Jan Krukowiecki

[Otton III]

Jan Stefan Krukowiecki herbu Pomian (ur. 15 grudnia 1772 we Lwowie, zm. 17 kwietnia 1850 w Popieniu) – polski generał, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego, hrabia.

Jego ojciec Piotr Krukowiecki otrzymał od cesarzowej Marii Teresy tytuł hrabiowski. Jan Krukowiecki ukończył wiedeńskie Theresianum. W wojsku od 1786 roku, początkowo służył w armii austriackiej, potem w wojsku francuskim i armii Księstwa Warszawskiego, był ciężko ranny w 1812 roku w czasie walk o Smoleńsk. Generał brygady od 1813 roku, w 1815 roku już w Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego. Awansowany na generała dywizji (w 1829). Dowodził najpierw brygadami w 2 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Piechoty, a od 1829 1 Dywizją Piechoty.

Po wybuchu powstania listopadowego dowodził 1 Dywizją Piechoty. Sprawował dowództwo w zwycięskiej bitwie pod Białołęką. Brał udział w bitwie pod Olszynką Grochowską, w której odmówił wykonania rozkazu przeciwnatarcia gen. Chłopickiego. W marcu 1831 mianowany generałem piechoty, objął stanowisko gubernatora Warszawy. W sierpniu i wrześniu 1831 roku prezes Rządu Narodowego oraz faktyczny wódz w końcowym okresie walk. Oficer o poglądach skrajnie konserwatywnych, zdelegalizował Towarzystwo Patriotyczne. W gruncie rzeczy przeciwny kontynuowaniu powstania, prowadził rokowania z marszałkiem Iwanem Paskiewiczem o warunki kapitulacji, obciążany był winą za niedostateczne przygotowanie stolicy do obrony i oskarżany o potajemne kontakty z przeciwnikiem. Po kapitulacji Warszawy pozostał w stolicy. Po upadku powstania decyzją cara zesłany początkowo do Jarosławia, w którym przebywał od listopada 1831 roku do maja 1832 roku. Następnie rozkazem carskim przeniesiony do Wołogdy; w której przebywał do 1834 roku.

Podczas pobytu w Jarosławiu i Wołogdzie pisał dziennik dla żony. Opisał w nim również losy generałów, którzy wraz z nim odbywali karę zesłania w Jarosławiu i Wołogdzie; byli to min: Michał Radziwiłł, Izydor Krasiński, Ignacy Prądzyński, Walenty Zawadzki, Edward Żółtowski, Franciszek Ksawery Niesiołowski, Ksawery Morawski, Józef Czyżewski, Kazimierz Dziekoński, Jan Tomicki.

Po zakończeniu zesłania wrócił do Królestwa i osiadł w Popieniu, majątku należącym do żony – Heleny z Wolskich Krukowieckiej. Zmarł tam 17 kwietnia 1850, pochowany w Jeżowie w rodzinnym grobowcu.

Był kawalerem Krzyża Orderu Virtuti Militarii, Orderu Obojga Sycylii, Orderu Świętego Włodzimierza 3. klasy, Komandorem Legii Honorowej. Odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy z nadania Aleksandra I Romanowa.

W 1820 roku ożenił się z Heleną Wolską. Z tego związku urodzili się synowie: Konstanty, Aleksander, Władysław Adam oraz córka Helena. Córka Helena pozostała w stanie panieńskim i mieszkała w majątku Krukowieckiego w Osse. Syn Aleksander Krukowiecki zasłużył się jako jeden z najzdolniejszych partyzantów w powstaniu styczniowym.