Jan Zygmunt Skrzynecki

[Otton III]

Jan Zygmunt Skrzynecki herbu Bończa (ur. 8 lutego 1787 w Żebraku k. Siedlec, zm. 12 stycznia 1860 w Krakowie) – polski generał.

Życiorys
Kształcił się we Lwowie, gdzie ukończył uniwersytet. W roku 1807 wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego. Szybko awansował po zasługach w boju - po bitwie pod Raszynem został mianowany podporucznikiem. Następnie w czasie wojny polsko-austriackiej, po szturmie na Sandomierz (1809) - mianowany został kapitanem i odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari. W roku 1813 w bitwie pod Arcis-sur-Aube uratował Napoleona od śmierci lub niewoli. W 1814 został kawalerem Legii Honorowej. Był odznaczony Orderem św. Anny II klasy.


Po kongresie wiedeńskim został w wojsku Królestwa Polskiego, od 1818 w randze pułkownika 8 Pułku Piechoty Liniowej. W roku 1828 był członkiem sądu, który zajmował się sprawą Towarzystwa Patriotycznego; pod naciskiem księcia Konstantego złamał się i przychylił się do wyroku.

3 lutego 1831 został mianowany generałem brygady i objął dowództwo 3 Dywizji Piechoty. W czasie powstania listopadowego odznaczył się w bitwie pod Zakrzewem, bitwie pod Dobrem i bitwie pod Grochowem. Bezpośrednio po tej bitwie 26 lutego 1831 Rząd Narodowy mianował go naczelnym wodzem, w miejsce Michała Radziwiłła.

Pozbawiony szerszej wizji strategicznej, zaniechał nadarzającej się okazji rozbicia korpusu gwardii cesarskiej i stracił w ten sposób inicjatywę zaczepną. Niweczył wszystkie plany swojego doradcy Ignacego Prądzyńskiego. Nie wierzył w wygraną w wojnie z Rosją. Postanowił zawrócić do Warszawy. 26 maja 1831 roku Rosja wydała powstańcom decydującą bitwę pod Ostrołęką. Wojska polskie poniosły klęskę. Zatarg z Sejmem o reformę rządu zwrócił przeciw niemu opinię publiczną. Zmuszony został do złożenia dowództwa pod Bolimowem (10 sierpnia) i wycofania się z armii (17 sierpnia). Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (Krzyżem Wojskowym Polskim).

Udał się na emigrację do Brukseli, gdzie w latach 1832–1839 pełnił wysokie stanowiska w armii belgijskiej. W 1839 otrzymał nominację na generała armii belgijskiej, co spowodowało zerwanie stosunków dyplomatycznych z Belgią przez Prusy i Cesarstwo Austriackie. Do 1848 pozostawał urlopowanym generałem belgijskim. W roku 1839 powrócił do Krakowa, gdzie zmarł. Pochowano go początkowo na Cmentarzu Rakowickim, a w 1865 przeniesiono jego szczątki do kaplicy Jezusa Ukrzyżowanego w kościele Dominikanów w Krakowie, gdzie postawiono pomnik nagrobny.