Marcin Dunin

[Artur Rogóż]

Marcin Dunin Sulgostowski (ur. 11 listopada 1774 w Wale - zm. 26 grudnia 1842 w Poznaniu) – arcybiskup poznańsko-gnieźnieński.

Życiorys
Młodość i edukacja

Pochodził z niezbyt bogatej rodziny ziemiańskiej. Był najstarszym synem Felicjana i Brygidy z domu Szczakowskiej. Wychowywał się jednak pod opieką stryja Wacława. Naukę rozpoczął w kompleksie pojezuickich szkół w Rawie Mazowieckiej, zaś maturę zdał w gimnazjum w Bydgoszczy. W latach 1793-1797 studiował teologię w Collegium Germanicum w Rzymie. W 1797 roku po zakończeniu studiów przyjął święcenia kapłańskie.
Ksiądz rzymskokatolicki

Po powrocie na ziemie polskie piastował różnorodne godności kościelne, w tym kanonika w kolegiacie wiślickiej i włocławskiej. W 1815 został kanclerzem kurii gnieźnieńskiej, a w 1817 radcą szkolnym przy Rejencji Poznańskiej.
Arcybiskup poznańsko-gnieźnieński

Uważając Dunina za lojalnego wobec króla pruskiego władze niemieckie zgodziły się w marcu 1830, aby Marcin Dunin objął trony arcybiskupie w Poznaniu i w Gnieźnie. Ingres odbył się w 1830. Dowodem tej lojalności miało być wydanie przez Dunina, na polecenie nadprezydenta Edwarda Flottwella, listu pasterskiego potępiającego powstanie listopadowe. Z drugiej strony jednak Dunin wyjednał u władz pruskich odstępstwo od ustawy z 1830, która nakazywała kierowanie całej korespondencji do władz w języku niemieckim, zwalniając z tego obowiązku kapłanów o niedostatecznej znajomości tego języka.

Arcybiskup Marcin Dunin przyjął sakrę biskupią 10 lipca 1831 roku w katedrze gnieźnieńskiej z rąk swojego sufragana biskupa Marcina Siemieńskiego. Współkonsekratorami podczas tej uroczystości byli jedynie kanonicy, gdyż odmówiono w niej udziału biskupom niemieckim, a biskupi z Królestwa Polskiego nie mogli na nią przybyć z powodu powstania listopadowego.

W 1837 rozpoczął się spór arcybiskupa z władzami Królestwa Prus. Dunin, powołując się na breve Piusa VIII z 1830 ogłosił, że zawierając małżeństwo mieszane (katolicko-protestanckie), każda para musi złożyć deklarację, że dzieci bez względu na ich płeć zostaną wychowane w wierze katolickiej. Było to sprzeczne z prawem pruskim, które nakazywało aby w przypadku takich związków synowie przyjmowali wyznanie ojca, a córki wyznanie matki. Za to polecenie skazano Dunina na 6 miesięcy kary twierdzy oraz pozbawienie godności arcybiskupiej. Karę internowania rozpoczął 3 kwietnia 1839. Arcybiskup uznając wyrok władz za bezprawne ingerowanie w sprawy kościoła opuścił Berlin i udał się do Poznania, gdzie został aresztowany, a następnie pod strażą odesłany do twierdzy kołobrzeskiej, skąd po 10 miesiącach więzienia zwolnił go nowy król Fryderyk Wilhelm IV. Podczas pobytu w Kołobrzegu arcybiskup Dunin mieszkał przy rynku w nieistniejącej już dziś kamienicy Schröderów. Dom ten w czasie uwięzienia metropolity stał się miejscem manifestacji i spotkań katolików polskich i niemieckich, którzy w każdą niedzielę zbierali się tłumnie przed oknami posesji, aby wysłuchać odprawianej przez Marcina Dunina mszy świętej. Konflikt ten sprawił, że wśród polskiej większości Wielkiego Księstwa Poznańskiego narosły nastroje antyniemieckie. Aby załagodzić tę sytuację nowy monarcha zdymisjonował znienawidzonego Flottwella.

Po powrocie z więzienia Dunin co prawda złożył przysięgę na wierność Fryderykowi Wilhelmowi IV, jednak aż do śmierci kontynuował swoją politykę, nie dopuszczając między innymi do kapituły niemieckich kandydatów.

Marcin Dunin Sulgostowski był autorem książeczki do nabożeństwa, którą od jego nazwiska nazywano popularnie Duninem. Modlitewnik ten spisał na polecenie arcybiskupa ksiądz Jan Kanty Dąbrowski. Pierwsze wydanie książki zostało opublikowane w 1842 roku.

Arcybiskup zmarł po długiej chorobie w Poznaniu w święto św. Szczepana Męczennika. Został pochowany w poznańskiej katedrze, serce zgodnie z jego życzeniem złożono w archikatedrze w Gnieźnie.
Sukcesja apostolska
Sukcesja apostolska
Konsekrator: Marcin Siemieński
Data konsekracji 10 lipca 1831
Konsekrował
Biskup Data konsekracji
Józef Chełkowski 7 lipca 1833
Kajetan Kowalski 7 lipca 1833
Anastazy Sedlag 18 maja 1834
Leopold Sedlnicki 18 września 1836
Anzelm Brodziszewski 5 września 1841
Pomniki Marcina Dunina
Pomnik przed bazyliką konkatedralną Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołobrzegu

* Pomnik w katedrze św. Piotra i św. Pawła w Poznaniu.
* Pomnik przed konkatedrą Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kołobrzegu.

Bibliografia

* Marceli Kosman: Poczet Prymasów Polski. Warszawa: 1997. ISBN 83-7064-153-9.
* Hieronim Kroczyński: Twierdza Kołobrzeg. Warszawa: 1998. ISBN 83-900217-8-3.
* Kazimierz Śmigiel: Słownik biograficzny arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski. Poznań: 2002. ISBN 8387816256