Mirosław Hermaszewski

[Artur Rogóż]

Mirosław Hermaszewski (ur. 15 września 1941 w Lipnikach na Wołyniu) – generał brygady Wojska Polskiego, kosmonauta – pierwszy i jedyny Polak, który odbył lot w kosmos[1].

Młodszy brat gen. bryg. Władysława Hermaszewskiego, również pilota, zmarłego w 2002.

Życiorys

Ocalony z rzezi wołyńskiej przez ojca[2][3]. Podczas "czerwonych nocy" na Wołyniu w latach 1944–1945 stracił 19 osób z rodziny, w tym ojca, zamordowanego przez UPA. Dziadek Sylwester Herbu Zaremby – szlachcic zagrodowy dochował się 12 dzieci. Rodzina wychowana była w duchu patriotycznym. Stryj Antoni Hermaszewski był działaczem młodzieżowym i niepodległościowym. Walczył w 1920 z bolszewikami. Niemal dwadzieścia lat później został uczestnikiem polskiej konspiracji, później żołnierzem Armii Andersa. Ciocię Władysławę z Hermaszewskich Seweryn deportowano do Kazachstanu. Obecnie mieszka w Londynie. Stryj Tadeusz przez całą wojnę walczył na morzu na niszczycielach ORP „Burza” i ORP „Ślązak”. Drugi stryj Zygmunt Hermaszewski – przedwojenny absolwent SGGW był oficerem rezerwy Korpusu Ochrony Pogranicza i również żołnierzem polskiego podziemia. Uwięziony przez Niemców w Oświęcimiu – po wojnie został konsulem w Tuluzie.

Mirosław Hermaszewski po wojnie, w 1945 wraz z rodziną repatriował się do Wołowa niedaleko Wrocławia, gdzie ukończył szkołę podstawową i liceum.

W 1960 zaczął latanie na szybowcach w Aeroklubie Wrocławskim, a później na samolotach na lotnisku w Grudziądzu. W 1961 wstąpił do dęblińskiej Szkoły Orląt, gdzie opanował pilotaż samolotu TS-8 Bies i uzyskał kwalifikacje pilota myśliwskiego 3 klasy na samolocie odrzutowym MiG-15. Szkołę ukończył jako prymus i uzyskał przydział do 62 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Powstańców Wielkopolskich 1918–1919 w Poznaniu, gdzie po 2 latach uzyskał uprawnienia pilota 1 klasy i został przeszkolony w pilotażu samolotów ponaddźwiękowych MiG-21. Ukończył z wyróżnieniem Akademię Sztabu Generalnego w Warszawie. W latach 1964–1978 służył w wojskach obrony powietrznej kraju. Był dowódcą eskadry w Słupsku, zastępcą dowódcy pułku w Gdyni oraz dowódcą 11 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Osadników Dolnośląskich we Wrocławiu.

W 1976 został wyłoniony w drodze selekcji z grona kilkuset polskich pilotów wraz z płk. Zenonem Jankowskim jako kandydat do lotu kosmicznego w ramach międzynarodowego programu Interkosmos, utworzonego przez ZSRR. Ostatecznie wybrany (Jankowski został zmiennikiem), od godziny 17:27 27 czerwca do godziny 16:31 5 lipca 1978 z Piotrem Klimukiem odbył lot na statku Sojuz 30 i po 2 dniach lotu dołączono do stacji orbitalnej Salut 6. Po wykonaniu programu badawczego 5 lipca w stepach Kazachstanu odbyło się lądowanie. W czasie 8-dniowej misji dokonano 126 okrążeń Ziemi i zostało ustanowionych kilka rekordów Polski zatwierdzonych przez FAI.
Mirosław Hermaszewski w 2007

Za udział w tym locie Mirosław Hermaszewski został odznaczony "Złotą Gwiazdą" Bohatera Związku Radzieckiego (nr 11 301), Orderem Lenina oraz Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy. W 1986 został Kawalerem Orderu Uśmiechu. W 2003 został odznaczony przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Od 1981 do 1983 był członkiem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. W latach 1987–1991 był komendantem Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych. W 1988 otrzymał awans na generała brygady. W latach 1991–1992 był zastępcą dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej i szefem bezpieczeństwa lotów WLiOP w latach 1992–1995. Od 1995 inspektorem ds. Sił Powietrznych w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego.

W 2001 wystartował bez powodzenia w wyborach do Senatu RP z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej – Unii Pracy, zaś w 2005 z identycznym skutkiem kandydował w wyborach do Sejmu z listy SLD (został wcześniej członkiem tej partii). Od 2002 do 2006 zasiadał z ramienia tej partii w sejmiku mazowieckim.

Jest członkiem Komitetu Wykonawczego Stowarzyszenia Kosmonautów i Astronautów Świata, członkiem Kapituły medalu Akademii Polskiego Sukcesu i członkiem Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN oraz ASE – Stowarzyszenia Odkrywców Przestrzeni.
Odniesienia kulturowe

Transmitowana przez telewizję scena gorącego pocałunku, który wymienili ze sobą w stanie nieważkości Mirosław Hermaszewski i Aleksandr Iwanczenkow zainspirowała Macieja Zembatego do napisania lirycznej Ballady o majorze Hermaszewskim, wykonanej na Festiwalu Piosenki Prawdziwej w Gdyni (21 sierpnia 1981).


Przypisy

1. ↑ Polska jest czwartym krajem w historii, po ZSRR, USA i Czechosłowacji, którego obywatel odbył lot kosmiczny.
2. ↑ Wywiad Aleksandra Szychta z Mirosławem Hermaszewskim dla Volhynia Galicia. [dostęp 24 sierpnia 2010]. W tym wywiadzie Hermaszewski wspomina, że szukali go ojciec i starszy brat, który pierwszy zobaczył krew na śniegu.
3. ↑ W wywiadzie Włodzimierza Kalickiego dla DF gazeta REPORTERÓW nr 24/783 z 23 kwietnia 2008 Hermaszewski podaje więcej szczegółów tego ocalenia. Wymienia jednak tylko ojca, jako tego, który go uratował. Wyziębionego półtorarocznego syna wykąpał w ciepłym mleku zbłąkanej w polu krowy, którą wydoił, ratując życie dziecku. Wersja elektroniczna artykułu [dostęp: 24 sierpnia 2010]