Przemiany ustroju Polski w latach 1921 – 1935

Głównym zadaniem II RP było umacnianie swej pozycji na arenie międzynarodowej – minister Aleksander Skrzyński podkreślał, że polityka zagraniczna ma dla Polski ogromne znaczenie. Największym dylematem było położenie pomiędzy Niemcami a ZSRR – osłabienie tych państw po I wojnie było zjawiskiem tylko przejściowym. Z tego względu Polska z uwagą śledziła wzajemne relacje między Niemcami a ZSRR.
Warka
Posty: 1570
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Przemiany ustroju Polski w latach 1921 – 1935

Post autor: Warka »

Przemiany ustroju Polski w latach 1921 – 1935, czyli od konstytucji marcowej do kwietniowej
W mojej pracy zagadnienia będę zagadnienia omawiał chronologicznie. Pojęcia występujące w mojej pracy to:
Republika – forma ustroju państwa, w którym najwyższą władzę sprawuje wybierany na określoną kadencję, w wyborach pośrednich lub bezpośrednich, prezydent lub organ kolegialny. Republika występowała już w starożytności (demokracja ateńska, republika rzymska) i w średniowieczu (miejska republika włoska). Pierwszą nowożytną republiką zostały Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (1787), następną – Francja (1792), a w XIX w. kraje Ameryki Łacińskiej. Republika rozpowszechniła się dopiero w XX w. w Europie, Azji i Afryce po I wojnie światowej.
Konstytucja – ustawa zasadnicza wyposażona w najwyższą moc prawną, określająca podstawy ustroju państwa, zasady organizacji i powoływania najważniejszych ogniw aparatu państwowego oraz normująca podstawowe prawa i obowiązki obywatela. Konstytucja jest aktem nadrzędnym wobec całości porządku prawnego, jej normy stanowią punkt wyjścia wszystkich innych norm w państwie, które nie mogą być z nią sprzeczne, powinny natomiast konkretyzować przepisy konstytucyjne. Pierwszą konstytucją na świecie była konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787, drugą (jednocześnie pierwszą w Europie) Konstytucja 3 Maja.
Sanacja (z łacińskiego sanatio – „uzdrowienie”), obóz polityczny sprawujący rządy w Polsce od przewrotu majowego 1926 do września 1939. Program działania obozu zakładał odnowę moralną i uzdrowienie życia publicznego państwa. Dzięki noweli do konstytucji z sierpnia 1926 oraz wprowadzeniu w kwietniu 1935 nowej ustawy zasadniczej ograniczono rolę sejmu na korzyść prezydenta i rządu.
Konstytucja marcowa, ustawa zasadnicza uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 17 III 1921 większością zaledwie 12 głosów. Jej założenia miały charakter burżuazyjno-demokratyczny, ustalała republikańską formę państwa i deklarowała zwierzchność narodu.
Konstytucja kwietniowa, ustawa zasadnicza z 23 III 1935 uchwalona przez sanacyjną większość sejmową z naruszeniem przepisów Konstytucji marcowej: przy nieobecności posłów opozycyjnych, bez wymaganego quorum, podpisana przez Prezydenta Rzeczpospolitej 23 IV 1935.
Przedstawię cztery wydarzenia które moim zdaniem zawarzyły na zmianach ustroju Polski w okresie 1921- 1935 Jest to:
Řuchwalenie konstytucji marcowej
Řprzewrót majowy
Řprzyjęcie noweli sierpniowej
Řuchwalenie konstytucji kwietniowej
Przed przyjęciem Konstytucji marcowej, obowiązywała przyjęta przez sejm tzw. Mała Konstytucja., uchwalona przez sejm 20 lutego 1919 roku. Naczelne miejsce zajął Sejm Ustawodawczy. Konstytucja nie uchwaliła jego kadencji. Parlament ograniczył rolę i kompetencje Naczelnika Państwa. Odpowiadał on, podobnie jak rząd przed izbą. Był to w zasadzie czas wojen o granice odrodzonego kraju. Dopiero po uchwaleniu ustawy zasadniczej podpisano pokój kończący wojnę z Rosją oraz rozstrzygnięto problemy Górnego Śląska i Litwy Środkowej. Wszystkie działania państwa w tym okresie odbywały się pod presją wysiłku wojennego. Walka o terytorium była najważniejsza – ze względu na istnienie państwa, równocześnie jednak toczyły się spory polityków o kształt powstającego organizmu państwowego i trwała mozolna, cicha praca milionów ludzi, wracających do normalnego, codziennego życia.
Konstytucja marcowa, zachowując zasadę trójpodziału władzy, wprowadziła ustrój o znacznej przewadze władzy ustawodawczej nad wykonawczą. Zgromadzeniu Narodowemu (Sejmowi i Senatowi) podporządkowany był prezydent oraz rząd. Prezydent miał być wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na 7 lat, jego kompetencje były mocno ograniczone: nie posiadał prawa weta w stosunku do ustaw, formalnie stał na czele władzy wykonawczej, lecz nie wchodził w skład Rady Ministrów, działania rządu nie podlegały jego kompetencjom. Natomiast mianował i odwoływał premiera, obsadzał również najwyższe urzędy cywilne i wojskowe w państwie. Sprawował zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi.
Kadencja Sejmu i Senatu, wybieranych na podstawie pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej, trwała 5 lat, przy czym Sejm był praktycznie nierozwiązywalny. Prezydent chcąc rozwiązać Sejm musiałby uzyskać zgodę kwalifikowanej większości (3/5) Senatu. Konstytucja marcowa gwarantowała niezawisłość sądów, zapewniała swobodę zachowania praw językowych i kulturowych mniejszościom narodowym. Uwzględniała szeroki samorząd terytorialny, gwarantowała podstawowe prawa i swobody obywatelskie, tj. wolność słowa, prasy, sumienia i wyznania, równość wobec prawa niezależnie od rasy, narodowości, pochodzenia i religii, uznawała własność prywatną. . Wprowadzała obowiązek powszechnego i bezpłatnego nauczania w zakresie szkoły podstawowej.
Dominująca w Sejmie Ustawodawczym prawica obawiała się, że pierwszym prezydentem zostanie wybrany Józef Piłsudski i z tego powodu doprowadziła do znacznego okrojenia uprawnień prezydenckich, jak widać zdecydowanie przesuwając środek ciężkości władzy w kierunku sejmu.
Kolejnym ważnym momentem był przewrót majowy, zbrojny zamach stanu dokonany przez Józefa Piłsudskiego w dniach 12-14 V 1926. W jego wyniku obalony został rząd Wincentego Witosa, doszło do dymisji prezydenta Stanisława Wojciechowskiego.
15 V 1926 powołano rząd K. Bartla, którego głównym zadaniem była likwidacja stanu wyjątkowego i przeprowadzenie wyborów prezydenckich.
31 V 1926 zwołane przez marszałka sejmu Zgromadzenie Narodowe wysunęło dwie kandydatury na urząd prezydenta. Narodowa Demokracja zaproponowała wojewodę poznańskiego hr. Adolfa Bnińskiego, lewica – Józefa Piłsudskiego. Centrum podzieliło swe głosy. Ostatecznie Bniński otrzymał 193 głosy, Piłsudski 292. Wybór ten w istocie zalegalizował zamach majowy. Stwierdzając ten fakt marszałek Piłsudski nie przyjął urzędu z powodu ograniczeń, jakie prezydentowi narzucała Konstytucja marcowa i zaproponował jako kandydata prof. Ignacego Mościckiego, co wywołało zdziwienie ponieważ Mościcki jako polityk był praktycznie nie znany. Uchodził za światowej sławy chemika, Piłsudskiemu wydał się kandydatem wymarzonym, bo łatwym do sterowania.
1 VI 1926 na prezydenta RP wybrano I. Mościckiego, co zapoczątkowało okres rządów sanacji. Mimo dymisji przejściowego rządu Kazimierza Bartla, obsada kluczowych ministerstw pozostała prawie bez zmian.
Przewrót majowy poparły ugrupowania lewicy: PPS, PSL „Wyzwolenie”, Komunistyczna Partia Polski, które w zamachu widziały kres rządów prawicy i możliwość poprawy sytuacji gospodarczej oraz społeczno-politycznej kraju. Podczas przewrotu majowego zginęło ponad 300 osób, a ok. 1000 zostało rannych.
Po przewrocie majowym obóz skupiony wokół Piłsudskiego chciał wzmocnić władzę wykonawczą kosztem władzy ustawodawczej. Służyła temu m. in. nowela., została ona poparta przez kluby prawicy i chłopskiego centrum; przeciwko głosowały PPS i mniejszości narodowe. Prezydent mógł m. In. Rozwiązywać sejm i senat oraz wydawać rozporządzenia z mocą ustawy między sesjami sejmu i nas podstawie uzyskanych wcześniej pełnomocnictw. Ustawa wprowadzała także ścisły harmonogram prac obu izb nad projektem budżetu, który to projekt rząd miał obowiązek przedkładać na 5 miesięcy przed końcem starego roku budżetowego. Ustawa ograniczał wreszcie możliwość raptownej zmiany rządu przez sejm, wprowadzając zasadę głosowania wotum nieufności wobec rządu dopiero na kolejnym posiedzeniu po jego zgłoszeniu.
I ostatni dokument to konstytucja kwietniowa. Oto jej postanowienia.
Przenosiła punkt ciężkości władzy państwowej z Sejmu na prezydenta, którego władzę wzmocniono poprzez przekazanie mu zwierzchnictwa zarówno nad rządem, Sejmem, jak i siłami zbrojnymi. Prezydent odpowiadał za losy państwa tylko „wobec Boga i historii”, miał być wybierany przez liczące osiemdziesiąt osób grono elektorów wyłonionych przez obie izby lub referendum narodowe. Prezydent skupiał władzę jednolitą i niepodzielną.
Prezydent miał prawo korzystać z uprawnień osobistych, tzw. prerogatyw: mógł m.in. wskazywać kandydata na swego następcę, wyznaczać go w razie wojny, mianować i zwalniać premiera, prezesa Sądu Najwyższego i prezesa Najwyższej Izby Kontroli, naczelnego wodza i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych), powoływać 1/3 Senatu, mianować członków Trybunału Stanu, rozwiązywać Sejm i Senat przed upływem kadencji. Ponadto prezydent miał prawo wydawania dekretów w okresie, gdy Sejm był rozwiązany, a także podczas trwania kadencji Sejmu.
Nastąpił wzrost roli władzy wykonawczej. Konstytucja kwietniowa wzmacniała rolę rządu, znacznie uniezależniając go od Sejmu, który zachował wprawdzie prawo kontroli nad rządem. W praktyce Konstytucja kwietniowa utrudniała bieżącą kontrolę władzy wykonawczej przez Sejm. Kosztem Sejmu wzmocniona została także pozycja Senatu: zatwierdzał on uchwały Sejmu, współdecydował o odpowiedzialności rządu, wnosił poprawki do projektów ustaw, w przypadku wakatu na urzędzie prezydenta zastępował go marszałek Senatu, a nie jak dotąd Sejmu.
Konstytucja kwietniowa zatwierdziła formalnie istniejący już w praktyce system rządów autorytarnych. Na jej treść obok Józefa Piłsudskiego duży wpływ mieli: S. Car, Walery Sławek, Kazimierz Świtalski.
Przyglądając się tym wydarzeniom możemy zauważyć, że ustrój wykonał zwrot o 180º. Zaczynając od ograniczonej władzy prezydenta (konstytucja marcowa) przez umocnienie władzy prezydenta (nowela sierpniowa
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Re: Przemiany ustroju Polski w latach 1921 – 1935

