Legiony polskie we Włoszech i Księstwo Warszawskie
: 15 sty 2011, 00:13
I. LEGIONY POLSKIE.
Legiony Dąbrowskiego, czyli Legiony polskie we Włoszech, były to polskie oddziały, które w latach 1797-1807 walczyły u boku wojsk francuskich i sprzymierzonych z nimi wojsk włoskich. Legiony powstały na podatnie umowy zawartej z rządem Republiki Lombardzkiej, która została utworzona przez Francuzów w północnych Włoszech. Umowę ze strony polskiej zawarła polska organizacja Agencja, która powstała w 1794 roku w Paryżu. Jej założycielami byli polscy emigranci po upadku powstania kościuszkowskiego. Inicjatywa podpisania takiej umowy należała do Jana Henryka Dąbrowskiego. Plan utworzenia takich jednostek wojskowych został poparty przez Napoleona.
Legioniści nosili mundury podobne po polskich z włoskimi napisami: Ludzie wolni są braćmi oraz kokardy w narodowych barwach francuskich: niebieskim, białym i czerwonym. Rekrutowali się oni głównie z polskich jeńców i dezerterów z armii austriackiej. Kiedy zostali do niej wcieleni automatycznie zostali zmuszeni do walki z wojskami francuskimi stacjonującymi we Włoszech. W maju 1797 roku Legiony Polskie liczyły około 7 tysięcy żołnierzy. Były podzielone na dwie trzybatalionowe legie: I legia – dowództwo gen. J. Wielhorski, II legia – dowództwo gen. F. Rymkiewicz. Dąbrowski wprowadził w Legionach francuską organizację dowodzenia, francusku system służby wewnętrznej i sądownictwo wojskowe. Czynił duże starania by utrzymać demokratyczny charakter Legionów. Zniósł w nich kary cielesne, zapewnił możliwość awansu, także dla tych żołnierzy, którzy nie należeli do stanu szlacheckiego. Ponadto wprowadzono naukę czytania i pisania oraz wykłady z historii ojczystej. Zasługę na tym polu położył szczególnie Józef Wybicki, współorganizator Legionów, autor pieśni Legionów – „Mazurek Dąbrowskiego”, która z czasem stała się polskim hymnem narodowym.
Legiony już wkrótce po swym utworzeniu wzięły udział w walkach pod Rimini, Weroną i nad jeziorem Garda. Plany na szybki powrót legionów z Włoch do Polski („z ziemi włoskiej do Polski”) oddaliły się z chwilą podpisania rozejmu francusko-austriackiego w Leoben w kwietniu 1797 roku oraz pokoju w Campoformio w październiku tegoż roku. W listopadzie 1797 roku Legiony przeszły na służbę nowo utworzonej przez Napoleona w północnych Włoszech Republiki Cisalpińskiej jako Korpus Posiłkowy. W 1798 roku wzięły one udział w okupacji Państwa Kościelnego, wkraczając między innymi do Rzymu. Wiosną 1799 roku liczyły już ponad 8 tysięcy żołnierzy i oficerów. Część z nich wzięła udział w wojnie Francji z królestwem Neapolu. W toku dalszych operacji legioniści zdobyli masyw górski Monti Calvi. Rozbiły niemal całkowicie jedna z dywizji austriackich. Generał K. Kniaziewicz w pościgu za wojskami austriackimi sforsował wąwóz w pobliżu Terraciny, zdobył twierdzę Gaetę, a potem uczestniczył w pochodzie na Kapuę i Neapol. Legioniści brali następnie udział w wiosennej kampanii 1799 roku w ramach walki Francji z tzw. drugą koalicją antynapoleońską. 2 legia walczyła nad Adygą, gdzie poniosła ogromne straty - około 2 tysięcy rannych i zabitych w trakcie bitew pod Legnano i Magnano. Wtedy też śmiertelna ranę otrzymała gen. Rymkiewicz. Część rozbitych wówczas wojsk francuskich i polskich schroniła się do twierdzy w Mantui. Po jej kapitulacji dnia 29 lipca 1799 roku wszyscy Polacy, którzy pochodzili z zaboru austriackiego zostali wydani Austriakom. W trakcie zmagań 2 legii nad Adygą, 1 legia pod dowództwem gen. J. H. Dąbrowskiego w sile 5 batalionów piechoty i 2 szwadronów jazdy ruszyła na północ w kierunku Lombardii, opanowanej przez wojska rosyjskie i austriackie. W dniach 17-19 kwietnia tegoż roku legioniści wzięli udział w krwawej bitwie nad Trebbią w pobliżu Piacenzy, z której gen. Dąbrowski wyprowadził zaledwie 1,5 tysięcy żołnierzy. Następne bitwy pod Novi i Bosco, mimo iż chwalebne przyniosły Legionom dalsze straty. W wyniku tych walk, tylko 800 żołnierzy zostało pod bronią.
Legioniści wzięli udział w wielu bitwach w trakcie trwających wiele lat europejskich kampanii antynapoleońskich. Bitwa pod Magnano (1 grudzień 1798)- legioniści – około kilkuset zostali włączeni do brygady dowodzonej przez gen. K. Kniaziewicza. Rozbili kilkutysięczny korpus wojsk królestwa Neapolu.
