17. Pułk Ułanów Wielkopolskich w wojnie polsko-bolszewickiej

Polskie wojny i konflikty zbrojne w okresie dwudziestolecia międzywojennego:
* powstanie w Wielkopolsce - 1918-1919
* powstania na Górnym Śląsku - 1919-1921
* wojna polsko-bolszewicka - 14 lutego 1919-12 października 1920
* wojna ukraińska - 1918-1919
* wojna litewska - oficjalnie do 1938 roku, a właściwie 1919-1920
* konflikty z Czechosłowacją - 1919-1920
karateka
Posty: 161
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 13 mar 2011, 05:42

17. Pułk Ułanów Wielkopolskich w wojnie polsko-bolszewickiej

Post autor: karateka »

Na początku lutego 1920 roku, po zaledwie trzytygodniowym pobycie w Gnieźnie, 3. Pułk Ułanów wyruszył transportem kolejowym na front litewsko-białoruski. 13 lutego przybył do Wilna, gdzie czekał na niego rozkaz o zmianie nazwy na „17. pułk ułanów wielkopolskich”. Jednocześnie wydane zostały nowe przepisy mundurowe, wprowadzające dla całego wojska mundury koloru khaki i dystynkcje na naramiennikach. Zmiany dotyczyły także wyglądu proporczyków. Zmieniono dawny żółto-biały proporczyk na żółto-biały z czerwoną żyłką w środku[1].

12 marca nowym dowódcą 17. Pułku został podpułkownik Witold Żychliński, a dotychczasowy dowódca, pułkownik Władysław Mosiewicz, otrzymał rozkaz objęcia brygady. W Wilnie ułani rozpoczęli intensywne szkolenie bojowe celem natychmiastowego wejścia do walki[2]. 28 marca 2. szwadron pod dowództwem rotmistrza Romualda Boryckiego wysłano do Borysewa jako szwadron rozpoznawczy. Pełnił tam służbę patrolową i zwiadowczą przed frontem, niejednokrotnie stoczył potyczki z patrolami nieprzyjaciela. Rozkazem Naczelnego Wodza z 14 kwietnia 1920 roku została utworzona pod dowództwem generała Aleksandra Romanowicza 7. Brygada Jazdy w składzie: 1. Pułk Szwoleżerów, 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich, Pułk Jazdy Tatarskiej oraz dwóch baterii 7. Dywizjonu Artylerii Konnej; włączono ją do Grupy Operacyjnej generała Józefa Rybaka[3].

W dniach 15–24 kwietnia rozkazem dowódcy 7. Armii pułk przerzucono na południe, do udziału w wyprawie kijowskiej. Ułani przybyli koleją do Kalenkowicz, gdzie dołączył do pułku szwadron rotmistrza Boryckiego. Po krótkim postoju ułani w pełnym składzie wyruszyli do odległej o 85 kilometrów Hruszówki. Tam dołączyli do 7. Brygady Kawalerii, która otrzymała zadanie przeprowadzania zagonu na tyły nieprzyjaciela na odcinku: Malin–Irsza–Teterew, aby odciąć Korosteń. Pierwszy dywizjon w składzie dwóch szwadronów wraz ze szwadronem 1. Pułku Szwoleżerów wysłano na zwiad w kierunku Malin przez wieś Pieniarzewice w celu opanowania mostu na Irsze. Straż przednią prowadził 2. szwadron 17. Pułku Ułanów. Wieś Pieniarzewice zajęta była przez bolszewików. Ułani zdołali opanować wieś, wykonując szarżę. Później żołnierze ruszyli na Horodoszcze, które również zajęli.

W tym samym czasie 1. szwadron obsadził most na rzece Irsze. Drugi dywizjon w składzie 3. i 4. szwadron oraz szwadron karabinów maszynowych wyruszył 17 kwietnia z Olizarówki i tego samego dnia dotarł do Pieniarzewicz. Z tej miejscowości uderzył na Malin. Natarcie zakończyło się sukcesem. Oddziały bolszewików cofające się przed polskimi dywizjami od strony Korostenia, widząc zamknięta drogę ucieczki, zaatakowały polskie oddziały zajmujące Malin. Nie pomogło wsparcie 1. Pułku Szwoleżerów i rotmistrza Stanisława Radziwiłła (szefa sztabu, poległ w tym boju). 28 kwietnia polskie oddziały wycofały się do Pieniarzewicz i Nowo Wyrobi. Za postawę w walce 3. szwadron otrzymał pochwałę, a dowódca, porucznik Tadeusz Mieczkowski, otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari. Ranny został w boju dowódca pułku, podpułkownik Witold Żychliński, którego zastąpił rotmistrz Władysław Podhorski[4].

