Strona 1 z 1

Legiony polskie we Włoszech i Księstwo Warszawskie

: 15 sty 2011, 00:13
autor: Artur Rogóż
I. LEGIONY POLSKIE.



Legiony Dąbrowskiego, czyli Legiony polskie we Włoszech, były to polskie oddziały, które w latach 1797-1807 walczyły u boku wojsk francuskich i sprzymierzonych z nimi wojsk włoskich. Legiony powstały na podatnie umowy zawartej z rządem Republiki Lombardzkiej, która została utworzona przez Francuzów w północnych Włoszech. Umowę ze strony polskiej zawarła polska organizacja Agencja, która powstała w 1794 roku w Paryżu. Jej założycielami byli polscy emigranci po upadku powstania kościuszkowskiego. Inicjatywa podpisania takiej umowy należała do Jana Henryka Dąbrowskiego. Plan utworzenia takich jednostek wojskowych został poparty przez Napoleona.

Legioniści nosili mundury podobne po polskich z włoskimi napisami: Ludzie wolni są braćmi oraz kokardy w narodowych barwach francuskich: niebieskim, białym i czerwonym. Rekrutowali się oni głównie z polskich jeńców i dezerterów z armii austriackiej. Kiedy zostali do niej wcieleni automatycznie zostali zmuszeni do walki z wojskami francuskimi stacjonującymi we Włoszech. W maju 1797 roku Legiony Polskie liczyły około 7 tysięcy żołnierzy. Były podzielone na dwie trzybatalionowe legie: I legia – dowództwo gen. J. Wielhorski, II legia – dowództwo gen. F. Rymkiewicz. Dąbrowski wprowadził w Legionach francuską organizację dowodzenia, francusku system służby wewnętrznej i sądownictwo wojskowe. Czynił duże starania by utrzymać demokratyczny charakter Legionów. Zniósł w nich kary cielesne, zapewnił możliwość awansu, także dla tych żołnierzy, którzy nie należeli do stanu szlacheckiego. Ponadto wprowadzono naukę czytania i pisania oraz wykłady z historii ojczystej. Zasługę na tym polu położył szczególnie Józef Wybicki, współorganizator Legionów, autor pieśni Legionów – „Mazurek Dąbrowskiego”, która z czasem stała się polskim hymnem narodowym.

Legiony już wkrótce po swym utworzeniu wzięły udział w walkach pod Rimini, Weroną i nad jeziorem Garda. Plany na szybki powrót legionów z Włoch do Polski („z ziemi włoskiej do Polski”) oddaliły się z chwilą podpisania rozejmu francusko-austriackiego w Leoben w kwietniu 1797 roku oraz pokoju w Campoformio w październiku tegoż roku. W listopadzie 1797 roku Legiony przeszły na służbę nowo utworzonej przez Napoleona w północnych Włoszech Republiki Cisalpińskiej jako Korpus Posiłkowy. W 1798 roku wzięły one udział w okupacji Państwa Kościelnego, wkraczając między innymi do Rzymu. Wiosną 1799 roku liczyły już ponad 8 tysięcy żołnierzy i oficerów. Część z nich wzięła udział w wojnie Francji z królestwem Neapolu. W toku dalszych operacji legioniści zdobyli masyw górski Monti Calvi. Rozbiły niemal całkowicie jedna z dywizji austriackich. Generał K. Kniaziewicz w pościgu za wojskami austriackimi sforsował wąwóz w pobliżu Terraciny, zdobył twierdzę Gaetę, a potem uczestniczył w pochodzie na Kapuę i Neapol. Legioniści brali następnie udział w wiosennej kampanii 1799 roku w ramach walki Francji z tzw. drugą koalicją antynapoleońską. 2 legia walczyła nad Adygą, gdzie poniosła ogromne straty - około 2 tysięcy rannych i zabitych w trakcie bitew pod Legnano i Magnano. Wtedy też śmiertelna ranę otrzymała gen. Rymkiewicz. Część rozbitych wówczas wojsk francuskich i polskich schroniła się do twierdzy w Mantui. Po jej kapitulacji dnia 29 lipca 1799 roku wszyscy Polacy, którzy pochodzili z zaboru austriackiego zostali wydani Austriakom. W trakcie zmagań 2 legii nad Adygą, 1 legia pod dowództwem gen. J. H. Dąbrowskiego w sile 5 batalionów piechoty i 2 szwadronów jazdy ruszyła na północ w kierunku Lombardii, opanowanej przez wojska rosyjskie i austriackie. W dniach 17-19 kwietnia tegoż roku legioniści wzięli udział w krwawej bitwie nad Trebbią w pobliżu Piacenzy, z której gen. Dąbrowski wyprowadził zaledwie 1,5 tysięcy żołnierzy. Następne bitwy pod Novi i Bosco, mimo iż chwalebne przyniosły Legionom dalsze straty. W wyniku tych walk, tylko 800 żołnierzy zostało pod bronią.

Legioniści wzięli udział w wielu bitwach w trakcie trwających wiele lat europejskich kampanii antynapoleońskich. Bitwa pod Magnano (1 grudzień 1798)- legioniści – około kilkuset zostali włączeni do brygady dowodzonej przez gen. K. Kniaziewicza. Rozbili kilkutysięczny korpus wojsk królestwa Neapolu.

Bitwa pod Falami (5 grudzień 1798) - legioniści odparli silny atak wojsk królestwa Neapolu oraz wzięli do niewoli około 3 tysięcy jeńców. Bitwa na dolina rzeki Trebbia koło Piacenzy (17-19 czerwca 1799) - legioniści powstrzymali na chwilę marsz wojsk rosyjsko-austriackich, dowodzonych przez feldmarszałka Suworowa. W trakcie tej bitwy zostały zniszczone trzy bataliony polskie, a dwa pozostałe z rannym J. H. Dąbrowskim walczyły dalej i słaniały odwrót wojsk francuskich. Bitwa pod Hohenlinden (3 grudzień 1880) - około 3 tysięcy żołnierzy polskich dowodzonych przez gen. K. Kniaziewicza zasilało francuskie dywizje. Polscy ułani wdarli się na tyły wojsk austriackich, a piechota Legii Naddunajskiej umożliwiła wojskom francuskim generalny atak na nieprzyjaciela. Bitwa ta zakończył się pogromem wojsk austriackich. Bitwa pod Castel Franco (24 listopad1805) - piechota polska dowodzona przez J. Grabińskiego i jazda dowodzona przez generała A. Rożnieckiego miała duży wpływa na rozbicie i wzięcie do niewoli austriackiego korpusu księcia de Rohan – podążał na odsiecz Wenecji.