Post autor: Artur Rogóż »

Celem niniejszego referatu jest przedstawienie założeń obu ustaw konstytucyjnych oraz porównanie ich zarówno pod względem ich treści, jak również okoliczności towarzyszących ich powstawaniu. Za cezury czasowe w przypadku Konstytucji Marcowej można przyjąć dzień 20 lutego 1919 roku, w którym przyjęto tzw. Małą Konstytucję - ustawę tymczasową, regulującą prawo do chwili uchwalenia właściwej konstytucji. Natomiast wydarzeniem decydującym o przygotowaniu Konstytucji Kwietniowej był dzień 26 stycznia 1934 roku, kiedy to Komisja Konstytucyjna przedłożyła Sejmowi główne tezy nowej ustawy zasadniczej.
Polskie konstytucje międzywojenne powstawały w zupełnie odmiennych sytuacjach politycznych; pierwszą, tak zwaną marcową z 1921 r. uchwalono w przeddzień zawarcia pokoju z Rosją Radziecką. Przyjmowano ją w panującej wówczas atmosferze entuzjazmu dla demokracji parlamentarnej, modelu ustroju wprowadzonego powszechnie przez zrzucające zależność narodowo-państwową kraje Europy Środkowej. Przyjęcie ustawy miało także wielkie znaczenie psychologiczne dla narodu polskiego, ponieważ uchwalono ją kilka dni przed plebiscytem na Górnym Śląsku, co było ważnym propolskim atutem w oczach Górnoślązaków, potwierdzeniem siły i jedności odradzającego się państwa polskiego. Redagowanie konstytucji kwietniowej przypadło natomiast na czas rozczarowania systemem parlamentarnym, triumfu totalitaryzmu (Niemcy, Włochy, Związek Radziecki), odczuwanych wciąż skutków wielkiego kryzysu ekonomicznego.
Po ogłoszeniu niepodległości Polski, Rada Regencyjna 14 listopada 1918 r. rozwiązała się przekazując Józefowi Piłsudskiemu pełnię władzy. Dekretem z 14.11.1918 r. Piłsudski występując jako wódz naczelny powierzył misję stworzenia rządu Ignacemu Daszyńskiemu, któremu nie udało się jednak powołać gabinetu. Dokonał tego 18 listopada Jędrzej Moraczewski. Ustrój państwa uregulowano dekretem z 22 listopada o najwyższej władzy reprezentacyjnej, którą sprawować miał Naczelnik Państwa aż do czasu zebrania się Sejmu Ustawodawczego. Natomiast 28 listopada ogłoszono zasady ordynacji wyborczej, rozpisując przyszłe wybory do Sejmu Ustawodawczego na 26 stycznia 1919 r. Oparto je na demokratycznym, 5-przymiotnikowym prawie wyborczym. Większość, to znaczy 36% głosów uzyskała endecja, silne było również ramię ludowców: PSL "Wyzwolenie" zdobył 15%, a PSL "Piast" 12%. 20 lutego 1919 r. przyjęto uchwałę sejmową, która przeszła do historii jako Mała Konstytucja. „Mimo, iż pojęcie to nie jest normatywnie zdefiniowane, na trwałe weszło do słownictwa politycznego i jest używane zarówno w literaturze naukowej, jak i publicystyce ustrojowej.” Mała Konstytucja miała obowiązywać do czasu wydania właściwej ustawy zasadniczej. Zgodnie z nią władzą suwerenną i ustawodawczą był Sejm Ustawodawczy. Natomiast władzę wykonawczą i realizację uchwał Sejmu w sprawach cywilnych i wojskowych powierzono Naczelnikowi Państwa. Do jego uprawnień należało też powoływanie na wniosek sejmu, rządu.
Prace nad tekstem konstytucji zainicjowano już w 1917 r. Jednak projekty stworzone przez Biuro Konstytucyjne Rządu czy też przez poszczególne partie polityczne nie zyskały uznania Komisji Konstytucyjnej, która przystąpiła do tworzenia własnego projektu. Za generalny wzorzec przyjęto konstytucję III Republiki Francuskiej z 1875 r. Podczas debat plenarnych dochodziło do licznych sporów odnośnie tego czy powołać senat, jaki status powinien mieć Kościół katolicki w Polsce i mniejszości narodowe, jaki zakres władzy powinien posiadać prezydent itp. Dzięki kompromisowi politycznemu stało się możliwe uchwalenie 17 marca 1921 r. Konstytucji Rzeczpospolitej, potocznie zwanej Konstytucją marcową. Jej cechą charakterystyczną jest dominacja sejmu nad organami władzy wykonawczej. Parlamentowa reprezentacja partii prawicowych w obawie przed silną pozycją Piłsudskiego doprowadziła do ograniczenia kompetencji prezydenta RP. Dlatego też, gdy w wyniku przewrotu majowego władzę przejęli piłsudczycy, ich głównym celem stała się zmiana konstytucji.
Zachowując ogół konstytucji marcowej, przeprowadzono poprawki, które miały przygotować społeczeństwo, jak i opozycję do przyszłego wprowadzenia nowej konstytucji. Tzw. Nowela sierpniowa uchwalona 2 sierpnia 1926 roku przyznawała prezydentowi prawo do rozwiązywania parlamentu na wniosek rządu, wydawania dekretów z mocą ustawy (w okresie między kadencjami Sejmu i Senatu), wzmocniła pozycję rządu w sprawach budżetowych. Sejm nie mógł rozpatrywać wniosku o wotum nieufności dla rządu na tym samym posiedzeniu, na którym zostało ono zgłoszone. Nowela sierpniowa stanowiła formalny wyraz zmiany układu sił w stosunkach między władzą ustawodawczą a wykonawczą. Sankcjonowała fakt przesunięcia się ośrodka dyspozycji władzy państwowej z sejmu do rządu.
Po uchwaleniu noweli sierpniowej rozpoczęły się w Polsce rządy sanacji, a faktyczną władzę w państwie przejął Józef Piłsudski, który w październiku 1926 r. stanął na czele rządu. Przed nowymi wyborami sanacja powołała Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem na czele z Walerym Sławkiem, który złożył projekt nowelizacji konstytucji w 1928 r. Proponowano dalsze rozszerzenie uprawnień prezydenta, m.in. o inicjatywę ustawodawczą. W trakcie prac nad nowelizacją doszło w 1930 r do rozwiązania parlamentu przez prezydenta Mościckiego. Po jego rozwiązaniu władze aresztowały 19 posłów opozycji, których następnie osadzono w twierdzy w Brześciu nad Bugiem. W wyborach z listopada 1930 r., których przebieg jest przedmiotem uzasadnionej krytyki m.in. ze względu na rolę administracji państwowej, obóz prorządowy uzyskał większość. Wraz z osłabieniem opozycji tracił swoje znaczenie coraz rzadziej obradujący parlament. Jednocześnie rozszerzał się zakres pełnomocnictw Prezydenta RP do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy. W styczniu 1934 r. w imieniu Komisji Konstytucyjnej Stanisław Car przedstawił sejmowi tezy odnoszące się do rewizji konstytucji. Podnosząc sprzeciw posłowie opozycji opuścili salę obrad, co pozwoliło sanacji uzyskać kwalifikowaną większości 2/3 głosów i uchwalić tezy jako projekt konstytucji. Było to działanie niezgodne z przepisami konstytucyjnymi. Senat przyjął projekt z poprawkami w styczniu 1935 r., a w marcu projekt powrócił pod obrady Sejmu. Poprawki Senatu rozpatrzono jednak według zasad właściwych dla uchwalenia zwykłej ustawy, a więc większością 11/20, nie wymagając przewidzianej dla konstytucji większości 2/3. Pozwoliło to odrzucić sprzeciw opozycji i przyjąć ustawę. Ostatecznie 23 kwietnia 1935 r. prezydent Ignacy Mościcki podpisał tekst konstytucji, zwanej popularnie kwietniową.
