Opracowanie na temat Powstania Styczniowego

Polska przez 123 lata była pod zaborami. W ciągu tych dziesięcioleci Polacy niejednokrotnie chwytali broń przeciwko zaborcom. Te zrywy nazywane są powstaniami narodowowyzwoleńczymi.
MaciekWielki
Posty: 171
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 18 mar 2011, 17:39

Opracowanie na temat Powstania Styczniowego

Post autor: MaciekWielki »

Opracowanie na temat Powstania Styczniowego
Powstanie Styczniowe
Wybuch Powstania styczniowego przypadł na 1863 rok. Z pewnością było to jedno
z największych i najboleśniejszych w skutkach z powstań w historii Polski.
1. Sytuacja w okupowanej Polsce przed wybuchem powstania
W 1856 roku zakończyła się wojna krymska (1853-1856 między imperium rosyjskim,
a imperium osmańskim), która znacznie osłabiła carski despotyzm w Polsce. W Rosji
rozpoczął się wtedy okres „Odwilży posewastopolskiej” (określenie okresu w historii Rosji,
który nastąpił po klęsce wojsk rosyjskich w wojnie krymskiej, toczonej z Turcją Osmańską),
w którym wprowadzono wiele reform. Jedną z nich była zmiana króla. Na tron zasiadł
Aleksander II, który zniósł stan wojenny w okupowanym Królestwie Polskim, ogłosił
amnestię więźniów, osłabił cenzurę, a także zezwolił na założenie takich instytucji jak:
uczelnia medyczna w Warszawie oraz Towarzystwo Rolnicze (organizację skupiającą
ziemian, zajmującą się m.in. polityką rolną). W zamian za rozluźnienie represji oraz
autonomię Polacy mięli zrzec się jakichkolwiek działań niepodległościowych.
2. Geneza powstania
Powstanie styczniowe przygotowywane było w konspiracji przed władzami. Wymagało to
niezwykłej organizacji, ponieważ wszystko działo się pod okiem wojsk carskich oraz policji.
Powstało Polskie państwo podziemne: a we wrześniu 1862 roku Centralny Komitet
Narodowy ogłosił się mianem rządu
„Ogłaszamy i odpowiadamy rządowi moskiewskiemu, że naród zorganizował się w obronie
praw wolności i niepodległości swojej ze jej bronić będzie aż do ostatecznego zwycięstwa.
Centralny Komitet Narodowy staje więc naprzeciw rządu obcego jako rzeczywisty Rząd
Narodowy(…)”
Komitet tworzyło siedmiu (w praktyce pięciu) członków. Jego skład ulegał jednak częstym
zmianom. Do jego czołowych działaczy należeli: Stefan Bobrowski, Jarosław Dąbrowski,
Zygmunt Padlewski, Agaton Giller, Bronisław Szwarce.
Tajemne państwo polskie posiadało własną administrację, policję, skarbowość, sądownictwo,
służby wywiadu oraz prasę (pismo „Ruch”).
W latach 1861- 1863 ruch niepodległościowy podzielił się na dwie grupy: „czerwonych” oraz
„białych”. Organizacja czerwonych reprezentujących ruch radykalny, zajmowała się
głoszeniem haseł rewolucyjnych oraz demokratycznych, a także organizacją Centralnego
Komitetu Narodowego i przygotowywaniem wystąpienia zbrojnego przeciwko rosyjskiemu
zaborcy. Według nich konieczny był kolejny akt uwłaszczenia chłopów mający już miejsce
w czasach insurekcji kościuszkowskiej, aby pozyskać poparcie zbrojne ludu. „Czerwoni”
pokładali duże nadzieje w międzynarodowym ruchu rewolucyjnym. „Biali” natomiast byli
przeciwni powstaniu, uważali je za próbę samobójczą. Ich hasłami była: praca organiczna,
solidaryzm narodowy oraz „wstrzymanie się” (na razie) z walką aż sytuacja międzynarodowa
stanie się korzystniejsza. W 1863 roku, kiedy to pojawiła się szansa pomocy dyplomatycznej
mocarstw zachodnich organizacja poparła powstanie. Między dwoma organizacjami
dochodziło do starć i walki o władzę. W konfliktach tych ginęli przedstawiciele dowództwa
obu ugrupowań. Dopiero dyktatura Romualda Traugutta położyła kres awanturom.
