Wojewoda - charakter urzędu na przestrzeni wieków

[Adambik]

z łac. zwany comes palatina, do XIV wieku był najwyższym urzędnikiem w Polsce. W razie nieobecności władcy dowodził oddziałami wojskowymi oraz pełnił funkcje sądownicze. W XIII wieku na ziemi krakowskiej miejsce wojewody zajął kasztelan, a na ziemi śląskiej tą samą rolę pełnił komornik. Od XIV wieku rola wojewody zaczęła stopniowo maleć, lecz nadal był dowódcą pospolitego ruszenia oraz najwyższym urzędnikiem ziemskim, z tym że jego zasięg sięgał jedynie granic województwa.

Urząd wojewody pełniły osoby, które otrzymywały nominacje od króla. Dzięki temu mogły również zasiadać w senacie. Na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego wojewoda pełnił równocześnie rolę starosty grodowego. Wojewodowie utrzymali się do 1795 roku. Między 1807, a 1832 rokiem była to w Księstwie Warszawskim godność tytularna. Ponownie urząd wojewody pojawił się w okresie międzywojennym i był organem ogólnej administracji państwowej w województwie. W 1950 urząd został zniesiony na korzyść prezydium wojewódzkich rad narodowych. W 1990 roku zostały reaktywowane samorządy terytorialne, a wojewoda stał się organem rządowej administracji i przedstawicielem rządu w województwie.
Od 1999 roku wojewoda jest przedstawicielem rządu w województwie, organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego. Wojewoda posiada 2 zastępców, powoływany jest przez premiera RP na wniosek ministra do spraw administracji publicznej, a w razie dymisji rządu składa razem z 2 wicewojewodami rezygnację.