Przejdźmy teraz do porównania głównych zasad wprowadzanych przez obie konstytucje. Konstytucja uchwalona w marcu 1921 roku określiła ustrój państwa jako rzeczpospolitą (republika). Źródłem władzy w państwie był Naród, sprawujący ją przez swych przedstawicieli. Fundamentem ustroju był trójpodział władz na ustawodawczą (sejm i senat), wykonawczą (prezydent i rząd) oraz sądowniczą, wykonywaną przez niezawisłe sądy. W konstytucji kwietniowej z 1935 roku zasadę republikanizmu wyrażono w nazwie państwa oraz zwrotem - "wspólne dobro obywateli". Świadomie zrezygnowano ze stwierdzenia, że źródłem wszelkiej władzy jest Naród. Odchodzono także od zasady trójpodziału władzy. Odtąd miała być ona jednolita i skupiać się w urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej. Do rangi naczelnych zasad ustrojowych zaliczono idee odpowiedzialności, służebności i dobra powszechnego. Prezydent odpowiadał przed Bogiem i historią za losy kraju. Naczelne zadanie organów państwa definiowano jako służbę Rzeczypospolitej.
Pełnią i wyłącznością władzy ustawodawczej, a zarazem przewagą nad władzą wykonawczą obdarzano w 1921 r. parlament. Składał się z dwóch izb, z których silniejszy był sejm. Wyższość Sejmu zaznaczała się w procedurze legislacyjnej (uchwalanie ustaw) i kontroli nad rządem. Projekty ustaw, które mogli zgłaszać posłowie lub rząd trafiały najpierw pod obrady Sejmu. Po uchwaleniu wędrowały do Senatu, który miał maksimum 60 dni na wniesienie poprawek lub odrzucenie ustawy. Ostatnie słowo posiadał jednak Sejm. Wystarczyła większość 55 proc. głosów w izbie niższej, żeby w ponownym głosowaniu anulować poprawki lub sprzeciw Senatu. Był to też ostatni etap pracy nad ustawą przed jej wejściem w życie, ponieważ nie przewidywano dla prezydenta prawa weta. Tylko dla Sejmu zarezerwowano prawo kontrolowania rządu przez uchwalanie tzw. wotum nieufności. Uchwała taka zobowiązywała rząd lub ministra, przeciwko któremu była skierowana, do ustąpienia. Przewaga władzy ustawodawczej nad wykonawczą przejawiała się też w sposobie wyboru głowy państwa (wybór przeprowadzany na wspólnym posiedzeniu Sejmu i Senatu, czyli Zgromadzeniu Narodowym) czy chociażby kontroli nad polityką zagraniczną (ratyfikacja traktatów). Wybory do izb były powszechne, bezpośrednie, równe, tajne i proporcjonalne. Czynne prawo wyborcze do sejmu zdobywało się osiągając 21 rok życia, a bierne 25; do senatu odpowiednio 30 i 40. Z czynnego prawa nie korzystali wojskowi w okresie służby czynnej. Prawo zgłaszania kandydatów mieli wszyscy uprawnieni do głosowania. Sejm według ustaw o ordynacji wyborczej z 28 VII 1922 r. składał się z 444 posłów a w izbie wyższej zasiadało 111 senatorów. Kadencje obu izb były równoczesne i wynosiły 5 lat.
Konstytucja kwietniowa nie zmieniła struktury parlamentu, ale zmodyfikowała jego kompetencje, relacje między izbami oraz prezydentem i rządem oraz zasady wyborcze. Z zakresu uprawnień izb wyłączono sprawy sił zbrojnych i administracji państwowej, przekazując je w ręce prezydenta. Parlament mógł się też podzielić swoją władzą z głową państwa, uchwalając na jej życzenie pełnomocnictwo do wydawania dekretów prezydenckich. Prace nad budżetem nie mogły przekroczyć teraz 3 miesięcy w sejmie i 20 dni w senacie, pod rygorem automatycznego wprowadzenia w życie projektu rządowego. Zmniejszono przewagę sejmu nad senatem. Izba niższa mogła przeciwstawić się decyzjom wyższej tylko gromadząc kwalifikowaną większość (3/5 głosów). Procedura legislacyjna nie kończyła się jak poprzednio w parlamencie. Ostateczną wersję projektu ustawy musiał zatwierdzić prezydent. Do obalenia weta musiano by zebrać bezwzględną większość głosów w każdej z izb. Senat włączony został w procedurę uchwalania wotum nieufności rządowi (lub ministrom). Przegrywając głosowanie w sejmie rząd lub minister mógł jeszcze liczyć na poparcie senatu, które wystarczyło do zachowania funkcji. Obalenie rządu przez obie izby udaremnić mógł prezydent rozpisując przedterminowe wybory parlamentarne. Z podstawowych zasad prawa wyborczego do sejmu skreślono proporcjonalność. Podniesiono też granicę czynnego prawa wyborczego do 24 lat oraz biernego do 30. Gruntownie zmieniono zasady powoływania senatu. Odchodzono od reguły, że jest on w całości wybieralny. Trzecią część składu mianował prezydent. Pozostałą wybierał elitarny krąg wyborców w drodze dwustopniowego głosowania.
Konstytucja marcowa powierzała funkcje głowy państwa prezydentowi. Wybierały go na siedem lat sejm i senat połączone w Zgromadzenie Narodowe. Prezydent reprezentował państwo na zewnątrz (mianował ambasadorów, zawierał i wypowiadał umowy międzynarodowe), sprawował zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi (ale tylko w czasie pokoju), powoływał i odwoływał rząd (lub poszczególnych ministrów), obsadzał urzędy państwowe, mianował oficerów, wydawał akty wykonawcze do ustaw (rozporządzenia), powoływał sędziów, stosował prawo łaski. Jedynymi jego kompetencjami wobec parlamentu było zwoływanie, odraczanie i zamykanie sesji parlamentu. Prezydent odpowiadał za przestrzeganie prawa (konstytucji i ustaw) oraz ponosił odpowiedzialność karną przed Trybunałem Stanu (wyłanianym przez obie izby). Wykonywanie funkcji prezydenta uzależnione było też ściśle od współdziałania z rządem (Radą Ministrów). Każda decyzja prezydenta wymagała podpisu (akceptacji) premiera i właściwego ministra (zasada kontrasygnaty). Ci z kolei odpowiadali za to przed sejmem.