Po owych walkach gen. J. H. Dąbrowski udał się do Paryża, aby uzyskać środki na odbudowę Legionów polskich. Uzyskał zgodę na sformowanie nowej Pierwszej Legii Polskiej. Jej oddziały dowodzone przez J. H. Dąbrowskiego i składające się głównie z Polaków, którzy będąc w armii austriackiej dostali się do niewoli francuskiej, w końcu 1800 roku liczyły ponad 6 tysięcy żołnierzy. We wrześniu 1799 roku nad Renem powstała Legia Naddunajska, która została wzięta na żołd francuski. Legią tą dowodził gen. K. Kniaziewicz. Po podpisaniu pokoju w Luneville w 1801 roku doszło do nowej reorganizacji Legionów. Legia Dąbrowskiego została podzielona na dwie półbrygady, trzecią utworzono z Legii Naddunajskiej. Były to oddziały polskie utworzone we wrześniu 1799 roku w armii francuskiej pod dowództwem gen. K. Kniaziewicza. Początkowo miały być na żołdzie Republiki Batawskiej, ale ostatecznie znalazły się na żołdzie Francji. Legię formowano w Alzacji i Lotaryngii. Część Legii w sile około 2 tysięcy żołnierzy walczyła w kampanii frankfurckiej w lipcu 1800 roku. 3 grudnia 1800 wojska Legii wzięły udział w zwycięskiej bitwie pod Hohenlinden w Bawarii. Ścigając wojska austriacko-bawarskie doszli aż do Wiednia. Pokój w Luneville z 1801 roku, który pomijał sprawę Polski, spowodował przeniesienie Legii Naddunajskiej do Włoch, na żołd Królestwa Etrurii. Decyzja ta wywołał burzliwe protesty ze strony polskich oficerów, a sam gen. K. Kniaziewicz podał się do dymisji. Wtedy dowództwo nad Legią objął gen. W. Jabłonowki. Pod koniec 1801 roku Legia Naddunajska została przemianowana na półbrygadę i weszła w skład zreorganizowanych legionów polskich we Włoszech. W 1802 roku został wysłana do stłumienia powstania Murzynów na Santo Domingo. Zdziesiątkowana chorobami, wkrótce przestała istnieć.

Brak perspektyw na bezpośrednią walkę o niepodległość Polski doprowadził z czasem do zwątpienia. Oficerowie poczęli krytykować politykę Francji i licznie zaczęli się podawać do dymisji. Sami Polacy stali się także wówczas bardzo niewygodni dla Napoleona. Dlatego też cesarz Francuzów już w latach 1802-1803 wysłał dwie półbrygady na wyspę Santo Domingo (obecnie Haiti) na Morzu Karaibskim, celu pomocy w tłumieniu tamtejszego powstania Murzynów. Spośród 6 tysięcy Polaków tam wysłanych, tylko kilkuset wróciło po latach do Europy. Santo Domingo stało się symbolem tragicznego losu legionistów, którzy zostali zmuszeni do przeciwstawieni się narodowi walczącemu o wolność. W tym samym czasie trzeci półbrygada, która liczyła około 4 tysięcy żołnierzy uczestniczyła w kolejnych kampaniach napoleońskich: brała udział w zwycięstwie wojsk francuskich nad austriackimi pod Pastel Franco w dniu 24 listopada 1805 roku. Po utworzeniu zależnego od Francji królestwa Neapolu, legioniści zostali przydzieleni do dyspozycji jego władcy, jakim został brat Napoleona – Józef Bonaparte. Brali wówczas udział w walkach z angielskim korpusem ekspedycyjnym. Podczas kampanii z 1806 roku pozostałe, nieliczne wówczas jednostki, zostały skierowane na ziemie polskie do walki z Prusami. Ich oficerowie i żołnierze weszli w skład armii Księstwa Warszawskiego lub oddziałów polskich walczących w armii Napoleona.

W Legionach polskich walczyło ogółem około 35 tysięcy ludzi. Z tej liczby zginęło około 20 tysięcy. Legiony polskie mimo dość krótkiego okresu egzystencji stały się szkołą demokracji i patriotyzmu. Wśród żołnierzy krzewiono idee republikańskie, które pobudzały do walki nie tylko o niepodległość ojczyzny, ale także o sprawiedliwy ustrój. Legiony polskie przygotowały też kadrę dowódców, która po zapoznaniu się z zasadami nowoczesnej sztuki wojennej, odegrała znaczną rolę w wojnach napoleońskich. Niektórzy z nich wzięli także udział w powstaniu listopadowym. Dla kolejnych pokoleń stały się Legiony polskie przykładem pierwszej po rozbiorach walki o niepodległość. Same losy legionistów stały się tematem licznych utworów literackich. Wystarczy wymienić chociażby „Popioły” Stefana Żeromskiego.

Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818) – polski generał, od 1771 roku na służbie w wojsku saskim. W 1792 roku wstąpił do armii polskiej. Brał czynny udział w powstaniu kościuszkowskim w 1794 roku. W sierpniu tegoż roku odparł atak wojsk pruskich i rosyjskich na Warszawę. We wrześniu stanął na czele powstańczej wyprawy do Wielkopolski. Zdobył miedzy innymi Gniezno i Bydgoszcz. Swymi umiejętnymi atakami na tyłach głównych sił pruskich doprowadził do wycofania się ich. Po trzecim rozbiorze polskim, kiedy upadły nadzieje na zjednoczenie ziem polskich przy pomocy Prus, udał się na emigrację do Francji. Cieszył się dużym zaufaniem Napoleona Bonaparte, jako dowódca Legionów polskich. W 1806 roku po zwycięstwie wojsk francuskich pod Jena i Auerstedt, zorganizował w Wielkopolsce powstanie przeciw Prusom. Reprezentował umiarkowaną lewicę polityczną. W 1807 roku jako dowódca III dywizji tworzących się wówczas wojsk polskich, przyczynił się do zdobycia Tczewa i brał udział w oblężeniu Gdańska oraz w bitwie francusko-rosyjskiej pod Frydlandem (klęska Rosji). Po powstaniu Księstwa Warszawskiego odsunął się od czynnej służby wojskowe. Powodem było przekazanie naczelnego dowództwa księciu Józefowie Poniatowskiemu. To oddalenie się od czynnej działalności nie trwało długo, bowiem w 1809 roku podczas wojny z Austria dowodził częścią oddziałów, które zdobyły Galicję. W 1812 roku był dowódca XVII dywizji, brał udział w bitwie pod Berezyną. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego objął naczelne dowództwo wojsk polskich. Po utworzeniu Królestwa Polskiego był członkiem Komitetu Wojskowego. Wkrótce wycofał się z życia politycznego i służby wojskowej. Do chwili swej śmierci przebywał w swych dobrach w Wielkopolsce.

Karol Kniaziewicz (1762-1842) – generał, dowódca Legii naddunajskiej. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej z 1792 roku. Walczył miedzy innymi pod Zieleńcami i Dubienką. Podczas tej kampanii otrzymał tytuł majora. Był jednym z bliskich współpracowników Tadeusza Kościuszki podczas powstania. W bitwie pod Maciejowicami dowodził lewym skrzydłem. Dostał się do niewoli rosyjskiej. Po uwolnieniu przedostał się po Włoch, gdzie działał pod komendą J. H. Dąbrowskiego. Po podpisaniu pokoju w Luneville w 1801 roku podał się do dymisji i osiadł na Wołyniu. Dopiero w 1812 roku wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył między innymi w podjętej przez Napoleona kampanii moskiewskiej. Był wtedy dowódcą dywizji (jako generał). Został ranny w trakcie bitwy pod Berezyna. Po utworzeniu Królestwa Polskiego, podobnie jak J. H. Dąbrowski, był członkiem Komitetu Wojskowego. Zdecydowała się jednak na emigrację, głównie z powodu konfliktu z wielkim księciem Konstantym. W czasie powstania listopadowego reprezentował w Paryżu Rząd Narodowy. Pozostał we Francji. Związał się z obozem księcia Adama Czartoryskiego.

Hymn narodowy jest to pieśń patriotyczna, która obok flagi i godła, uznana jest za symbol państwa lub narodu. Hymn narodowy jest wyrazem poczucia jedności narodowej i odrębności od innych narodów. Przypomina on o wspólnych dziełach oraz narodowych ideałach. Pojawiają się w nim najczęściej narodowi bohaterowie. Polski hymn narodowy – „Mazurek Dąbrowskiego” napisał w 1797 roku Józef Wybicki dla Legionów polskich we Włoszech. W kraju została on spopularyzowany w połowie XIX wieku. Od powstania listopadowego (lata 1830-1831) został on ogólnie przyjęty jako hymn narodowy. Miał on symbolizować i symbolizował istnienie narodu polskiego w zaborach (w warunkach braku własnego państwa). „Mazurek Dąbrowskiego” stał się oficjalnie hymnem państwowym od 1926 roku.

Flaga państwowa jest to chorągiew państwowa, która symbolizuje suwerenność państwa. Na przełomie XIII i XIV wieku zaczęto w Polsce używać flagi państwowej. Miała ona kształt czerwonego płata materiału z umieszczonym na nim białym orłem. W 1918 roku (przetrwała ona w powyższej formie czasy rozbiorów) nadano jej nowe kształty, które obowiązują do dziś. Jest to prostokątny płat materiału, który składa się z dwóch podłużnych pasów. Górny ma kolor biały, dolny jest czerwony.

Godło jest także symbolem państwa, oznaczającym suwerenność kraju. Godło Polski ma wizerunek orła białego zwróconego w prawo, z koroną, dziobem i złotymi szponami. Całość jest na czerwonym tle. Orzeł – jako znak osobisty księcia pojawił się w XIII wieku. Przyjął go podczas swej koronacji na króla Polski Henryk IV Probus, a następnie także Przemysł II – w 1295 roku koronował się na króla. W tej sytuacji orzeł stał się symbolem zjednoczonego królestwa. Korona na głowie orła symbolizowała pełnię suwerennej władzy. Orzeł w koronie był symbolem Polski do I wojny światowej, w okresie międzywojennym oraz od końca 1989 roku (w PRL bez korony).



II. KSIĘSTWO WARSZAWSKIE.

Księstwo Warszawskie utworzono przez Napoleona I na mocy traktatów pokojowych zawartych między Francja i Prusami oraz Francją i Rosją w lipcu 1807 roku w Tylży (po zwycięstwie Napoleona I nad Prusami). Państwo to powstało z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego oraz ze skrawków pierwszego. Obejmowało ono tereny od Niemna przez Mazowsze po Wielkopolskę i południową część Pomorza. W jego skład nie wchodził więc Gdańsk (wolne miasto zależne bezpośrednio od Francji) oraz obwód białostocki (odstąpiony Rosji). Zwycięstwo Napoleona I w wojnie z Austrią oraz ofensywa armii polskiego, dowodzonej przez księcia Józefa Poniatowskiego, po nierozstrzygniętej bitwie pod Raszynem, zadecydowały o przyłączeniu do Księstwa Warszawskiego w 1809 roku ziem trzeciego zaboru austriackiego z Krakowem, Sandomierzem i Lublinem. Ostatecznie więc Księstwo Warszawskie miało 102 tysiące kilometrów kwadratowych powierzchni, a zamieszkiwało je 2,6 miliona osób. Po aneksji terenów w 1809 roku powierzchnia Księstwa wynosiła około 155 tysięcy metrów kwadratowych i miało 4,3 miliona mieszańców.

