Roman Górecki

[Warka]

Roman Górecki (ur. 27 sierpnia 1889 w Starej Soli, pow. starosamborski, woj. lwowskie, zm. 9 sierpnia 1946 w Iscoyd Park ( Whitchurch), hrabstwo Shropshire) – doktor nauk prawnych, oficer Legionów Polskich, generał brygady Wojska Polskiego, bankowiec, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego, minister przemysłu i handlu II RP, prezes Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, prezes Ligi Piłki Nożnej, prezes Polskiego Touring Klubu, prezes Rady Głównej Ligi Morskiej i Rzecznej.

Życiorys
Dzieciństwo i młodość
W czasie nauki w gimnazjum w Tarnowie został członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej. W 1908 przeniósł się do Lwowa i rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego. Został członkiem „Zarzewia” i PTG „Sokół” oraz instruktorem Polskich Drużyn Strzeleckich. W 1910 ukończył kurs podoficerski, a dwa lata później kurs oficerski PDS. W 1914 uzyskał tytuł doktora praw i rozpoczął praktykę sądową.

I wojna światowa
W momencie wybuchu wojny przebywał na kuracji w Szczawnicy w związku z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

W sierpniu 1914 na czele zorganizowanego przez siebie plutonu strzelców wstąpił do Legionów Polskich. Do października tego roku pełnił służbę frontową w 1. Pułku Legionów. Ze względu na stan zdrowia przeniesiony został do służby administracyjnej. Pełnił służbę w batalionie uzupełnień, a następnie na stanowisku komendanta i wykładowcy Szkoły Podoficerów Rachunkowych oraz od lipca 1915 oficera rachunkowego 6. Pułku Legionów i komendanta Polowej Szkoły Oficerów Administracyjnych. W 1916 został II zastępcą szefa Intendentury Komendy Legionów. We wrześniu 1917 przeniesiony został do Sztabu Polskiego Korpusu Posiłkowego. W lutym 1918 został awansowany do stopnia kapitana i mianowany szefem Intendentury PKP.

W międzyczasie odbył staż w Intendenturze IV Korpusu (niemieckiego) w Magdeburgu i ukończył Kurs Intendentów przy Ministerstwie Wojny w Wiedniu. 12 lutego 1918 żołnierze II Brygady Legionów dowiedzieli się o pokoju brzeskim. Dzień później podczas odprawy w komendzie korpusu wygłosił stanowcze przemówienie, w którym wezwał do wypowiedzenia posłuszeństwa Naczelnej Komendzie C.K. Armii. W nocy z 14 na 15 lutego wziął udział w naradzie dowódców 2. i 3. Pułku Piechoty Legionów, artylerii, wojsk technicznych i komendy korpusu, na której podjęto decyzję o przebiciu się przez linię frontu i dołączeniu do II Korpusu Polskiego. 15 lutego aresztował dowódcę korpusu, gen. Zygmunta Zielińskiego, który był przeciwny wypowiedzeniu posłuszeństwa Austriakom. W nocy z 15 na 16 lutego linię frontu przekroczyły tylko dwa pułki piechoty. 2. Pułk Piechoty przebił się bojem pod Rarańczą. Pozostałe oddziały korpusu zostały otoczone i rozbrojone, a następnie umieszczone w obozach w Huszt, Szaldobosz, Szeklencze, Dulfalva, Taraczkös i Talaborfalva na terenie komitatu Marmaros-Sziget.

Aresztowanie i proces
Razem ze 174 oficerami został osadzony w więzieniu w Marmaros-Sziget. Jako inicjator protestu brygady został głównym podejrzanym w procesie o zdradę stanu. Początkowo miał być sądzony w trybie doraźnym co groziło wymierzeniem kary śmierci. Ostatecznie sprawę rozpatrywał sąd wojenny w trybie zwykłym. Wraz z nim sądzony był Włodzimierz Zagórski, ks.Józef Panaś i rtm. żan. Norbert Sokołowicz oraz 88 oficerów, 240 podoficerów i 3 sanitariuszki. 28 maja otrzymał akt oskarżenia. 9 czerwca rozpoczął się właściwy proces. Trwał kilka tygodni po czym został przerwany. Do jego wznowienia nie doszło z uwagi na sytuację militarną i polityczną oraz protesty parlamentarnego Koła Polskiego w Wiedniu. Po kapitulacji Bułgarii (29 września) cesarz Karol I wydał oświadczenie o umorzeniu postępowania. 10 października zwolniony z więzienia. Wraz z innymi więźniami skierowany do służby w Wojsku Polskim.

Służba w Wojsku Polskim
Po przybyciu do Warszawy został przyjęty do Wojska Polskiego, w którym kolejno zajmował stanowiska:

szefa Sekcji Gospodarczej Królewsko-Polskiej Komisji Wojskowej przy Prezydencie Rady Ministrów (październik – listopad 1918),
szefa Sekcji Gospodarczej Ministerstwa Spraw Wojskowych (listopad – grudzień 1918),
szefa Sekcji Budżetowej Departamentu IV Gospodarczego MSWojsk. (1918–1919)
zastępcy szefa Departamentu Gospodarczego MSWojsk. (1919–1920)
pomocnika szefa Oddziału IV Sztabu Generalnego WP (1920–1921)
pełniącego obowiązki szefa Wojskowej Kontroli Generalnej (20 grudnia 1921 – 12 kwietnia 1922)
31 marca 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek ministra spraw wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 15 lokatą[1].

