Społeczeństwo polskie wobec polityki germanizacji i rusyfika

Utrata niepodległości i państwowości Rzeczpospolitej w 1795 roku otworzyła zupełnie nowy rozdział w historii społeczeństwa polskiego. 123 lata zaborów przypadły na burzliwy wiek XIX, w którym Europa i świat wchodziły w erę nowoczesności. Był to czas wielkich przemian zarówno społecznych, jak i gospodarczych i politycznych. Ostatnia fala rewolucji przemysłowej sprawiała, że odchodziły w niepamięć dawne struktury społeczne i ustępowały miejsca nowym, opartym na kapitalistycznych formach gospodarki i coraz szybszego uprzemysłowienia. Po epoce oświecenia i rewolucji wiek XIX był czasem rozwoju idei i ideologii politycznych, które odpowiadały przemianom społecznym i gospodarczym. Rozwój liberalizmu, a następnie socjalizmu, komunizmu i anarchizmu, a także pojawienie się społecznej nauki Kościoła katolickiego zmieniał oblicze polityki. Suwerenność władców, potwierdzana jeszcze na Kongresie Wiedeńskim 1815 roku, ustępowała miejsca idei państwa narodowego. Zmiany zachodziły też w sferze kultury. Polskie społeczeństwo brało udział w tych przemianach, lecz w bardzo specyficznej sytuacji braku własnego państwa i podziału pomiędzy trzy mocarstwa zaborcze. Rozwój społeczny Polski w tym okresie był niespójny, w różnym czasie i w różnej intensywności przychodziły w trzech zaborach zmiany gospodarcze i polityczne.
Warka
Posty: 1570
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Społeczeństwo polskie wobec polityki germanizacji i rusyfika

Post autor: Warka »