Bitwa pod Falami (5 grudzień 1798) - legioniści odparli silny atak wojsk królestwa Neapolu oraz wzięli do niewoli około 3 tysięcy jeńców. Bitwa na dolina rzeki Trebbia koło Piacenzy (17-19 czerwca 1799) - legioniści powstrzymali na chwilę marsz wojsk rosyjsko-austriackich, dowodzonych przez feldmarszałka Suworowa. W trakcie tej bitwy zostały zniszczone trzy bataliony polskie, a dwa pozostałe z rannym J. H. Dąbrowskim walczyły dalej i słaniały odwrót wojsk francuskich. Bitwa pod Hohenlinden (3 grudzień 1880) - około 3 tysięcy żołnierzy polskich dowodzonych przez gen. K. Kniaziewicza zasilało francuskie dywizje. Polscy ułani wdarli się na tyły wojsk austriackich, a piechota Legii Naddunajskiej umożliwiła wojskom francuskim generalny atak na nieprzyjaciela. Bitwa ta zakończył się pogromem wojsk austriackich. Bitwa pod Castel Franco (24 listopad1805) - piechota polska dowodzona przez J. Grabińskiego i jazda dowodzona przez generała A. Rożnieckiego miała duży wpływa na rozbicie i wzięcie do niewoli austriackiego korpusu księcia de Rohan – podążał na odsiecz Wenecji.
Po owych walkach gen. J. H. Dąbrowski udał się do Paryża, aby uzyskać środki na odbudowę Legionów polskich. Uzyskał zgodę na sformowanie nowej Pierwszej Legii Polskiej. Jej oddziały dowodzone przez J. H. Dąbrowskiego i składające się głównie z Polaków, którzy będąc w armii austriackiej dostali się do niewoli francuskiej, w końcu 1800 roku liczyły ponad 6 tysięcy żołnierzy. We wrześniu 1799 roku nad Renem powstała Legia Naddunajska, która została wzięta na żołd francuski. Legią tą dowodził gen. K. Kniaziewicz. Po podpisaniu pokoju w Luneville w 1801 roku doszło do nowej reorganizacji Legionów. Legia Dąbrowskiego została podzielona na dwie półbrygady, trzecią utworzono z Legii Naddunajskiej. Były to oddziały polskie utworzone we wrześniu 1799 roku w armii francuskiej pod dowództwem gen. K. Kniaziewicza. Początkowo miały być na żołdzie Republiki Batawskiej, ale ostatecznie znalazły się na żołdzie Francji. Legię formowano w Alzacji i Lotaryngii. Część Legii w sile około 2 tysięcy żołnierzy walczyła w kampanii frankfurckiej w lipcu 1800 roku. 3 grudnia 1800 wojska Legii wzięły udział w zwycięskiej bitwie pod Hohenlinden w Bawarii. Ścigając wojska austriacko-bawarskie doszli aż do Wiednia. Pokój w Luneville z 1801 roku, który pomijał sprawę Polski, spowodował przeniesienie Legii Naddunajskiej do Włoch, na żołd Królestwa Etrurii. Decyzja ta wywołał burzliwe protesty ze strony polskich oficerów, a sam gen. K. Kniaziewicz podał się do dymisji. Wtedy dowództwo nad Legią objął gen. W. Jabłonowki. Pod koniec 1801 roku Legia Naddunajska została przemianowana na półbrygadę i weszła w skład zreorganizowanych legionów polskich we Włoszech. W 1802 roku został wysłana do stłumienia powstania Murzynów na Santo Domingo. Zdziesiątkowana chorobami, wkrótce przestała istnieć.
Brak perspektyw na bezpośrednią walkę o niepodległość Polski doprowadził z czasem do zwątpienia. Oficerowie poczęli krytykować politykę Francji i licznie zaczęli się podawać do dymisji. Sami Polacy stali się także wówczas bardzo niewygodni dla Napoleona. Dlatego też cesarz Francuzów już w latach 1802-1803 wysłał dwie półbrygady na wyspę Santo Domingo (obecnie Haiti) na Morzu Karaibskim, celu pomocy w tłumieniu tamtejszego powstania Murzynów. Spośród 6 tysięcy Polaków tam wysłanych, tylko kilkuset wróciło po latach do Europy. Santo Domingo stało się symbolem tragicznego losu legionistów, którzy zostali zmuszeni do przeciwstawieni się narodowi walczącemu o wolność. W tym samym czasie trzeci półbrygada, która liczyła około 4 tysięcy żołnierzy uczestniczyła w kolejnych kampaniach napoleońskich: brała udział w zwycięstwie wojsk francuskich nad austriackimi pod Pastel Franco w dniu 24 listopada 1805 roku. Po utworzeniu zależnego od Francji królestwa Neapolu, legioniści zostali przydzieleni do dyspozycji jego władcy, jakim został brat Napoleona – Józef Bonaparte. Brali wówczas udział w walkach z angielskim korpusem ekspedycyjnym. Podczas kampanii z 1806 roku pozostałe, nieliczne wówczas jednostki, zostały skierowane na ziemie polskie do walki z Prusami. Ich oficerowie i żołnierze weszli w skład armii Księstwa Warszawskiego lub oddziałów polskich walczących w armii Napoleona.
