Tadeusz Jastrzębski

[Warka]

Tadeusz Stanisław Florian Jastrzębski ps. "Jabłoński", "Jabłonowski", "Powała", "Jatelnicki" (ur. 28 października 1877 w Markowicach na Wołyniu, zm. 29 listopada 1949 w Warszawie) – inżynier, pułkownik artylerii Armii Imperium Rosyjskiego, generał brygady Wojska Polskiego, szef sztabu Komendy Głównej Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, komendant główny Narodowych Sił Zbrojnych.

Był synem Józefa Szczepana Konstantego Jastrzębskiego i Marii z domu Bohdanowicz. W wieku 14 lat rozpoczął naukę w Korpusie Kadetów w Moskwie. W 1896 r. został przyjęty do Konstantynowskiej Szkoły Artylerii w Petersburgu. Po ukończeniu Szkoły skierowano go do pełnienia służby w 5. Brygadzie Artylerii. W 1905 r. podjął studia w Michajłowskiej Akademii Artylerii w Petersburgu, które ukończył w 1908 r. z oceną bardzo dobrą. W 1913 r. uczestniczył w 7-miesięcznym kursie w Wyższej Oficerskiej Szkole Artylerii w Carskim Siole.

W styczniu 1914 objął dowodzenie baterią w 7 Brygadzie Artylerii, z którą pół roku później wyruszył na front. Do sierpnia 1916 walczył na froncie austro-węgiersko-niemieckim, dowodząc 2 baterią w 7 Brygadzie Artylerii. Jesienią 1916 został dowódcą dywizjonu artylerii ciężkiej w Carskim Siole, przy którym formowano pododdziały artylerii ciężkiej, a następnie inspektorem artylerii Petersburskiego Okręgu Wojskowego. Od początku 1917 dowodził brygadą artylerii ciężkiej. W tymże roku, przebywając w Carskim Siole, zorganizował Związek Wojskowych Polaków.

17 października 1917 powierzono mu funkcję dowódcy 2 Brygady Artylerii w I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, którą pełnił do 15 marca 1918. Następnie został mianowany naczelnikiem Szkoły Podchorążych Artylerii im. Tadeusza Kościuszki w Bobrujsku. Jednakże z powodu demobilizacji korpusu nie doszło do jej otwarcia, mimo zakończenia prac przygotowawczych.

16 stycznia 1919 wstąpił w szeregi odrodzonego Wojska Polskiego, po czym został dowódcą, a następnie inspektorem artylerii w Dowództwie Okręgu Generalnego "Łódź". W styczniu 1920 powierzono mu dowodzenie 10 Brygadą Artylerii na czele, której walczył z bolszewikami, a następnie dowództwo artylerii 7 Armii. W grudniu 1920 został komendantem Centrum Wyszkolenia Artylerii w Poznaniu.

W 1921, po ukończeniu kursu wyższych dowódców artylerii, objął stanowisko szefa Artylerii i Służby Uzbrojenia Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi, które pełnił do kwietnia 1922. 28 marca 1922 mianowany został dowódcą 18 Dywizji Piechoty w Łomży[1]. Marszałek Józef Piłsudski, opiniując w 1922 generalicję polską, tak wyraził się o gen. Tadeuszu Jastrzębskim: Jeden z dobrych artylerzystów w naszej armii. [...] Prawdopodobnie jeden z lepszych kandydatów na DOK. W marcu 1923 mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu nad Bugiem[2]. Nowe stanowisko objął prawdopodobnie w lipcu tego roku o czym może świadczyć fakt wyznaczenia jego następcy na stanowisku dowódcy 18 DP z dniem 1 lipca 1923. W okresie od 1 grudnia 1924 do 20 sierpnia 1925 był słuchaczem II kursu w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. Z dniem 15 kwietnia 1925 mianowano go I zastępcą generalnego inspektora artylerii. 24 listopada 1926 r. Prezydent RP mianował go szefem Departamentu III Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych[3]. 31 maja 1927 został przeniesiony w stan spoczynku z powodu poparcia strony rządowej podczas przewrotu majowego i antysanacyjne poglądy.

W czasie okupacji niemieckiej związał się z konspiracją obozu narodowego. Początkowo objął funkcję I zastępcy komendanta głównego – szefa sztabu w KG Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy. Po powstaniu Narodowych Sił Zbrojnych we wrześniu 1942 wszedł w skład – wespół z gen. bryg. w stanie spoczynku Mieczysławem Poniatowskim ps. "Kruk", "Krukowski" i gen. bryg. w stanie spoczynku Józefem Plisowskim ps. "Znicz" – Komisji Weryfikacyjnej NSZ (zwanej też komisją trzech generałów). 24 lipca 1944 Rada Polityczna NSZ powołała go na stanowisko komendanta głównego NSZ, które sprawował do wybuchu powstania warszawskiego. Okres walk powstańczych przetrwał w mieście.

Po wojnie, będąc na emeryturze, pracował w Urzędzie Patentowym RP, a także wykładał na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Zmarł 29 listopada 1949 w Warszawie, gdzie został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Był żonaty z Zofią Kosacką, miał dwie córki: Irenę i Marię.

Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Walecznych
Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej
Order św. Anny II i III st.
Order św. Stanisława II i III st.
Order św. Włodzimierza IV kl.
Awanse
podporucznik – sierpień 1899
porucznik – sierpień 1901
sztabskapitan – sierpień 1905
kapitan – maj 1908
podpułkownik – styczeń 1914
pułkownik – wrzesień 1914
generał brygady – maj 1922
Przypisy
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 9 z 14.04.1922 r.
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 19 z dnia 30.03.1923 r.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 52 z 07.12.1926 r.



Bibliografia
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 105.
Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6, s. 152.