Powstanie Księstwa Warszawskiego zostało odebrane przez ogół Polaków jako zapowiedź odzyskania niepodległości, mimo iż Księstwo Warszawskie nie było państwem suwerennym. Formalnie było ono sprzymierzone z Francją. W rzeczywistości było w pełnej zależności od samego Napoleona I. Polityka zagraniczna i wojsko Księstwa Warszawskiego było podporządkowane Francji. Na mocy konstytucji Księstwa Warszawskiego, która została nadana przez Napoleona I (tzw. konstytucja oktrojowana) w 1807 roku Księstwo było monarchia konstytucyjną. Na dziedzicznego władcę powołano króla saskiego Fryderyka Augusta III. Książę sprawował władzę wykonawcza przy pomocy Rady Stanu i rządu. Sejm był złożony w większości ze szlachty i pozbawiony był inicjatywy ustawodawczej. Do jego kompetencji należało zatwierdzanie projektów rządowych. Zarówno konstytucja, jaki i kodeks Napoleona zniosły feudalne przywilej stanowe oraz poddaństwo chłopów. Ponadto zapewniały im wolność osobista ale nie nadawały im natomiast własnością ziemi. Prawo wyborcze otrzymała część mieszczan, wprowadzono także świeckie prawo małżeńskie, śluby cywilne i rozwody. Władza w Księstwie Warszawskim należała do przedstawicieli arystokracji, bogatego ziemiaństwa i rezydenta francuskiego, który reprezentował Napoleona. Sytuacja materialna Księstwa Warszawskiego była dość tragiczna. Zadłużenie skarbu było bardzo duże, zarówno z powodu dość olbrzymich pożyczek zagranicznych, jak i wewnętrznych. Ogłoszona przez Napoleona blokada kontynentalne odcinał wywóz płodów rolnych do Anglii. Wiele kosztowało także utrzymanie armii francuskiej, która stacjonowała w księstwie. Ministrem wojny i naczelnym wodzem był książę Józef Poniatowski, W czasie swego istnienia w księstwie rozwinęło się szkolnictwo, głównie dzięki wszechstronnej działalności Izby Edukacyjnej , którą kierował S. Potocki.

Klęska Napoleona w wyprawie na Moskwę spowodowała niemal dwuletnią okupację kraju przez wojska rosyjska i w rezultacie likwidację Księstwa Warszawskiego w 1815 roku (postanowienia kongresu wiedeńskiego).

Re: Legiony polskie we Włoszech i Księstwo Warszawskie

: 04 lut 2011, 00:08
autor: Warka
Powstanie Legionów Polskich we Włoszech

W 1796r. Polscy patrioci udali się na emigrację do Francji w celu odzyskania niepodległości. Jan Henryk Dąbrowsi prosił o utworzenie Legionów. Został odesłany przez rząd francuski do Napoleona Bonaparte, który wyraził zgodę, ponieważ potrzebował żołnierzy. W 1797r. Dąbrowski sprowadził rodaków do Włoszech, aby służyli u boku Napoleona, który pomoże im odzyskać niepodległość Polski. Nazbierało się ok.7 tyś żołnierzy. Współtwórcami Legionów byli Karol Kniaziewicz, Józef Wybicki i Antoni „Amilkar” Kosiński. Ze znanych oficerów służyli tam m.in. Józef Wielhorski i Franciszek Ksawery Rymkiewicz. Po pokoju z Austrią Legiony przeistoczyły się w korpus posiłkowy Republiki Cysalipińsjiej. Oddział jeden został wysłany do Rzymu, gdzie Francja obaliła rządy papieskie. W 1798 uczestniczył on w obronie miasta przez Austrię. Później część Legionów roztrzygneła o zwycięstwie Francji pod Civita Castellana. Po kolejnym pokoju Legiony nie miały już sensu istnienia. Ogłoszono rozpad ich. Około 6 tyś żołnierzy zostało skierowanych na wyspę San Domingo, gdzie walczyli przeciwko powstaniu niewolników murzyńskich. Pozostali wrócili do Eurpoy, a niektórzy zostali zabici przez tubylców lub na skutek chorób tropikalnych.

Znaczenie Legionów

Legiony miały wielkie znaczenie dla losów Polski. Wykształciły znakomitą kadrę przyszłych oficerów. Stały się symbolem patriotyzmu i wiary w odzyskanie niepodległości przez Polskę. W 1797r. Powstała Pieśń Legionów Polskichwe Włoszech – co stało się hymnem narodowym Polski.

Mazurek Dąbrowskiego wg rękopisu Wybickiego:
Jeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy.
Co nam obca moc wydarła,
szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.

Jak Czarnecki do Poznania
wracał się przez morze
dla ojczyzny ratowania
po Szwedzkim rozbiorze.

Marsz, marsz, Dąbrowski…

Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę
będziem Polakami
dał nam przykład Bonaparte
jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski…

Niemiec, Moskal nieosiędzie,
gdy iąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
jak ojczyzna nasza.

Marsz, marsz, Dąbrowski…

Już tam ojciec do swej Basi
mówi zapłakany:
„słuchaj jeno, pono nasi
biją w tarabany.”

Marsz, marsz, Dąbrowski…

Na to wszystkich jedne głosy:
„Dosyć tej niewoli
mamy Racławickie Kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli.
Sprawa Polski w Epoce Napoleońskiej:

Wśród ważnych spraw epoki napoleońskiej zajmowała sprawa Polski.
Po III rozbiorze powstał pierwsze organizacje spiskowe mające na celu odzyskanie niepodległości. W 1796r. Podpisano traktat tajny konfederacji, która zapowiadała walkę z 3 zaborcami w łączności z narodem francuskim. We Francji sprawę Polską traktowano z duża rezerwą.