W Legionach polskich walczyło ogółem około 35 tysięcy ludzi. Z tej liczby zginęło około 20 tysięcy. Legiony polskie mimo dość krótkiego okresu egzystencji stały się szkołą demokracji i patriotyzmu. Wśród żołnierzy krzewiono idee republikańskie, które pobudzały do walki nie tylko o niepodległość ojczyzny, ale także o sprawiedliwy ustrój. Legiony polskie przygotowały też kadrę dowódców, która po zapoznaniu się z zasadami nowoczesnej sztuki wojennej, odegrała znaczną rolę w wojnach napoleońskich. Niektórzy z nich wzięli także udział w powstaniu listopadowym. Dla kolejnych pokoleń stały się Legiony polskie przykładem pierwszej po rozbiorach walki o niepodległość. Same losy legionistów stały się tematem licznych utworów literackich. Wystarczy wymienić chociażby „Popioły” Stefana Żeromskiego.
Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818) – polski generał, od 1771 roku na służbie w wojsku saskim. W 1792 roku wstąpił do armii polskiej. Brał czynny udział w powstaniu kościuszkowskim w 1794 roku. W sierpniu tegoż roku odparł atak wojsk pruskich i rosyjskich na Warszawę. We wrześniu stanął na czele powstańczej wyprawy do Wielkopolski. Zdobył miedzy innymi Gniezno i Bydgoszcz. Swymi umiejętnymi atakami na tyłach głównych sił pruskich doprowadził do wycofania się ich. Po trzecim rozbiorze polskim, kiedy upadły nadzieje na zjednoczenie ziem polskich przy pomocy Prus, udał się na emigrację do Francji. Cieszył się dużym zaufaniem Napoleona Bonaparte, jako dowódca Legionów polskich. W 1806 roku po zwycięstwie wojsk francuskich pod Jena i Auerstedt, zorganizował w Wielkopolsce powstanie przeciw Prusom. Reprezentował umiarkowaną lewicę polityczną. W 1807 roku jako dowódca III dywizji tworzących się wówczas wojsk polskich, przyczynił się do zdobycia Tczewa i brał udział w oblężeniu Gdańska oraz w bitwie francusko-rosyjskiej pod Frydlandem (klęska Rosji). Po powstaniu Księstwa Warszawskiego odsunął się od czynnej służby wojskowe. Powodem było przekazanie naczelnego dowództwa księciu Józefowie Poniatowskiemu. To oddalenie się od czynnej działalności nie trwało długo, bowiem w 1809 roku podczas wojny z Austria dowodził częścią oddziałów, które zdobyły Galicję. W 1812 roku był dowódca XVII dywizji, brał udział w bitwie pod Berezyną. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego objął naczelne dowództwo wojsk polskich. Po utworzeniu Królestwa Polskiego był członkiem Komitetu Wojskowego. Wkrótce wycofał się z życia politycznego i służby wojskowej. Do chwili swej śmierci przebywał w swych dobrach w Wielkopolsce.
Karol Kniaziewicz (1762-1842) – generał, dowódca Legii naddunajskiej. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej z 1792 roku. Walczył miedzy innymi pod Zieleńcami i Dubienką. Podczas tej kampanii otrzymał tytuł majora. Był jednym z bliskich współpracowników Tadeusza Kościuszki podczas powstania. W bitwie pod Maciejowicami dowodził lewym skrzydłem. Dostał się do niewoli rosyjskiej. Po uwolnieniu przedostał się po Włoch, gdzie działał pod komendą J. H. Dąbrowskiego. Po podpisaniu pokoju w Luneville w 1801 roku podał się do dymisji i osiadł na Wołyniu. Dopiero w 1812 roku wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył między innymi w podjętej przez Napoleona kampanii moskiewskiej. Był wtedy dowódcą dywizji (jako generał). Został ranny w trakcie bitwy pod Berezyna. Po utworzeniu Królestwa Polskiego, podobnie jak J. H. Dąbrowski, był członkiem Komitetu Wojskowego. Zdecydowała się jednak na emigrację, głównie z powodu konfliktu z wielkim księciem Konstantym. W czasie powstania listopadowego reprezentował w Paryżu Rząd Narodowy. Pozostał we Francji. Związał się z obozem księcia Adama Czartoryskiego.
Hymn narodowy jest to pieśń patriotyczna, która obok flagi i godła, uznana jest za symbol państwa lub narodu. Hymn narodowy jest wyrazem poczucia jedności narodowej i odrębności od innych narodów. Przypomina on o wspólnych dziełach oraz narodowych ideałach. Pojawiają się w nim najczęściej narodowi bohaterowie. Polski hymn narodowy – „Mazurek Dąbrowskiego” napisał w 1797 roku Józef Wybicki dla Legionów polskich we Włoszech. W kraju została on spopularyzowany w połowie XIX wieku. Od powstania listopadowego (lata 1830-1831) został on ogólnie przyjęty jako hymn narodowy. Miał on symbolizować i symbolizował istnienie narodu polskiego w zaborach (w warunkach braku własnego państwa). „Mazurek Dąbrowskiego” stał się oficjalnie hymnem państwowym od 1926 roku.