Społeczeństwo polskie wobec polityki germanizacji i rusyfikacji
Ostateczna konwencja, dotycząca trzeciego rozbioru ziem polskich została podpisana 26 stycznia 1797 roku. Wtedy to właśnie duże i liczące się państwo,
o wielowiekowej historii i bogatej kulturze przestało istnieć na mapie Europy na przeszło 120 lat. W tym czasie terytorium Polski podzielone było pomiędzy trzech zaborców – Rosję, Austrię i Prusy. W swojej pracy chcę przedstawić stosunek społeczeństwa polskiego wobec polityki germanizacji i rusyfikacji.
Położenie Polaków w zaborze Pruskim było najgorsze. Niemcy świadomie tak kierowali polityką germanizacji, aby wywarła ona wpływ na społeczeństwo Polskie. Walka przeciwko polskości miała tutaj najszerszy zasięg, gdyż obejmowała sferę polityczną, kulturalno – narodowościową oraz gospodarczą. Nasilenie walki z polskością nastąpiło po zjednoczeniu Niemiec. Głównodowodzącym tej akcji był kanclerz Niemiec, Otto von Bismarck. Wprowadzono język niemiecki, jako urzędowy, w szkołach również uczono po niemiecku. Dowodem na to, że sytuacja narodowościowa w zaborze Pruskim była najgorsza, był protest uczniów szkoły we Wrześni i niezbyt ludzkie postępowanie Niemców wobec protestantów. Nawet duchownym nie dano spokoju, gdyż musieli oni znać niemiecką filozofię, a kazania nie mogły być odprawiane w języku polskim. Walcząc z kościołem katolickim, zamknięto seminarium w Poznaniu. Zlikwidowano również szkolnictwo zakonne a nawet wstrzymano dotacje kościelne. Postanowiono osłabić pozycję kościoła. Tej polityce rozpoczętej w 1871r jej przeciwnicy nadali miano Kulturkampf – walki o kulturę. Na ziemiach polskich walka z kościołem była uderzeniem w polskość. Główne uderzenie walki o kulturę skierowano przeciwko szkolnictwu polskiemu. Nauczycielom zabroniono należenia do stowarzyszeń polskich, uczniom do młodzieżowych związków katolickich. Kulturkampf trwał do, 1878r, co jednak nie złagodziło polityki germanizacyjnej na ziemiach polskich.
Na wschodnich granicach Prus wzrosły dążenia do wzmocnienia niemczyzny na wypadek zaostrzenia się konfliktu z Rosją i antyniemieckich wystąpień ludności polskiej. Jednym z drastyczniejszych kroków były przeprowadzone w 1885r rugi 26 tysięcy robotników polskich z zaboru austriackiego i rosyjskiego pracujących w folwarkach na terenie Niemiec. Robotnicy i ich rodziny zostali usunięci z domów, co prowadziło też do ich śmierci (mrozy).
Powołano Komisję Kolonizacyjną, mającą służyć osłabieniu polskiego ziemiaństwa. Pomimo tak ostrej polityki prowadzonej przeciwko społeczeństwu polskiemu, to jednak Polacy nie załamali się i nie dali za wygraną. Społeczeństwo polskie pomimo nakazom i zakazom Niemców stworzyło polski ruch narodowy, który potrafił wykorzystać różnorodne możliwości działania, które pojawiały się mimo represyjnej polityki państwa pruskiego. Duże znaczenie dla odbudowy państwa polskiego miała rozbudowa organizacji gospodarczych tj. spółdzielni, kółek rolniczych, towarzystw kredytowych i ubezpieczeniowych. Jednak na początku XX w. takie organizacje mieściły się tylko w większych miastach toteż ludność we wsiach miała jeszcze gorsze warunki bytu niż mieszkańcy miast. Społeczeństwo polskie tworzyło coraz częściej biblioteki i czytelnie obok parafii katolickich, w których udostępniano polskie książki i czasopisma. Polacy tworzyli coraz nowsze gazety, aby podtrzymać świadomość narodową. Do najsławniejszych w tamtych czasach gazet zalicza się min.,, Gazeta Grudziądzka”,,, Gazeta Opolska” oraz,, Nowiny Raciborskie”. Praca niepodległościowa pomiędzy Polakami była bardzo harmonijna. Bardzo ważną rolę odgrywali w niej księża katolicy, którzy byli organizatorami wielu instytucji społecznych i kulturalnych. Ziemianie i mieszczaństwo również mieli swój udział w budowaniu świadomości narodowej. Wspierali oni materialnie różnorodne inicjatywy narodowe oraz osobiści się w nią angażowali.
Położenie społeczeństwa polskiego na terenie zaboru Rosyjskiego przedstawiała się lepiej niż w zaborze opisanym powyżej. System represji wobec ludności polskiej w czasie powstania styczniowego uległ pewnym przeobrażeniom po jego upadku. Wcześniej Aleksander II powołał w Petersburgu tajny Komitet dla Spraw Królestw Polskiego. Jego zadaniem było przygotowanie planów zmierzających do likwidacji odrębności Polski i uniemożliwienia na przyszłość ponownego zrywu niepodległościowego. Plany przewidywały likwidację autonomii i wykorzystanie antagonizmu między wsią a dworem, który został uznany za głównego nosiciela ideologii niepodległościowej. W rzeczywistości carat zlikwidował tylko autonomię Królestwa. Zmieniono nazwę Królestwa Polskiego na Kraj Przywiślański, w 1866r. na miejsce Sekretariatu Stanu dla Królestwa powołano Własną Jego Cesarskiej Mości Kancelarię dla Spraw Królestwa, po roku zlikwidowano Radę Stanu i Radę Administracyjną Królestwa Polskiego. Na miejsce Komisji Wyznań i Oświecenia wprowadzono Warszawski Okręg Naukowy, podległy Petersburgowi. Te wszystkie zmiany miały podkreślić całkowite włączenie ziem polskich do państwa rosyjskiego. W szkołach średnich wprowadzono obowiązek nauczania języka rosyjskiego i nauczania w tym języku innych przedmiotów. Od 1872r polski stał się nadobowiązkowym przedmiotem, przy równoczesnej rusyfikacji treści nauczania. W 1885r obowiązek nauczania wszystkich przedmiotów w języku rosyjskim przeciągnięto do szkół ludowych, z wyjątkiem nauki j. polskiego i religii. ”. W 1869r zlikwidowano SG w Warszawie, stanowiącej główne –oparcie dla rozwoju polskiej nauki i kultury. Na jej miejsce utworzono uniwersytet rosyjski. Uniemożliwiano tworzenie polskich towarzystw oświatowych i kulturalnych.. Masowo konfiskowano majątki i zakazano jakiejkolwiek działalności politycznej. Polityka carska zmierzała do pełnej unifikacji Królestwa Polskiego z Cesarstwem w celu zatarcia wszelkich śladów odrębności polityczno-ustrojowej tego kraju i zatarcia jego polskości. W związku z tym powołano specjalny komitet w Petersburgu, w celu likwidacji wszelkich instytucji autonomicznych Królestwa. W 1866 roku zniesiono osobny Sekretariat Stanu dla Królestwa, zlikwidowano Radę Stanu, a budżet Królestwa włączono do ogólnego budżetu Cesarstwa. Podjęto również likwidację autonomicznych Komisji Rządzących – Komisję Spraw Wewnętrznych (1865), Wyznań i Oświecenia (1867) oraz Skarbu (1869). Także na polu społeczno-kulturalnym istniały różnego rodzaju zakazy zmierzające do zburzenia podstaw tradycji narodu, zniszczenia kultury polskiej i rusyfikacji kraju. Zakazano zakładania w Królestwie odrębnych polskich organizacji naukowych, kulturalnych, gospodarczych, a nawet filantropijnych. Istniejące zaś mogły kontynuować działalność tylko na mocy specjalnego carskiego zezwolenia.
Prasę poddano ostrej cenzurze, podobnie zresztą potraktowano drukarnie, zakłady fotograficzne, itp. Nadzór policyjny objął redaktorów, wydawców, działaczy oświatowych, czytelnie, księgarnie i biblioteki. To wszystko w celu ograniczenia dostępu do kultury ogólnonarodowej i spraw politycznych państwa. W 1866 roku wprowadzono rosyjski podział administracyjny, dzieląc Królestwo na 10 guberni. Społeczeństwo polskie, podobnie jak w zaborze pruskim, również się nie załamało. Na początku jednak polskie ugrupowania w tym zaborze były w konspiracji i liczyły niewiele członków. Działania tych ugrupowań miały na celu rozprowadzanie nielegalnych gazet, gazet oraz przeprowadzanie demonstracji i strajków. Czasami organizowano nawet akcje terrorystyczne, które były wymierzone w władze zaborcze oraz współpracowników policji. Dopiero po dłuższym czasie życie polityczne w Królestwie Polskim uległo większemu rozwojowi. Głównie temu rozwojowi przyczyniły się dwie partie Polska Partia Socjaldemokratyczna (PPS) z Bolesławem Limanowskim i Józefem Piłsudzkim na czele oraz Socjaldemokracja Królestwa Polskiego (SDKPiL) i Litwy pod przywództwem Róży Luksemburg i Feliksa Dzierżyńskiego. Zarówno SDKPiL jak i PPS organizowały wiele strajków oraz manifestacji. Wielka demonstracja chłopów, którzy dążyli do wprowadzenia języka polskiego do szkół elementarnych i samorządnych gmin oraz młodzieży, która, podjęła walkę z rusyfikacją. Demonstracje młodzieży przyniosły efekt, iż wprowadzono do szkół prywatnych język polski a do państwowych jako język dodatkowy. Po wydaniu manifestu październikowego przez cara, Polacy mogli już zakładać jawnie organizacje społeczne oraz prasa była mniej ograniczona cenzurą.
Oceniając stosunek społeczeństwa polskiego wobec polityki germanizacji oraz rusyfikacji, uważam, że działanie przeprowadzone przez mieszkańców obydwóch zaborów było bardzo sprawne, jednak ludność w zborze pruskim mogłaby przeprowadzać więcej strajków i manifestów. Mimo to należy przyznać i pogratulować społeczeństwu polskiemu tego, iż nie straciło ono świadomości narodowej i poddało się tyranii obydwóch zaborów.
Warka
Posty: 1570
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Re: Społeczeństwo polskie wobec polityki germanizacji i rusy

