Działalność rządu polskiego na emigracji i jego rola w polit

Kontynuacją władzy II RP stał się Polski Rząd na Uchodźstwie, który miał reprezentować interes polski jako oficjalna władza okupowanego przez siły III Rzeszy państwa. Dzięki zabiegom rządu udało się podpisać m.in. w 1940 umowę wojskową z Wielką Brytanią, zaś w 1941 układ Sikorski-Majski. Rząd istniał aż do chwili wybrania Lecha Wałęsy na prezydenta Polski.
Warka
Posty: 1570
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Działalność rządu polskiego na emigracji i jego rola w polit

Post autor: Warka »

Działalność rządu polskiego na emigracji i jego rola w polityce mocarstw.
Gdy 17.09.1939 roku wojska armii radzieckiej zaatakowały wschodnie tereny Rzeczypospolitej, prezydent Ignacy Mościcki w specjalnym orędziu do narodu ogłosił, iż konieczne będzie przeniesienie siedziby głowy państwa i naczelnych organów na tereny państwa rumuńskiego, będącego sojusznikiem Polski. Mościcki korzystając z prawa, jakie dawała mu konstytucja kwietniowa z dnia 23 kwietnia 1935 roku, wyznaczył swojego następcę. Został nim ambasador RP w Rzymie- gen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Na tę sytuację zareagował rząd francuski stwierdzając, iż nie uzna rządu powołanego przez Wieniawę-Długoszowskiego. Powołanie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie zostało dokonane z zachowaniem formalnoprawnej ciągłości państwowości polskiej- 30 września 1939 roku internowany w Rumunii prezydent RP Ignacy Mościcki przekazał urząd prezydenta Władysławowi Raczkiewiczowi.
Władysław Raczkiewicz powierzył misję utworzenia rządu Władysławowi Sikorskiemu, który jednocześnie objął funkcję premiera, ministra spraw wojskowych, ponadto został naczelnym wodzem i generalnym inspektorem Polskich Sił Zbrojnych. Główny trzon nowego rządu stanowili politycy z takich partii jak: Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Narodowe, Stronnictwo Pracy
i Polska Partia Socjalistyczna. Wicepremierem został Stanisław Stroński, który pełnił także stanowisko ministra informacji i dokumentacji. Ministrem spraw zagranicznych został August Zaleski, ministrem pracy-Jan Stańczyk. Podstawę prawną funkcjonowania rządu stanowiła Konstytucja kwietniowa (23 IV 1935 ). Pierwszą siedzibą rządu emigracyjnego był Paryż, później rząd przeniósł się do Angers.

W dniu 2.11.1939 roku Raczkiewicz rozwiązał Sejm i Senat, przez co uzyskał kompetencje władzy ustawodawczej. Organem doradczym, którego zadaniem była praca nad przyszłym ustrojem państwa została powołana przez Raczkiewicza w dniu 9.12.1939 roku- Rada Narodowa, w skład której wchodzili przedstawiciele wszystkich partii rządowych. Na przewodniczącego Rady Narodowej wybrano Ignacego Paderewskiego.
Głównym zadaniem rządu Sikorskiego było utrzymywanie ciągłego kontaktu z narodem polskim, walczącymi w obronie ojczyzny Polakami oraz dyplomatyczne akcje protestacyjne przeciw okupantowi. Rząd uznawał za konieczność aktywną walkę przy boku Francji i Wielkiej Brytanii przeciwko Hitlerowi i jego sojusznikom. 11 listopada 1940 roku została podpisana deklaracja polsko-czechosłowacka, dotycząca głównie spraw politycznych i gospodarczych oby państw oraz granicy polsko-czechosłowackiej. Obydwa państwa dążyły również do nawiązania stosunków z ZSRR. Odnośnie ustroju powojennej Polski zakładano, że będzie ona krajem demokratycznym i chrześcijańskim zapewniającym wszystkim jej obywatelom dostatnie życie w poczuciu bezpieczeństwa miała być również traktowana sprawiedliwie przez inne narody.

Wynikiem ciągłości walki przy boku sprzymierzeńców miało być utworzenie polskiej armii. Prace nad utworzeniem armii na obczyźnie powierzono Ministerstwu Spraw Wojskowych. Od października 1939 roku specjalna komisja rozpoczęła pobór. Rekrutacje prowadzono wśród żołnierzy, internowanych w Rumunii i na Węgrzech, Polonii francuskiej, brytyjskiej, amerykańskiej i kanadyjskiej. Dnia 4 stycznia 1940 roku została podpisana umowa polsko-francuska o utworzeniu armii na terenie Francji pod polskim dowództwem.
Początki Polskiego państwa podziemnego przypadają na wrzesień 1939 roku. Najważniejszą decyzją, co do przyszłości Polski podziemnej było utworzenie Służby Zwycięstwu Polski. Głównym komendantem został Michał Karaszewicz-Tokarzewski. Głównymi zadaniami postawionymi przed SZP były m. in.:
·walka z najeźdźcą
·przygotowanie polskiej armii podziemnej do walki
·tworzenie tymczasowych ośrodków władzy
Generał Władysław Sikorski nie był zadowolony z pracy SZP, gdyż do głosu w państwie zaczęli dochodzić piłsudczycy. Efektem tego było przekształcenie SZP w Związek Walki Zbrojnej. ZWZ było wojskiem polskim, jedyną działającą organizacją w państwie polskim, skupiającą w swych szeregach Polaków pragnących walczyć przeciwko okupantowi. ZWZ był całkowicie podporządkowany rządowi Władysława Sikorskiego.

Rządy Francji i Wielkiej Brytanii nie były zbyt przychylnie nastawione do władz polskich na emigracji, podobnie było z wojskami ZSRR. Sprawami spornymi stały się wschodnie ziemie Polski a dokładniej zmiany, jakie wprowadziły władze radzieckie. Rząd polski nie wyrażał zgody na wybory do Zgromadzeń Ludowych oraz protestował przeciwko wydanemu dekretowi o obywatelstwie radzieckim dla ludności ziem zagarniętych.
Brak zainteresowania sprawami polskimi wykazywały także państwa neutralne, nie chcąc się narażać Berlinowi i Moskwie. Problem Polski pominięto również na grudniowym posiedzeniu Ligi Narodów. Przychylne stanowisko do spraw Polski zajmowały Watykan i Stany Zjednoczone. W listopadzie 1940 roku Polska i Czechosłowacja ogłosiła specjalną deklarację o zacieśnieniu wzajemnych więzi odnośnie polityki i gospodarki obu krajów.

W maju 1940 roku wojska niemieckie zaatakowały Holandię, Belgię i Luksemburg oraz wkroczyły na północne tereny Francji. Po ciężkich walkach Paryż został zdobyty, a Francja ogłosiła kapitulację wobec Niemiec. Po tej klęsce terytorium francuskie zostało podzielone na dwa obszary: strefę okupowaną i strefę, gdzie rządził rząd z siedzibą w Vichy.
Walczące po stronie Francji oddziały armii polskiej uległy w większej części rozbiciu. Większość żołnierzy wzięto do niewoli lub internowano. Wobec takiego rozwoju sytuacji, jedynym sprzymierzonym państwem, gdzie mogłyby przenieść się władze polskie była Wielka Brytania. 19 czerwca 1940 roku gen. Sikorski przyleciał do Londynu i spotkał się z premierem – Winstonem Churchillem. Wielka Brytania odrzuciła wszelkie niemieckie oferty pokojowe i ogłosiła prowadzenie wojny aż do końca.

Pod koniec czerwca 1940 roku, część polskich polityków emigracyjnych zaczęła oskarżać Sikorskiego o zbyt późną ewakuację armii polskiej z terenów Francji. Sikorski z polecenia Raczkiewicza miał także zdymisjonować ministrów oskarżonych o utratę części złota Banku Polskiego. W wyniku odmowy Sikorskiego, Raczkiewicz zażądał jego rezygnacji z funkcji premiera a sam powołał na to stanowisko Augusta Zaleskiego. Jednak wierni Sikorskiemu oficerowie, Rada Narodowa i część emigracji nakłaniali Zaleskiego, by ten zrezygnował z powierzonej mu funkcji, dzięki czemu rząd wrócił do poprzedniego składu.
W sierpniu 1940 niemieckie lotnictwo zaatakowało Anglię. Rozpoczęła się decydująca dla tej fazy II wojny światowej walka o panowanie w powietrzu (tzw. Bitwa o Anglię). W jej obronie zostały uformowane specjalne Polskie Siły Powietrzne i Lądowe pod dowództwem polskim, pozostające w czasie wojny pod kontrolą brytyjską.