Powstanie listopadowe

Główne Przyczyny:

-nie przestrzeganie konstytucji i nie tolerowanie liberalnej opozycji przez Aleksandra I
-wybuch rewolucji w Paryżu (rewolucja lipcowa 1830) – gdzie obaleno dynastię Burbonów we Francji;
-walka o niepodległość w Belgii – walka o obalenie panowania holenderskiego, co wzbudziło patriotyzm u Polaków
-zagrożenie aresztowaniami członków sprzysiężenia podchorążych Piotra Wysockiego, co przyspieszyło decyzję o wybuchu powstania

Przebieg powstania:

- noc listopadowa – 29 listopada 1830 r. wybuch powstania
- atak na Belweder, jednak nie udany, ponieważ wielki książę -Konstanty ocalał i uciekł z Warszawy
-spiskowcy w zawiązali 1 grudnia Towarzystwo Patriotyczne, gdzie przywódcą został J. Lelewel, Towarzystwo miało charakter rewolucyjny, zażądało zaprzestania rozmów z Rosją i liberalizacji
- pod naciskiem Towarzystwa Rada Administracyjna utworzyła i powołała Rząd Tymczasowy na czele z Czartoryskim, w którego skład wszedł także Lelewel
- 5 grudnia: ogłoszonie dyktatury gen. Józefa Chłopickiego, doświadczonego dowódcy z armii napoleońskiej (przeciwnik powstania, dążył do ugody z Mikołajem I)
- wybranie przez sejm na miejsce Chłopickiego, nowego naczelnego wodza, człowieka o słabych zdolnościach wojskowych – Michała Radziwiłła
- wojna polsko-rosyjska: Rosja – 130 tys. żołnierzy (dowódca feldmarszałek Iwan Dybicz, od czerwca dowództwo przejął Paskiewicz), Polska – 50 tyś. żołnierzy
- bitwa pod Grochowem – obie armie poniosły w niej ciężkie strat
- klęska pod Ostrołęką
- pozbawienie Skrzyneckiego dowództwa – nowym wodzem został gen. H. Dembiński
- armia gen. Paskiewicza zbliża się do Warszawy; 6 września Rosjanie rozpoczęli szturm na Wolę, która została zdobyta
-8 września stolica skapitulowała

Upadek powstania listopadowego

Do upadku powstania i przegrania wojny w dużym stopniu przyczynili się niewierzący w możliwość zwycięstwa i w gruncie rzeczy lojalistycznie nastawieni wobec cara arystokratyczni przywódcy polityczni Adam Jerzy Czartoryski , Bonawentura Niemojowski oraz nieudolni dowódcy: generałowie Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki, Jan Krukowiecki, Henryk Dembiński i Maciej Rybiński.

Nie można też zapominać o przewadze militarnej Rosji, nie dającej żadnych nadziei na prowadzenie wojny w dłuższym okresie. Do upadku przyczyniły się także brak większego wsparcia ze strony ludności chłopskiej, wobec negatywnego stanowiska szlacheckich, konserwatywnych władz powstańczych do uwłaszczenia i likwidacji pańszczyzny na wsi.

Powstanie Krakowskie

Wydarzenia powstania:

-Kraków – dogodnym ośrodkiem do prowadzenia działalności konspiracyjnej
-18 lutego wkroczenie wojsk austriackich do Krakowa
-uderzenie spiskowców na Austriaków i zajęcie Krakowa
-utworzonie Rządu Narodowego
-Austriacy wycofują się do Galicji
-ogłoszenie Manifestu Rządu Narodowego
*znosił on wszystkie przywileje stanowe
*oddawał chłopom użytkowaną przez nich ziemię na własność
*uchylał bez odszkodowania pańszczyznę i inne czynsze
-Tyssowski ogłasza się dyktatorem
-ożywienie powstania po przybyciu do Krakowa E. Dembowskiego, który objął urząd sekretarza dyktatora
-chłopi rozbijają wojska powstańcze pod Tarnowem
-śmierć Dembowskiego – przyspieszenie upadek powstania

Wiosna Ludów

Pierwszym krajem, w którym wybuchła rewolucja, była Francja. Zajścia w okresie Wiosny Ludów miały także miejsce w krajach niemieckich. W 1848 roku rewolucja wybuchła także w Królestwie Obojga i Sycylii. W marcu 1848 r. rozpoczęło się tez powstanie na Węgrzech, które miało doprowadzić do wyzwolenia kraju spod panowania austriackiego.

Odpowiedź na Wiosnę Ludów w Paryżu, chęć uzyskania niepodległości Węgier, chęć poszerzenia praw dla Węgrów, kryzys ekonomiczny, wydarzenia rewolucyjne w całej Europie, dążenia do uzyskania reform potrzebnych w całym kraju, najbardziej owładnięta hasłami wyzwolenia była inteligencja. Przyczyny dzieliły sie tez na:
a)robotnicy walczyli o lepsze warunki pracy i płacy oraz chłopi o uwłaszczenie ziem; b)burżuazja walczyła o prawa polityczne, walczyła z monarchią absolutną oraz o równość wobec prawa
c)wysąpienie zniewolonych narodów (Polacy i Wegrzy przeciw Austrii).