3. Faktyczne przyczyny wybuchu
· W latach 1860-1861 w Polsce rozwinął się ruch nazwany „rewolucją moralną”. Jego
młodzi uczestnicy organizowali masowe manifesty z okazji rocznic historycznych,
uroczystości oraz pogrzebów ważnych osobistości. W 1861 roku władzę rozpoczęły
krwawe ataki na manifestujących, a następnie nowy rosyjski namiestnik gen. Karol hr.
Lambert , 14 października 1861 wprowadził stan wojenny. Wydarzenia te zjednoczyły
społeczeństwo i doprowadziły do zaprzestania współpracy z caratem.
· Wybuch powstania znacznie przyspieszyła zorganizowana w połowie stycznia 1863 r.
niespodziewana branka(pobór) do wojska rosyjskiego . Przygotowane zostały w tym celu
imienne listy, obejmujące 12 tys. osób, podejrzanych o przynależność do organizacji
patriotycznych. W tej sytuacji przywódcy powstania postanowili podjąć desperacką próbę
oporu.
· Kolejną przyczyną zrywu była niepohamowana chęć walki z okupantem polskiej
młodzieży epoki romantyzmu.
4. Wybuch powstania
W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku wybuchło zbrojne powstanie ogłoszone manifestem
przez Komitet Centralny Narodowy. Wyłonił on Tymczasowy Rząd Narodowy, pod
kierownictwem Stefana Bobrowskiego. 22 stycznia wybuch miał miejsce w Królestwie
Polskim, natomiast 1 lutego 1863 w byłym Wielkim Księstwie Litewskim. Powstanie objęło,
także tereny Białorusi i w mniejszym stopniu Ukrainy, poparła je także ludność polska
z zaborów pruskiego i austriackiego.
5. Zestawienie sił obu stron konfliktu
Słabo przygotowane militarnie i nie posiadające wojska siły polskie zmuszone były działać
w partyzantce. Jednostki składały się z nieprzeszkolonych w walce cywilów, były bardzo
słabo uzbrojone.
Polacy byli zdani na przerzut broni z zagranicy, posługiwanie się zdobytą podczas walk
bronią wroga lub posiadaną przez siebie bron myśliwską (ta była znacznie lepsza od
rosyjskiej). Z uwagi na marne zaplecze militarne powstańcy walczyli często za pomocą szabel
czy kos. Niewielkimi oddziałami nasi rodacy atakowali posterunki, patrole oraz transporty,
wycofując się i ukrywając później w lasach.
Rozkład sił polskich
· Węgrów - Jan Matliński i Władysław Jabłonowski posiadali 3500 żołnierzy,
· Siemiatycze - Władysław Cichorski miał 3000 ludzi,
· Ojców - Apolinary Kurowski, jego obóz liczył 2500 żołnierzy,
· Wąchock - Marian Langiewicz zebrał 1400 żołnierzy,
· Janów - Roman Rogiński zgromadził 1000 ludzi.
· Północno - wschodnia Polska (Łomża - Augustów) - oddział Józefa Konstantego
Ramotowskiego „Wawra” liczył od kilkuset do tysiąca ludzi
· Uniejów - Józef Oxiński dysponował 250 żołnierzami, podobne jak w innych miastach:
Władysław Kononowicz, Władysław Stroynowski, Józef Sawicki, Kazimierz Mielęcki,
Antoni Zdanowicz.
Rosjanie w tym czasie posiadali 400 tysięczną dobrze przeszkoloną armię, z dobrym
wyposażeniem, podczas gdy Polacy ok. 200 tysięcy nieprzeszkolonych uczestników, wiec
przewaga okupanta była miażdżąca.
6. Dyktatorzy powstania
* Ludwik Mierosławski (od 17 lutego do 11 marca 1863)
* Marian Langiewicz (od 11 marca do 18 marca 1863)
* Romuald Traugutt (od 17 października 1863 do 10 kwietnia 1864). Należał do grupy
„białych”. Przez długi czas odmawiał przystąpienia do powstania styczniowego. Wszedł do
walki w kwietniu 1863 roku. 17 października 1863 roku został ostatnim dyktatorem
powstania. Zarządził formowanie regularnych oddziałów, nakazał egzekwowanie dekretu
uwłaszczeniowego oraz próbował zwołać chłopskie pospolite ruszenie. Mimo usilnych starań
powstanie wygasło, Traugutt najpierw kierował państwem z ukrycia ,jednak został
aresztowany i skazany na śmierć przez powieszenie w 1864 roku.