Post autor: Warka »

1. Kulturkampf (z niem., dosłownie "walka o kulturę") - nazwą tą powszechnie określa się wydarzenia w Cesarstwie Niemieckim w latach 1871 - 1878, kiedy to kanclerz Otto von Bismarck usiłował doprowadzić do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego w państwie. Termin ten jednak bywa stosowany również w odniesieniu do konfliktów obyczajowych i kulturowych w innych miejscach i w innych czasach

2. Hakata - potoczna nazwa niemieckiej organizacji nacjonalistycznej Deutscher Ostmarkenverein (Związek Kresów Wschodnich), założonej w Poznaniu w roku 1894. Nazwa wzięła się od pierwszych liter nazwisk założycieli: Ferdynanda von Hansemanna (1861-1900), Hermanna Kennemanna (1815-1910), Henryka von Tiedemanna (1840-1922). W 1896 Hakata przeniosła swą siedzibę do Berlina.

Celem Hakaty była germanizacja ziem polskich w zaborze pruskim. Hakata uprawiała antypolską propagandę (czasopismo "Die Ostmark"), inicjowała i popierała zarządzenia antypolskie rządu pruskiego, współdziałała w polityce rugowania ludności polskiej z ziemi, zwalczała język polski w szkołach, w sądzie i urzędach.

