Karol Libelt

Obszerny opis dziejów całości życia oraz dokonań wybitnej postaci.
Otton III
Moderator
Posty: 524
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 10 paź 2010, 17:48

Karol Libelt

Post autor: Otton III »

Karol Fryderyk Libelt (ur. 8 kwietnia 1807 r. w Poznaniu-Chwaliszewie, zm. 9 czerwca 1875 r. w Brdowie) – polski filozof mesjanistyczny, działacz polityczny i społeczny, prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Był synem szewca. Ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, w latach 1826-1830 studiował w Berlinie filologię klasyczną, filozofię i nauki matematyczno-przyrodnicze. Był tam ulubionym uczniem Hegla. W 1830 obronił doktorat i odbył krótką podróż poznawczą po Europie. Po powrocie do Polski wziął udział w powstaniu listopadowym jako artylerzysta, co zamknęło mu na kilka lat drogę do pracy nauczyciela. Postawa w kilku powstańczych bitwach przyniosła mu awans na podporucznika i krzyż Orderu Virtuti Militari.

Działalność społeczna i polityczna
W 1840 mógł otworzyć w Poznaniu pensjonat dla uczniów, podjął także pracę nauczyciela w gimnazjum. Zaangażował się w działalność publicystyczną, publikował na łamach pism poznańskich (Tygodnik Literacki) i warszawskich, zainicjował wydawanie Dziennika Domowego i Roku ... pod względem oświaty, przemysłu i wypadków czasowych (1843-1846).

W latach 1841-1843 brał udział w cyklu wykładów - odczytów publicznych, zorganizowanych z inicjatywy Tytusa Działyńskiego w Sali Czerwonej Pałacu Działyńskich w Poznaniu, gdzie prowadził wykłady z zakresu estetyki. Teodor Teofil Matecki wykładał fizykę i chemię, Jędrzej Moraczewski – historię Polski i Słowiańszczyzny, Jakub Krotowski-Krauthofer – metodologię prawa, I. Lipski – agronomię, a Fabian Sarnecki uczył malarstwa.

Działał w kilku organizacjach, m.in. Towarzystwie Naukowej Pomocy (od 1841). Od 1838 należał do komitetu współpracującego z Towarzystwem Demokratycznym Polskim (tzw. Komitet Libelta), zajmującego się przygotowaniami powstania w Wielkopolsce. Był wyznaczony na reprezentanta Poznania w przyszłym Rządzie Narodowym. W związku z tym opracował powstańczą proklamację, będącą później podstawą manifestu krakowskiego. Aresztowany przez władze pruskie i postawiony przed sądem, został w procesie berlińskim skazany na 20 lat twierdzy (1847).

Libelt na prośbę Edwarda Raczyńskiego opracował również instrukcję dla pracownika planowanego przez Raczyńskiego przysionka śmierci- kostnicy przeznaczonej dla osób obawiających się pogrzebania żywcem.

Uwolniony przez wydarzenia rewolucji 1848 powrócił do Poznania i został członkiem Komitetu Narodowego. Początkowo był zwolennikiem porozumienia z Prusami i wojny z Rosją, ale widząc fiasko tej opcji poparł tzw. wojnę ludową. Po niepowodzeniu walki zbrojnej zaangażował się w działalność Ligi Polskiej (1848-1850) oraz reprezentował poznańskie w parlamencie we Frankfurcie. Brał także udział w zjeździe polskim we Wrocławiu i Kongresie Słowiańskim w Pradze (1848), gdzie wystąpił z koncepcją niepodległej Polski jako państwa federacyjnego. Był jednym z autorów Manifestu zboru słowiańskiego do ludów Europy. W 1849 został wybrany do parlamentu pruskiego i kierował Kołem Polskim, ale wkrótce złożył mandat i skoncentrował się na pracy wydawniczej i publicystycznej w Dzienniku Polskim.

Po 1850 ograniczył działalność, chociaż ponownie pełnił mandat poselski i kierował Kołem Polskim, wielokrotnie występując w sprawach polskich. Aktywność polityczną zastąpił pracą organiczną. Był w gronie założycieli Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i od 1868 pełnił funkcję jego prezesa. Działał także w innych organizacjach.

Był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona Elżbieta z Jaworskich zmarła krótko po ślubie, z drugą, Marią z Szumanów, miał sześcioro dzieci – cztery córki i dwóch synów. Syn Karol zginął w bitwie pod Brdowem w powstaniu styczniowym w 1863.

Zmarł w czerwcu 1875 i został pochowany w Czeszewie.

