Ostateczne wycofanie wojsk radzieckich z Polski

Zazwyczaj przyjmuje się, że przegłosowanie przez tzw. Sejm kontraktowy przywrócenia nazwy państwa polskiego Rzeczpospolita Polska i godła w postaci orła w koronie, które weszło w życie 31 grudnia 1989, zapoczątkowało symbolicznie powstanie tak zwanej III Rzeczypospolitej. Według innych opinii, za początek III Rzeczypospolitej uznaje się rozpoczęcie bądź też zakończenie obrad Okrągłego Stołu, lub powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego albo przeprowadzenie pierwszych po wojnie wolnych wyborów do Sejmu i Senatu w 1991, gdy nastąpiło tym samym przerwanie ciągłości niedemokratycznych struktur PRL. Konstytucja RP z kwietnia 1997 w swej preambule zawarła nazwę Trzeciej Rzeczypospolitej.
Warka
Posty: 1570
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Ostateczne wycofanie wojsk radzieckich z Polski

Post autor: Warka »

Bogusz Szymański2009-09-16, ostatnia aktualizacja 2010-10-28 10:33

W wyniku II wojny światowej wszystkie kraje Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polska, znalazły się w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Jednym z elementów radzieckiej dominacji była obecność w tych krajach garnizonów Armii Radzieckiej (do 1946 roku: Armii Czerwonej).

Po zakończeniu działań wojennych w maju 1945 roku, na terenie krajów podporządkowanych Związkowi Radzieckiemu utworzono cztery grupy wojsk. Były to: Grupa Okupacyjnych Wojsk w Niemczech, Centralna Grupa Wojsk (na terenie Austrii, Czechosłowacji i Węgier), Południowa Grupa Wojsk (Rumunia i Bułgaria) i Północna Grupa Wojsk (Polska).

Rozlokowana na terenie Polski Północna Grupa Wojsk jako jedyna nie pełniła nigdy funkcji okupacyjnej (to samo odnosiło się do części Centralnej Grupy Wojsk w Czechosłowacji). Analogicznie jednak do pozostałych Grup, stanowiła ona narzędzie nacisku na miejscowe władze i gwarantowała uległość władz polskich wobec Związku Radzieckiego.

Pobyt wojsk radzieckich w Polsce był (przynajmniej teoretycznie) regulowany postanowieniami Układu o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej z 14 maja 1955 roku (tzw. Układ Warszawski) oraz Umową o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonujących w Polsce z 17 grudnia 1956 roku.

Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej

Liczebność Północnej Grupy Wojsk wynosiła początkowo od 300 do 400 tysięcy żołnierzy. W późniejszym okresie zmiana sytuacji międzynarodowej i przekształcenia organizacyjne Armii Radzieckiej spowodowały stopniowy spadek jej liczebności, która w drugiej połowie lat 80. XX wieku osiągnęła poziom około 70 tysięcy żołnierzy.

W skład Północnej Grupy Wojsk wchodziło (w latach 70. - 80. XX wieku) dowództwo grupy (w Legnicy), dwie dywizje (pancerna i zmechanizowana, razem ok. 650 czołgów), armia lotnicza (ok. 400 samolotów bojowych i 100 śmigłowców), jednostki floty i formacje pomocnicze, w tym składy broni atomowej. Ponadto w Polsce znajdowało się Naczelne Dowództwo Wojsk Kierunku Zachodniego, skąd w razie wojny miano dowodzić wojskami Układu Warszawskiego w Europie Środkowej i Zachodniej.

Większość garnizonów Północnej Grupy Wojsk znajdowała się na zachodnich obszarach Polski, na tzw. "Ziemiach Odzyskanych". W dużej mierze wynikało to z uwarunkowań strategicznych, takich jak bliskość Niemiec, które miały być głównym terenem walk podczas ewentualnej wojny. Największe garnizony radzieckie w Polsce mieściły się w: Legnicy, Borne Sulinowie, Kołobrzegu-Bagiczu, Białogardzie, Brzegu, Kluczewie, Krzywej, Szprotawie, Świdnicy, Świętoszowie i Świnoujściu. Łącznie miejscowości w których znajdowały się mniejsze lub większe garnizony radzieckie było w Polsce ponad 60.



Początek wycofywania wojsk radzieckich z Europy Środkowej

Upadek rządów proradzieckich w państwach Układu Warszawskiego w roku 1989 postawił obecność wojsk radzieckich w tych krajach pod znakiem zapytania. Szczególne znaczenie ze strategicznego punktu widzenia miał upadek tzw. muru berlińskiego w Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD). Wydarzenie to otworzyło drogę do zjednoczenia obu państw niemieckich, pozostających dotychczas w dwóch wrogich sobie obozach polityczno-wojskowych.

Do zjednoczenia Niemiec doszło 3 października 1990 roku. Wcześniej Związek Radziecki wyraził zgodę na wycofanie swych wojsk z terenu (ówczesnej) NRD. Ewakuacja wojsk rozpoczęła się w styczniu 1991 roku i niemal w całości odbywała się przez terytorium Polski.