W 1935 roku zachowując wszystkie dotychczasowe, rozszerzono znacznie kompetencje wykonawcze prezydenta oraz nadano szereg odnoszących się do władzy ustawodawczej, a nawet sądowniczej. Zwiększyła się lista obsadzanych przez niego stanowisk. Poza urzędem Premiera uwzględniono tu m.in. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Naczelnego Wodza, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Władza powoływania równała się też prawu zwalniania z tych funkcji. Prezydent zdobywał ponadto prawo mianowania 1/3 senatorów, weta wobec ustaw i przedterminowego rozwiązywania parlamentu. Miał też możliwość wydawania dekretów. Wpływ prezydenta na sądownictwo przejawiał się w nominacji Prezesa Sądu Najwyższego, obsadzaniu składu Trybunału Stanu. Jedną z najistotniejszych innowacji było wyłączenie części uprawnień prezydenta spod warunku kontrasygnaty. Należały tu teraz m.in. wszystkie wymienione wyżej uprawnienia nominacyjne oraz rozwiązywanie parlamentu. Konstytucja kwietniowa oddawała prezydentowi pełnię władzy ustawodawczej i wykonawczej nad wojskiem. W okresie pokoju powołano do bezpośredniego kierowania wojskiem urząd Głównego Inspektora Sił Zbrojnych (był on zarazem szefem sztabu generalnego). GISZ nie podlegał kontroli ze strony parlamentu, za to był całkowicie zależny od prezydenta. W okresie wojny prezydent mógł łączyć funkcje zwierzchnika i bezpośredniego głównodowodzącego armią. Wyręczać go w tym mógł podległy mu Naczelny Wódz. Ustawodawcze dekrety wojskowe głowy państwa wymagały kontrasygnaty ministra, ale nie podlegały weryfikacji przez parlament. Radykalnie zmieniono sposób powoływania prezydenta. Tryb wybierania obejmował dwa etapy. Pierwszym było wysunięcie 2 kandydatów ze strony ustępującego prezydenta oraz przez Zgromadzenie Elektorów reprezentujące w 2/3 sejm, a w 1/3 senat. Między tak zgłoszonymi kandydatami ostatecznego wyboru dokonywać miał Naród w powszechnym głosowaniu. Drugi etap nie odbywałby się, jeżeli prezydent nie skorzystał z tej prerogatywy. Kadencja prezydenta trwała 7 lat. W przypadku wojny okres urzędowania przedłużał się aż do upływu trzech miesięcy licząc od zawarcia pokoju. Wyposażony w tak szeroki zakres władzy prezydent nie ponosił żadnej odpowiedzialności przed jakimkolwiek organem państwa.
Pozycja rządu w systemie parlamentarnym z 1921 r. nie była znacząca. Prowadził on politykę zagraniczną, wewnętrzną i obronną kraju oraz realizował ustawy uchwalane przez parlament. Powołanie rządu należało formalnie do prezydenta, lecz utworzenie go wbrew większości parlamentarnej było niemożliwe, bo groziło mu z jej strony wotum nieufności. Odwołanie gabinetu cieszącego się zaufaniem sejmu też nie wchodziło w rachubę, ponieważ sami zainteresowani, czyli premier i ministrowie musieliby podpisać własną dymisję. Doprowadziło to w praktyce do zrzeczenia się przez prezydenta praw kierowania polityką państwa na rzecz sejmu. Na czele gabinetu stał premier. Za kierunek polityki rząd odpowiadał przed sejmem (wotum nieufności). Za złamanie prawa lub przestępstwo karane sądzony mógł być na wniosek sejmu (3/5 głosów) przez Trybunał Stanu.
W konstytucji kwietniowej rząd wymieniano przed parlamentem. Zakres kompetencji wzrastał wraz z poszerzaniem uprawnień głowy państwa (prawo wydawania dekretów). Osłabiona została odpowiedzialność gabinetu przed parlamentem, pojawiała się za to zależność od prezydenta, do odwołania włącznie. Przesądzało to o możliwości koncentracji władzy w rękach głowy państwa.
Konstytucja marcowa zawierała bardzo szeroki katalog praw i wolności. Towarzyszyły im też obowiązki obywatelskie. Za najwyższy z nich uznawano wierność dla Rzeczypospolitej, dalej przestrzeganie Konstytucji i prawa, obowiązek służby wojskowej, ponoszenia ustawowych powinności (podatki), pełnienia nałożonych funkcji publicznych oraz patriotycznego wychowania swoich dzieci i zapewnienia im minimum wykształcenia. Trzy naczelne prawa: do życia, wolności i mienia państwo gwarantowało wszystkim bez względu na pochodzenie, narodowość, język, rasę czy religię. Z nich wywodzono prawa pochodne, które podzielić możemy na kilka grup. Pierwsza to gwarancje wolności osobistej: zakaz zatrzymywania powyżej 48 godzin i wymóg sankcji sądowej na tymczasowe aresztowanie, równość wobec prawa i prawo sądu. Do tej dziedziny należała także nietykalność mieszkania, tajemnica korespondencji i swoboda emigracji. Drugą grupę nazwać by można prawami polityczno-światopoglądowymi. Należały tu wolność sumienia, wyznania, myśli, prasy, składania petycji, zrzeszania i zgromadzeń. Trzecia to prawa społeczne, a wśród nich do pracy, ubezpieczeń społecznych, bezpłatnego nauczania w szkołach publicznych. Szczególną ochroną otaczano dzieci: pozbawione troski rodzicielskiej miały prawo do opieki i pomocy państwa, normowana była praca młodocianych (od 15 roku życia) i kobiet. Specjalnej regulacji podlegała kwestia własności. Uznano ją za jedną z najważniejszych podstaw ustroju społecznego. Czwartą grupę tworzyły wolności kulturalno-narodowe. Wymieniano tu wolność swobodę badań naukowych, nauczania i prawo do zachowania tożsamości narodowej przez jednostki jak i grupy (mniejszości narodowe).