Powstanie styczniowe
W styczniu 1863 w Królestwie Polskim stacjonowała 100 tysięczna armia rosyjska. Zamierzona „branka” do wojska została jednakże zbojkotowana i 22 stycznia wybuchło zbrojne powstanie ogłoszone manifestem przez Komitet Centralny Narodowy, który wyłonił Tymczasowy Rząd Narodowy, pod kierownictwem Stefana Bobrowskiego. KCN dekretami uwłaszczył chłopów i obiecał ziemię bezrolnym uczestniczącym w walce. Planowane przez czerwonych na wiosnę powstanie zostało więc znacznie przyspieszone, nie było jeszcze należycie przygotowane, powstańcom brakowało broni i amunicji, kierownictwo powstania było niejednolite i skłócone.
W pierwszych dniach powstania powstańcy uderzyli na rosyjskie garnizony w województwach: podlaskim, augustowskim, płockim, lubelskim i radomskim. Wystąpienia powstańcze 21-25 stycznia miały miejsca m.in. w Małkini, Stelmachowie, Sokołowie, Łukowie, Białej Podlaskiej, Hrubieszowie, Kraśniku, Szydłowcu, Suchedniowie, Bodzentynie. Jednak większość ataków, m.in. z powodu słabego uzbrojenia, została odparta, a powstańcy zaczęli organizować obozy, w których szkolono ochotników.
Rząd Tymczasowy (Oskar Awejde, Narcyz Jankowski, Jan Maykowski i Karol Mikoszewski) początkowo przewidywał, iż wodzem powstania zostanie operujący w województwie płockim Zygmunt Padlewski, jednak niepowodzenia tego ostatniego spowodowały, że dyktatorem powstania mianowano przebywającego w Paryżu Ludwika Mierosławskiego (26 stycznia).
17 lutego Mierosławski przekroczył granicę zaboru rosyjskiego, jednak po dwóch przegranych potyczkach jego oddziału pod Krzywosądzem i Nową Wsią wrócił do Paryża. Ponownie wrócił do Polski po dwóch tygodniach, lecz nie utrzymał już stanowiska dyktatora powstania.
Po kilku tygodniach – w marcu – do powstania przyłączyli się „biali”, przejmując zresztą w krótkim czasie kierownictwo powstania. Stało się to po śmierci przywódców „czerwonych” Stefan Bobrowskiego (w pojedynku) i Zygmunta Padlewskiego, rozstrzelanego przez Rosjan. Od kwietnia wojskami powstańczymi kierowali kolejno gen. Ludwik Mierosławski oraz dyktatorzy powstania gen. Marian Langiewicz i Romuald Traugutt.
Upadek powstania styczniowego
Powstanie ze względu na znaczną dysproporcję sił stron walczących przybrało formę wojny partyzanckiej. Stoczono 1 229 rozproszonych potyczek i mniejszych bitew, w tym 956 w Kongresówce, 236 na Litwie, pozostałe na Białorusi i Ukrainie. Oddziały polskie unikały walnej bitwy, która mogła się zakończyć totalną porażką powstania. W wojskach powstańczych służyło łącznie ok. 200 000 ludzi, jednak jednocześnie w walkach brało udział ok. 30 tysięcy żołnierzy. Zginęło ok. 30 tys. uczestników. Nie nadeszła żadna pomoc z zagranicy, na jaką liczono, zwłaszcza z Francji. Powstanie objęło całe Królestwo, znaczną część Litwy oraz Wołyń i trwało z większą intensywnością ponad rok, a rozproszone oddziały partyzanckie walczyły jeszcze do jesieni. Ostatni oddział powstańczy księdza generała Stanisława Brzóski utrzymał się na Podlasiu aż do wiosny 1865.
Rosjanie rozpoczęli represje natychmiast po stłumieniu powstania. Szczególnie krwawo rozprawili się z powstaniem na Litwie, którą terroryzowały egzekucje generał-gubernatora Michaiła Murawjowa „Wieszatiela”. Rozstrzelali bądź powiesili 700 osób, ok. 40000 wysłano etapami na katorgę na Sybir. Skonfiskowano 1660 majątków szlacheckich, oddając je na licytację lub obdarowując nimi oficerów rosyjskich. W ramach represji miastom, które czynnie popierały powstanie odebrano prawa miejskie, powodując ich upadek, skasowano również wszystkie klasztory w Królestwie, które były głównymi ośrodkami polskiego oporu.

Re: Legiony polskie we Włoszech i Księstwo Warszawskie

: 21 lut 2011, 04:42
autor: Warka
Legiony Polskie - polskie oddziały wojskowe utworzone w 1914 w Galicji z inicjatywy Józefa Piłsudskiego oraz Naczelnego Komitetu Narodowego jako oddzielna formacja Armii Austro-Węgierskiej. Skupiły polskie organizacje wojskowe, m.in. oddziały Związku Strzeleckiego "Strzelec" i Polskie Drużyny Strzeleckie.

1.Już w czasach powstania kościuszkowskiego działała w Paryżu kierowana przez Franciszka Barssa i Józefa Wybickiego tzw. agencja. Była ona związana z prawicą. Przedstawiciele lewicy skupiali się w tzw. deputacji.

2. Idea odbudowania Polski w oparciu o sojusz z Francją była aktualna zarówno w czasach Kościuszki jak i po jego upadku. Oficerowie insurekcji szukali też zatrudnienia.

3. Realizacja tej idei. Agencja poprzez gen. Henryka Dąbrowskiego zwróciła się do walczącego we Włoszech Napoleona z ofertą współpracy. Na czym polegała oferta? Napoleon pomoże utworzyć legiony polskie złożone z oficerów wskazanych przez Dąbrowskiego i polskich jeńców z armii austriackiej. Mundury tej armii miały być zbliżone do polskich.Oficjalnie były one w służbie republiki Cisalpińskiej (jedna z siostrzanych republik utworzonych przez Napoleona). Po pokoju w Campo Formio w 1797 r. legiony jakiś czas stacjonowały we Włoszech, min.w 1798 r. brały udział w zajęciu Państwa Kościelnego, ale pokój w Luneville w 1801 r przekreślił sens ich istnienia. Część oficerów wdała się w konspiracje przeciw Napoleonowi, więc legiony zostały podzielone, część została wysłana na wyspę San Domingo, część natomiast nadal pozostawała w służbie francuskiej.

4.Rezultaty istnienia legionów

Sprawa polska ponownie pojawiła się na arenie międzynarodowej ,wśród kadry oficerskiej upowszechniły się idee republikańskie [źródłem władzy jest lud, który ma określone prawa] ,Legiony wykształciły kadry oficerów i podoficerów, na których później zostanie oparta armia Księstwa Warszawskiego. Trwałym spadkiem po legionach jest Mazurek Dąbrowskiego.