Na mocy traktatu wiedeńskiego z 1815 roku sytuacja na ziemiach tworzących dawną Rzeczpospolitą uległa zmianie. Oprócz ziem, które w następstwie rozbiorów znalazły się w granicach Rosji, traktat przyznawał jej również niecałe ziemie dawnego Księstwa Warszawskiego, z których utworzono Królestwo Polskie. Na terenie zaboru pruskiego w Wielkopolsce powstało Wielkie Księstwo Poznańskie. Począwszy od lat 20-tych XIX w na terenie zaboru pruskiego, a w rosyjskim od lat 30-tych władze podjęły działalność mającą na celu germanizację i rusyfikację ludności.
Liberalna konstytucja, którą posiadało Królestwo Polskie była nagminnie łamana przez władze rosyjskie, do tego jeszcze dochodziła samowola wielkiego księcia Konstantego. Skutkiem tego był wybuch powstania listopadowego. Po jego upadku władze zniosły konstytucję, zlikwidowano sejm, wojsko polskie, a na ich miejsce wprowadzono rosyjskie instytucje państwowe. Skonfiskowane majątki przekazywano w ręce carskich zauszników i generalicji. Dzieci emigrantów, a także sieroty wcielano do batalionów dziecięcych i wywożono w głąb Rosji. Wielu przywódców powstańczych, którzy nie udali się na emigrację znalazło się w więzieniach, albo zostało zesłanych na Syberię. W 1833 roku wprowadzono stan wojenny (praktycznie nie zniesiony do końca istnienia Królestwa Polskiego), w kolejnych latach wprowadzono rosyjski system monetarny, wagi, miary i kodeks karny.
Jeszcze gorsza sytuacja panowała na dawnych wschodnich terenach Polski jak Litwa, Białoruś, Ukraina. Władze rosyjskie zmierzały tam do całkowitej depolonizacji tych terenów. Nastąpiła tam masowa konfiskata majątków uczestników powstania. Na drobną szlachtę spadały represje, pozbawiono ją przywilejów, pociągano do służby wojskowej, a około 90 tyś. rodzin przesiedlono w głąb Rosji. Zamknięty został Uniwersytet Wileński i wszystkie gimnazja. Represje dotknęły także Kościół Katolicki. Chociaż papież Grzegorz XVI wydał w 1832 roku encyklikę potępiającą powstanie listopadowe, Petersburg zamknął większość klasztorów katolickich w Cesarstwie i doprowadził do likwidacji kościoła unickiego na tych terenach.


Zaostrzenie polityki rusyfikacyjnej nastąpiło po powstaniu styczniowym - zlikwidowano odrębności administracyjne kraju (Królestwo Polskie zwano Krajem Przywiślańskim), całkowicie zrusyfikowano administrację, zniesiono Kościół unicki. W ten sposób pozbawiono Królestwo wszelkiej prawie odrębności, mając oczywiście na celu jak najściślejsze zespolenie Królestwa z Cesarstwem, zatarcie chociażby zewnętrzne wszelkiej odrębności.
Jeszcze gorsza sytuacja panowała na Litwie i Ukrainie. Przedstawicielem Rosji był tutaj Murawiew (przydomek Wieszatiel), który uważał że, Litwa to Rosja. Całe zaścianki szlacheckie palił, a mieszkańców przesiedlał na Sybir, konfiskował majątki powstańców i sprzedawał za bezcen Rosjanom.
Bardzo ważny rozdział polityki rządu po powstaniu stanowi rusyfikacja szkolnictwa. Począwszy od 1869 roku język rosyjski stał się językiem wykładowym dla wszystkich przedmiotów poza religią. Do szkół wprowadzono podręczniki przedstawiające w ujemnym świetle naszą przeszłość narodową. Zamknięto Szkołę Główną, a na jej miejsce stworzono w Warszawie uniwersytet rosyjski.
Rząd carski postawił też sobie za zadanie uzależnić od siebie hierarchię katolicką i próbował zerwać jej łączność z Rzymem. W1865 roku rząd skonfiskował wszelkie dobra duchowne i całe duchowieństwo przeszło na pensję rządową. Rok później wyszedł zakaz komunikowania się z kurią rzymską, a po zerwaniu konkordatu biskupów królestwa poddano pod władzę kolegium duchownego w Petersburgu.
Jak już wspomniałem akcję germanizacyjną rozpoczęto w latach 20-tych XIX wieku. Na Śląsku, Pomorzu Gdańskim, Warmii i Mazurach przejawiała się ona w stopniowym zniemczaniu szkolnictwa i administracji. Trochę odmienne metody stosowano w Wielkim Księstwie Poznańskim. Oczywiście rozpoczęto od ograniczania języka polskiego w szkolnictwie i administracji. Po powstaniu listopadowym zlikwidowano stanowisko namiestnika, którym był Polak A. Radziwiłł. Rząd przekazał milion talarów na stopniowy wykup folwarków, które wykupywano od zubożałej szlachty.
Po upadku powstania styczniowego nastąpiły aresztowania i zaostrzenie kursu antypolskiego. Jednak swoje apogeum germanizacja osiągnęła po 1871 roku (zjednoczenie Niemiec). Wtedy to zlikwidowano język polski w administracji i sądownictwie. Bismarck łączył akcję zniemczania z „walką o kulturę" czyli kulturkampf, zamykano kościoły, usuwano polskich księży. W 1974 roku usunięto język polski ze szkół średnich, a w 1866 roku z elementarnych. Za odezwanie się dziecka po polsku niektórzy nauczyciele karali biciem. Głośnym echem odbiły się wydarzenia we Wrześni (1901-02) Gdzie dzieci polskie zostały skatowane przez niemieckich nauczycieli i policję za to, że na lekcji religii nie chciały mówić po niemiecku.