Mimo że twórcy konstytucji kwietniowej nie opowiadali się za systemem liberalnej demokracji, katalog praw nie został wyraźnie uszczuplony. Figurowały w nim dalej wolność osobista, słowa, zrzeszeń, nietykalność mieszkania i tajemnica korespondencji. Z tekstu poprzedniej ustawy zasadniczej przeniesiono bezpośrednio gwarancje prawa własności, wolności sumienia, wyznania, badań naukowych i nauczania oraz praw narodowych mniejszości. Skreślono natomiast prawa społeczne. Jako granice wszystkich wolności wskazywano dobro powszechne, którym uzasadniano także "ukierunkowanie życia społeczeństwa przez państwo". Interpretacja tego pojęcia należała - w braku innego wskazania - do władzy, co otwierało pole do oczywistych nadużyć.
Możliwe było czasowe ograniczanie praw obywatelskich związane z wprowadzaniem stanu wyjątkowego w kraju. Według konstytucji marcowej stan wyjątkowy mógł wprowadzić rząd za zgodą prezydenta, jednak musiał być on zatwierdzony przez Sejm. Jeżeli izba odmówiła zgody, stan wyjątkowy natychmiast tracił moc obowiązującą. W konstytucji kwietniowej ograniczono kontrolną rolę Sejmu. Rząd dysponował znacznie dłuższym okresem, w którym mógł wprowadzić stan wyjątkowy. Korzystał także ze znacznie bardziej ogólnikowego sformułowania upoważnienia do zawieszania w tym okresie praw obywatelskich. Dawało mu to w konsekwencji większą swobodę działania.
Stosunek państwa do kościołów wyrażony w konstytucji marcowej nie uległ później żadnym zmianom. Kościoły korzystały z wolności kultu (prawo do zbiorowych i publicznych nabożeństw), swobody kształtowania swego wewnętrznego ustroju oraz osobowości prawnej (np. możliwość posiadania majątku). Wyznanie rzymskokatolickie traktowano - ze względu na przekonania większości - jako "naczelne wśród równouprawnionych". Relacje państwo- kościół miały być określone, w wypadku Kościoła katolickiego - w drodze konkordatu (ratyfikowanego przez sejm), a pozostałych - na mocy ustaw wydanych po porozumieniu z ich reprezentacjami.
Na mocy konstytucji marcowej sądy są niezależne (czyli samodzielne, nie muszą przed nikim odpowiadać) oraz niezawisłe (ich decyzja nie podlega dyskusji). Jedynie prezydent ma prawo łaski, czy może uwolnić oskarżonego, kiedy ten zostanie skazany przez wszystkie sądy. Ponieważ wg ustawy zasadniczej z 1935 roku prezydent kontroluje całą władzę państwową, podlegają mu także sądy. On także powołuje i odwołuje prezesa Sądu Najwyższego.
Konstytucje należą do tzw. ustaw sztywnych, stwarzających pewne przeszkody prawne dla przeprowadzenia zmiany ustroju. Zmiana konstytucji marcowej mogła być uchwalona kwalifikowaną większością 2/3 głosów w każdej z izb, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby jej członków. Wniosek o zmianę konstytucji musiał być podpisany przez co najmniej ¼ ustawowej liczby posłów i zapowiedziany co najmniej 15 dni wcześniej. Artykuł 125 przewidywał, że co 25 lat konstytucja ma być poddawana rewizji zwyczajną większością głosów obu izb połączonych w Zgromadzenie Narodowe. Istniała jeszcze jednorazowa i wyjątkowa sytuacja. Sejm II kadencji mógł dokonać rewizji konstytucji głosami 3/5 posłów, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Oznaczało to, że sejm może np. zlikwidować tą drogą senat.
Według konstytucji kwietniowej jej zmiana mogła być dokonywana z inicjatywy prezydenta, rządu lub ¼ ustawowej liczby posłów. W pierwszym przypadku wystarczyła większość zwykła w obu izbach, w pozostałych: większości ustawowej liczby posłów. Gdy z inicjatywą zmian wychodził np. sejm, prezydent miał prawo zastosować weto zawieszające o wyjątkowo długim okresie – ponowne rozpatrzenie mogło nastąpić dopiero podczas kolejnej kadencji (czyli w skrajnych przypadkach na 5 lat).
Istotną zmianę w sprawach Śląska wprowadzała konstytucja kwietniowa. Konstytucja marcowa przewidywała, iż aby zmienić ustawę o autonomii Śląska wymagana jest zgoda Sejmu Śląskiego. Po wprowadzeniu w życie konstytucji z 1935 r. zgoda taka przestawała być potrzebna.
Konstytucja marcowa była konstytucją demokratyczną. Opierała się na zasadach dominacji sejmu, szerokiego samorządu i równie szerokich praw obywatelskich. W Polsce system dominacji sejmu był niezamierzonym wynikiem walki między prawicą a lewicą Sejmu Ustawodawczego. Prawica zdawała sobie sprawę, że w latach 1918-1921 rozwiązania jawnie niedemokratyczne nie mają szans realizacji. […] Jednocześnie prawica, licząc na sukcesy w wyborach sejmowych i obawiając się Piłsudskiego – jako ewentualnego prezydenta, zmierzała do maksymalnego ograniczenia jego roli.
Konstytucja kwietniowa była wyrazem tendencji określanych jako autorytarne. Koncepcja silnej władzy centralnej z dominującą pozycją prezydenta wynikała zarówno z przekonania o konieczności istnienia w państwie czynnika nadrzędnego nad innymi ogniwami państwowymi, co łączyło się z koniecznością zabezpieczenia państwa przed grożącym mu niebezpieczeństwem z zewnątrz. Zaletą konstytucji była dbałość o zapewnienie ciągłości państwa, co wyrażało się w przepisach o zagrożeniu państwa, a w szczególności o stanie wojennym, jak również w przepisach o wyznaczaniu przez prezydenta swojego następcy na czas wojny. Według Władysława Rostockiego konstytucję niesłusznie nazywano faszystowską. Jedną z cech ustroju faszystowskiego był nacjonalizm. Państwo w Konstytucji 1935 r. nie było natomiast państwem nacjonalistycznym. Ustawa kwietniowa nie przyjęła wzoru państwa totalitarnego, wszechogarniającego obywateli, przekreślającego ich swobody […]. Zapewniała wolność sumień, słowa i zrzeszeń, nie przyjmowała zasady monopartii.
Bibliografia
1. Źródła:
- Ustawa konstytucyjna z 17 marca 1921 r. [Dz.U. R.P. Nr 44, poz. 267], [w:] Konstytucja marcowa, oprac. Andrzej Burda, Lublin 1983, s. 67-101.
- Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r.[ Dz.U. R.P. Nr 30, poz. 227], [w:] Władysław Rostocki, Pięćdziesiąt pięć lat mocy obowiązującej Konstytucji Kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i w praktyce, Lublin 2002, s. 301-321.