Po ataku Niemiec w czerwcu 1941 roku na ZSRR, Wielka Brytania była bardzo zainteresowana odnowieniem stosunków między Polską a Związkiem Radzieckim. Również premier RP- dokonał zmian w swojej polityce zagranicznej. Władysław Sikorski odszedł od polityki tzw.“dwóch wrogów”. Wynikiem tego był podpisany dnia 30 lipca 1941 roku układ Sikorski-Majski. Dotyczył on głównie:
·unormowania stosunków polsko-radzieckich i wzajemnej pomocy
w walce z Niemcami
·utworzenia armii polskiej na terenie ZSRR
·poprawy bytu Polaków, wywiezionych w głąb ZSRR
·unieważnienie wszystkich traktatów niemiecko- radzieckich radzieckich 1939 roku, które dotyczyły zmian terytorialnych państwa polskiego
Armia polska miała być utworzona w możliwie najkrótszym czasie, przeznaczona do walki przeciwko Niemcom przy boku ZSRR. Po zakończeniu wojny armia miała wrócić do Polski. Dowódcą armii został gen. Władysław Anders. W lipcu 1942 roku armia osiągnęła liczbę 72 tys. Jednak próby wykorzystania do swoich potrzeb polskiej armii, zarówno przez Churchilla jak
i Stalina, ochłodziły wyraźnie polsko-radzieckie kontakty w wyniku czego na terenie ZSRR pozostawiono 44 tys. armię, resztę ewakuowano do Iranu.

Tragiczne w skutkach we wzajemnych stosunkach okazało się odkrycie przez Niemców, masowych grobów oficerów polskich w lasach pod Katyniem. W okresie od marca do czerwca 1943 roku, władze niemieckie znalazły osiem masowych grobów, a w nich około 4 tyś. zwłok polskich oficerów. Podejrzenie o dokonanie mordu padło na władze radzieckie. Jednak te stanowczo zaprzeczyły tym oskarżeniom. Aby wyjaśnić tę sprawę, rząd polski zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie, który miał zbadać zbrodnię katyńską. W odwecie władze ZSRR oskarżyły rząd o współpracę z Hitlerem. Mimo starań Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, w kwietniu 1943 roku, Rosja ostatecznie zerwała stosunki z rządem polskim na emigracji. Ta sytuacja położyła jednocześnie kres rozmowom polsko-czechosłowackim, odnośnie przyszłej konfederacji.

Cała ta sytuacja niekorzystnie wpłynęła na popularność polskich władz na emigracji, szczególnie wśród kadry oficerskiej na Bliskim Wschodzie, opozycji w USA, w Londynie i w I Korpusie w Szkocji. Wielu domagało się zmiany rządu. Sikorski wiedział, że jedyną szansą na ostateczne rozwiązanie problemu wschodniej granicy Polski, jest bezpośrednie porozumienie ze Stalinem. Sikorki by załagodzić głosy krytyki wśród opozycji udał się na Gibraltar. Podczas odlotu do Wielkiej Brytanii 4 lipca 1943 roku, samolot wraz z Sikorskim na pokładzie, runął do morza tuż po starcie.

Po śmierci premiera Władysława Sikorskiego na stanowisko Naczelnego Wodza został powołany gen. Kazimierz Sosnkowski. Stanowisko premiera objął dotychczasowy wicepremier Stanisław Mikołajczyk ze Stronnictwa Ludowego. Miał on poparcie wśród Anglików oraz polskiego podziemia. Po wielu trudnych negocjacjach, 14 lipca 1943 roku, został sformowany rząd premiera Mikołajczyka w skład którego weszli m.in.:
Jan Stańczyk minister pracy i opieki społecznej, Jan Kwapiński- minister przemysłu, handlu i żeglugi, Władysław Banaczyk- minister spraw wewnętrznych, Ludwik Grosfeld – minister skarbu, Wacław Komarnicki minister sprawiedliwości, Tadeusz Romer- minister spraw zagranicznych.
W swoim przemówieniu z 1943 roku, Mikołajczyk podkreślił fakt potrzeby pogłębienia współpracy z aliantami zachodnimi i Chinami, podtrzymanie koncepcji federacyjnych z Czechosłowacją. Pracę rządu kontrolowali w znacznym stopniu Anglicy. Wszystkie planowane operacje w odniesieniu do Armii Krajowej, musiały być uzgadniane z kierownictwem SOE (Kierownictwo Operacji Specjalnych).

W październiku 1943 roku odbyła się konferencja moskiewska, w której udział wzięli ministrowie spraw zagranicznych trzech mocarstw: USA, Rosji i Wielkiej Brytanii. Pod wpływem wcześniejszych rozmów Edena – ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii – z Mikołajczykiem odnośnie przekazania w ręce polskie ziem wyzwolonych, Eden wystąpił na konferencji z inicjatywą przywrócenia stosunków polsko- radzieckich. Mołotow wyraził duże chęci do normalizacji wzajemnych stosunków, podkreślając, iż Polska musi mieć rząd przyjaźnie nastawiony do ZSRR. Po powrocie z konferencji, Eden oznajmił polskiemu premierowi, że problem granic, nie poruszany na konferencji, przekazano do decyzji Wielkiej Trójki, co zaniepokoiło rząd emigracyjny.

27 października 1943 roku została podpisana specjalna instrukcja, ściśle określająca zadania AK (zarys tzw. planu Burza). Głosiła ona, iż cała administracja podziemna i AK stają się gospodarzami terenu i takie stanowisko mają przedstawić nadchodzącym wojskom. Następnie AK wraz z jednostkami sowieckimi mieli za zadanie toczyć walkę z wycofującymi się oddziałami niemieckimi.
Na konferencji w Teheranie (28 XI – 1 XII 1943 r.), Roosevelt, Churchill i Stalin postanowili, iż polska granica na wchodzie będzie przebiegać wzdłuż linii Curzona. O wynikach konferencji nie zostały poinformowane polskie władze. W ten sposób w Teheranie rozwiązano praktycznie sprawę granic Polski na wschodzie.

W nocy z 31 grudnia na 1 stycznia 1944 roku w Warszawie została powołana do życia Krajowa Rada Narodowa. W jej skład weszli głównie działacze PPR. Przewodniczącym KRN został Bolesław Bierut.
KRN przewidywała utworzenie Rządu Tymczasowego, co oznaczało odmówienie rządowi londyńskiemu prawa do reprezentowania polskiego narodu.
24 stycznia doszło do zerwania przez Radę Ministrów rozmów polsko – radzieckich, gdyż Rosjanie dążyli do usunięcia z urzędu prezydenta Raczkiewicza.
17 maja 1944 roku nastąpiła zmiana na stanowisku zastępcy prezydenta pod wyraźnym naciskiem Brytyjczyków. W miejsce gen. Sosnkowskiego, który złożył wcześniej rezygnację, miał zostać powołany Kazimierz Pużak. Jednak po jego odmowie ostatecznie stanowisko zastępcy prezydenta objął Tomasz Arciszewski- lider PPS.
21 lipca 1944 roku Stalin powołał do życia: Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN), mający być jedyną legalną władzą
w Polsce, ale całkowicie uzależnioną od Sowietów. Przewodniczącym został Edward Bolesław Osóbka-Morawski. Głównymi założeniami manifestu były
kontynuowanie walki z Niemcami
·wprowadzenie reformy rolnej
·przejście pod zarząd państwowy obiektów przemysłowych administrowanych przez okupanta
·zachodnia granica oparta o Odrę
·trwały sojusz z sąsiadami Polski, Związkiem Radzieckim i Czechosłowacją
1 sierpnia w Warszawie wybuchło powstanie. Powstanie Warszawskie miało być ostatnim aktem planu “Burza”. Plan ten przewidywał wyzwolenie wszystkich miast tak, aby wkraczająca Armia Czerwona była przyjmowana już przez przedstawicieli legalnej władzy polskiej. Stalin wstrzymał jednak całą ofensywę Armii Czerwonej w kierunku warszawskim, gdyż wierzył, że bez jej pomocy powstanie szybko upadnie. Wybuch powstania ukazał także zobojętnienie aliantów zachodnich co do spraw Polski.

3 sierpnia doszło do rozmów Mikołajczyka ze Stalinem i Mołotowem. Mikołajczyk dążył w nich do ustanowienia trwałych stosunków pomiędzy Związkiem Radzieckim a Polską. Zapowiedział również wolne wybory i zmianę konstytucji w przyszłej Polsce. Mikołajczyk ogłosił także propozycję umowy, która regulowałaby tryb przejmowania przez armię radziecką ziem polskich oraz jej stosunek do władz polskich. Stalin stwierdził tylko, że podstawowym warunkiem porozumienia jest ugoda polskiego rządu na emigracji z PKWN. Kiedy premier rządu polskiego nie doszedł do porozumienia ze Stalinem i zrozumiał, że wszystkie decyzje uzależnione są od wybranego w wolnych wyborach sejmu, złożył rezygnację 24 listopada 1944 roku.
29 listopada Tomasz Arciszewski (PPS) utworzył nowy rząd. Arciszewski kontynuował politykę mającą na celu dążenie do porozumienia z ZSRR, ale tylko na zasadach suwerenności terytorialnej Polski.

