Henryk Jabłoński

[Artur Rogóż]

Henryk Jabłoński (ur. 27 grudnia 1909 w Starym Waliszewie koło Łowicza, zm. 27 stycznia 2003 w Warszawie) – polski polityk, działacz komunistyczny okresu PRL.

Profesor, z wykształcenia historyk, był profesorem UW oraz Wojskowej Akademii Politycznej (promotor prac doktorskich od 1961), generał brygady Wojska Polskiego, przewodniczący Rady Państwa (od 28 marca 1972 do 6 listopada 1985).

Życiorys

Od 1931 członek PPS, współpracownik PSB. W kampanii norweskiej w 1940 jako podchorąży rezerwy Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich walczył w bitwie o Narwik, a później uczestniczył w ruchu oporu w południowej Francji.

W 1945 powrócił do kraju. W latach 1945–1947 przewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W latach 1946–1950 profesor Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. W 1945 został członkiem KRN, w latach 1946–1948 piastował znaczące funkcje w PPS (kierownik Wydziału Polityczno-Propagandowego CKW PPS, przewodniczący Wojewódzkiego i Stołecznego Komitetu PPS, sekretarz Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS oraz jego wiceprzewodniczący). Zwolennik połączenia PPS i PPR.

Od 1947 aż do 1989 poseł na Sejm (Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX kadencji).

W 1947 mianowano go profesorem UW, a w 1950 profesorem zwyczajnym nauk historycznych. Od 1952 był członkiem korespondentem, a od 1956 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk.

W okresie 1948–1981 zasiadał w Komitecie Centralnym PZPR. W latach 1947–1953 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Oświaty. W latach 1948–1950 zastępca przewodniczącego Rady Głównej do spraw Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

W latach 1953–1955 sekretarz Wydziału I Nauk Społecznych PAN. Od 1955 do 1965 pełnił obowiązki sekretarza naukowego PAN, a w latach 1966–1971 wiceprezesa PAN.

W latach 1965–1966 minister szkolnictwa wyższego, następnie w latach 1966–1972 minister oświaty i szkolnictwa wyższego (podpisywał decyzje o relegowaniu "nieprawomyślnych" studentów po marcu 1968, m.in. Adama Michnika). Od grudnia 1970 zastępca członka, a w latach 1971–1981 członek Biura Politycznego KC PZPR. Na IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR w lipcu 1981 nie został wybrany do Komitetu Centralnego partii, a w konsekwencji nie wszedł w skład Biura Politycznego. Ponownie zasiadał w KC PZPR w latach 1986–1990.

Poseł do KRN (1945–1947), na Sejm Ustawodawczy (1947–1952) oraz na Sejm PRL wszystkich kadencji (1952–1989). W latach 1985–1989 przewodniczący Sejmowej Komisji Obrony Narodowej.

W 1972, zgodnie z umową zawartą przed zjednoczeniem PPS z PPR, wg której stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa miało być obsadzane przez PPS-owców, z inicjatywy Edwarda Gierka wybrany na Przewodniczącego Rady Państwa (zajął miejsce Józefa Cyrankiewicza).

W okresie 1975–1976 był przewodniczącym Komisji Nadzwyczajnej dla przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji PRL. Zmiana ta polegała m.in. na wpisaniu do Konstytucji kierowniczej roli PZPR i sojuszu z ZSRR.

W latach 1972–1976 był członkiem Prezydium, a w latach 1976–1983 przewodniczącym Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. W 1983 mianowany prezesem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (pełnił tę funkcję do marca 1990). W latach 1978–1990 pełnił funkcję przewodniczącego Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Wieloletni przewodniczący Rady Głównej Przyjaciół Harcerstwa.

W 1985 ustąpił z funkcji przewodniczącego Rady Państwa, jego miejsce zajął gen. Wojciech Jaruzelski. Po oficjalnym zakończeniu stanu wojennego zaproponował awansowanie gen. Jaruzelskiego na stopień marszałka Polski (gen. Jaruzelski awansu nie przyjął)[potrzebne źródło]. W latach 1983–1989 członek Prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W 1986 był przewodniczącym Komitetu Honorowego Encyklopedii Pamięci Narodowej. W latach 80. stał na czele lub wchodził w skład szeregu innych komitetów honorowych i rocznicowych. Był m.in. przewodniczącym Ogólnopolskiego Komitetu Honorowego Obchodów 50. rocznicy Czynu Zbrojnego Dąbrowszczaków (1986), przewodniczącym Komitetu Honorowego Obchodów 45. rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim (1988), członkiem Komitetu Honorowego Obchodów 40. rocznicy Zjednoczenia Ruchu Robotniczego (1988).