Tymczasem w polityce francuskiej zaszły istotne zmiany:

1. Napoleon został dożywotnim konsulem [1802]

2. Sprawa wyznaczenia następcy

3. 1804- Napoleon cesarzem Francuzów

II okres- polityka francuska w latach 1804 -1814

Stan pokoju nie trwał zbyt długo . Napoleon,aby mieć poparcie, musiał dać ludziom zatrudnienie, zabezpieczyć rynki zbytu dla przędsiębiorców i zaspokoić ambicje armii. To prowadziło nieuchronnie do konfliktu, przede wszystkim z Anglią, która nie chciała się zgodzić na korzystny dla Francji traktat handlowy, były również zadrażnienia w polityce kolonialnej.

Drugim motywem była polityka kontynentalna- istniał konflikt z Austrią, chodziło o sfery wpływów we Włoszech i nad Renem.

Trzeci motyw: Francuzi uważali, że francuską racją stanu są granice naturalne:Pireneje, Alpy, Ren. Przebieg:

Wobec tych sprzeczności doszło do odnowienia się koalicji antyfrancuskiej, w skład której wchodziły Anglia, Rosja i Austria. Anglia zwyciężyła na morzu - bitwa pod Trafalgarem. Na kontynencie zwycięstwo odniosły wojska napoleońskie - 2.XII.1805. pod Austerlitz. Bylo to największe zwycięstwo Napoleona - pokonał sam połączone armie: austriacką i rosyjską. Upadek Austrii spowodował wycofanie się Austrii z wojny. W stanie wojny ciągle pozostawała Rosja i Francja, ale w myśl warunków pokojowych Napoleon przejmował wpływy austriackie na terenie Rzeszy, wtedy też doszło do likwidacji św. Cesarstwa Rzymskiego [powstało za Ottonów] Narodu Niemieckiego . W miejsce tego Napoleon utworzył tzw. Związek Reński.Zaniepokoiło to Prusy, które zajęły Saksonię i zmusiły Francuzów do wycofania się za Ren. To z kolei spowodowało wojnę z Prusami, armia pruska w październiku 1806 poniosła tego samego dnia dwie decydujące klęski - pod Jeną i Auerstaadt. Armia pruska wycofywała się w nieładzie, wycofywała się też armia rosyjska i wtedy oddziały Napoleona wkroczyły na teren Polski. Już w listopadzie została zajęta Warszawa [1806 -27 listopada], ale jeszcze przed tym, bo 21 listopada,chcąc zniszczyć Anglię, Napoleon wydaje dekret o blokadzie kontynentalnej. Dekret ten zabraniał sprowadzania na kontynent europejski towarów angielskich, wywozu zboża do Anglii i utrzymywania z Anglią jakichkolwiek stosunków gospodarczych. Żeby ta blokada była skuteczna, Napoleon musiał narzucić swoją władzę całej Europie. Spowodowało to wejście wojsk francuskich do Hiszpanii, Portugalii w 1808, a jednocześnie skutki tej blokady uderzały nie tylko w interesy angielskie, ale i w innych, którzy prowadzili handel z Anglią.

Kampania przeciw Rosji trwała nadal - doszło do dwóch bitew: 8.II. pod Iławą, 14.VI pod Frydland. Obie bitwy skończyły się zwycięstwem Francji. Ale kampania przebiegała na terenie Polski [II i III tereny zaboru pruskiego]. Polacy z entuzjazmem powitali wkroczenie armii francuskiej. Na wieść o zwycięstwach francuskich na terenie Wielkopolski usunięto pruskie załogi, bardzo szybko odbudowano armię polską, która wzięła udział w końcowej fazie kampanii. Napoleon nie czynił zbyt wyraźnych obietnic, ale sugerował, że zajmie się sprawą polską. Stwierdził,że zobaczy, czy Polacy są godnym narodem. Wyraźnie żądał zaopatrzenia dla armii, kwaterunku i wystawienia sił zbrojnych. Ale sprawa polska stała się przedmiotem rozmów na spotkaniu między Napoleonem a carem Aleksandrem I w Tylży. Napoleon był gotów wydać Polskę carowi [ Czartoryski chciał, by car był królem Polski ]. Napoleon chciał,aby zlikwidować państwo pruskie,na co z kolei nie godził się car, ale zaproponował, by ziemie polskie zostały włączone w skład Cesarstwa Francuskiego, z bratem Napoleona - Hieronimem jako władcą. Na to z kolei nie chciał się zgodzić Napoleon, bo uważał, że takie bezpośrednie sąsiedztwo byłoby powodem nieustannych konfliktów między Francją a Rosją. Stanęło na kompromisie, który polegał na tym, że z ziem II i III zaboru pruskiego utworzone zostało Księstwo Warszawskie. Monarchą miał zostać król saski z dynastii Wettinów. 22. VII.1807 Napoleon nadał Księstwu konstytucję, która była wzorowana na konstytucji francuskiej, ale z pewnymi lokalnymi odmianami. Konstytucja wprowadziła wzorce zaczerpnięte z rewolucji francuskiej, tzn, wolność osobistą, równość wobec prawa, nienaruszalność własności,prawo piastowania urzędów. To nie dotyczyło wszystkich. Pełnię praw miała szlachta posesjonaci, zamożne mieszczaństwo, inteligencja.

Instytucje władzy państwowej

1. Pełnię władzy wykonawczej oraz inicjatywę ustawodawczą posiadał monarcha, którym w tym wypadku był Fryderyk August z dynastii Wettinów. Król sprawował władzę wykonawczą poprzez radę stanu. Był to organ doradczy przygotowujący projekty ustaw, inicjatyw ustawodawczych i radę ministrów [rola dzisiejszego rządu]. Zarządzała ona również administracją. Władzę ustawodawczą posiadał dwuizbowy sejm, składający się z izby poselskiej [60 mandatów na 100 miejsc posiadała szlachta, a 40 inne stany] i Izby Wyższej - Senatu, w skład którego wchodzili wojewodowie, kasztelanowie, biskupi, ale bez określonych województw. W praktyce ks. Warszawskie było najbardziej wysuniętym na wschód bastionem wpływów francuskich.