Chcąc wykorzystać zamieszanie w rządzie emigracyjnym RP, Stalin dążył do utworzenia w Polsce, będącego pod jego kontrolą tymczasowego rządu. 31 grudnia 1944 roku został utworzony w Lublinie Tymczasowy Rząd, oparty na programie PKWN. Na czele rządu stanął Osóbka-Morawski.
Kontrolę nad Rządem Tymczasowym sprawował gen. Iwan Sierow przedstawiciel radzieckiego aparatu bezpieczeństwa. Utworzenie RT było kolejnym krokiem tworzenia przez Stalina faktów dokonanych w kwestii sprawy polskiej w czasie II wojny światowej.
Według rządu Arciszewskiego, utworzenie Tymczasowego Rządu był to zamach na suwerenne prawa narodu polskiego. Podobne zdanie wyrażali Churchill i Roosevelt.
Pod wpływem tragicznej sytuacji w kraju ( upadek Powstania Warszawskiego, pacyfikacje hitlerowskie, aresztowania i wywózki dokonywane przez Rosjan), 19 stycznia 1945 roku Komendant Główny AK- gen. Okulicki wydał rozkaz rozwiązania Armii Krajowej.
4 lutego 1945 roku odbyła się konferencja jałtańska. Odnośnie sprawy polskiej Wieka Trójka uchwaliła, że Tymczasowy Rząd musi zostać przekształcony na rząd oparty na podstawach demokratycznych, z włączeniem przywódców z Polski i Polaków zza granicy. Nowy rząd miał otrzymać nazwę Polskiego Rządu Tymczasowego Jedności Narodowej. Przeciwko tym decyzjom najsilniej zaprotestował prezydent Raczkiewicz, twierdząc, że są one krzywdzące dla istniejących już legalnie władz – czyli rządu na emigracji w Londynie.
W kwietniu doszło do spotkania w Moskwie Osóbki-Morawskiego ze Stalinem, które zaowocowało podpisaniem układu o przyjaźni i wzajemnej współpracy miedzy Rządem Tymczasowym a ZSRR.

W dniach 25 kwietnia do 2 czerwca 1945 r., odbyła się w San Francisco konferencja Narodów Zjednoczonych. Na konferencję nie zostały zaproszone władze polskie. Amerykanie tłumaczyli to, że zaproszenie powinno być skierowane do nowego Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, który miał być utworzony zgodnie z założeniami konferencji na Krymie.
Z nocy 8 na 9 maja została podpisana w Berlinie kapitulacja Niemiec. Zgodnie z umową przyjętą na początku wojny, po zakończeniu działań zbrojnych prezydent Raczkiewicz musiał oddać swoje stanowisko w ręce jego następcy, wybranego w wolnych demokratycznych wyborach.
28 czerwca został powołany przez Bolesława Bieruta: Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Premierem został Edward Osóbka-Morawski
a wicepremierami: Władysław Gomułka i Stanisław Mikołajczyk. RządRząd ten kontrolowany był przez komunistów polskich i radzieckie służby bezpieczeństwa. ten kontrolowany był przez komunistów polskich i radzieckie służby bezpieczeństwa.
5 lipca 1945 roku doszło do spotkania ambasadora brytyjskiego O’Maleyego i amerykańskiego Schoeneffelda z premierem Arciszewskim. Ambasadorowie oświadczyli, iż konieczne jest nawiązanie stosunków dyplomatycznych z nowym rządem w Warszawie. Oznaczało to cofnięcie uznania dla Rządu Emigracyjnego w Londynie.

5 sierpnia 1945 roku na podstawie decyzji konferencji w Poczdamie mocarstwa zachodnie cofnęły uznanie dla Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, mimo to rząd na wychodźstwie kontynuował swą działalność aż do 1990 roku.

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie odegrał pozytywna rolę w organizowaniu walki z Niemcami hitlerowskimi, przez cały okres wojny sprawował władzę zwierzchnią nad Polskimi Siłami Zbrojnymi na Zachodzie, przez Delegaturę kierował ruchem oporu w okupowanej Polsce.
Zrobiono wiele, aby doprowadzić do odbudowy niepodległej Polski, ale układy między mocarstwami doprowadziły do tego, że Polska znalazła się w strefie wpływów ZSRR.
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Re: Działalność rządu polskiego na emigracji i jego rola w p

Post autor: Artur Rogóż »

Klęska wrześniowa postawiła przed głównymi siłami politycznymi przedwojennej Polski problem utrzymania ciągłości władzy państwowej, co wiązało się z powołaniem rządu emigracyjnego, który powołano już we wrześniu 39r., a okres jego największej aktywności przypadł na lata 1939-45.

Już 30 IX 1939 r. gen. Władysław Sikorski przyjął z rąk prezydenta Rzeczpospolitej na emigracji, Władysława Raczkiewicza, nominację na premiera rządu RP na emigracji.
W skład tego rządu weszli politycy z dawnych stronnictw opozycyjnych i mniej skompromitowani przedstawiciele sanacji. Rząd ten został natychmiast uznany przez Francję i Wielką Brytanię za legalne przedstawicielstwo narodu polskiego. Siedzibą rządu stało się miasto Anders, w pobliżu Paryża.

Powstanie i uznanie przez mocarstwa zachodnie, a następnie przez większość państw neutralnych, polskich władz na emigracji, miało doniosłe znaczenie dla walki o narodowe wyzwolenie Polaków.

Na przełomie 1939 i 1940 roku rząd RP nakreślił program swojego działania: w sprawach polityki bieżącej. Za główne swoje cele uznał konieczność utrzymania kontaktu z narodem, prowadzenie aktywnej walki zbrojnej z Niemcami przy bloku Francji i Wielkiej Brytanii oraz współpracę z aliantami dla zagwarantowania Polsce udziału w ustalaniu warunków przyszłego pokoju w Europie.

Rząd gen. Sikorskiego uznał, że Polska znajduje się w stanie wojny zarówno z Niemcami jak i ze ZSRR. Jednakże stanowiska tego nie chciały poprzeć państwa alianckie, które liczyły się z możliwością ewentualnego wspólnego, ze ZSRR, frontu przeciw Niemcom i chciały uniknąć zadrażnień na temat prawy polskiej. Kolejną kwestią, która różniła rząd polski i państwa sojusznicze była sprawa przyszłych granic na wschodzie, gdzie rząd polski postulował utrzymanie granicy z przed 1939 r. oraz pozyskanie dla przyszłej Polski terenów obejmujących Prusy Wschodnie.

W grudniu 1939 r. rząd polski wydaje deklarację w kwestii powojennego ustroju społeczno-politycznego. Głosiła ona, że państwo polskie będzie państwem demokratycznym, opartym o najszersze warstwy narodu. Kontrolę nad przyszły RP ma przejąć przedstawicielstwo narodowe, wybrane w uczciwych wyborach, dokonywanych na podstawie demokratycznej ordynacji wyborczej. W stosunkach gospodarczo-społecznych Polska miałaby urzeczywistnić zasady sprawiedliwości, prawa do pracy i prawa do ziemi. Rząd gen. Sikorskiego pozostawił całkowicie otwartą kwestię w sprawach ustrojowych.
Kluczową rolę w realizacji programu politycznego miały odegrać siły zbrojne. Dlatego też zasadniczy wysiłek rządu skoncentrowany był na sformowaniu we Francji ok. 100 tyś. Armii, która wzięłaby udział w wojnie z Niemcami jako odrębna polska siła zbrojna. Już 9 IX 39 r. podpisana została polsko-francuska umowa o utworzenie we Francji jednej polskiej dywizji oraz o stopniowym zwiększaniu liczby żołnierzy różnych formacji. W listopadzie 39 r. podpisano również układ z Wielką Brytanią o warunkach współpracy wojskowej: polskie okręty wojenne wraz z załogami miały podlegać brytyjskiemu dowództwu, a polscy piloci mieli służyć w brytyjskim lotnictwie.

Agresja Niemiec na kolejne kraje Europy Zachodniej przerwały proces formowania kolejnych jednostek Polskich Sił Zbrojnych we Francji, które na wiosnę 1940r. liczyły już ponad 80 tys. żołnierzy.
W obliczu klęski armii francuskiej gen. Sikorski zawarł porozumienie z premierem brytyjskiego rządu o ewakuacji Wojska Polskiego do Wielkiej Brytanii, z jednoczesną ewakuacją rządu RP.

Po klęsce Francji, rząd polski, rezydujący w Londynie podjął próbę określenia dalszej swojej polityki. Podstawą dalszych działań politycznych było założenie, że w niedługim czasie wybuchnie konflikt niemiecko-rosyjski, a Polska i ZSRR znajdą się we wspólnej grupie państw koalicji antyhitlerowskiej. W tej sytuacji gen. Sikorski złożył w czerwcu 1940r. na ręce brytyjskiego premiera memoriał, w którym dał wyraz pragnienia poprawy stosunków ze ZSRR, niezależnie od istniejących różnic w sprawie granic. Premier polskiego rządu planował utworzyć w ZSRR 300 tys. armię, składającą się z internowanych w tym kraju polskich żołnierzy oraz z uchodźców wojennych. Memoriał ten wywołał sprzeciw sanacyjnych polityków, przebywających na emigracji, grupa ta podjęła starania o zdymisjonowanie Sikorskiego, co prezydent uczynił w lipcu 1940r. Decyzja ta wywołała jednak sprzeciw rządu brytyjskiego i grupy wyższych oficerów polskich i pod presją – Raczkiecz wycofał się z poprzedniej decyzji.

Najwięcej uwagi rząd poświęcał jednak rozbudowie sił zbrojnych. W sierpniu 1940r. podpisana została polsko-brytyjska umowa wojskowa. Przewidywała ona, że formacje polskie będą użyte do walki z Niemcami pod dowództwem brytyjskim. Fundusze na wyposażenie, uzbrojenie i utrzymanie Polskich Sił Zbrojnych rząd polski miał czerpać z przyznanych mu przez Wielką Brytanię kredytów.

