Grzegorz Korczyński

[Artur Rogóż]

Grzegorz Korczyński, właśc. Stefan Kilanowicz, pseud. Grzegorz (ur. 17 czerwca 1915, zm. 22 października 1971 w Algierii) – polski działacz komunistyczny, generał broni Wojska Polskiego, funkcjonariusz organów bezpieczeństwa (MBP) i szef Zarządu II Sztabu Generalnego WP – wywiadu wojskowego PRL.

Życiorys

Po śmierci ojca w 1932 przerwał naukę w VII klasie gimnazjum. Pracował jako pracownik fizyczny, goniec, korepetytor i urzędnik. Z ostatniej pracy – w szpitalu przy ul. Karowej w Warszawie – został zwolniony po konflikcie z przełożonymi. Na początku 1937 roku wyjechał do Hiszpanii, gdzie brał udział w wojnie domowej, walcząc po stronie republikańskiej w brygadach międzynarodowych.

W 1944 był dowódcą obwodu lubelskiego Armii Ludowej. W 1945 dokonywał pacyfikacji wiosek na terenie Lubelszczyzny, uznanych za współpracujące z antykomunistyczną partyzantką niepodległościową. W latach 1946–1948 pełnił funkcję wiceministra w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. W 1947 był zastępcą do spraw bezpieczeństwa dowódcy Grupy Operacyjnej "Wisła" podczas Akcji "Wisła". Aresztowany 21 maja 1950 przez grupę operacyjną Biura Specjalnego MBP i po 4 latach śledztwa oskarżony i skazany w dniu 22 maja 1954 na dożywocie m.in. za mordy na ludności polskiej i żydowskiej.

MBP zamierzała także wykorzystać materiał dowodowy, aby skłonić Korczyńskiego do zeznań przeciwko Władysławowi Gomułce. Więziony w latach 1950–1956. 24 grudnia 1954 Sąd Najwyższy zmienił wyrok na 15 lat więzienia, na wolność wyszedł po objęciu władzy przez Władysława Gomułkę w 1956. Na wniosek Generalnej Prokuratury Sąd Najwyższy postanowieniem z 10 listopada 1956 wznowił postępowanie oraz uchylił wyrok skazujący, uzasadniając uchylenie tym, że śledztwo prowadzone było przez organa BP w sposób tendencyjny, a aresztowanie pod zarzutem szpiegostwa było spowodowane "chęcią wymuszenia od niego zeznań obciążających Władysława Gomułkę". Podczas śledztwa stosowano wobec Korczyńskiego przymus fizyczny i psychiczny. Postanowieniem Prokuratora Generalnego z dnia 12 stycznia 1957 śledztwo przeciwko niemu umorzono[1].

Od końca grudnia 1956 do lipca 1965 szef Zarządu II Wywiadowczego Sztabu Generalnego WP – wywiadu wojskowego. Wiceminister obrony narodowej w latach 1965–1971. Od 1965 Główny Inspektor Obrony Terytorialnej, od 1968 w stopniu generała broni. W wydarzeniach marcowych w 1968 należał do wewnątrzpartyjnego stronnictwa "partyzantów" Mieczysława Moczara. W grudniu 1970 dowodził oddziałami Wojska Polskiego, pacyfikującymi demonstracje robotnicze na Wybrzeżu, był jednym z głównych odpowiedzialnych za masakry robotników w czasie tamtych wydarzeń i został za to usunięty z zajmowanych stanowisk, a następnie wysłany jako ambasador do Algierii. Zmarł w 1971, prawdopodobnie popełniając samobójstwo.
Przebieg służby od 1944

* 26 lipca 1944 – komendant wojewódzki Milicji Obywatelskiej w Lublinie.
* 1 października 1944 – komendant wojewódzki Milicji Obywatelskiej w Warszawie.
* 4 kwietnia 1945 – szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku.
* 8 czerwca 1945 – oddelegowany do pracy w Rządowej Komisji Walki z Bandytyzmem.
* 15 marca 1946 – pomocnik ministra bezpieczeństwa publicznego ds. operacyjnych.
* 6 września 1948 – odwołany z Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i przeniesiony do dyspozycji Departamentu Personalnego Ministerstwa Obrony Narodowej.
* 17 sierpnia 1949 – przeniesiony do rezerwy.
* sierpień 1949 – dyrektor administracyjny Centrali Handlowej Przemysłu Drzewnego.
* 21 maja 1950 – aresztowany.
* 22 maja 1954 – skazany na dożywocie m.in. za "mordowanie ludności żydowskiej", także w związku ze sprawą Władysława Gomułki.
* 24 grudnia 1954 – wyrok dożywocia decyzją Sądu Najwyższego zostaje zamieniony na 15 lat więzienia.
* 25 kwietnia 1956 – zwolniony z więzienia.
* 7 listopada 1958 – szef Zarządu II Sztabu Generalnego WP.
* 8 lipca 1965 – szef Głównego Inspektoratu Obrony Terytorialnej i jednocześnie wiceminister obrony narodowej.
* 10 marca 1971 – odwołany.
* 4 kwietnia 1971 – ambasador nadzwyczajny i pełnomocny PRL w Algierii.
* 22 października 1971 – zmarł w Algierii w niewyjaśnionych okolicznościach.

Działacz PPR i PZPR. W latach 1959–1971 członek Komitetu Centralnego PZPR. W latach 1961–1971 poseł na Sejm PRL III, IV i V kadencji.

Pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Komunalnego (d. Wojskowego) na Powązkach w Warszawie. W pogrzebie uczestniczyli m.in. Władysław Gomułka i Mieczysław Moczar. W imieniu WP gen. Korczyńskiego pożegnał wiceminister obrony narodowej gen. Józef Urbanowicz.
Ordery i odznaczenia

* Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
* Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
* Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1964)
* Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
* Order Sztandaru Pracy I klasy
* Order Krzyża Grunwaldu II klasy
* Order Krzyża Grunwaldu III klasy (jedno z pierwszych nadań)
* Krzyż Walecznych
* Krzyż Partyzancki
* Złoty Krzyż Zasługi
* Medal "Za Waszą Wolność i Naszą"
* Medal 10-lecia Polski Ludowej
* Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
* Złoty Medal "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny"
* Srebrny Medal "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny"
* Brązowy Medal "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny"
* Srebrny Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju"
* Brązowy Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju"
* Złota Odznaka im. Janka Krasickiego
* Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
* Order Lenina (ZSRR)
* Medal "Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945" (ZSRR)
* Odznaka "25 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945" (ZSRR)
* Medal "100-lecia urodzin Lenina" (ZSRR)
* Medal "Za umacnianie Przyjaźni Sił Zbrojnych" I stopnia (CSSR)

Przypisy

1. ↑ Informacje w BIP IPN. [dostęp 27 lutego 2011].

Bibliografia

* Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. III, s. 292
* M. J. Chodakiewicz, P. Gontarczyk, L. Żebrowski oprac. Tajne oblicze GL-AL, PPR. Dokumenty, Burchard Edition, t. II, Warszawa 1997
* W. Czyżewski, Barwy życia i walki, część II, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000
* J. Eisler, Grudzień '70, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
* H. P. Kosk, Generalicja Polska, tom I, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1999