Flaga państwowa jest to chorągiew państwowa, która symbolizuje suwerenność państwa. Na przełomie XIII i XIV wieku zaczęto w Polsce używać flagi państwowej. Miała ona kształt czerwonego płata materiału z umieszczonym na nim białym orłem. W 1918 roku (przetrwała ona w powyższej formie czasy rozbiorów) nadano jej nowe kształty, które obowiązują do dziś. Jest to prostokątny płat materiału, który składa się z dwóch podłużnych pasów. Górny ma kolor biały, dolny jest czerwony.
Godło jest także symbolem państwa, oznaczającym suwerenność kraju. Godło Polski ma wizerunek orła białego zwróconego w prawo, z koroną, dziobem i złotymi szponami. Całość jest na czerwonym tle. Orzeł – jako znak osobisty księcia pojawił się w XIII wieku. Przyjął go podczas swej koronacji na króla Polski Henryk IV Probus, a następnie także Przemysł II – w 1295 roku koronował się na króla. W tej sytuacji orzeł stał się symbolem zjednoczonego królestwa. Korona na głowie orła symbolizowała pełnię suwerennej władzy. Orzeł w koronie był symbolem Polski do I wojny światowej, w okresie międzywojennym oraz od końca 1989 roku (w PRL bez korony).
II. KSIĘSTWO WARSZAWSKIE.
Księstwo Warszawskie utworzono przez Napoleona I na mocy traktatów pokojowych zawartych między Francja i Prusami oraz Francją i Rosją w lipcu 1807 roku w Tylży (po zwycięstwie Napoleona I nad Prusami). Państwo to powstało z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego oraz ze skrawków pierwszego. Obejmowało ono tereny od Niemna przez Mazowsze po Wielkopolskę i południową część Pomorza. W jego skład nie wchodził więc Gdańsk (wolne miasto zależne bezpośrednio od Francji) oraz obwód białostocki (odstąpiony Rosji). Zwycięstwo Napoleona I w wojnie z Austrią oraz ofensywa armii polskiego, dowodzonej przez księcia Józefa Poniatowskiego, po nierozstrzygniętej bitwie pod Raszynem, zadecydowały o przyłączeniu do Księstwa Warszawskiego w 1809 roku ziem trzeciego zaboru austriackiego z Krakowem, Sandomierzem i Lublinem. Ostatecznie więc Księstwo Warszawskie miało 102 tysiące kilometrów kwadratowych powierzchni, a zamieszkiwało je 2,6 miliona osób. Po aneksji terenów w 1809 roku powierzchnia Księstwa wynosiła około 155 tysięcy metrów kwadratowych i miało 4,3 miliona mieszańców.
Powstanie Księstwa Warszawskiego zostało odebrane przez ogół Polaków jako zapowiedź odzyskania niepodległości, mimo iż Księstwo Warszawskie nie było państwem suwerennym. Formalnie było ono sprzymierzone z Francją. W rzeczywistości było w pełnej zależności od samego Napoleona I. Polityka zagraniczna i wojsko Księstwa Warszawskiego było podporządkowane Francji. Na mocy konstytucji Księstwa Warszawskiego, która została nadana przez Napoleona I (tzw. konstytucja oktrojowana) w 1807 roku Księstwo było monarchia konstytucyjną. Na dziedzicznego władcę powołano króla saskiego Fryderyka Augusta III. Książę sprawował władzę wykonawcza przy pomocy Rady Stanu i rządu. Sejm był złożony w większości ze szlachty i pozbawiony był inicjatywy ustawodawczej. Do jego kompetencji należało zatwierdzanie projektów rządowych. Zarówno konstytucja, jaki i kodeks Napoleona zniosły feudalne przywilej stanowe oraz poddaństwo chłopów. Ponadto zapewniały im wolność osobista ale nie nadawały im natomiast własnością ziemi. Prawo wyborcze otrzymała część mieszczan, wprowadzono także świeckie prawo małżeńskie, śluby cywilne i rozwody. Władza w Księstwie Warszawskim należała do przedstawicieli arystokracji, bogatego ziemiaństwa i rezydenta francuskiego, który reprezentował Napoleona. Sytuacja materialna Księstwa Warszawskiego była dość tragiczna. Zadłużenie skarbu było bardzo duże, zarówno z powodu dość olbrzymich pożyczek zagranicznych, jak i wewnętrznych. Ogłoszona przez Napoleona blokada kontynentalne odcinał wywóz płodów rolnych do Anglii. Wiele kosztowało także utrzymanie armii francuskiej, która stacjonowała w księstwie. Ministrem wojny i naczelnym wodzem był książę Józef Poniatowski, W czasie swego istnienia w księstwie rozwinęło się szkolnictwo, głównie dzięki wszechstronnej działalności Izby Edukacyjnej , którą kierował S. Potocki.
Klęska Napoleona w wyprawie na Moskwę spowodowała niemal dwuletnią okupację kraju przez wojska rosyjska i w rezultacie likwidację Księstwa Warszawskiego w 1815 roku (postanowienia kongresu wiedeńskiego).