Sytuacja na ziemiach polskich i wejście ZSRR do koalicji antyhitlerowskiej zmuszały polski rząd emigracyjny do zawarcia porozumienia ze Związkiem Radzieckim. W tej sytuacji w lipcu 1941r. gen. Sikorski, przy dużym zaangażowaniu dyplomacji brytyjskiej, podpisał układ polsko-radziecki o wspólnej walce z Niemcami. Podpisanie porozumienia i brak w nim klauzuli dotyczącej uznania przez ZSRR wschodniej granicy Polski sprzed 1 IX 1939r. wywołały kolejną falę ataków na gen. Sikorskiego ze strony emigracyjnych polityków sanacyjnych i endeckich. Doszło do kryzysu rządowego, nie udało się jednak opozycji doprowadzić do politycznej izolacji i obalenia rządu gen. Sikorskiego.

Następstwem normalizacji stosunków polsko-radzieckich było zawarcie w sierpniu 1941r. umowy wojskowej w sprawie zorganizowania na terenie ZSRR Armii Polskiej, na dowódcę, której rząd polski wyznaczył gen. Andersa.
Na początku 1942r. rząd radziecki przedstawił propozycję wysłania jednej dywizji polskiej na front, lecz gen. Anders chciał najpierw uzyskać zdolność bojową wszystkich swoich jednostek. Spowodowało to kryzys w stosunkach polsko-radzieckich, a kulminacyjnym punktem stało się nagłośnione przez propagandę hitlerowską odkrycie ciał pomordowanych przez ZKWD, polskich oficerów w lasach koło Katynia. Strona radziecka zerwała stosunki dyplomatyczne z polskim rządem na emigracji. Od tego momentu rząd polski w Londynie zaczął tracić swoją pozycję na arenie międzynarodowej, a i w sprawa polska uległa znacznemu skomplikowaniu, sytuacja ta pogłębiła się po 4 lipca 1943r., gdy w katastrofie nad Gibraltarem zginął gen. Sikorski. Śmierć polskiego premiera i Naczelnego Wodza stała się poważnym wydarzeniem politycznym, zginął, bowiem znaczny w świecie i ceniony polityk.

Już w kilka dni po tej tragedii rozgorzała w Londynie walka o obsadzenie stanowisk. 14 VII 1943r. powstał rząd pod przewodnictwem Stanisława Mikołajczyka – przywódcy Stronnictwa Ludowego na emigracji, zaś Naczelnym Wodzem został przeciwnik polityczny gen. Sikorskiego – gen. broni Kazimierz Sosnkowski. Ci dwaj politycy doprowadzili do zaostrzenia konfliktów i sporów w łonie rządu na emigracji, a przed tym rządem wyłoniły się sprawy o podstawowym dla Polski znaczeniu, szczególnie zaś stan stosunków polsko- radzieckich i związana z tym kwestia rychłego wkroczenia Armii Czerwonej na ziemie polskie.

W styczniu, 1944r., po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie nastąpił wzrost sił lewicowych w kraju, co wywołało reakcję rządu Mikołajczyka. Premier oświadczył, że jego rząd jest jedyny i prawomocny, ujawnił istnienia na obszarach II RP podziemnych władz krajowych podległych rządowi w Londynie oraz podkreślił, że nie uznaje praw ZSRR do Kresów Wschodnich byłej II Rzeczypospolitej.
W odpowiedzi rząd radziecki odrzucił roszczenia terytorialne Mikołajczyka, jednocześnie zadeklarował poparcie dla odzyskania przez Polskę ziemi przemocą zgermanizowanych.

Strona radziecka zaproponowała, aby przyszła granica między ZSRR i Polską przebiegała wzdłuż linii Curzona, co miało umożliwić przyłączenie do Polski terenów zamieszkałych przez ludność polską.
Oświadczenie radzieckie nie zmieniło w niczym stanowiska władz na emigracji, które zwróciły się o poparcie do rządów mocarstw zachodnich. Państwa te jednak nie chciały tego uczynić, a rząd brytyjski podjął nalegania na, Mikołajczyka, aby przyjął postulaty radzieckie, widząc w tym jedyną możliwość utrzymania Polski w systemie kapitalistycznym i zachowania jej związków z Zachodem.
Rząd polski w Londynie nie chciał jednak uznać realiów politycznych, co spowodowało, że nawet mocarstwa zachodnie zaczęły się odnosić do niego z rezerwą.

Kolejnym punktem zapalnym we wzajemnych stosunkach stała się sprawa Powstania Warszawskiego, gdzie rząd emigracyjny uważał, że sojusznicy zachodni wykazali się zbyt małą pomocą i poparciem dla Polaków.
Stanowisko Sosnowskiego, porównujące brak pomocy powstańcom warszawskim do bierności aliantów we wrześniu 1939r. doprowadziło w wyniku żądań Brytyjczyków do odwołania go ze stanowiska Wodza Naczelnego.

Zbliżające się przejęcie władzy w wyzwolonej Polsce przez lewicę spowodowało, że pod naciskiem Brytyjczyków rząd emigracyjny podjął w czerwcu 1944 rozmowy z ambasadorem ZSRR w Londynie. Lecz obie strony pozostały przy swoich poprzednich propozycjach i rozmowy zerwano.

Pod koniec lipca 1944r. przy osobistym zaangażowaniu brytyjskiego premiera, Mikołajczyk wyjechał do Moskwy na ostatnią próbę znalezienia porozumienia polsko-radzieckiego. Delegacja londyńska przeprowadziła rozmowy z prorosyjskimi przedstawicielami Krajowej Rady Narodowej i Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Wobec znacznych rozbieżności, co do podziału miejsc w nowym rządzie, nieakceptowania przez rząd londyński granicy wschodniej wzdłuż linii Curzona oraz obstawania przez Mikołajczyka przy zasadach Konstytucji 1935r. – negocjacje nie dały rezultatu. Po powrocie do Londynu Mikołajczyk pod naciskiem Brytyjczyków próbował ponawiać kontakty ze ZSRR, lecz za każdym razem napotykał na opory w swoim rządowym otoczeniu.
Ostatecznie w listopadzie 1944r. premier podaje się do dymisji, nowym premierem zostaje Tomasz Arciszewski, działacz nurtu prawicowego w PPS.

Wobec wzrostu pozycji Rządu Tymczasowego w wyzwolonym kraju, zakończenia wojny z Niemcami wzmógł się nacisk rządu brytyjskiego na Mikołajczyka, aby w imieniu polskiej emigracji podjął rozmowy z Rządem Tymczasowym. Tym samym Wielka Brytania dawała do zrozumienia, że nie wiąże już żadnych planów politycznych z rządem Arciszewskiego.
W rezultacie zabiegów strony brytyjskiej, doszło w czerwcu 1945r. w Moskwie do rozmów pomiędzy przedstawicielami Rządu Tymczasowego a przedstawicielami obozu londyńskiego.
Mimo początkowych rozbieżności, osiągnięto w toku rozmów kompromis i ustalono jednolite stanowisko obu polskich delegacji.
W myśl tego porozumienia powołany został Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej liczący 21 osób w tym 5 z obozu londyńskiego.
Utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej wyjaśniło sytuację międzynarodową odrodzonego państwa polskiego. Rząd ten został uznany przez Francję, wielką Brytanię a następnie przez inne państwa koalicji antyhitlerowskiej.
Podważyło to całkowicie sens istnienia rządu londyńskiego, który nadal był uznawany tylko przez kilka niewiele znaczących na arenie międzynarodowej państw.

Ocena pracy rządu na emigracji jest zadaniem niezmiernie trudnym, lecz niewątpliwie dużą zasługą parysko-londyńskiego rządu była walka o budowę a następnie rozbudowę Polskich Sił Zbrojnych. Starania te zostały podjęte już we wrześniu 1939r. i kontynuowane były po ewakuacji do Londynu.
Rząd polski na emigracji nie zerwał również kontaktów z okupowanym krajem, przyczyniając się do zorganizowania ruchu oporu przeciw okupantowi oraz do tworzenia struktur podziemnej administracji państwowej.

Bibliografia:

‘Historia – dzieje najnowsze 1935-1945 ‘ Tadeusz Sergiejczyk, podręcznik dla szkół średnich klasy IV liceum ogólnokształcącego.
Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne W-wa 1988
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Re: Działalność rządu polskiego na emigracji i jego rola w p

Post autor: Artur Rogóż »

