Stanisław Lityński

[Artur Rogóż]

Stanisław Michał Lityński ( ur. 28 września 1895[1] w Stanisławowie, zm. 18 kwietnia 1958 w Londynie ) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys
Po ukończeniu gimnazjum w Stanisławowie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie. Od 1912 był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich – podoficerem w 24 Polskiej Drużynie Strzeleckiej w Stanisławowie dowodzonej przez podchorążego Stanisława Sosabowskiego. Równocześnie dowodził jedną z trzech stanisławowskich drużyn skautowych tworzących hufiec pod komendą Stanisława Sosabowskiego.

W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich, lecz będąc oficerem rezerwy został zmobilizowany do c.k. armii. W okresie od kwietnia do listopada 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej we Lwowie i Stanisławowie. W listopadzie tego roku był aresztowany przez Ukraińców. Od stycznia do kwietnia 1919 dowodził kompanią powiatową w Limanowej. Do czerwca 1921 dowodził kompanią i batalionem w 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. Urlopowany z wojska dla ukończenia studiów. Powrócił w lutym 1923 i przez 9 kolejnych miesięcy pełnił służbę w Oddziale I Sztabu Generalnego WP. Po pomyślnym złożeniu egzaminów, z dniem 1 listopada 1924 przydzielony został do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza kursu normalnego 1924-1926.[2] Po ukończeniu nauki otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i ponowny przydział do SG WP. Do listopada 1927 był kierownikiem referatu, a następnie wykładowcą taktyki ogólnej w WSWoj. Z dniem 20 listopada 1932 przeniesiony do 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie na stanowisko zastępcy dowódcy[3]. W październiku 1934 powierzono mu dowództwo 85 Pułku Strzelców Wileńskich w Nowej Wilejce. W październiku 1937 powrócił do WSWoj. na stanowisko wykładowcy taktyki ogólnej. W szkole wykładał do sierpnia 1939. Równocześnie od 23 marca 1939 pełnił funkcję szefa sztabu Armii „Poznań”. Na tym stanowisku odbył kampanię wrześniową i uczestniczył w bitwie nad Bzurą. Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej, w oflagu VII A w Murnau, gdzie prowadził wykłady z taktyki. Po zakończeniu II wojny światowej w Europie skierowany do II Korpusu Polskiego we Włoszech. Do listopada 1945 odbył praktykę na stanowisku II zastępcy dowódcy 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Przeniesiony do Londynu objął przewodnictwo Podkomisji Historycznej Armii Krajowej. Od 10 grudnia 1946 pełnił służbę w Samodzielnej Sekcji Badań Wojskowo-Historycznych, przemianowanej później na Komisję Historyczną byłego Sztabu Głównego WP. Zmarł 18 kwietnia 1958 w Londynie. Pochowany na cmentarzu North Sheen. Pośmiertnie awansowany na generał brygady ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1964.

Opinie:

Franciszek Skibiński, słuchacz XIV promocji WSWoj. 1933-1935 – „(...) od razu zyskał zarówno nasze uznanie , jak i sympatię. Był równie doświadczony, wykształcony i uzdolniony, jak Jaklicz, natomiast o wiele mniej grandilokwentny, a za to prostszy i bardziej przystępny. Doprowadził naszą promocję do zwycięskiego zakończenia i wspominamy go jak najlepiej. (...)”
Opinia sporządzona przez Juliusza Rómmla prawdopodobnie w marcu lub kwietniu 1945 w oflagu VII A Murnau – „Nadaje się do pracy w sztabach oraz na stanowisko dowódcze, do dowódcy dywizji włącznie”.
Awanse służbowe
kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919
major – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dnia 15 sierpnia 1924 i lokatą 58 w korpusie oficerów piechoty[4]
podpułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1930 i lokatą 23[4]
pułkownik – 19 marca 1937
generał brygady – 1 stycznia 1964
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Niepodległości
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych – czterokrotnie
Złoty Krzyż Zasługi
Przypisy
↑ W Dzienniku Personalnym MSWojsk. Nr 6 z 23.03.1932 r., s. 265 sprostowano datę urodzenia Stanisława Lityńskiego z „28.09.1896” na „28.09.1895”. Rok urodzenia „1895” podają także Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Ludwik Głowacki, Rocznik oficerski 1932 i Lista oficerów dyplomowanych
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 112 z 23.10.1924 r., s. 626
↑ Dziennik Pers. MSWojsk. Nr 13 z 09.12.1932 r., s. 413
↑ 4,0 4,1 Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 131 z 17.12.1924 r., s. 734
Bibliografia
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 122,
Piotr Bauer, Bogusław Polak, Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983, ISBN 83-210-0385-0, 75-76,
Marian Porwit, Spojrzenia poprzez moje życie, wyd. I, Warszawa 1986, ISBN 83-07-01535-9, s. 418,
Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego WP
Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 r.), Sztab Główny WP, Warszawa 1931, s. 7,
Rocznik oficerski 1932, s. 23, 798,
Rocznik oficerski 1928, s. 122, 174,
Rocznik oficerski 1924, s. 232, 350, 1364,
Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo MON, wyd. V, Warszawa 1985, ISBN 83-11-07109-8, s. 344,
Franciszek Skibiński, Ułańska młodość 1917-1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, ISBN 83-11-07705-3, s. 237,
Juliusz Rómmel, Generała Juliusza Rómmla opinie o wyższych oficerach WP. Wstęp i oprac. Zbigniew Czerwiński, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1 (143), Warszawa 1993, s. 236,
Źródło „http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5% ... y%C5%84ski”