W 1988, z okazji 70-lecia Niepodległości oraz 45-lecia LWP awansowany uchwałą Rady Państwa PRL do stopnia generała brygady w stanie spoczynku. Nominację wręczył mu w Belwederze I sekretarz KC PZPR, przewodniczący Rady Państwa PRL gen. armii Wojciech Jaruzelski.

23 października 1996 Sejm uchwałą umorzył postępowanie w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej osób związanych z wprowadzeniem i realizacją stanu wojennego, w tym i Henryka Jabłońskiego.

Został pochowany 3 lutego 2003 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. List do uczestników uroczystości od Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego odczytała Szefowa Kancelarii Prezydenta RP Jolanta Szymanek-Deresz.
Działalność naukowa
Stopnie naukowe

* dr nauk historycznych – 1934
* profesor nadzwyczajny – 1947
* doktor habilitowany – 1948
* profesor zwyczajny – 1950

Członkostwo w Akademiach Nauk i tytuły doktora h.c.

* członek korespondencyjny PAN – 1952
* członek rzeczywisty PAN – 1956
* członek Akademii Rumuńskiej Republiki Socjalistycznej – 1965
* członek Czechosłowackiej Akademii Nauk – 1965
* członek zagraniczny Akademii Nauk ZSRR – 1966
* członek Mongolskiej Akademii Nauk – 1975
* członek korespondencyjny Meksykańskiej Akademii Historycznej – 1979
* dr h.c. Uniwersytetu w Moskwie – 1972
* dr h.c. Uniwersytetu w Budapeszcie – 1972
* dr h.c. Wyższej Szkoły Ekonomicznej we Wrocławiu – 1972
* dr h.c. Uniwersytetu Łódzkiego – 1975 [1]
* dr h.c. Uniwersytetu Wrocławskiego – 1975
* dr h.c. Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – 1980

Wybrane publikacje

* Opinia, parlament, prasa. Wstęp do badań opinii publicznej w epoce rozkwitu kapitalizmu (1947)
* Polityka PPS w trakcie wojny 1914-1918 (1958)
* Narodziny Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1919 (1962)

Odznaczenia i nagrody

* Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
* Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
* Order Budowniczych Polski Ludowej
* Order Sztandaru Pracy I klasy
* Order Krzyża Grunwaldu III klasy
* Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1989)
* Medal 10-lecia Polski Ludowej
* Medal 30-lecia Polski Ludowej
* Medal 40-lecia Polski Ludowej
* Złoty Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju"
* Medal Komisji Edukacji Narodowej
* Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
* Wielka Gwiazda Honorowego Orderu Zasługi dla Republiki Austrii
* Krzyż Wielki Orderu Leopolda (Belgia)
* Order Georgi Dymitrowa (Bułgaria)
* Medal 100-lecia urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria)
* Order Białego Lwa I klasy z Łańcuchem (CSSR)
* Medal "40 lat Wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Radziecką" (CSSR)
* Wielki Krzyż Orderu Legii Honorowej (Francja)
* Order Rafidein I klasy (Irak)
* Order im. Jose Marti (Kuba)
* Krzyż Wielki Naszyjnik Orderu Orła Azteckiego (Meksyk)
* Order Suche Batora (Mongolia)
* Wielki Łańcuch Orderu Księcia Henryka Żeglarza (Portugalia)
* Wielka Wstęga Orderu Ommajadów (Syria)
* Order Sztandaru Węgierskiej Republiki Ludowej I klasy
* Order Rewolucji Październikowej (ZSRR)
* Order Przyjaźni Narodów (ZSRR)
* Order "Znak Honoru" (ZSRR)
* Medal "20 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Narodowej 1941–45" (ZSRR)
* Medal "30 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Narodowej 1941–45" (ZSRR)
* Medal "40 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Narodowej 1941–45" (ZSRR)
* Tytuł "Zasłużony Nauczyciel PRL"
* Nagroda Państwowa II stopnia – 1955
* Nagroda Państwowa I stopnia – 1964
* Specjalna Nagroda Państwowa – 1979

Przypisy

1. ↑ Doktorzy honoris causa UŁ. [dostęp 21 lutego 2011].

Źródła

* Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991, str. 362
* Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
* Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989
* Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1995
* J. Stroynowski (red.), Who is who in the Socialist countries of Europe : a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989
* Trybuna Ludu, organ KC PZPR, nr 289, 13–14 grudnia 1975, str. 2