Wobec agresji Niemiec (1 września 1939) i ZSRR (17 września 1939) na Polskę, władze Rzeczypospolitej zmuszone zostały do przeniesienia siedziby poza granice kraju dla uniknięcia niewoli i wymuszonej kapitulacji. 17 Września odbyła się narada Naczelnego Wodza gen. Edwarda Rydz-Śmigłego z premierem gen. Felicjanem Sławoj-Składkowskim, ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem, na której zapadły decyzje o tym, ze dalszy opór Wojska Polskiego na ziemiach Polski jest niemożliwy a kontynuować go należy na terenie sojuszników. Postanowiono, że najwyższe władze państwowe i Naczelne Dowództwo przekroczą granicę Rumunii i udadzą się przez tereny Rumunii i Węgier do Francji aby przedłużyć istnienie państwa polskiego i kontynuować dalej walkę. Szefowie misji wojskowej Francji gen. Louis Faury i Wielkiej Brytanii gen. Adrian Carton zgodzili się z decyzją Śmigłego. Tego samego dnia czyli 17 IX ambasador rumuński w Polsce Grigore Gafeneu zapewniał, że król Karol jest gotowy gościć prezydenta RP i rząd Polski. Sama decyzja o przejściu najwyższych władz Polskich i jego wojska przez Rumunię została podjęta w oparciu o traktat gwarancyjny o zbrojnej pomocy obu państw podpisany przez rządy Polski i Rumuni 15 I 1931 roku. W nocy z 17 na 18 września Prezydent RP Ignacy Mościcki i Wódz Naczelny przekroczyli granicę polsko-rumuńską w Kutach mając przyrzeczony zgodnie z V konwencją haską i układem sojuszniczym pomiędzy Polską a Rumunią przejazd do Francji. Pod równoległym naciskiem władz III Rzeszy, ZSRR i Francji, władze Rumunii zażądały wbrew V konwencji haskiej zrzeczenia się od władz RP ich suwerennych prerogatyw państwowych pod groźbą internowania. Wobec odmowy Prezydenta RP, Premiera i Naczelnego Wodza zostali oni internowani przez władze Rumunii w przygotowanych jeszcze w pierwszej połowie września 1939 ośrodkach internowania.
Na terenie Rumunii 18 IX znalazł się także gen. Władysław Sikorski, który wiedząc o sytuacji internowanych władz polskich podjął rozmowy w sprawie polskiej z ambasadorem francuskim Leonem Noelem i generałami francuskimi. Tutaj uzyskaj poparcie strony francuskiej aby to właśnie on stanął na czele armii polskiej która będzie formowana na terenie Francji. Następnie będąc w Bukareszcie prowadził rozmowy z tamtejszym ambasadorem polskim Rogerem Raczyńskim i płk Tadeuszem Zakrzewskim. Podczas rozmów 21 IX 1939 roku gen. Sikorski przedstawił swym rozmówca osobisty pogląd na formowanie nowego przedstawicielstwa we Francji ponieważ dotychczasowe władze zotały internowane. Sikorski proponował, aby Mościcki ustąpił z urzędu prezydenta na rzecz prymasa Augusta Hlonda; postulował konieczność utworzenia wojska we Francji; sporządzenia raportu poprzez śledztwo na temat przyczyn klęski Polski we wrześniu 1939 roku i kto za to ponosił odpowiedzialność. 22 IX gen. Sikorski razem z przedstawicielami ambasady francuskiej udał się do Francji pociągiem i poprzez Zagrzeb, Wenecję i Veronę do Paryża dotarł 27 IX. W drodze do Paryża zmienił zdanie co do kandydatury na prezydenta RP i uznał, że funkcję te powinien objąć Ignacy Paderewski, lecz ten nie uzyskał poparcia strony francuskiej. W konsekwencji 25 września Prezydent RP Ignacy Mościcki, zgodnie z art.13 konstytucji kwietniowej (upoważniającym do wyznaczenia następcy Prezydenta RP w stanie wojny), na swego następcę wyznaczył Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego, ambasadora RP we Włoszech. Jednak wobec sprzeciwu przebywających w Paryżu przedstawicieli partii opozycyjnych wobec sanacji i wywołanego ich naciskami sprzeciwu rządu Francji, Wieniawa-Długoszowski zrzekł się nominacji, a na urząd Prezydenta RP po dyskusji z przedstawicielami Francji i Wielkiej Brytanii kompromisowo został nominowany Władysław Raczkiewicz. Kolejnym punktem zapalnym w Paryżu była kwestia powołania rządu i osoby, która obejmie stanowisko premiera. W Paryżu działała także Rada Ambasadorów w składzie: Edward Raczyński z Londynu, Juliusz Łukaszewicz z Paryża i Bolesław Wieniawa z Rzymu oni również prowadzili rozmowy w sprawie powołania rządu polskiego. Rada chciała aby gen. Sikorski objął dowództwo nad powstającymi jednostkami polskimi we Francji co miało w myśl tworzącej się opozycji składającej się z przedstawicieli sanacji zapobiec objęciu przez Sikorskiego funkcji premiera. 30 IX prezydent Raczkiewicz odwołał Felicjana Sławoja-Składkowskiego ze stanowiska premiera i ministra spraw wewnętrznych a także pozostałych ministrów tworzących rząd przedwrześniowy. Wśród polskich elit politycznych i wojskowych, które znalazły się we Francji trwał spór o obsadzenie stanowiska premiera. Ostatecznie kompromisowo wybrany został prof. Stanisław Stroński lecz ren zrzekł się funkcji na rzecz gen. Sikorskiego, który powołał z kolei koalicyjny gabinet (w skład weszli przedstawiciele SN, SP, SL, PPS i politycy sanacyjni):
• Władysław Sikorski – premier, minister spraw wojskowych, minister spraw wewnętrznych
• August Zaleski – minister spraw zagranicznych
• Stanisław Stroński – minister informacji
• Adam Koc – minister skarbu
Do tego pierwotnego składu wkrótce dołączyli:
• gen. Józef Haller – minister bez teki
• Aleksander Ładoś – minister bez teki
• Jan Stańczyk – minister opieki społecznej
• Marian Seyda – minister sprawiedliwości
• Henryk Strasburger – zastąpił Adama Koca na stanowisku ministra skarbu
Prawnomiędzynarodowa ciągłość instytucji państwowych Polski została w ten sposób, wbrew deklaracjom Niemiec i ZSRR zawartych w układzie o granicach i przyjaźni z 28 września 1939 zachowana i była uznawana przez cały okres II wojny światowej na forum międzynarodowym. W październiku do Paryża przybył gen. Kazimierz Sosnkowski(jeden z głównych opozycjonistów Sikorskiego) i prezydent Raczkiewicz ( chory na białaczkę) wyznaczył go na swego następcę w razie, gdyby sam nie mógł pełnić urzędu do końca wojny. Gen. Sosnkowski wszedł do rządu jako minister do spraw kraju a także wicepremierem. 9 grudnia, po rezygnacji z uczestnictwa w rządzie Aleksandra Ładosia, resort spraw wewnętrznych objął Stanisław Kot, bliski przyjaciel gen. Sikorskiego. Państwa zachodnie jak Francja, Anglia i USA oraz państwa neutralne uznały rząd polski gen. Sikorskiego. Powstały rząd polski we Francji postawił sobie do realizacji następujące cele polityczne: utrzymanie ciągłości państwowości polskiej, rozwijanie Polskich sił zbrojnych i ich udział w walce przy boku państw alianckich oraz zapewnienie udziału Polsce w decyzjach w ostatecznym zwycięstwie, przywrócenie suwerenności i odbudowanie państwa polskiego w przedwojennych granicach, przebudowanie stosunków w Europie Środkowej i Wschodniej tak, aby państwa tego regionu z Polską na czele miały gwarancję niezależności od Niemiec i ZSRR.
7 listopada 1939 Sikorski objął urząd Wodza Naczelnego i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. W listopadzie siedzibę rządu przeniesiono do Angers, gdzie posiadał status eksterytorialny. 13 listopada w ramach rządu utworzono Komitet Ministrów dla Spraw Kraju, który nadzorować miał ruch oporu w kraju. Jednymi z pierwszych decyzji rządu Sikorskiego było dokonanie zmian na stanowiskach kierowniczych w polskich placówkach dyplomatycznych i przywrócenie praw osobom skazanym w procesie brzeskim, oraz podjęto decyzję o rozwiązaniu sejmu i senatu(2X) wybranych na zasadach konstytucji kwietniowej izby te nie mogły funkcjonować ze względu na brak posłów i senatorów. 9 grudnia 1939 Prezydent RP powołał Radę Narodową Rzeczypospolitej Polskiej - organ doradczy rządu i prezydenta - substytut parlamentu z nominacji Prezydenta RP. W jej skład wchodziło 12-24 członków. Na czele Rady stanął Ignacy Paderewski, a wiceprzewodniczącymi zostali: Tadeusz Bielecki (SN), Stanisław Mikołajczyk (SL) i Herman Lieberman (PPS). Została rozwiązana po zawarciu 30 lipca 1941 układu Sikorski-Majski, którego podpisanie spotkało się z ostrym sprzeciwem rady. Reaktywowana została w lutym 1942 pod przewodnictwem Stanisława Grabskiego. Tym razem prezydent powołał w jej skład 31 osób: po 5. przedstawicieli stronnictw, 9. bezpartyjnych i 2. reprezentujących ludność żydowską. Rozwiązna została 21 III 1945 roku w związku z wydarzeniami dotyczącymi postanowień zawartych w Jałcie.
Jednym z głównych zadań Rządu RP było rozbudowywanie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Podpisano szereg umów z Brytyjczykami i Francuzami, planowano nawet stworzenie 100-tysięcznej armii polskiej we Francji. Ostatecznie, 4 stycznia 1940 podpisano polsko-francuski układ wojskowy i umowę lotniczą. Choć planów tych nie udało się do końca zrealizować, to we Francji powstały już wiosną 1940 1. Dywizja Grenadierów (pod dowództwem gen. bryg. Bronisława Ducha), 2. Dywizja Strzelców Pieszych (pod dowództwem gen. bryg. Bronisława Prugar-Ketlinga), Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich (pod dowództwem gen. bryg. Zygmunta Bohusza-Szyszki), Polskie Siły Powietrzne (sformowano jeden zwarty dywizjon 1/145 Warszawski). Organizowano także 3. i 4. Dywizje Piechoty oraz 10. Brygadę Kawalerii Pancernej (pod dowództwem gen. bryg. Stanisława Maczka. Z inicjatywy rządu polskiego utworzono także Brygadę Strzelców Karpackich gen. Stanisława Kopańskiego w Syrii.(Ogółem do VI 1940 r. 83 tys. żołnierzy)