Legiony Dąbrowskiego, czyli Legiony polskie we Włoszech, były to polskie oddziały, które w latach 1797-1807 walczyły u boku wojsk francuskich i sprzymierzonych z nimi wojsk włoskich. Legiony powstały na podatnie umowy zawartej z rządem Republiki Lombardzkiej, która została utworzona przez Francuzów w północnych Włoszech. Umowę ze strony polskiej zawarła polska organizacja Agencja, która powstała w 1794 roku w Paryżu. Jej założycielami byli polscy emigranci po upadku powstania kościuszkowskiego. Inicjatywa podpisania takiej umowy należała do Jana Henryka Dąbrowskiego. Plan utworzenia takich jednostek wojskowych został poparty przez Napoleona.
Legioniści nosili mundury podobne po polskich z włoskimi napisami: Ludzie wolni są braćmi oraz kokardy w narodowych barwach francuskich: niebieskim, białym i czerwonym. Rekrutowali się oni głównie z polskich jeńców i dezerterów z armii austriackiej. Kiedy zostali do niej wcieleni automatycznie zostali zmuszeni do walki z wojskami francuskimi stacjonującymi we Włoszech. W maju 1797 roku Legiony Polskie liczyły około 7 tysięcy żołnierzy. Były podzielone na dwie trzybatalionowe legie: I legia – dowództwo gen. J. Wielhorski, II legia – dowództwo gen. F. Rymkiewicz. Dąbrowski wprowadził w Legionach francuską organizację dowodzenia, francusku system służby wewnętrznej i sądownictwo wojskowe. Czynił duże starania by utrzymać demokratyczny charakter Legionów. Zniósł w nich kary cielesne, zapewnił możliwość awansu, także dla tych żołnierzy, którzy nie należeli do stanu szlacheckiego. Ponadto wprowadzono naukę czytania i pisania oraz wykłady z historii ojczystej. Zasługę na tym polu położył szczególnie Józef Wybicki, współorganizator Legionów, autor pieśni Legionów – „Mazurek Dąbrowskiego”, która z czasem stała się polskim hymnem narodowym.
Legiony już wkrótce po swym utworzeniu wzięły udział w walkach pod Rimini, Weroną i nad jeziorem Garda. Plany na szybki powrót legionów z Włoch do Polski („z ziemi włoskiej do Polski”) oddaliły się z chwilą podpisania rozejmu francusko-austriackiego w Leoben w kwietniu 1797 roku oraz pokoju w Campoformio w październiku tegoż roku. W listopadzie 1797 roku Legiony przeszły na służbę nowo utworzonej przez Napoleona w północnych Włoszech Republiki Cisalpińskiej jako Korpus Posiłkowy. W 1798 roku wzięły one udział w okupacji Państwa Kościelnego, wkraczając między innymi do Rzymu. Wiosną 1799 roku liczyły już ponad 8 tysięcy żołnierzy i oficerów. Część z nich wzięła udział w wojnie Francji z królestwem Neapolu. W toku dalszych operacji legioniści zdobyli masyw górski Monti Calvi. Rozbiły niemal całkowicie jedna z dywizji austriackich. Generał K. Kniaziewicz w pościgu za wojskami austriackimi sforsował wąwóz w pobliżu Terraciny, zdobył twierdzę Gaetę, a potem uczestniczył w pochodzie na Kapuę i Neapol. Legioniści brali następnie udział w wiosennej kampanii 1799 roku w ramach walki Francji z tzw. drugą koalicją antynapoleońską. 2 legia walczyła nad Adygą, gdzie poniosła ogromne straty - około 2 tysięcy rannych i zabitych w trakcie bitew pod Legnano i Magnano. Wtedy też śmiertelna ranę otrzymała gen. Rymkiewicz. Część rozbitych wówczas wojsk francuskich i polskich schroniła się do twierdzy w Mantui. Po jej kapitulacji dnia 29 lipca 1799 roku wszyscy Polacy, którzy pochodzili z zaboru austriackiego zostali wydani Austriakom. W trakcie zmagań 2 legii nad Adygą, 1 legia pod dowództwem gen. J. H. Dąbrowskiego w sile 5 batalionów piechoty i 2 szwadronów jazdy ruszyła na północ w kierunku Lombardii, opanowanej przez wojska rosyjskie i austriackie. W dniach 17-19 kwietnia tegoż roku legioniści wzięli udział w krwawej bitwie nad Trebbią w pobliżu Piacenzy, z której gen. Dąbrowski wyprowadził zaledwie 1,5 tysięcy żołnierzy. Następne bitwy pod Novi i Bosco, mimo iż chwalebne przyniosły Legionom dalsze straty. W wyniku tych walk, tylko 800 żołnierzy zostało pod bronią.
Legioniści wzięli udział w wielu bitwach w trakcie trwających wiele lat europejskich kampanii antynapoleońskich. Bitwa pod Magnano (1 grudzień 1798)- legioniści – około kilkuset zostali włączeni do brygady dowodzonej przez gen. K. Kniaziewicza. Rozbili kilkutysięczny korpus wojsk królestwa Neapolu.