Filozofia
Jako filozof Libelt dążył do stworzenia systemu filozofii narodowej (por. mesjanizm polski). Miała ona stanowić kompilację różnych współczesnych mu kierunków umysłowych, w oparciu o polską kulturę epoki romantyzmu. System filozoficzny Libelta przypomina intuicjonizm Henri Bergsona. Filozofia ta oparta jest na mesjanizmie i heglizmie. Centralnym punktem jej oparcia jest stwierdzenie, że dialektyka rzeczywistości nie polega na logosie, sile rozumowej, fenomenie rozumu, ale na jednostce czucia – umie. Dialektyka zbudowana na umie (pochodzi od słowa umieć, umysł i końcówki rodzaju nijakiego w łacinie- "-um", dlatego filozofia nazywana jest umicką, bądź umysłową) budzi ontologię czucia - owo czuję więc jestem. Jest więc to filozofia irracjonalna. Oparta na fenomenologii budzi przekonanie, że byty są formami umu i przejawiają się jako odczuwalne siły życiowo-egzystencjalne. Libelt jednak nie buduje egzystencjalizmu na takim umownym Élan vital, ale sięga do historiozofii Hegla i Wrońskiego. Przejawianie się umu w historii przypada na okres właśnie jego pracy. W epokach poprzednich wedle Libelta dominowali Niemcy - była to epoka rozumu, racjonalizmu i empiryzmu. Ludy słowiańskie włączając się do światowej kultury tworzyć mają w jego czasach filozofię dotąd nieznaną - opartą nie na doświadczeniu czy rozumie, ale na uczuciu, które jest właściwym świadectwem osobistym każdego bytu. Wedle Libelta epoka Słowian, głównie Polaków, będzie tą, w której ci ostatni udowodnią istnienie Boga, tak iż będzie to niewątpliwe, bo oparte o świadectwo umu. Mesjanistyczna nauka obudzić miała ducha narodu, zainicjować nowe prądy polityczne i Polska jako nauczyciel narodów miała zunifikować myśl ludzką w umie.

Poważnym zarzutem może być fakt, że byty Libelta są antropomorficzne. Bóg mesjanizmu był osobowy - byty też. Byt tu istotnie określa świadomość. Byt odczuwa. Metafizyka czującego bytu określa ontologię narodową Polaków. Nie trudno doszukać się paraleli – Libelt był tylko jednym z piewców owej filozofii czucia. Bez trudu odnaleźć można byt czujący w Wielkiej Improwizacji Dziadów Mickiewicza. Czucie przejawia się we wszystkich filozoficznych tekstach tego poety. Czucie i bezbrzeżność bytu i niebytu wobec czucia jest obecne w Balladach i romansach. Chwałę czucia głoszą główni twórcy romantyzmu polskiego – Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Antoni Malczewski, a także Cyprian Kamil Norwid, zaliczający się do klasycyzmu, romantyzmu i parnasizmu europejskiego jednocześnie. Objawia się to nawet w muzyce Chopina – muzyczne subtelności i teoria powstawania dźwięku melodycznego opisywane są przez tegoż kompozytora jako wyrażenie ducha tak by były one odczuwalne, a nie odbierane rozumem, jak pragnie przy swoich dziełach na przykład Ludwig van Beethoven. Libelt był więc niejako koneserem i inicjatorem powstającego zjawiska kultury polskiej. Jeśli chodzi o ową filozofię słowiańską – istotnie zainicjował Libelt irracjonalizm słowiański, lub zwyczajnie rozpropagował. Irracjonalną filozofię będą głosić nie tylko August Cieszkowski, Kazimierz Twardowski (fenomenologia Brentano), czy Bergson (którego ze względu na pochodzenie i gloryfikowanie tradycji słowiańskich można uznać za prekursora odmiany filozofii słowiańskiej), ale także Lew Tołstoj, Lew Szestow i Nikołaj Bierdiajew. Szestow powracając do paradoksu Epimenidesa uznał, że możliwe jest uchwycenie tylko nieoczywistości. Ta z kolei będzie najlepszym sposobem dowodzenia prawdy, która logicznie w czasach Szestowa, czy Libelta nie istniała (paradoks Epimenidesa rozwiązał dopiero Alfred Tarski). Wkład Libelta w filozofię europejską jest więc ogromny tym bardziej, że obok Cieszkowskiego i Towiańskiego jest twórcą polskiej filozofii narodowej.

Niektóre prace
-"O odwadze cywilnej",
-"O miłości ojczyzny",
-"Kwestia żywotna filozofii",
-"System umnictwa czyli filozofii umysłowej",
-"Estetyka czyli umnictwo piękne",
-"Pisma różne",
-"Listy",
-"Mowa dr. Karola Fryderyka Libelta, którą miał na obronę swoją przed Królewskim Kameralnym Sądem w Berlinie na posiedzeniu dnia 7go września 1847".
ODPOWIEDZ

Wróć do „Biografie”