W 1886 roku utworzono Komisję Kolonizacyjną, która miała wykupywać ziemię w Poznańskiem i na Pomorzu Gdańskim od Polaków i osiedlać na niej chłopów sprowadzanych z głębi Rzeszy. Komisja osiedliła na zakupionych terenach około 150 tyś. Osób, jednakże w celu zamierzonego nie osiągnęła gdyż wiele rodzin niemieckich wyemigrowało w głąb Rzeszy, poza tym Polacy podjęli walkę o ziemię.
Najzacieklejszym wrogiem polskości był Związek Marchii Wschodnich, organizacja zrzeszająca niemieckich nacjonalistów zwana przez Polaków HAKATĄ (od nazwisk założycieli Hansemanna, Kennemanna, Tiedemanna). Hakata prowadziła ostrą propagandę antypolską, inicjowała i popierała antypolskie zarządzenia rządu polskiego. Z jej inicjatywy wydano w 1904 roku ustawę zabraniającą wznoszenia bez zgody miejscowych władz budynków mieszkalnych na nowo nabytych gruntach (słynny przypadek M. Drzymały, Który mieszkał w wozie cyrkowym).
Oczywiście Polacy nie pozostawali bierni na działania rządów rosyjskiego i pruskiego (po 1871 roku niemieckiego). Formą obrony polskich interesów narodowych była praca organiczna, praca u podstaw, hasła te stanowiły część programu pozytywistów polskich. Sam pozytywizm był w Polsce ruchem społeczno- politycznym. Pozytywiści nie wierzyli w możliwość odzyskania niepodległości za pomocą akcji zbrojnej, krytykowali powstania, głosili natomiast kult oświaty i pracy rozumianej jako służba społeczna. Najważniejszym ośrodkiem myśli i działalności pozytywistów była Warszawa, a czołowymi przedstawicielami byli A. Świętochowski, B. Prus, P. Chmielowski, E. Orzeszkowa i wielu innych. Wszyscy oni głosili konieczność podniesienia poziomu życia wsi, wzywali inteligencję miast do krzewienia na prowincji oświaty i higieny. Wiązało się z tym dążenie do rozwinięcia świadomości narodowej wśród ludności chłopskiej. Jednym z przykładów takiej działalności pracy organicznej może być postać K. Marcinkowskiego. Z jego inicjatywy związała się w Poznaniu spółka akcyjna dla budowy Bazaru Polskiego - polskiego hotelu wraz ze sklepami i warsztatami rzemieślniczymi, które otwarto w 1841 roku w Poznaniu. Był to też ośrodek życia społecznego i towarzyskiego skupiający ziemiaństwo i zamożniejsze mieszczaństwo. Równie ważną postacią w Wielkopolsce był H. Cegielski. Przy wybitnie rolniczym charakterze, jego fabryka maszyn rolniczych była jednym z niewielu ośrodków przemysłowych w tym regionie (założona w 1864 roku).
Ż rezygnacją z dążeń niepodległościowych wiąże się trójlojalizm. Była to postawa polityczna części społeczeństwa po powstaniu styczniowym charakteryzująca się przekraczaniem, że lojalność wobec zaborców spowoduje przychylne nastawienie rządów zaborczych wobec polskich postulatów narodowo - kulturalnych. Zwolennicy trójlojalizmu dążyli do porozumienia z rządami zaborczymi i deklarowali gotowość współpracy. Szczególną popularnością cieszył się w Galicji ze względu na autonomię jaką wywalczyła ona.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Gospodarka, kultura i społeczeństwo”