Bitwa pod Falami (5 grudzień 1798) - legioniści odparli silny atak wojsk królestwa Neapolu oraz wzięli do niewoli około 3 tysięcy jeńców. Bitwa na dolina rzeki Trebbia koło Piacenzy (17-19 czerwca 1799) - legioniści powstrzymali na chwilę marsz wojsk rosyjsko-austriackich, dowodzonych przez feldmarszałka Suworowa. W trakcie tej bitwy zostały zniszczone trzy bataliony polskie, a dwa pozostałe z rannym J. H. Dąbrowskim walczyły dalej i słaniały odwrót wojsk francuskich. Bitwa pod Hohenlinden (3 grudzień 1880) - około 3 tysięcy żołnierzy polskich dowodzonych przez gen. K. Kniaziewicza zasilało francuskie dywizje. Polscy ułani wdarli się na tyły wojsk austriackich, a piechota Legii Naddunajskiej umożliwiła wojskom francuskim generalny atak na nieprzyjaciela. Bitwa ta zakończył się pogromem wojsk austriackich. Bitwa pod Castel Franco (24 listopad1805) - piechota polska dowodzona przez J. Grabińskiego i jazda dowodzona przez generała A. Rożnieckiego miała duży wpływa na rozbicie i wzięcie do niewoli austriackiego korpusu księcia de Rohan – podążał na odsiecz Wenecji.
Po owych walkach gen. J. H. Dąbrowski udał się do Paryża, aby uzyskać środki na odbudowę Legionów polskich. Uzyskał zgodę na sformowanie nowej Pierwszej Legii Polskiej. Jej oddziały dowodzone przez J. H. Dąbrowskiego i składające się głównie z Polaków, którzy będąc w armii austriackiej dostali się do niewoli francuskiej, w końcu 1800 roku liczyły ponad 6 tysięcy żołnierzy. We wrześniu 1799 roku nad Renem powstała Legia Naddunajska, która została wzięta na żołd francuski. Legią tą dowodził gen. K. Kniaziewicz. Po podpisaniu pokoju w Luneville w 1801 roku doszło do nowej reorganizacji Legionów. Legia Dąbrowskiego została podzielona na dwie półbrygady, trzecią utworzono z Legii Naddunajskiej. Były to oddziały polskie utworzone we wrześniu 1799 roku w armii francuskiej pod dowództwem gen. K. Kniaziewicza. Początkowo miały być na żołdzie Republiki Batawskiej, ale ostatecznie znalazły się na żołdzie Francji. Legię formowano w Alzacji i Lotaryngii. Część Legii w sile około 2 tysięcy żołnierzy walczyła w kampanii frankfurckiej w lipcu 1800 roku. 3 grudnia 1800 wojska Legii wzięły udział w zwycięskiej bitwie pod Hohenlinden w Bawarii. Ścigając wojska austriacko-bawarskie doszli aż do Wiednia. Pokój w Luneville z 1801 roku, który pomijał sprawę Polski, spowodował przeniesienie Legii Naddunajskiej do Włoch, na żołd Królestwa Etrurii. Decyzja ta wywołał burzliwe protesty ze strony polskich oficerów, a sam gen. K. Kniaziewicz podał się do dymisji. Wtedy dowództwo nad Legią objął gen. W. Jabłonowki. Pod koniec 1801 roku Legia Naddunajska została przemianowana na półbrygadę i weszła w skład zreorganizowanych legionów polskich we Włoszech. W 1802 roku został wysłana do stłumienia powstania Murzynów na Santo Domingo. Zdziesiątkowana chorobami, wkrótce przestała istnieć.
Brak perspektyw na bezpośrednią walkę o niepodległość Polski doprowadził z czasem do zwątpienia. Oficerowie poczęli krytykować politykę Francji i licznie zaczęli się podawać do dymisji. Sami Polacy stali się także wówczas bardzo niewygodni dla Napoleona. Dlatego też cesarz Francuzów już w latach 1802-1803 wysłał dwie półbrygady na wyspę Santo Domingo (obecnie Haiti) na Morzu Karaibskim, celu pomocy w tłumieniu tamtejszego powstania Murzynów. Spośród 6 tysięcy Polaków tam wysłanych, tylko kilkuset wróciło po latach do Europy. Santo Domingo stało się symbolem tragicznego losu legionistów, którzy zostali zmuszeni do przeciwstawieni się narodowi walczącemu o wolność. W tym samym czasie trzeci półbrygada, która liczyła około 4 tysięcy żołnierzy uczestniczyła w kolejnych kampaniach napoleońskich: brała udział w zwycięstwie wojsk francuskich nad austriackimi pod Pastel Franco w dniu 24 listopada 1805 roku. Po utworzeniu zależnego od Francji królestwa Neapolu, legioniści zostali przydzieleni do dyspozycji jego władcy, jakim został brat Napoleona – Józef Bonaparte. Brali wówczas udział w walkach z angielskim korpusem ekspedycyjnym. Podczas kampanii z 1806 roku pozostałe, nieliczne wówczas jednostki, zostały skierowane na ziemie polskie do walki z Prusami. Ich oficerowie i żołnierze weszli w skład armii Księstwa Warszawskiego lub oddziałów polskich walczących w armii Napoleona.