2 maja 1924 Prezydent RP mianował go szefem Korpusu Kontrolerów[2]. Od 23 lipca 1926 do 14 lipca 1927 był I zastępcą szefa Administracji Armii. Z dniem 15 stycznia 1928 przeniesiony w stan nieczynny na okres 12 miesięcy z prawem noszenia munduru[3].

31 maja 1926 w Warszawie, bezpośrednio po tym jak Zgromadzenie Narodowe wybrało Józefa Piłsudskiego Prezydentem RP zebrał grupę oficerów, z którymi udał się pod pomnik księcia Józefa Poniatowskiego na placu Saskim. Tam, jak relacjonuje Marian Romeyko „stanąwszy na baczność przed pomnikiem, złożył o tym „meldunek” księciu Józefowi ... Incydent ten był szeroko komentowany w kołach oficerskich, i nie tylko oficerskich. Zapewniano przy tym, że Poniatowski, wysłuchawszy, ani drgnął, natomiast koń Marka Aureliusza z rzymskiego Kapitolu, pomny dawnych dziejów, rżał radośnie, patrząc Góreckiemu w oczy.”

Działalność państwowa i społeczna
W latach 1927–1935 i 1936–1939 był prezesem Banku Gospodarstwa Krajowego. Od 13 października 1935 do 15 maja 1936 pełnił funkcję ministra przemysłu i handlu w rządzie Mariana Zyndram-Kościałkowskiego. W latach 1928–1939 był organizatorem i prezesem Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, a także założycielem polskiej sekcji Międzynarodowej Federacji Byłych Kombatantów (FIDAC), od 1932 był wiceprezesem, a w latach 1937–1938 prezesem tej organizacji. Ponadto w 1926 został prezesem WKS "Legia" Warszawa. Był także organizatorem i pierwszym prezesem Ligi Piłki Nożnej. Stworzył faktyczne podstawy działalności klubu, zorganizował jego finansowanie i przeprowadził budowę stadionu "Legii". W 1928 został wybrany prezesem Polskiego Touring Klubu. Na tym stanowisku podejmował działania zmierzające do scalenia istniejących towarzystw turystycznych oraz promował i podkreślał znaczenie turystyki w życiu gospodarczym kraju. W latach 1929–1930 był prezesem Rady Głównej Ligi Morskiej i Rzecznej.

Po kampanii wrześniowej przez Rumunię i Francję ewakuował się do Anglii. W Glasgow prowadził wykłady z bankowości dla polskich studentów. Zmarł w 4 Szpitalu Wojennym w Iscoyd Park. Został pochowany w Whitchurch w Wielkiej Brytanii.

Awanse
chorąży intendentury – 5 maja 1915
podporucznik intendentury – 7 lipca 1915
porucznik intendentury – 15 grudnia 1915 (1 lokata na liście starszeństwa oficerów Legionów Polskich z 12 kwietnia 1917)
kapitan intendentury – luty 1918
major intendentury – wrzesień 1918
pułkownik intendentury – wrzesień 1920 (awansowany z pominięciem stopnia podpułkownika, zweryfikowany ze starszeństwem 1 czerwca 1919
generał brygady – 31 marca 1924 ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 15 lokatą
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Niepodległości
Krzyż Walecznych – trzykrotnie
Złoty Krzyż Zasługi
Krzyż Kawalerski Legii Honorowej (Francja)
Krzyż Komandorski Orderu Leopolda (Belgia)
Publikacje
Rola BGK w życiu gospodarczym Polski, Warszawa 1928
Gospodarczy dorobek Polski w latach 1918-1939, Londyn 1946
Z moich wspomnień w Wspomnienia legionowe, tom I, s. 172
Przypisy
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 32 z 02.04.1924 r.
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 52 z 29.05.1924 r.
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 2 z 20.01.1928 r.
Bibliografia
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski – Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, s. 97
Piotr Stawecki – Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, s. 125, ISBN 83-11-08262-6
Zdzisław Nicman – Jeden z twórców Polski Niepodległej, Polska Zbrojna Nr 166 z 1996
Tadeusz Böhm – Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej. Organizacja i kompetencje Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1918-1939, Wyd. Bellona, Warszawa 1994, ss. 46, 128-129, ISBN 83-11-08368-1
Tadeusz Białas – Liga Morska i Kolonialna 1930-1939, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983, ss. 26-27, 34, ISBN 83-215-3257-8
Wacław Lipiński – Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1990, Wyd. I, ss. 208-213, 217, 221-222, ISBN 83-85218-00-9
Mieczysław Wrzosek – Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914-1918, Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1990, ss. 351-360, ISBN 83-214-0724-2
Andrzej Garlicki – Józef Piłsudski 1867-1935, Sp. Wyd. "Czytelnik", Warszawa 1988, s. 387, ISBN 83-07-01715-7