2. Opracowania:
- Andrzej Ajnenkiel, Historia sejmu polskiego, t.2, cz.2: II Rzeczpospolita, Warszawa 1989
- Andrzej Ajnenkiel, Polskie konstytucje, Warszawa 1991
-Marian Kallas, Historia ustroju Polski, Warszawa 2006
- Marian Kallas, Historia ustroju Polski X-XX w., wyd. 4, Warszawa 2001
- Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t.2, pod red. Mariana Kallasa, Warszawa 1990
- Tadeusz Maciejewski, Historia ustroju i prawa sądowego Polski, wyd. 3, Warszawa 2008
- Władysław Rostocki, Pięćdziesiąt pięć lat mocy obowiązującej Konstytucji Kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i w praktyce, Lublin 2002
Warka
Posty: 1570
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Re: Przemiany ustroju Polski w latach 1921 – 1935

Post autor: Warka »

Rządy sanacji przyniosły Polsce stabilizację gospodarczą, ale równocześnie oznaczały przejście od demokracji do autorytaryzmu. Marszałek Piłsudski rządził silną ręką, nie tolerował sprzeciwu, a dla poskromienia opozycyjnych polityków nie wahał się stosować drastycznych metod (jak np. wprowadzenie policji na salę obrad Sejmu w marcu 1928). Było to widoczne zwłaszcza w latach 30., kiedy Polskę dotknęły skutki wielkiego krachu na nowojorskiej giełdzie, a kryzys gospodarczy spowodował radykalizację nastrojów społecznych.