Na wiosnę 1940 Niemcy rozpoczęły ofensywę na froncie zachodnim. Szybko zajęli Danię, Norwegię, Belgię, Holandię i wreszcie – 22 czerwca 1940 – także Francja podpisała akt kapitulacji. Wobec zaistniałej sytuacji położenie rządu polskiego uległo poważnej zmianie. 17 czerwca odbyła się narada rządu polskiego, który postanowił skorzystać z zaproszenia premiera Churchilla i przenieść swą siedzibę do Londynu. Władze polskie ewakuowano, a 19 czerwca premier Sikorski przez radio wydał odezwę do żołnierzy, by przybywali do Wielkiej Brytanii. Niestety, do Anglii zdołała się przedostać jedynie 1/3 Polskich Sił Zbrojnych. 5 sierpnia 1940 podpisano polsko-brytyjską umowę wojskową. Utworzono m.in. I Korpus Polski, przemianowany w 1942 na I Korpus Pancerno-Motorowy (gen. Marian Kukiel), Samodzielną Brygadę Spadochronową (gen. Stanisław Sosabowski) i 1. Dywizję Pancerną (gen. Stanisław Maczek).
W II poł. 1940 r. jedną z najbardziej absorbujących rząd polski spraw były rokowania z rządem czechosłowackim na emigracji. W ich efekcie, 11 listopada 1940 podpisano deklarację polsko-czechosłowacką o utworzeniu po wojnie federacji państw Europy Środkowej (otwartej dla reszty państw). Jednak wobec wrogiego stanowiska ZSRR wobec tego planu politycznego nie doszedł on do skutku.
Pod koniec 1940 r., Rząd RP powołał Delegaturę Rządu na Kraj, jako reprezentację rządu w okupowanym kraju. Delegatem Rządu został Cyryl Ratajski (do września 1942), po nim funkcje tę objął Jan Piekałkiewicz (do 1943), a po jego aresztowaniu – Jan Stanisław Jankowski. Ostatnim Delegatem Rządu był Stefan Korboński. Delegat Rządu na Kraj, podporządkowany Rządowi RP na uchodźstwie, a od 1944 wicepremier w tym rządzie. Krajowa Rada Ministrów Powstała 26 VII 1944 roku w oparciu o dekret Prezydenta RP o tymczasowej organizacji władz na terytorium Rzeczypospolitej. Do tego czasu funkcjonowała jako Delegatura Rządu Rzeczypospolitej na Kraj.
24 III 1941 roku gen. Sikorski udał się w pierwszą podróż do Kanady i Stanów Zjednoczonych. Celem podróży było ożywienie środowisk polonijnych dla sprawy Polski a głównie omówienie warunków do formowania jednostek polskich w Kanadzie, Sikorski chciał także przedstawić prezydentowi Roosveltowi sprawy powojenne Polski i pozyskać jego poparcie a także zapewnić Polsce korzystanie z uchwalonej 11 III 1941 roku ustawy Leand-Lease, która zapewniałaby dostawy materialne dla wojska polskiego. Prezydent USA zgodził się na to. Wizyta Sikorskiego trwała do 12 V Sikorski był z niej ogólnie zadowolony, ale z USA i Kanady zgłosiła się zaledwie garstka ochotników do jednostek polskich ich liczba nie przekraczała 1000 osób.
22 czerwca 1941 Niemcy zaatakowały ZSRR i fakt ten był rozstrzygający dla dalszych losów II wojny światowej. Izolowana na kontynencie od upadku Francji Wielka Brytania w radiowym przemówieniu Winstona Churchilla zaproponowała ZSRR bez warunków wstępnych sojusz i pomoc. W konsekwencji za pośrednictwem rządu brytyjskiego rozpoczęto także w Londynie rokowania polsko-radzieckie i w ich efekcie podpisano specjalne porozumienie. Układ ten, zwany układem Sikorski-Majski (od nazwisk sygnatariuszy Majski ambasador ZSRR w Londynie) został podpisany 30 lipca 1941i postanawiał, że:
• oba państwa zobowiązują się do udzielania sobie pomocy w walce z Niemcami,
• rząd radziecki wyraża zgodę na utworzenie na terytorium ZSRR armii polskiej z dowództwem polskim (mianowanym przez rząd polski w porozumieniu z rządem ZSRR),
• ZSRR uznaje za nieważne wszystkie układy z III Rzeszą z roku 1939 dotyczące Polski (Pakt Ribbentrop-Mołotow i pakt o granicach i przyjaźni z 28 września 1939),
• natychmiast po podpisaniu układu zostaną przywrócone stosunki dyplomatyczne między obu państwami (zerwane jednostronnie przez ZSRR 17 września 1939 w związku z agresją na Polskę i tezą o nieistnieniu państwa polskiego),
• układ wchodzi w życie natychmiast i nie podlega ratyfikacji.
Dodano także protokół dodatkowy o udzieleniu "amnestii" dla wszystkich polskich więźniów w ZSRR. Podpisanie układu wywołało poważny kryzys w rządzie i związanym z nim podziemiem w kraju. 27 lipca minister spraw zagranicznych August Zaleski podał się do dymisji. To samo zrobili Marian Seyda i Kazimierz Sosnkowski. Głównym zarzutem wysuwanym przeciw układowi było zawarcie go w trybie niekonstytucyjnym ( przez premiera bez zgody Prezydenta RP i kontrasygnaty ministra spraw zagranicznych) i brak w układzie jednoznacznej deklaracji sowieckiej w kwestii przywrócenia granicy polsko-sowieckiej określonej w traktacie ryskim. Był to drugi tak poważny kryzys w łonie Rządu Emigracyjnego i doprowadził on do rozłamu zagranicznej koalicji. Nowym ministrem spraw zagranicznych został w konsekwencji 3 września Edward Raczyński, ministrem spraw wewnętrznych Stanisław Mikołajczyk, ministrem sprawiedliwości Herman Lieberman. 12 sierpnia 1941 Rada Najwyższa ZSRR wydała dekret o amnestii dla Polaków więzionych w ZSRR. 14 sierpnia podpisano umowę wojskową polsko-radziecką, na mocy której miano utworzyć ze zwolnionych więźniów armię polską (organizacyjnie i personalnie podlegającą Polakom, a taktycznie – Sowietom) do walki z Niemcami u boku Armii Czerwonej. We wrześniu na dowódcę armii wyznaczono więzionego dotychczas na moskiewskiej Łubiance gen. Władysława Andersa. 30 listopada do ZSRR przybył gen. Sikorski. 3-4 Grudnia 1941 odbył serię rozmów ze Stalinem, które zakończyły się podpisaniem wspólnej deklaracji politycznej, w której Stalin zgodził się m.in. na ewakuację 25 000 żołnierzy polskich do Iranu. Postanowiono także, że armia polska będzie składać się z 6 dywizji i formacji pomocniczych (do 130 tys. żołnierzy).
Gen. Sikorski 24 III 1942 roku odbył drugą podróż do USA podczas której 2-krotnie spotykał się z prezydentem Roosveltem oraz innymi czołowymi politykami amerykańskimi. Poruszał tam szereg ważnych spraw próbując zyskać poparcie USA dla Polski w stosunkach z ZSRR chodziło głównie o zapewnienie granicy wschodniej Polski sprzed IX 1939 r. ale Stany Zjednoczone odpowiadały ogólnikami. Udało się uzyskać pożyczki dla rządu polskiego w wysokości 12,5 tys. dolarów rocznie. Rząd amerykański, ale zwłaszcza brytyjski prowadził za plecami Polski tajne rokowania z władzami sowieckimi gwarantując po cichu granice ZSRR z VI 1941r. i coraz mocniej kładąc nacisk na władze polskie, aby poszły w tej sprawie na ustępstwo i zgodziły się na linie Curzona. Od 1 XII 1942 roku do 10 I 1943 roku trwała trzecia podróż gen Sikorskiego do USA. Premier Polski poprzez przełożenie swojego memoriały władzom USA omawiał sprawę wschodnich granic Polski i ich obronę przed zakusami ZSRR, przedstawiał sporawe granicy zachodniej i nabytków kosztem Niemiec dla Polski (Pomorze, Śląsk, Prusy Wschodnie) oraz zagadnienie federacji środkowoeuropejskiej, ale nie spotkał się z konkretnymi obietnicami a tym bardziej decyzjami ze strony amerykańskiej. Po powrocie ze Stanów Sikorski musiał się wkrótce zmierzyć z kolejnymi problemami. 16 I 1943 roku rząd sowiecki pozbawił ludność polską w ZSRR obywatelstwa polskiego oraz przekreślił umowę z 30 VII 1941 roku z powodu problemów z armią Andersa. Kolejną sprawą, która przyczyniła się do pogorszenia stosunków Polsko-Radzieckich było podanie przez Niemcy w IV 1943 roku wiadomości o odkryciu grobów pomordowanych polskich oficerów przez NKWD w Katyniu. 17 IV strona Polska chciała, aby sprawę zbadała komisja składająca się z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Władze sowieckie oskarżyły rząd polski o współpracę z Niemcami zażądały, aby Polska ogłosiła, ze mordu dokonali Niemcy. To doprowadziło do zerwania stosunków przez ZSRR z rządem polskim 26 IV 1943 roku.
Gen. Władysław Sikorski od początku VI 1943 roku odwiedził jednostki wojska polskiego na Bliskim Wschodzie w celu przeprowadzenia ich inspekcji, na miejscu rozmawiał z żołnierzami i ich oficerami, starał się podnosić morale. 2 VII 1943 roku Sikorski przybył z Kairu do Gibraltaru skąd następnego dnia miał odlecieć do Londynu samolotem bombowym „Liberator”. Kiedy 4 VII ok. godz. 23:00 doszło do startu samolot z premierem Sikorskim na pokładzie zaraz po starcie spadł do wody rozpadając się na części. W wyniku katastrofy zginał gen. Sikorski i wszystkie osoby mu towarzyszące w locie.
Katastrofa gibraltarska i śmierć premiera oraz Naczelnego Wodza gen. Sikorskiego spowodowały, że doszło wśród polskich elit politycznych w Londynie do kryzysu. Prezydent Raczkiewicz tymczasowo do czasu oficjalnego wyboru premiera na to stanowisko wyznaczył wicepremiera w rządzie Sikorskiego, czyli Stanisława Mikołajczyka. To wywołało protesty opozycji sanacyjnej z Augustem Zaleskim i gen. Kazimierzem Sosnkowskim na czele. Ostatecznie konflikt został zażegnany w ten sposób, że premierem został już na stałe Mikołajczyk popierany nie tylko przez swoje SL, ale także PPS oraz Churchilla. Urząd Naczelnego Wodza został oddzielony od premiera i powierzony został gen. Sosnkowskiemu.