7. Przebieg
W pierwszych dniach powstania zaatakowane przez Polaków zostały rosyjskie garnizony
w województwach: podlaskim, augustowskim, płockim, lubelskim i radomskim. Kolejne
wystąpienia powstańcze mające miejsce miedzy 21 a 25 stycznia, zostały odparte ze względu
na słabe przygotowanie oraz brak odpowiedniego zaplecza militarnego. Powstańcy, aby
zmniejszyć liczbę niepowodzeń zaczęli tworzyć obozy szkolące ochotników.
Po serii udanych w pewnym sensie walk powstańcom udało się opanować szosę brzeską
i linię kolei petersburskiej (przerywając tym samym łączność Królestwa Polskiego
z cesarstwem rosyjskim).
Następnie dyktaturę powstańczą Rząd Narodowy powierzył w ręce Ludwika
Mierosławskiego, który wraz ze swoimi oddziałami przekroczył granicę zaboru rosyjskiego.
Poniósł jednak klęskę w dwóch bitwach :
· Pod Krzywosadzą(17 lutego)
· Pod Nową Wisłą(21 lutego)
(Po przegranej Mierosławki traci dyktaturę).
Po kilku tygodniach do powstania dołączyło stronnictwo „białych”, przejmując władzę nad
zrywem. Od kwietnia wojskami powstańczymi kierowali kolejno gen. Ludwik Mierosławski
oraz dyktatorzy powstania gen. Marian Langiewicz i wspomniany wcześniej Romuald
Traugutt.
Nawet urzędnicy podczas powstania wykonywali potajemne rozkazy, przekazali powstańcom
nawet cześć depozytu ze skarbca Królestwa.
Kolejną porażką w historii powstania była przeprowadzona 19 września 1863 nieudana
próba zamachu na namiestnika Królestwa Polskiego gen. Fiodora Berga, przeprowadzona
z rozkazu członka Rządu Narodowego i naczelnika wojskowego miasta stołecznego
Warszawy Ignacego Chmieleńskiego.
Później powstanie objęło całe Królestwo, znaczną część Litwy oraz Wołyń.
21 lutego 1864 r pod Opatowem Rosjanie rozbili polskie oddziały, dowodzone przez Ludwika
Topora-Zwierzdowskiego, a także partie operujące na Podlasiu.
Do kwietnia walczyło zgrupowanie Józefa Hauke-Bosaka, a w Lubelskiem działał jeszcze,
oddział, którym dowodził Walery Wróblewski.
W Poznańskiem i w Galicji sformowały się nowe siły, lecz nie były one w stanie wejść do
walki, ze względu na ścisłe obstawienie granic przez wojska pruskie i austriackie.
Najdłużej, aż do grudnia 1864 r., walczył ostatni oddział powstańczy księdza generała
Stanisława Brzóski na Podlasiu. Ksiądz Brzóska został jednak ujęty i powieszony.
