Józef Grekowicz

[Otton III]

Józef Adam Grekowicz ps. Gronostajski (ur. 13 lipca 1834 w Michalewie koło Mińska – zm. 26 lipca 1912 we Lwowie) – pułkownik, dowódca w powstaniu styczniowym, naczelnik sił zbrojnych województwa krakowskiego.

Ukończył Akademię Wojskową w Petersburgu, doszedł do stopnia kapitana w wojsku rosyjskim. W Kaliszu wziął udział w spisku w wojsku carskim, brał udział w przygotowaniach powstania.

Już 18 stycznia 1863 mianowany przez Rząd Narodowy pułkownikiem. W nocy z 23 na 24 stycznia na czele oddziału uderzył na załogę rosyjską w Radomsku. Odparty połączył się z Apolinarym Kurowskim. 17 lutego wziął udział w bitwie pod Miechowem. Ranny przeszedł do Krakowa, ale uniknął internowania przez Austriaków. Jako naczelnik sił zbrojnych województwa krakowskiego organizował nowe formacje. Na czele oddziału 230 piechoty i 32 jazdy wkroczył do Królestwa i 5 kwietnia 1863 roku stoczył zwycięską bitwę pod Szklarami. Później wycofał się do Galicji. Postawiony przed sądem wojennym w Krakowie za niewykorzystanie zwycięstwa. 4 maja 1863 roku wziął udział w bitwie pod Igołomią, w lubelskiem stworzył oddział i 24 sierpnia stoczył bitwę pod Fajsławicami. W Galicji został organizatorem sił zbrojnych obwodu sanockiego i samborskiego. W marcu 1864 ogłosił stan oblężenia, wzywając mieszkańców do posłuszeństwa władzom powstańczym.

Po upadku powstania wyemigrował do Turcji, Szwajcarii i Francji. W Paryżu skończył studia inżynierskie. Wyjechał do Turcji, gdzie pracował w biurze budowy kolei. W 1877 przybył w imieniu koła spiskowego do Stambułu z projektem wywołania dywersyjnego powstania górali kaukaskich na tyłach wojsk rosyjskich. Pomagał także w próbach polsko-węgierskiej dywersji na Bałkanach.

W latach 1881-1882 budował linię kolejową na San Domingo, później pracował w kolejnictwie na Martynice, budował linię kolejową w Bułgarii. Od 1886 pełnił funkcję inżyniera kolejowego w Buczaczu.