Mikołajczyk miał dużą swobodę doboru ministrów i do 15 VII 1943 r. zdołał utworzyć nowy gabinet: Mikołajczyk-premier, Jan Kwapiński-wicepremier i minister handlu, przemysłu i żeglugi, Ludwik Grossfeld-minister skarbu, Stanisław Kot-min. Informacji i dokumentacji, Marian Kukiel-min. Obrony narodowej, Tadeusz Romer-min. Spraw zagranicznych, Władysław Banaszczyk min. spraw wewnętrznych, Wacław Komarnicki-min. Sprawiedliwości +(H.Strasburger,Karol Popiel, Jan Stańczyk, Marian Seyda). Od początku autorytet premiera podważali gen. Władysław Andres i prezydent Raczkiewicz nie darząc go sympatią. Poparcia udzieliła mu nie tylko Rada Narodowa z ST. Grabskim na czele, ale także 4 główne stronnictwa polityczne.
Mikołajczyk od razu przystąpił do żmudnego budowania własnej i całego rządu pozycji, próbując poprzez USA a głównie W.Brytanię zmienić stanowisko ZSRR wobec sprawy polskiej, często rozmawiał z politykami radzieckimi, ale brak rezultatów, bo wojska radzieckie w kontrofensywie a Stalin budował konkurencyjny rząd komunistyczny oparty na proradzieckim Związku Patriotów Polski i Polskiej Partii Robotniczej. Tworzono Armie Polską z gen. Zygmuntem Berlingiem na czele. Stalin doprowadzał do izolacji politycznej rządu polskiego na arenie międzynarodowej. Premier Mikołajczyk nie konkurował o wpływy w wojsku z gen. Sosnkowskim a kontakty z krajem pozostawił ministrowi Banaszczykowi. Sam skupił się na problemach międzynarodowych, zagranicznych rządu polskiego. W ciągu kilku miesięcy przeprowadził kilka rozmów z brytyjskim ministrem spraw zagranicznych Anthonym Edenem. Ogólnie wobec aliantów nie krył swojej nieufności wobec zamiarów Moskwy. Wskazywał na zapędy imperialistyczne ZSRR oraz niebezpieczne próby tworzenia przez Stalina marionetkowego rządu polskiego.
Wobec zbliżania się Armii Czerwonej do ziem polskich premier Mikołajczyk wydał instrukcje dla cywilnej ludności polskiej i AK jak maja się zachować wobec wojsk ZSRR. Zakładała ona generalnie, że w przypadku nie nawiązania stosunków dyplomatycznych z Moskwą, jednostki AK oraz Delegatury ujawnią się w chwili wycofywania Wehrmachtu.
Sytuacja Mikołajczyka i całego rządu polskiego w 1944 roku zaczęła być coraz gorsza gdyż premier Churchill oficjalnie uznał zasadność roszczeń ZSRR wobec granicy z Polską, Amerykanie nabrali wody w usta a Roosvelt oświadczył, ze wojny o polskie granice prowadzić nie będzie. Dodatkowo sytuacje komplikowało powołanie przez ZSRR Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego jako zalążka przyszłego rządu polskiego.
30 VII 1944 roku premier Mikołajczyk pojechał na kolejne rozmowy do Moskwy ze Stalinem i Mokotowem. Tutaj doszły do niego informacje o wybuchu powstania warszawskiego 1 VIII 1944 roku. Rozmowy zakończyły się fiaskiem i spełniły się obawy Mikołajczyka, bo Stalin odrzucał dyskusje na temat granic i żądał porozumienia się z przedstawicielami PKWN gdyż nie będzie tolerował dwuwładzy na tyłach frontu. Premier Mikołajczyk wbrew stanowisku Rady Ministrów obiecał, że takie rozmowy zostaną podjęte. Doszło do rozmów jego z przedstawicielami PKWN, czyli z Wanda Wasilewska, Bolesławem Bierutem i Edwardem Osóbką-Morawskim, którzy proponowali stworzenie koalicyjnego rządu(Mikołajczyk premierem+3 teki dla jego ludzi a 14 dla PKWN). Jednocześnie premier zabiegał o pomoc zarówno aliantów zachodnich jak i ZSRR o pomoc dla Warszawy.
W X 1944 roku Mikołajczyk udał się ponownie do Moskwy gdzie rozmawiał ze Stalinem, Churchillem i ambasadorem USA, Averelem Harrimanem. Wtedy Mołotow przypomniał zebranym o postanowieniach teherańskich co do granic polskich, co zaszokowało Mikołajczyka. W tej fatalnej sytuacji Mikołajczyk był gotowy do pewnego kompromisu, ale liczył na poparcie Roosvelta w sprawie pozostawienia Lwowa w Polsce. W XI 1944 USA poinformowały, że nie mogą dać Polsce żadnych gwarancji jej przyszłych granic przed zakończeniem wojny. Mikołajczyk przedstawił na posiedzeniu Rady Ministrów sytuację oraz jego gotowość na pójście na warunki ZSRR, ale przedstawiciele PPS i SP odrzucili ta możliwość. Cała sytuacja sprawiła, że Mikołajczyk 24XI 1944 złożył swoja dymisję na ręce prezydenta Raczkiewicza.
W związku z planowanym objęciem funkcji następcy prezydenta RP na uchodźstwie, w nocy 25/26 lipca 1944 w ramach operacji Most III został przerzucony drogą powietrzną przez Kair, gdzie odbył rozmowy z premierem Stanisławem Mikołajczykiem, do Londynu. 7 Sierpnia 1944 zarządzeniem prezydenta RP Władysława Raczkiewicza został mianowany jego następcą.. Krytycznie oceniał ugodowe koncepcje Mikołajczyka i wynik jego rozmów w Moskwie na temat utworzenia w czasie pobytu Armii Czerwonej na terenach polskich rządu, składającego się w równych proporcjach z legalnych władz RP, jak i PKWN, czemu dał wyraz w depeszy z Londynu do Kazimierza Pużaka z 22 sierpnia 1944. 29 Listopada 1944 po dymisji Mikołajczyka został mianowany premierem rządu RP i ministrem pracy i opieki społecznej. W skład rządu Arciszewskiego weszli przedstawiciele PPS, Stronnictwa Narodowego, Stronnictwa Pracy oraz jeden członek bezpartyjny. Nie było przedstawicieli Stronnictwa Ludowego.
1 grudnia 1944 na pierwszym posiedzeniu rządu podkreślał, że nowy rząd opiera się o zasadę jedności narodowej, stojąc mocno na gruncie wierności i obowiązku sojuszom i dążenia do przyjaznego ułożenia stosunków ze Związkiem Sowieckim. W sprawie granic zachodnich stwierdził: żądamy naszych etnicznych i historycznych terytoriów, które znalazły się pod władzą niemiecką. Dodał jednak: "Nie chcemy Wrocławia ani Szczecina", co wywołało powszechne oburzenie w kraju. Wielka Brytania odniosła się do jego rządu bardzo nieufnie, co widać w liście Winstona Churchilla z 3 stycznia 1945 do Józefa Stalina, w którym deklarował chłodny stosunek do nowego rządu polskiego i przekonanie, że nie zdoła długo się utrzymać, z czego Arciszewski zdawał sobie doskonale sprawę, podkreślając negatywne opinie prasy angielskiej. Jednocześnie stwierdził on, że miarą polityki polskiej jest interes Polski, wobec czego nakazywał przeczekanie tego kryzysu do momentu, aż świat pogodzi się niejako z faktem, że istnieje kres ustępliwości i że rząd potrafi się oprzeć żądaniom godzącym w niepodległość Polski. W związku z rozmowami prowadzonymi pomiędzy USA, Wielką Brytanią i ZSRR wraz z ministrem spraw wewnętrznych Zygmuntem Berezowskim złożył rządom USA i Wielkiej Brytanii memorandum, w którym podkreślał, że sprawy polskie powinny być rozpatrzone dopiero po zakończeniu działań wojennych, natomiast sfinalizowanie sporu polsko-sowieckiego o wschodnie ziemie Rzeczypospolitej jest możliwe tylko według metod ustalonych prawem międzynarodowym. Podkreślał też, aby w razie uchylania się rządu sowieckiego od porozumienia, została utworzona wojskowa komisja międzysojusznicza, pod której kontrolą administracja polska mogłaby pełnić swoje czynności oraz że oczekuje, iż rządy amerykański i brytyjski nie wezmą udziału w żadnych decyzjach, powziętych bez udziału i zgody rządu polskiego. Memorandum to, Wielka Brytania natychmiast odrzuciła.
13 lutego 1945 po poinformowaniu go przez ambasadora Edwarda Raczyńskiego o postanowieniach konferencji jałtańskiej, w imieniu rządu wydał Oświadczenie, w którym stwierdził, że decyzje Konferencji Trzech zostały przygotowane i powzięte nie tylko bez udziału i upoważnienia rządu polskiego, ale i bez jego wiedzy. Oprócz tego oświadczył, że rząd polski nie przyjmuje tych postanowień, że narzucenie tzw. Linii Curzona jako granicy polsko-sowieckiej jest dla narodu polskiego nowym rozbiorem Polski dokonanym przez sojuszników Polski oraz że zamiar utworzenia tymczasowego rządu polskiego jedności narodowej za pomocą narzuconego Komitetu Lubelskiego jest próbą legalizacji mieszania się Sowietów w wewnętrzne sprawy Polski.
Po aresztowaniu przez NKWD 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego w marcu 1945 Arciszewski interweniował w tej sprawie u premiera Wielkiej Brytanii i przewodniczącego Konferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco. W związku z powstaniem 28 czerwca 1945 w Moskwie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, składającego się z przedstawicieli PPR, PPS, SL i SD, w imieniu rządu wydał komunikat, w którym oświadczył, że samozwańczy twór polityczny złożony z komunistów i agentów obcych ma stać się rządem Polski. (...) Los Polaków nie będzie jednakowy. Jedni borykać się będą w kraju z okrutną rzeczywistością państwa policyjnego, inni zostaną w wolnym świecie, by stać się ustami niemych. Droga nasza jest trudna, lecz u jej kresu spełni się Polska naszych żarliwych pragnień: wolna i niepodległa. 5 Lipca 1945 rządy USA i Wielkiej Brytanii wycofały poparcie dla rządu RP na uchodźstwie, przekazując Arciszewskiemu noty z informacją, że wita się utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej jako spełnienie postanowień krymskich.
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Re: Działalność rządu polskiego na emigracji i jego rola w p