Po boju pod Malinem 7. Brygada Kawalerii została skierowana na Kijów, by osłaniać natarcie wojsk polskich od północy. 6 maja pułkowi polecono zająć most na rzece Irpień i nawiązać styczność z nieprzyjacielem, który zajął przedmoście Kijowa. Dywizjon 17. Pułku wyruszył nocą z miejscowości Dymir pod dowództwem rotmistrza Włodzimierza Podhorskiego i ruszył na Kijów. O północy 4. szwadron bez plutonu i 3. szwadron Pułku Jazdy Tatarskiej z dwoma karabinami maszynowymi ruszyły w kolumnie z Nowo Piotrowic na Kijów. Pierwsze do Kijowa wjechały patrole podporuczników Edwarda Zaborowskiego i Leonarda Sulimowskiego, które obsadziły most na Dnieprze. 7 maja do miasta za patrolami wkroczył dywizjon 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich i zajął miasto. Za nim nadeszła reszta oddziałów polskich. Dzień ten ustanowiono Dniem Święta Pułkowego 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich[5].

Od 9 maja 1920 roku pułk bronił Dniepru na odcinku od ujścia Prypeci do wsi Jasnohorodki (około 60 kilometrów). Ułani patrolowali i obserwowali teren. Jeden z wypadów na lewy brzeg Dniepru zakończył się śmiercią podporucznika Witolda Boguszewicza. Pułk w tym czasie cierpiał na brak furażu i żywności, co zmusiło ułanów do rekwizycji daleko na tyłach, to z kolei skutkowało niezadowoleniem wśród ludności. 1 czerwca rozpoczęła się ofensywa Rosjan, którzy zmasowanym atakiem wyparli pułk znad Dniepru, początkowo na linię Stracholesie–Ratycze, a następnie w kierunku Hernostapola. Walki były ciężkie, wielu ułanów poległo lub odniosło rany. Olbrzymie straty spowodowały reorganizację z czterech liniowych szwadronów do dwóch[6].

Od 10 czerwca trwało cofanie wojsk spod Kijowa. Rosjanie po przerwaniu frontu nad Dnieprem poważnie zagrozili 3. Armii generała Śmigłego-Rydza znajdującej się w Kijowie. 1. Armia Konna Budionnego przerwała front polski pod Śnieżką i Samhorodkiem i dostała się na głębokie tyły Polaków. 7. Brygada Kawalerii skoncentrowała się w Puszczy Wodicy i rozpoczęła odwrót na Żytomierz. Manewr ten okazał się spóźniony. Aby powstrzymać dalszy marsz Armii Konnej, brygada skierowała się na Radomyśl, którego musiała bronić, ponieważ tam przechodziła dogodna droga odwrotu Wojska Polskiego spod Kijowa[7].

14 czerwca 17. Pułk Ułanów przeszedł przez Jurówkę–Berezówkę, a następnie z rejonu Słodódka–Szczeniew–Studenica wykonał od zachodu natarcie na Korosteszów. Od północy uderzył jednocześnie Pułk Jazdy Tatarskiej, który został zatrzymany w Starosielcu. Wtedy nastąpiło oskrzydlające uderzenie 17. Pułku. Po zaciętej walce (wioska kilka razy przechodziła z rąk do rąk, zginęło wielu oficerów i ułanów) udało się wyprzeć przeciwnika i zająć Starosielec. Jednak bolszewicy nie dali za wygraną i wyparli ułanów. Rotmistrz Podhorski rozkazał odwrót na Radomyśl. 15 czerwca, po połączeniu się z 7. DP, pułk ruszył na Korosteń przez Horbulów, gdzie zostały zaatakowane wojska Budionnego. 17. Pułk Ułanów osłaniał skrzydła 7 DP. Walka z wojskami Budionnego została wygrana przez siły polskie. Bój pod Starosielcami i Horbulowem uniemożliwił Budionnemu okrążenie 3. Armii cofającej się na Korosteń, a poświęcenie ułanów z 17. Pułku uratowało wojska Śmigłego-Rydza. Sukces ten opłacono dużymi stratami. Po przekroczeniu rzeki Uszy 18 czerwca pułk liczył 109 szabel i 2 karabiny maszynowe, a na wojnę wyszło z 27 oficerami, 167 podoficerami i 543 ułanami, a na stanie było: 15 karabinów maszynowych, 4 lekkie karabiny maszynowe, 621 koni wierzchowych, 170 koni taborowych i 70 wozów[8].

