku powstania brał udział w pracach komisji likwidacyjnej Szkoły Rycerskiej. Wkrótce potem zamieszkał w Puławach, gdzie na swoim dworze zatrudnił go Adam książę Czartoryski.

Na cmentarzu przykościelnym w Końskowoli zachował się poświęcony mu pomnik nagrobny.
Bibliografia

* Kronika powstań polskich 1794-1944, Wydawnictwo Kronika, Warszawa, ISBN 83-86079-02-9, s. 42.
* P. Pytlak, Tajemnice archiwum parafialnego w Końskowoli, TODK Fara Końskowolska, Końskowola 2009, s. 43.