W Legionach polskich walczyło ogółem około 35 tysięcy ludzi. Z tej liczby zginęło około 20 tysięcy. Legiony polskie mimo dość krótkiego okresu egzystencji stały się szkołą demokracji i patriotyzmu. Wśród żołnierzy krzewiono idee republikańskie, które pobudzały do walki nie tylko o niepodległość ojczyzny, ale także o sprawiedliwy ustrój. Legiony polskie przygotowały też kadrę dowódców, która po zapoznaniu się z zasadami nowoczesnej sztuki wojennej, odegrała znaczną rolę w wojnach napoleońskich. Niektórzy z nich wzięli także udział w powstaniu listopadowym. Dla kolejnych pokoleń stały się Legiony polskie przykładem pierwszej po rozbiorach walki o niepodległość. Same losy legionistów stały się tematem licznych utworów literackich. Wystarczy wymienić chociażby „Popioły” Stefana Żeromskiego.
Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818) – polski generał, od 1771 roku na służbie w wojsku saskim. W 1792 roku wstąpił do armii polskiej. Brał czynny udział w powstaniu kościuszkowskim w 1794 roku. W sierpniu tegoż roku odparł atak wojsk pruskich i rosyjskich na Warszawę. We wrześniu stanął na czele powstańczej wyprawy do Wielkopolski. Zdobył miedzy innymi Gniezno i Bydgoszcz. Swymi umiejętnymi atakami na tyłach głównych sił pruskich doprowadził do wycofania się ich. Po trzecim rozbiorze polskim, kiedy upadły nadzieje na zjednoczenie ziem polskich przy pomocy Prus, udał się na emigrację do Francji. Cieszył się dużym zaufaniem Napoleona Bonaparte, jako dowódca Legionów polskich. W 1806 roku po zwycięstwie wojsk francuskich pod Jena i Auerstedt, zorganizował w Wielkopolsce powstanie przeciw Prusom. Reprezentował umiarkowaną lewicę polityczną. W 1807 roku jako dowódca III dywizji tworzących się wówczas wojsk polskich, przyczynił się do zdobycia Tczewa i brał udział w oblężeniu Gdańska oraz w bitwie francusko-rosyjskiej pod Frydlandem (klęska Rosji). Po powstaniu Księstwa Warszawskiego odsunął się od czynnej służby wojskowe. Powodem było przekazanie naczelnego dowództwa księciu Józefowie Poniatowskiemu. To oddalenie się od czynnej działalności nie trwało długo, bowiem w 1809 roku podczas wojny z Austria dowodził częścią oddziałów, które zdobyły Galicję. W 1812 roku był dowódca XVII dywizji, brał udział w bitwie pod Berezyną. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego objął naczelne dowództwo wojsk polskich. Po utworzeniu Królestwa Polskiego był członkiem Komitetu Wojskowego. Wkrótce wycofał się z życia politycznego i służby wojskowej. Do chwili swej śmierci przebywał w swych dobrach w Wielkopolsce.
Karol Kniaziewicz (1762-1842) – generał, dowódca Legii naddunajskiej. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej z 1792 roku. Walczył miedzy innymi pod Zieleńcami i Dubienką. Podczas tej kampanii otrzymał tytuł majora. Był jednym z bliskich współpracowników Tadeusza Kościuszki podczas powstania. W bitwie pod Maciejowicami dowodził lewym skrzydłem. Dostał się do niewoli rosyjskiej. Po uwolnieniu przedostał się po Włoch, gdzie działał pod komendą J. H. Dąbrowskiego. Po podpisaniu pokoju w Luneville w 1801 roku podał się do dymisji i osiadł na Wołyniu. Dopiero w 1812 roku wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył między innymi w podjętej przez Napoleona kampanii moskiewskiej. Był wtedy dowódcą dywizji (jako generał). Został ranny w trakcie bitwy pod Berezyna. Po utworzeniu Królestwa Polskiego, podobnie jak J. H. Dąbrowski, był członkiem Komitetu Wojskowego. Zdecydowała się jednak na emigrację, głównie z powodu konfliktu z wielkim księciem Konstantym. W czasie powstania listopadowego reprezentował w Paryżu Rząd Narodowy. Pozostał we Francji. Związał się z obozem księcia Adama Czartoryskiego.
Hymn narodowy jest to pieśń patriotyczna, która obok flagi i godła, uznana jest za symbol państwa lub narodu. Hymn narodowy jest wyrazem poczucia jedności narodowej i odrębności od innych narodów. Przypomina on o wspólnych dziełach oraz narodowych ideałach. Pojawiają się w nim najczęściej narodowi bohaterowie. Polski hymn narodowy – „Mazurek Dąbrowskiego” napisał w 1797 roku Józef Wybicki dla Legionów polskich we Włoszech. W kraju została on spopularyzowany w połowie XIX wieku. Od powstania listopadowego (lata 1830-1831) został on ogólnie przyjęty jako hymn narodowy. Miał on symbolizować i symbolizował istnienie narodu polskiego w zaborach (w warunkach braku własnego państwa). „Mazurek Dąbrowskiego” stał się oficjalnie hymnem państwowym od 1926 roku.