Władze Związku Radzieckiego starały się utrzymać dominującą pozycję w Europie Środkowo-Wschodniej. Dowództwo Armii Radzieckiej miało nadzieję, że pomimo zmian politycznych po 4 czerwca 1989 roku, możliwa będzie dalsza obecność wojskowa w Polsce.

Obecność wojsk radzieckich na terenie Polski była jednym z najbardziej zauważalnych przejawów jej ograniczonej suwerenności przed 1989 rokiem. Ogół społeczeństwa nastawiony był do wojsk radzieckich niechętnie, zaś opozycja, w większości antykomunistyczna i antyradziecka, chciała doprowadzić do jak najszybszego ich usunięcia.

Negocjacje w sprawie wycofania jednostek Armii Radzieckiej z Polski

Pierwsze rozmowy na temat wycofania wojsk radzieckich z Polski miały miejsce w październiku 1990 roku. Strona radziecka starała się opóźniać te rozmowy i dopiero groźba zablokowania tranzytu wojsk z Niemiec spowodowała, że na początku 1991 roku negocjacje nabrały nieco tempa.

W trakcie negocjacji polsko-radzieckich uzgodniono likwidację struktur wojskowych Układu Warszawskiego (31 marca 1991 r.), a później jego rozwiązanie (1 lipca 1991 r.).

Rozmowy polsko-radzieckie trwały do jesieni 1991 roku. Ich zwieńczeniem było podpisanie w Moskwie, 26 października 1991 roku, układu o wycofaniu wojsk radzieckich z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z nim, jednostki bojowe Armii Radzieckiej miały opuścić Polskę do połowy listopada 1992 roku. Dłużej, bo do końca 1993 roku, miały pozostać jednostki pomocnicze, zabezpieczające ewakuację wojsk radzieckich z Niemiec.

21 maja 1992 roku układ ten został uzupełniony o porozumienie pomiędzy prezydentami Polski i Rosji, Lechem Wałęsą i Borysem Jelcynem. W ocenie tej umowy nastąpiły rozbieżności pomiędzy prezydentem Lechem Wałęsą, a premierem Janem Olszewskim. Wg premiera Jana Olszewskiego stanowisko polskie było zbyt ugodowe, a wyznaczone terminy zbyt odległe. Z kolei prezydent Lecha Wałęsa uważał, że bardziej korzystne było szybkie zawarcie umowy i normalizacja stosunków polsko-rosyjskich (Związek Radziecki rozpadł się w grudniu 1991 roku).

Wycofanie wojsk radzieckich z Polski

Wycofywanie wojsk radzieckich z Polski rozpoczęło się 8 kwietnia 1991 roku, gdy garnizon w Borne Sulinowie opuściła stacjonująca tam jednostka rakiet. Ewakuacja pierwszych jednostek była jednak związana przede wszystkim z ogólną redukcją liczebności Armii Radzieckiej.


Proces wycofywania wojsk był opóźniany przez przedostatniego dowódcę Północnej Grupy Wojsk, generała Wiktora Dubynina, który nie krył swej niechęci do Polski. Ewakuacja nabrała ponownie tempa dopiero gdy Wiktor Dubynin został mianowany szefem Sztabu Generalnego Armii Rosyjskiej w czerwcu 1992 roku. Jego następcą i ostatnim dowódcą Północnej Grupy Wojsk był generał Leonid Kowalow.

Ostatnią jednostką bojową Armii Radzieckiej, która opuściła granice Polski, była brygada kutrów rakietowych ze Świnoujścia. Nastąpiło to 28 października 1992 roku. Na terytorium Polski wciąż pozostawały jednostki pomocnicze, zabezpieczające tranzyt wojsk radzieckich z Niemiec.

17 września 1993 roku, w symboliczną rocznicę agresji radzieckiej na Polskę w 1939 roku, odbyła się uroczyste pożegnanie ostatniej grupy rosyjskich żołnierzy. W ceremonii tej uczestniczył prezydent RP Lech Wałęsa. Trwająca, z przerwami, od niemal trzech stuleci obecność wojsk rosyjskich w Polsce dobiegła końca.

Bibliografia

Jacobsen Hans-Adolf, Souchon Lennart, W służbie pokoju. Bundeswehra 1955-1993, Warszawa 1993.

Potyrała Bolesław, Szczegóła Hieronim, Armia rosyjska po upadku ZSRR (1992-2000), Zielona Góra 2000.

Roszkowski Wojciech, Najnowsza historia Polski1980-2002, Warszawa 2003.

Roszkowski Wojciech, Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 roku, Warszawa 2003.

Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego 1918-2003, red. T. Panecki, F. Puchała, J. Szostak, Warszawa 2003.

The Military Balance 1990-1991, London 1990.

Zieliński Jerzy, Siły zbrojne sąsiadów Polski, Warszawa 1993.

http://wiadomosci.polska.pl/kalendarz/k ... ?id=223126

http://www.bornesulinowo.pl/Historia/historia.htm

http://www.bornesulinowo.pl/Historia/historia.htm



Więcej... http://historia.gazeta.pl/historia/1,99 ... z1M3MytKZ2

Więcej... http://historia.gazeta.pl/historia/1,99 ... z1M3MqZRZf
ODPOWIEDZ

Wróć do „Historia III RP ogólnie”