Na blokadzie mogła się wzbogacić burżuazja francuska,gdyż stawała się na rynku europejskim niemal monopolistyczna. Ale koszta tej blokady były bardzo duże: trzeba było utrzymywać olbrzymi aparat celny kontrolujący armie okupacyjne głównie w Niemczech, Hiszpanii, które żyły na koszt miejscowej ludności. Wszystko to wywoływało wielkie niezadowolenie, co więcej, w Hiszpanii Napoleon po raz pierwszy spotkał się nie tyle z oporem państwa poprzez armię, co z oporem narodu. Ujawniło się to w działaniach partyzanckich. Wojna w Hiszpanii okazała się krwawa i kosztowna. Opór podsycali Brytyjczycy. W Prusach natomiast zaczął kształtować się niemiecki patriotyzm. Coraz powszechniej zaczęło się upowszechniać przekonanie, że Prusy to nie tylko dziedziczna posiadłość Hohenzollernów, lecz naród oparty na wspólnocie języka, kultury, tradycji. Prusy są częścią wielkiego narodu niemieckiego, co więcej, rząd pruski przeprowadził wiele reform w duchu burżuazyjnym, zniesiono poddaństwo chłopów, przeprowadzono, rozłożoną na wiele lat reformę uwłaszczeniową [ziemia przestaje być własnością dworu, a jest własnością chłopa]. Chłopi uzyskali wolność osobistą. W 1809 zdawało się, że popularność cesarza Francuzów słabnie. Usiłowała to wykorzystać Austria i w przymierzu z Anglią wypowiedziała wojnę Francji. Napoleon jeszcze raz z wielkim trudem odniósł zwycięstwo pod Wagram. Na wojnie tej wzbogaciło się Księstwo Warszawskie, ponieważ jego terytorium zostało rozszerzone o ziemie III zaboru austriackiego. Coraz bardziej niepewnym sojusznikiem stawała się Rosja. Blokada kontynentalna godziła w interesy rosyjskiego ziemiaństwa [handel zbożem i surowcami obliczony na rynek angielski]. W 1811 roku car Aleksander I wydał zezwolenie na handel z krajami neutralnymi, co w praktyce oznaczało złamanie blokady. W 1812 roku Napoleon ogłosił drugą wojnę polską, ale wojna ta skończyła się klęską Napoleona [faktografia]. W roku następnym Napoleon usiłował odwojować straty, ale poniósł decydującą klęskę w bitwie pod Lipskiem 16 - 19 pażdziernik 1813 roku. W 1814 wojna przerzuciła się na terytorium Francji i wtedy Napoleon został zmuszony do abdykacji. W dożywotnie władanie otrzymał wyspę Elbę na Morzu Śródziemnym, a w maju 1814 koalicja państw antynapoleońskich zawarła pokój z nowym władcą Francji- Ludwikiem XVIII. Francja wróciła do granic z 1792 roku..W Wiedniu 1814 roku zebrał się kongres złożony ze zwycięskich monarchów. Wtedy to ustaliła się hegemonia 5 stolic europejskich, a mianowicie: Petersburg, Wiedeń, Berlin, Paryż i Londyn. Na kongresie przyjęyo dwie zasady: legitymizmu i równowagi. Co prawda, obrady Kongresu Wiedeńskiego zostały przerwane na sto dni powrotu Napoleona do Francji, ale 18.VI.1815 doszło do decydującej bitwy pod Waterloo, gdzie Napoleon poniósł klęskę i ponownie abdykował. Ludwik XVIII wrócił do Paryża, a Napoleona zesłano na Wyspę Św. Heleny, zaś Francja musiała powrócić do granic z 1791 roku. Ponadto zapłaciła dużą kontrybucję. Tymczasem zwycięskie monarchie postanowiły że: monarchowie mają przyrodzone prawo do tronów, źródłem ich władzy jest łaska Boga [a nie wola ludu], ich obowiązkiem są rządy dla dobra poddanych. W przełożeniu na język polityki oznaczało to, że wszystkie dynastie pozbawione władzy przez rewolucję mają prawo powrotu do swoich państw. Przyspieszyło to rozbicie polityczne Włoch. Drugą zasadą była zasada równowagi europejskiej, szczególnie popierana przez Anglię. Oznaczała ona, że żadne państwo nie może być na kontynencie europejskim na tyle silne, aby móc narzucić siłą swoją hegemonię na kontynencie. Najpoważniejszymi kontrowersyjnymi sprawami była sprawa polska i niemiecka. W sprawie niemieckiej postanowiono: Rozwiązanie Związku Reńskiego i utworzenie pod przewodnictwem Austrii Związku Niemieckiego, który obejmował wszystkie państwa niemieckie [z wyjątkiem Prus Wschodnich]. W sumie tych państw było 36. Ponadto Prusy otrzymywały Poznańskie, Bydgoskie, Toruń i Gdańsk,2/5 Saksonii, Nadrenię i Westfalię Z ziem Księstwa Warszawskiego po odjęciu ziem przyznanych Prusom utworzono Królestwo Polskie, którego status prawny miał określić car rosyjski. W Wielkopolsce miało powstać Wielkie Księstwo Poznańskie o bardzo ograniczonej autonomii. Kraków natomiast pozostawał wolnym miastem pod nadzorem trzech zaborców. Ponadto z inicjatywy cara Rosji w 1815 w Paryżu Austria, Rosja i Prusy utworzyły tzw. Święte Przymierze, w ramach którego państwa członkowskie zobowiązywały się do przestrzegania porządku ustalonego na Kongresie Wiedeńskim oraz interwencji zbrojnej tam, gdzie ten porządek mógłby być naruszony przez ruchy rewolucyjne. Do Świętego Przymierza przystąpiły wszystkie państwa chrześcijańskiej Europy oprócz Anglii i Watykanu. Należy jeszcze dodać, że postanowienia Kongresu Wiedeńskiego ustaliły ład europejski, który przetrwał do 1914 roku.