Sanacja przejmuje rządy w wyniku zamachu majowego. Opozycja przeciw niej zaczyna się aktywować po wyborach w 1928r., rozpoczyna się kryzys ekonomiczny. Po zjednoczeniu sanacji rozpoczyna się okres rządów pułkowników. W roku 1929 powstaje tzw. centrolew, czyli sojusz partii opozycyjnych przeciw sanacji: PSL "Wyzwolenie", PSL "Piast", Narodowa Partia Robotnicza, PPS, Stronnictwo Chłopskie, Chrześcijańska Demokracja. Chcieli oni obalić sanację w drodze wyborów parlamentarnych. Organizują w Krakowie kongres. Piłsudski stara się wesprzeć sanację: rozwiązuje parlament i zostaje premierem, nakazuje aresztować przywódców centrolewu m.in. Witosa i Korfantego. Przeprowadzono wyboru, które wygrywa sanacja. BBWR zdobywa 55% mandatów. W latach 1930-35 panuje tzw. dyktatura autorytarna sanacji.

Dyktatura ogranicza demokrację:

* zaczęto zwalczać ugrupowania zagrażające bezpieczeństwu państwa (m.in. komunistów czy nacjonalistów).
* przeprowadzono krwawe pacyfikacje,
* rozwiązywano partie mniejszości narodowych,
* ograniczono wolności obywatelskie (np. wolność zrzeszania się),
* pogorszyła się też sytuacja więźniów politycznych,
* powstaje obóz koncentracyjny.

Klęska centolewu (po aresztowaniach i procesie brzeskim w 1936r) i wielki kryzys ekonomiczny powoduje zmiany wśród opozycji:

OBÓZ NACJONALISTYCZNY (ND-cja) - przesuwa się bardziej na prawo, widoczne są wpływy faszystowskie, dzieli się na starych (wierni staremu programowi, czyli silnej władzy wykonawczej, i młodych - popieranych przez Dmowskiego, widoczne są tu wpływy faszystowskiego obozu, tworzą oni m.in. Obóz Wielkiej Polski rozwiązany przez władze w 1933r. W roku 1934 dochodzi do ostatecznego rozłamu w obozie nacjonalistycznym. Młodzi tworzą obóz narodowo - radykalny z bardzo widocznym wpływem ideologii faszystowskiej. Po zdelegalizowaniu działają w podziemiu.

RUCH LUDOWY - w 1931 zjednacza się tworząc Stronnictwo ludowe (PSL "Wyzwolenie" + PSL "Piast" + Stronnictwo Chłopskie)

PARIE LEWICOWE - radykalizacja PPS.

23 kwietnia uchwalona konstytucję kwietniową, która głosiła: nadrzędność państwa, likwidację trójpodziału władzy, prezydent ma jednolitą władzę, prezydent jest wybierany na 7 lat, prezydent mianuje rząd, rozwiązuje parlament, ma prawo veta, jest naczelnym wodzem, ma inicjatywę ustawodawczą, mianuje 1/3 senatu, rząd był odpowiedzialny przed prezydentem, zmniejszono liczbę posłów i senatorów, wprowadzono nową ordynację wyborczą: prawa wyborcze - 24 lata \ bierne - 30 lat, wybory do senatu były pośrednie, zniesiono głosowanie na listy wyborcze partii politycznych.

12 maja 1935 umiera Piłsudski, zaczyna się walka o władzę. Tworzą się :

GRUPA GANKOWA: skupiona wokół prezydenta Ignacego Mościckiego, umiarkowani.