8. Bitwy
bitwa pod Ciołkowem – 22 stycznia 1863
bitwa pod Szydłowcem – 22 stycznia 1863
bitwa pod Lubartowem – 23 stycznia 1863
bitwa pod Węgrowem – 3 lutego 1863
bitwa pod Rawą – 4 lutego 1863
bitwa pod Siemiatyczami – 6-7 lutego 1863
bitwa w Sosnowcu – 6-7 lutego 1863
bitwa pod Słupczą – 8 lutego 1863
bitwa pod Świętym Krzyżem – 12 lutego
bitwa pod Miechowem – 17 lutego 1863
bitwa pod Krzywosądzą – 19 lutego 1863
bitwa pod Dobrą – 24 lutego 1863
I bitwa pod Małogoszczem – 24 lutego 1863
bitwa pod Staszowem – 17 lutego 1863
bitwa pod Nową Wsią – 21 lutego 1863
bitwa pod Mrzygłodem – 1 marca 1863
bitwa pod Pieskową Skałą – 4 marca 1863
bitwa pod Skałą – 5 marca 1863
bitwa pod Chrobrzem – 17 marca 1863
bitwa pod Grochowiskami – 18 marca 1863
bitwa pod Hutą Krzeszowską – 21 marca 1863
bitwa pod Igołomią – 21 marca 1863
bitwa pod Krasnobrodem – 24 marca 1863
bitwa pod Praszką – 11 kwietnia 1863 stoczona przez oddział por. Józefa Oxińskiego
bitwa pod Budą Zaborowską – 14 kwietnia 1863
bitwa pod Borowymi Młynami – 16 kwietnia 1863
bitwa pod Brodami 16 kwietnia 1863 pod dow. Dionizego Czachowskiego
bitwa pod Brodami 18 kwietnia 1863
Bitwa pod Ginietynami – 21 kwietnia 1863
bitwa pod Wąsoszem – 23 kwietnia 1863
bitwa pod Nową Wsią – 26 kwietnia 1863
bitwa pod Pyzdrami – 29 kwietnia 1863
bitwa pod Pobiednikiem Małym – 4 maja 1863[29]
bitwa pod Stokiem – 4/5 maja 1863
bitwa pod Kobylanką – 1-6 maja 1863
bitwa pod Krzykawką – 5 maja 1863
bitwa pod Birżami – 7 maja-9 maja 1863
I bitwa pod Ignacewem – 8 maja 1863
bitwa pod Hutą Krzeszowską – 11 maja 1863
bitwa pod Horkami – 17 -25 maja 1863
bitwa pod Salichą – 26 maja 1863
I bitwa pod Chruśliną – 30 maja 1863
bitwa pod Nagoszewem – 2-3 czerwca 1863
II bitwa pod Ignacewem – 9 czerwca 1863
bitwa pod Kleczewem – 10 czerwca 1863
bitwa pod Lututowem – 15 czerwca 1863
bitwa pod Górami – 18 czerwca 1863
bitwa pod Komorowem – 20 czerwca 1863
bitwa pod Świerżami – 9 lipca 1863
bitwa pod Ossą – 10 lipca 1863
bitwa pod Siemiatyczami – 11 lipca 1863
bitwa pod Częstoborowicami – 27 lipca 1863
II bitwa pod Chruśliną – 4 sierpnia 1863
bitwa pod Depułtyczami – 5 sierpnia 1863
bitwa pod Żyrzynem – 8 sierpnia 1863
bitwa pod Złoczewem – 20 sierpnia 1863
bitwa pod Fajsławicami – 24 sierpnia 1863
bitwa pod Sędziejowicami – 25 sierpnia 1863
bitwa pod Panasówką – 3 września 1863
bitwa pod Batorzem – 6 września 1863
II bitwa pod Małogoszczem – 15 września 1863
bitwa pod Mełchowem – 30 września 1863
bitwa pod Ostrowami (Mazówki) – 3 października 1863
bitwa pod Oksą pod dow. Zygmunta Chmieleńskiego – 20 października 1863
bitwa pod Rybnicą – 20 października 1863
bitwa pod Jurkowicami pod dow. kpt. Rosnera – Róży – 21 października 1863
bitwa pod Łążkiem – 22 października 1863
bitwa pod Rossoszem – 16 listopada 1863 pod dow. Krysińskiego
bitwa pod Opatowem – 24 listopada 1863 i 21 lutego 1864
bitwa pod Brodami – piechoty Józefa Bosaka pod dow. mjr Bogdana – 2 grudnia 1863
bitwa pod Sprową – piechoty Bosaka i Z. Chmieleńskiego – 4 grudnia 1863
bitwa pod Mierzwinem – Karola Kality Rębajły – 5 grudnia 1863
bitwa pod Hutą Szczeceńską – Kality Rębajły – 9 grudnia 1863
bitwa pod Janikiem – oddziału Łady – 16 grudnia 1863
bitwa pod Iłżą – 17 stycznia 1864
Bitwa pod Tarnogórą (1864) – 22 kwietnia 1864
Bitwa pod Zamościem (1864) – 1 maja 1864
Bitwa pod Lublinem (1864) – 4 maja 1864
Bitwa pod Sieradzem (1864) – 18 czerwca 1864
9. Upadek powstania, jego skutki
Do grudnia 1864 utrzymał się ostatni naczelnik Warszawy, A. Waszkowski, lecz został jęty
przez policję i stracony. Powstanie styczniowe było najdłużej trwającym powstaniem
polskim, objęło ono tereny wszystkich zaborów, emigrację, a także przedstawicieli innych
narodów, m.in.: Rosjan, Ukraińców, Włochów, Francuzów, Niemców, Słowaków.