Na początku lipca pułk brał udział w walkach na Uborcią i w wypadzie na Rudnę–Kowankę. 19 lipca ułani przybyli do Kowla, a następnie koleją udali się do Owadna, gdzie nastąpiło uzupełnienie o 500 ludzi i tyle samo koni. 31 lipca ułani wyruszyli przez Boryszkowice do Horohowa, gdzie 1 sierpnia 17. Pułk Ułanów wszedł w skład 2. Dywizji Jazdy generała Kazimierza Sawickiego. 3 sierpnia rozpoczęło się i wkrótce zakończyło zdobywanie Radziwiłłowa. Po południu dotarł do pułku rozkaz wycofania się do miejscowości Chotyń. Rozkaz był spóźniony – pułk opuścił Radziwiłłów, kierując się na Chotyń przez Baranów, gdzie dostał się w krzyżowy ogień. Dowódca pułku nakazał szarżę porucznikowi Macielińskiemu na czele 4. szwadronu. Atak powiódł się, jednak okupiony dużymi stratami, na poziomie 75% stracony. Porucznik Macieliński otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari.

W Sitence pułk wpadł w zasadzkę, tracąc 40% szeregowych, 50% koni i prawie wszystkie tabory. 10 sierpnia ułani wzięli udział w walce pod Radziechowem, 12 sierpnia pod Krzywem, 13 sierpnia pod Chołojewem, 18 pod Udnowem, 26 pod Niedzieliskami, 27 pod Przemyślami, 28 pod Chlebowicami i Bóbrką, 5 września pod Dziczkami i Kniahiniczami, 7 września pod Chodorowem i Ottyńcem, 10 września pod Wyspą i Rudną. Ostatnim działaniem bojowym, w jakim wziął udział 17. Pułk Ułanów, było natarcie na Rohatyn. 10 września pułk wysłano na tyły wroga, pod Stratyń, gdzie podporucznik Bolesław Sokołowski wprowadził zamieszanie w szeregach nieprzyjaciela. W tym samym dniu 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich udał się do Chodorowa i transportem kolejowym odjechał do Gniezna[9].

Na koniec działań na froncie wojny polsko-bolszewickiej 17. Pułk Ułanów liczył sto szabel. Podczas działań w 1920 roku poległo lub zmarło z odniesionych ran ośmiu oficerów i podchorążych oraz 73 znanych z imienia i nazwiska szeregowych i wielu bezimiennych ułanów pułku. Rannych było siedmiu oficerów i ponad 350 szeregowych. Dwunastu żołnierzy zostało odznaczonych Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy, a Krzyżem Walecznych – 32 oficerów i 123 szeregowych. W czasie działań pułk zdobył sztandar pułku artylerii polowej i jego baterię, a ponadto 10 karabinów maszynowych oraz wziął do niewoli ponad 500 jeńców[10].

Bibliografia
Bauer P., Omieczyński W., Śliwiński E., 17 Pułk Ułanów i 55 Pułk Piechoty w obronie ojczyzny 1919/1920 – 1939, Leszno 1989.
Bauer P., Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego, Pruszków 1994.
Szlakiem Ułanów Chrobrego, pod red. płk. S. Zakrzewskiego i rtm. Z. Godynia, Londyn 1973
Śliwiński E., 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich. Geneza-Organizacja-Działania bojowe, Leszno 2008.
Taborski J., 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich im. B. Chrobrego. Dzieje, tradycja i współczesność, Toruń 2005.



Przypisy
↑ 1. P. Bauer, Zarys historii wojennej pułków..., s. 9.
↑ 2. Szklakiem Ułanów Chrobrego, s. 47–48.
↑ 3. J. Taborski, 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich..., s. 71.
↑ 4. E. Śliwiński, 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich. Geneza. Organizacja. Działania bojowe, Leszno 2008, s. 103–106.
↑ 5. J. Taborski, 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich…, s. 73. Szklakiem Ułanów Chrobrego, s. 54–55.
↑ 6. P. Bauer, Zarys historii wojennej pułków, s. 11.
↑ 7. P. Bauer, W. Omieczyński, E. Śliwiński, 17 Pułk Ułanów i 55 Pułk Piechoty..., s. 31.
↑ 8. J. Taborski, 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich..., s. 71, 77–78. Szklakiem Ułanów Chrobrego, s. 66–68.
↑ 9. P. Bauer, Zarys historii wojennej pułków, s. 12–13. E. Śliwiński, 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich..., s. 143–158.
↑ 10. J. Taborski, 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich..., s. 80.

Autor informacji:

Bartosz Janczak
ODPOWIEDZ

Wróć do „Bitwy, wojny i kampanie”