Jan Karcz

[Warka]

Jan Karcz (ur. 16 października 1892 w Modlnicy, zamordowany 25 stycznia 1943 w Auschwitz) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego.
Młodość i służba w C. i K. Armii
Był synem Bartłomieja, rolnika, i Marianny z domu Wojdyła. W 1912 po zdaniu matury w Krakowie podjął studia na wydziale budowy dróg i mostów Politechniki Lwowskiej (5 semestrów). Ukończył Oficerską Szkołę Saperów dla jednorocznych ochotników.

W 1914 został zmobilizowany do Cesarskiej i Królewskiej Armii. Po ukończeniu oficerskiej szkoły saperów w Krems, jako chorąży a następnie podporucznik saperów, walczył na froncie serbskim i włoskim. W październiku 1918 roku urlopowany w celu dokończenia studiów.

Służba w Wojsku Polskim
Do Wojska Polskiego wstąpił w listopadzie 1918. Będąc porucznikiem, brał najpierw udział w obronie Lwowa, po czym został dowódcą szwadronu technicznego 7 Pułku Ułanów Lubelskich (do lutego 1919). Od lutego 1919 do września 1921 dowodził szwadronem w 7 puł., walcząc w wojnie polsko-rosyjskiej. Za męstwo na polu walki został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz 4-krotnie Krzyżem Walecznych.

Od września 1921 do lipca 1922 przebywał na kursie dowódców szwadronów w Grudziądzu, po ukończeniu którego został dowódcą szwadronu zapasowego, a następnie zastępcą dowódcy 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. W listopadzie 1925 powierzono mu funkcję referenta w Departamencie Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1926-1928 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 31 października 1928, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, otrzymał przydział służbowy do 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego na stanowisko dowódcy[1]. W październiku 1931 został szefem Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W kwietniu 1937 objął dowództwo Mazowieckiej Brygady Kawalerii.

We kampanii wrześniowej 1939 Mazowiecka Brygada Kawalerii pod dowództwem płk dypl. Jana Karcza toczyła zacięte opóźniające i odwrotowe walki z Niemcami. Działając w składzie Armii Modlin, stanowiła prawe skrzydło obrony Mławy, walcząc w okolicy Krzynowłogi Małej i Chorzeli, a także pod Przasnyszem, Pułtuskiem i Wyszkowem. Swój wrześniowy szlak bojowy zakończyła pod Góreckiem Starym.

Działalność społeczna
Brał czynny udział w działalności sportowej i społecznej. Pełnił obowiązki przewodniczącego Komisji Technicznej Towarzystwa Międzynarodowych i Krajowych Zawodów Konnych w Polsce. Za działalność społeczną został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Był również współautorem Zarysu historii wojennej 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego.

Działalność konspiracyjna
W czasie okupacji podjął walkę konspiracyjną (ps. "Jan"). Wstąpił do tajnej Organizacji Orła Białego działającej na terenie Krakowa. Wraz z nią przeszedł do Związku Walki Zbrojnej (Okręg Krakowski). Na początku 1941 został przypadkowo aresztowany w łapance w Tarnowie. Początkowo więziony w Lublinie w więzieniu na Zamku, w dniu 27 listopada 1941 przywieziony do niemieckiego obozu obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

Osadzony jako więzień polityczny – Polak (P.Pole) z numerem 23569, również tam Jan Karcz nie złożył broni. Wstąpił do konspiracyjnego Związku Organizacji Wojskowej, założonego w obozie Auschwitz przez rtm. Witolda Pileckiego. Prawdopodobnie w grudniu 1941 został wydany przez zdrajcę obozowemu gestapo. Po przejściu okrutnego przesłuchania w bunkrze bloku 11 został osadzony w karnej kompanii i skierowany do obozu w Birkenau. Tam założył płk Jan Karcz ekspozyturę ZOW i kierował nią do stycznia 1943 roku. W dniu 23 stycznia został powtórnie osadzony w bunkrze bloku 11 i 25 stycznia rozstrzelany pod Ścianą Straceń, a jego ciało spalone w krematorium.

11 listopada 1969 awansowany pośmiertnie przez emigracyjne władze londyńskie do stopnia generała brygady.
Awanse
chorąży – 1 maja 1915,
podporucznik – 1 stycznia 1916
porucznik – 1 lutego 1918
rotmistrz – 13 kwietnia 1920
major – 3 maja 1922,
podpułkownik – 1 stycznia 1927,
pułkownik dyplomowany – 1 stycznia 1931,
generał brygady – 11 listopada 1969 (pośmiertnie).
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych – czterokrotnie
Złoty Krzyż Zasługi
Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii
Łotewskim Medalem Pamiątkowym
Przypisy
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 14 z 05.11.1928 r., s. 341.
Bibliografia
Stefan Żagiel – "Tajemnice Generała Karcza" Tygodnik Ciechanowski 2.02.2005 r.
Andrzej M. Kobos – "Witold Pilecki. W piekle XX wieku"
W. A. Kajtochowie – "Jan Karcz, bohaterski syn ziemi modlnickiej" Przegląd Lokalny, styczeń 2005, str. 6
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 108.
Źródło „http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Karcz”