Flaga państwowa jest to chorągiew państwowa, która symbolizuje suwerenność państwa. Na przełomie XIII i XIV wieku zaczęto w Polsce używać flagi państwowej. Miała ona kształt czerwonego płata materiału z umieszczonym na nim białym orłem. W 1918 roku (przetrwała ona w powyższej formie czasy rozbiorów) nadano jej nowe kształty, które obowiązują do dziś. Jest to prostokątny płat materiału, który składa się z dwóch podłużnych pasów. Górny ma kolor biały, dolny jest czerwony.
Godło jest także symbolem państwa, oznaczającym suwerenność kraju. Godło Polski ma wizerunek orła białego zwróconego w prawo, z koroną, dziobem i złotymi szponami. Całość jest na czerwonym tle. Orzeł – jako znak osobisty księcia pojawił się w XIII wieku. Przyjął go podczas swej koronacji na króla Polski Henryk IV Probus, a następnie także Przemysł II – w 1295 roku koronował się na króla. W tej sytuacji orzeł stał się symbolem zjednoczonego królestwa. Korona na głowie orła symbolizowała pełnię suwerennej władzy. Orzeł w koronie był symbolem Polski do I wojny światowej, w okresie międzywojennym oraz od końca 1989 roku (w PRL bez korony).
II. KSIĘSTWO WARSZAWSKIE.
Księstwo Warszawskie utworzono przez Napoleona I na mocy traktatów pokojowych zawartych między Francja i Prusami oraz Francją i Rosją w lipcu 1807 roku w Tylży (po zwycięstwie Napoleona I nad Prusami). Państwo to powstało z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego oraz ze skrawków pierwszego. Obejmowało ono tereny od Niemna przez Mazowsze po Wielkopolskę i południową część Pomorza. W jego skład nie wchodził więc Gdańsk (wolne miasto zależne bezpośrednio od Francji) oraz obwód białostocki (odstąpiony Rosji). Zwycięstwo Napoleona I w wojnie z Austrią oraz ofensywa armii polskiego, dowodzonej przez księcia Józefa Poniatowskiego, po nierozstrzygniętej bitwie pod Raszynem, zadecydowały o przyłączeniu do Księstwa Warszawskiego w 1809 roku ziem trzeciego zaboru austriackiego z Krakowem, Sandomierzem i Lublinem. Ostatecznie więc Księstwo Warszawskie miało 102 tysiące kilometrów kwadratowych powierzchni, a zamieszkiwało je 2,6 miliona osób. Po aneksji terenów w 1809 roku powierzchnia Księstwa wynosiła około 155 tysięcy metrów kwadratowych i miało 4,3 miliona mieszańców.
Powstanie Księstwa Warszawskiego zostało odebrane przez ogół Polaków jako zapowiedź odzyskania niepodległości, mimo iż Księstwo Warszawskie nie było państwem suwerennym. Formalnie było ono sprzymierzone z Francją. W rzeczywistości było w pełnej zależności od samego Napoleona I. Polityka zagraniczna i wojsko Księstwa Warszawskiego było podporządkowane Francji. Na mocy konstytucji Księstwa Warszawskiego, która została nadana przez Napoleona I (tzw. konstytucja oktrojowana) w 1807 roku Księstwo było monarchia konstytucyjną. Na dziedzicznego władcę powołano króla saskiego Fryderyka Augusta III. Książę sprawował władzę wykonawcza przy pomocy Rady Stanu i rządu. Sejm był złożony w większości ze szlachty i pozbawiony był inicjatywy ustawodawczej. Do jego kompetencji należało zatwierdzanie projektów rządowych. Zarówno konstytucja, jaki i kodeks Napoleona zniosły feudalne przywilej stanowe oraz poddaństwo chłopów. Ponadto zapewniały im wolność osobista ale nie nadawały im natomiast własnością ziemi. Prawo wyborcze otrzymała część mieszczan, wprowadzono także świeckie prawo małżeńskie, śluby cywilne i rozwody. Władza w Księstwie Warszawskim należała do przedstawicieli arystokracji, bogatego ziemiaństwa i rezydenta francuskiego, który reprezentował Napoleona. Sytuacja materialna Księstwa Warszawskiego była dość tragiczna. Zadłużenie skarbu było bardzo duże, zarówno z powodu dość olbrzymich pożyczek zagranicznych, jak i wewnętrznych. Ogłoszona przez Napoleona blokada kontynentalne odcinał wywóz płodów rolnych do Anglii. Wiele kosztowało także utrzymanie armii francuskiej, która stacjonowała w księstwie. Ministrem wojny i naczelnym wodzem był książę Józef Poniatowski, W czasie swego istnienia w księstwie rozwinęło się szkolnictwo, głównie dzięki wszechstronnej działalności Izby Edukacyjnej , którą kierował S. Potocki.
Klęska Napoleona w wyprawie na Moskwę spowodowała niemal dwuletnią okupację kraju przez wojska rosyjska i w rezultacie likwidację Księstwa Warszawskiego w 1815 roku (postanowienia kongresu wiedeńskiego).