Post autor: Artur Rogóż »

Wobec agresji Niemiec (1 września 1939) i ZSRR (17 września 1939) na Polskę, władze Rzeczypospolitej zmuszone zostały do przeniesienia siedziby poza granice kraju dla uniknięcia niewoli i wymuszonej kapitulacji. W nocy z 17 na 18 września Prezydent RP i Wódz Naczelny przekroczyli granicę polsko-rumuńską w Kutach mając przyrzeczony zgodnie z V konwencją haską i układem sojuszniczym pomiędzy Polską a Rumunią z r. 1921 przejazd do Francji ( fr. droit de passage). Pod równoległym naciskiem władz III Rzeszy, Francji i ZSRR , władze Rumunii zażądały zrzeczenia się od władz RP ich suwerennych prerogatyw państwowych pod groźbą internowania . Wobec odmowy Prezydenta RP, Premiera i Naczelnego Wodza zostali oni internowani przez władze Rumunii w przygotowanych jeszcze w pierwszej połowie września 1939 ośrodkach internowania.

W 1939 rząd polski ucieka do Rumunii i tam zostaje internowany. Jednak ani państwo ani armia nie kapitulują. Prezydent Mościcki na mocy konstytucji mianuje swojego następcę. Zostaje m. ni. ostatecznie 30.wrz.'39 Władysław Raczkiewicz. On tego samego dnia powołuje rząd, premierem zostaje Władysław Sikorski. Zostaje on też ministrem spraw wojskowych, a od 7.list również naczelnym wodzem armii. Rząd był koalicyjny, wszystkie partie brały udział w jego pracach. Pierwotnie siedzibą rządu był Paryż i Anglels, a później Londyn. Na emigracji powołano 9 grudnia '39 Radę Narodową (skł. z 22 osób). Reprezentowane były partie, które udzielały swego poparcie rządowi emigracyjnemu: PPS, Str. Ludowe, Str. Narodowe, Str. Pracy i politycy sanacyjni. Przewodniczącym został I. Paderewski, a po jego śmierci S. Grabski. Zostaje sformowany program rządu. Uznano, że III Rzesza jest głównym wrogiem Polski, należy walczyć z Niemcami u boku sojuszników. Trzeba było stworzyć armię polską na zachodzie. Rząd ogłaszał też, że jest w stanie wojny ze Zw. Radzieckim. Rząd stoi na stanowisku nienaruszalności granic polskich, wysuwał też program powojenny jeśli chodzi o poszerzenie naszych granic na pn. i zach. Chciał włączenia Gdańska, Prus Wsch., i Opolszczyzny. Kolejnym zadaniem miało być organizowanie i kontrolowanie walki podziemnej kraju. Rząd określa też cele powojenne np. Polska powojenna ma być krajem demokratycznym. Już w 1939 zaczęto tworzyć armię we Francji tzw. Polskie Siły Zbrojne na zachodzie.

W maju '40 (kiedy Niemcy atakują Francję) armia polska liczy sobie 84 tys. żołnierzy. Klęska Francji powoduje że armia przepada, gdyż do Anglii przedostaje się tylko ok. 30 tys. żołnierzy. Teraz w Szkocji powstaje I Korpus, którego dowódcą był gen. Anders. W okresie kiedy rząd przebywa w Londynie prowadzone są rozmowy pomiędzy Polską a Czechosłowacją dotyczące zawarcia federacji (po wojnie). Miała być wspólnym frontem przeciw potędze Zw. Radzieckiego. Rozmowy jednak zostają zerwane w 1943. Pod naciskiem Churchilla Sikorski w czerwcu'40 ogłasza memoriał, w którym wyraża chęć poprawy stosunków ze Zw. Radzieckim. Doprowadza to do kryzysu rządowego, a Sikorski dostaje dymisję od Raczkiewicza. Lecz pod naciskiem Churchilla Sikorski ponownie zostaje premierem rządu. 30 lipca'41 dochodzi do podpisania układu Sikorski - Majski (ambasador radziecki w Londynie). Postanowienia: anulowanie traktatu rosyjsko - niemieckiego dotyczącego podziału Polski, amnestia dla wszystkich więźniów przebywających w Rosji, wymiana ambasadorów, utworzenie polskiej armii w Zw. Radzieckim. Nie poruszono kwestii granic. 14.kwietnia'41 podpisano umowę wojskową między Polską a Zw. Radzieckim. Na jej mocy armia polska miała liczyć 30 tys., podlegać polskiemu rządowi, pod względem operacyjnym podlegać ZSRR. Dowódcą zostaje gen. Anders. Sikorski spotyka się ze Stalinem w Moskwie - uzyskuje zgodę na powiększenie liczby żołnierzy do 96 tys. (grudzień'39?)

Przyczyny zerwania stosunków polsko - radzieckich:

- kwestia wsch. granicy Polski - Stalin nie chciał oddać terenów wschodnich

- kwestia armii w ZSRR - Anders odmawia w lutym'42 wysłania na front V dywizji, a w odpowiedzi Rosjanie zmniejszają racje żywnościowe do 30 tys.

[Anders nie chciał uderzać jednostkowo, uważał że ZSRR przegra wojnę, nie lubił Ruskich]

Churchill uznał, że nadwyżkę wojsk należy wysłać do Iranu. Tak zrobiono.

W sierp.'42 następuje ostateczna ewakuacja armii polskiej z Rosji. Dlaczego Stali się zgodził? Bo zaczął już sobie przygotowywać komunistyczny wariant dla Polski

- kwestia obywatelstwa

- Rosjanie zamykają polskie konsulaty, szkoły itp.

- kwestia katyńska - w kwietniu'43 Niemcy ogłaszają że znaleziono w lasach katyńskich groby pomordowanych oficerów polskich.

25 kwietnia'43 zerwano stosunki polsko-radzieckie. 4 lipca'43 ginie Sikorski w katastrofie lotniczej. Kolejnym premierem zostaje S. Mikołajczyk, nowym naczelnym wodzem został gen. Kazimierz Sosnowski. Mikołajczyk pełnił funkcje premiera do listopada'44 kiedy to podał się do dymisji. Ostatnim premierem rządu emigracyjnego zostaje Tomasz Arciszewski. W czerwcu '45 mocarstwa zachodnie wycofały uznanie rządowi emigracyjnemu.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Polityka, dyplomacja”