Działalność rosyjskich komisji śledczych doprowadziła wkrótce do rozbicia organizacji
powstańczej.
5 sierpnia 1864 na stokach Cytadeli Warszawskiej wykonano wyrok na przedstawicielach
Rządu Narodowego: Romualdzie Traugutcie, Romanie Żulińskim, Józefie Toczyskim, Rafale
Krajewskim i Janie Jeziorańskim.
Według ogólnych szacunków w powstaniu styczniowym zginęło ok. 30 tys. powstańców, ok.
38 tys. zostało zesłanych na Sybir.
Wśród znacznej części społeczeństwa po klęsce powstania zapanowało przeświadczenie
o beznadziejności i nieskuteczności wszelkiej walki zbrojnej. Stoczono 1229 rozproszonych
potyczek i mniejszych bitew. W wojskach powstańczych służyło łącznie ok. 200 tys. ludzi.
Zginęło ok. 70 tys. uczestników (w walce, zesłaniu na sybir bądź straceniu po klęsce
powstania). Oczekiwana pomoc z zagranicy, szczególnie z Francji, niestety nie nadeszła co
przyczyniło się w pewnym stopniu do klęski Polaków. Mocarstwa zachodnie posłużyły się
tylko i wyłącznie dyplomacją, ponieważ według nich polskie wystąpienie było tylko
wewnętrzną sprawą Imperium Rosyjskiego. Jedynie papież Pius IX w swojej mowie poruszył
temat obrony walczących Polaków.
Rosjanie rozpoczęli represje natychmiast po wybuchu powstania .Nie tylko podczas walk
powstańczych zginęli ludzie, wiele tysięcy istnień pochłonęła działalność służb śledczych
i wykonywane przez nich egzekucje. Kilkadziesiąt tysięcy uczestników walk zesłano na
Syberię. Rozpoczęto wzmożoną rusyfikację społeczeństwa polskiego chcąc pozbawić go
resztek poczucia narodowej przynależności.
Już w 1867 zniesiono resztę autonomii Królestwa Polskiego, nazywanego odtąd Krajem
Nadwiślańskim.
Brutalnie Rosjanie rozprawili się także z powstaniem litewskim. Generał - gubernator Michaił
Murawjow i jego ludzie rozstrzelali bądź powiesili 700 osób, ok. 40 000 wysłali etapami na
Sybir.
Konfiskata ponad 3,5 tysiąca majątków zrujnowała polskich ziemian, dobra oddano potem
na licytację lub obdarowano nimi oficerów rosyjskich.
Miastom, które czynnie popierały powstanie odebrano prawa miejskie, powodując ich
upadek, skasowano również wszystkie klasztory w Królestwie, które były głównymi
ośrodkami polskiego oporu.
10. Ocena powstania
Opinie na temat powstania styczniowego są skrajne. Badania historyczne wykazały, iż zryw
narodowy rozpoczął się w złym momencie , bez ówczesnego, odpowiedniego przygotowania
oraz przy rażącej dysproporcji sił, dlatego właśnie grono historyków uważa, iż insurekcja ta
była od początku skazana na klęskę. O jej tragicznych losach zadecydowały także spory
wewnętrzne wśród dowództwa powstańczego oraz błędy wojskowych, a także wybujałe
ambicje przywódców. Uważa się , że bunt ten był nieuzasadniony żadnymi okolicznościami
międzynarodowymi, ani wzrostem ucisku na społeczeństwo polskie. Jednak mimo klęski oraz
wszystkich czynników na nią się składających w powstaniu styczniowym dostrzec można akt
bohaterstwa i doświadczenie stwarzające możliwość wyciagnięcia wniosków podczas
kolejnych zrywów. Klęska ta przyczyniła się do wyswobodzenia Polski spod jarzma
zaborców w latach późniejszych, a ofiara powstańców nie poszła na marne.
Autorzy: Kamil Komenda
Szkoła: III Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego
Nauczyciel: Antoni Downar
ODPOWIEDZ

Wróć do „Powstania”