GR. WOJSKOWA: wokół E. Rydza Śmigłego, zwolennik rządów twardej ręki.

GR. ULICA WIERZBOWA: wokół min. spraw zagr. Józefa Beck'a.

GR. NAPRAWA: lewicowa, przeciwna polityce Beck'a.

Walery Sławek zostaje przewidziany jako następca Piłsudskiego. Natomiast Mościcki i Rydz-Śmigły zawierają porozumienie przeciw Sławkowi i eliminują go. Rydz-Smigły przejmuje władzę nad wojskami, Mościcki - sprawy wewnętrzne, a Beck - polityka zagraniczna. W roku 1935 odbywają się wybory, które wygrywa sanacja. Sławek rozwiązuje BBWR, co powoduje, że w 1937 Rydz tworzy obóz zjednoczenia narodowego. W 1936 zjednoczyły się partie centro - prawicowe - powstaje Stronnictwo pracy.
Warka
Posty: 1570
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Re: Przemiany ustroju Polski w latach 1921 – 1935

Post autor: Warka »

Jeszcze w trakcie trwania działań wojennych I wojny światowej powstała odpowiednia sytuacja, aby mogło odrodzić się niepodległe państwo polskie. Na przeciwnych frontach I wojny stanęli dotychczasowy zaborcy Polski. Już jesienią 1918 r., po zakończeniu działań wojennych ukształtowały się podstawy demokratycznego ustroju państwa polskiego. 28 października 1918 r. w Krakowie powołano do życia Polską Komisję Likwidacyjną (PKL), której celem stało się przejęcie niemieckiej administracji oraz rozbrojenie Niemców. PKL posiadała kompetencje ustawodawcze oraz wykonawcze. Można powiedzieć, że pełniła rolę rządu dzielnicowego do czasu powołania polskich władz państwowych. Na terenie Śląska Cieszyńskiego władzę objęła Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego. W Królestwie Polskim funkcjonowała powstała z inicjatywy zaborców Rada Regencyjna. W Lublinie w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. powstał Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński. Rząd ogłosił, że przejmuje władzę w państwie polskim do momentu wybrania Sejmu Ustawodawczego. W dniu 7 listopada 1918 r. rząd wydał odezwę „Do Ludu Polskiego! Robotnicy, włościanie i żołnierze polscy!” W odezwie rząd zapowiadał przeprowadzenie reform ustrojowych, społecznych i gospodarczych. Zgodnie z rządową zapowiedzią Polska miała się stać demokratyczną republiką parlamentarną. Na terenie zaboru pruskiego powstała 3 grudnia 1918 r. Naczelna Rada Ludowa, która przejęła na tym obszarze władzę.



10 listopada 1918 r. po powrocie Piłsudskiego z Magdeburga, podporządkowała mu się Rada Regencyjna oraz rząd w Lublinie. 22 listopada 1918 r. został wydany dekret na mocy którego Piłsudski stał się Tymczasowym Naczelnikiem Państwa. Otrzymał dość rozległe kompetencje. Jednak priorytetem stało się stworzenie silnych struktur państwa polskiego do czasu powołania władz II RP. Jako Naczelnik Państwa mógł mianować rząd oraz wyższych urzędników, którzy byli przed nim odpowiedzialni. Miał także prawo zatwierdzenia budżetu oraz projektów ustaw rządowych. W momencie kiedy został wybrany Sejm Ustawodawczy, Naczelnik Państwa stał się jedynie wykonawcą jego poleceń.



20 II 1919 r. została uchwalona Mała Konstytucja. Miała ona zorganizować życie polityczne II RP do czasu uchwalenia pełnej konstytucji. Ustawa z 1919 r. utrzymała urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa, który od tej pory stał się wykonawcą poleceń Sejmu Ustawodawczego. Nie miał prawa weta wobec ustaw wprowadzanych przez Sejm. Ponadto każdy akt wydany przez Naczelnika wymagał kontrasygnaty odpowiedniego ministra.



Od stycznia 1919 r. do listopada 1922 r. II Rzeczypospolita była republiką z jednoizbowym parlamentem. Sejm sprawował pełnię władzy ustawodawczej oraz miał prawo do kontroli nad działaniami podejmowanymi przez Naczelnika Państwa i rządu. W porozumieniu z Sejmem Naczelnik Państwa miał prawo do powoływania rządu.



17 marca 1921 r. parlament przyjął konstytucję, która od miesiąca wydania określana jest mianem konstytucji marcowej. Ta ustawa zasadnicza weszła w życie w listopadzie 1922 r. ustaliła ona ustrój państwa polskiego jako ustrój republikański z przewagą władzy ustawodawczej (republika parlamentarna). Wprowadziła także monteskiuszowski trójpodział władzy:

* władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament, wybierany w drodze wyborów powszechnych przez ogół uprawnionych do tego obywateli; do jego kompetencji należało stanowienie prawa, powoływanie i odwoływanie rządu oraz wybór (jako Zgromadzenie Narodowe) prezydenta
* władza wykonawcza: sprawował ją prezydent powoływany na okres siedmiu lat przez Zgromadzenie Narodowe; zgodnie z zapisami konstytucji prezydent pełnił jedynie funkcje reprezentacyjne, pozbawiony był kompetencji o charakterze politycznym; obok prezydenta władza wykonawcza należała do rządu, który za swoją politykę był odpowiedzialny przez parlamentem
* władza sądownicza: sprawowały ją niezależne i niezawisłe sądy

Polski parlamentaryzm II RP musiał borykać się z wieloma trudnościami, które wynikały głownie z niemożności wyłonienia większości rządowej. Stąd obserwujemy częste zmiany gabinetów oraz chaos, który w systemie politycznym wprowadzały te zmiany. Wady ustrojowe oraz trudność w porozumieniu pomiędzy poszczególnymi stronnictwami II RP, z czasem doprowadziły niektóre ugrupowania do decyzji o konieczność modyfikacji systemu politycznego. Józef Piłsudski wykorzystując niezadowolenie w kraju z demokracji parlamentarnej w maju 1926 r. dokonał zamachu stanu. Władzę przejęli jego zwolennicy, którzy zapowiedzieli uzdrowienie kraju (sanacja).
ODPOWIEDZ

Wróć do „Ustrój, polityka zagraniczna”