Edwin Rozłubirski

[Warka]

Edwin Rozłubirski ps. "Gustaw" (ur. 4 maja 1926 w Białymstoku lub w Warszawie [1], zm. 12 maja 1999 w Warszawie) – polski dowódca wojskowy, generał dywizji Wojska Polskiego, pisarz, działacz społeczny.

Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Urodził się w Białymstoku (według innych źródeł w Warszawie) jako syn Józefa i Marii z domu Szmidt. Wkrótce po urodzeniu wraz z rodzicami przeniósł się do Warszawy, gdzie w latach 1934–1941 ukończył szkołę podstawową i średnią szkołę zawodową. W czerwcu 1939 wstąpił do Korpusu Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie.

II wojna światowa
We wrześniu 1939 wraz z kadetami wziął udział w obronie Lwowa. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną ukrywał się przed wywózką, a później pracował w stajni. W 1941 po wkroczeniu Niemców przymusowo wcielony do Baudienstu (służby budowlanej), z której zbiegł i powrócił do stolicy.

Podczas II wojny światowej od 1942 był członkiem Gwardii Ludowej i walczył w oddziale partyzanckim na Kielecczyźnie początkowo jako szeregowiec, a potem jako podoficer i dowódca drużyny zwiadu. Pod koniec 1943 wrócił do Warszawy, gdzie został mianowany zastępcą dowódcy nowo utworzonego oddziału szturmowego GL (później Batalionu AL im. "Czwartaków"), z którym wziął udział w licznych akcjach bojowych w Warszawie. Jako zastępca dowódcy batalionu do spraw liniowych walczył w powstaniu warszawskim – po upadku Starego Miasta przedarł się z oddziałem kanałami do Śródmieścia, gdzie walczył do upadku powstania. We wrześniu 1944 już jako porucznik odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari przez generała Bora-Komorowskiego. Po klęsce powstania opuścił miasto z ludnością cywilną i dowodził grupą dywersyjną AL złożoną głównie z byłych "czwartaków". W 1945 wstąpił do regularnych jednostek Wojska Polskiego, brał udział w walkach na froncie jako dowódca batalionu. Wojnę zakończył jako kapitan LWP.

Okres powojenny
Po wojnie brał udział w walkach z UPA w Bieszczadach. W 1951 zwolniony z wojska z przyczyn politycznych. Przeniesiony do rezerwy w stopniu majora – z bardzo niekorzystną opinią – podjął pracę jako kierowca ciężarówki. Powrócił do zawodowej służby wojskowej po przemianach politycznych w październiku 1956[2]. Powierzono mu dowództwo 1 Praskiego Pułku Zmechanizowanego, a następnie nowy minister obrony narodowej gen. dyw. Marian Spychalski mianował go szefem swojego gabinetu.

W latach 1961–1963 był słuchaczem Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR w Moskwie. Był jednym z organizatorów polskich wojsk powietrznodesantowych, a następnie w latach 1963–1968 dowódcą 6 Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej. W 1965 awansowany na stopień generała brygady. Nominację wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL Edward Ochab. Odwołany z zajmowanego stanowiska w wyniku zatargu z I sekretarzem KW PZPR w Krakowie oraz za odmowę użycia wojska przeciwko demonstrującym studentom.[3] W latach 1968–1971 był zastępcą szefa Inspektoratu Szkolenia MON ds. Wojsk Desantowych. Po zmianie ekipy rządzącej PRL w 1971, zwolniony do rezerwy w stopniu generała brygady. W tym samym roku zostaje wybrany Prezesem Zarządu Głównego Związku Kynologicznego w Polsce – funkcję tę pełni do 1990. Ponownie – po raz trzeci – powołany do zawodowej służby wojskowej w grudniu 1981. W stanie wojennym (1981–1983) pełnił obowiązki pełnomocnika Komitetu Obrony Kraju w Głównym Komitecie Sportu i Turystyki. Następnie skierowany do dyspozycji ministra spraw wewnętrznych, gdzie prowadził prace nad powołaniem polskich jednostek antyterrorystycznych. Awansowany do stopnia generała dywizji w 1988. Nominację wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL gen. armii Wojciech Jaruzelski. Był instruktorem spadochronowym wojsk powietrznodesantowych klasy mistrzowskiej; wykonał 738 skoków spadochronowych. Od 1991 w stanie spoczynku.

Działalność społeczna
W latach 1964–1974 oraz 1985–1990 był członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD, w latach 1988–1990 zasiadał w Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Był również wiceprzewodniczącym Komitetu Budowy Pomnika Bohaterów Powstania Warszawskiego, odsłoniętego w Warszawie 1 sierpnia 1989 roku. W sierpniu 1984 wszedł w skład Obywatelskiego Komitetu Obchodów 40 Rocznicy Powstania Warszawskiego. Od 1989 był prezesem Polskiego Związku Spadochroniarzy.

W 1993 ubiegał się bezskutecznie o mandat senatora z ramienia SLD w Warszawie.

Wybrane utwory
Opublikował wiele książek, m.in.:

Bez pardonu (przedm. opatrzył Zygmunt Broniarek), Wyd. "Projekt", Warszawa 1997
Cień spadochronu, Wyd. MON, Łódź 1986 ISBN 9788311072688
Kto, kiedy, dlaczego w spadochroniarstwie, Wyd "Iskry", Warszawa 1972
Prawdą po oczach, Wyd. "Projekt", Warszawa 1995 ISBN 83-9022-60-4-9
... wstydu... oszczędź ! ..., Wyd. "Projekt", Warszawa 1995 ISBN 83-902260-7-3
Biblioteka Żółtego Tygrysa
Ludzie z innego świata, Wyd. MON, Warszawa 1957
Goście o zmroku, Wyd. MON, Warszawa 1962
Veledog nr 5621, Wyd. MON, Warszawa 1962
Upamiętnienie
Pochowany w kwaterze generalskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Jest patronem 6 Batalionu Desantowo-Szturmowego w Gliwicach[4]. W 2001 roku Mennica Polska wybiła medal z jego wizerunkiem[5]. Pistolet maszynowy MP-40, którego w czasie okupacji używał Edwin Rozłubirski, stanowi eksponat Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Awanse
podporucznik – styczeń 1944
porucznik – 1944
kapitan – 1 maja 1945
major
podpułkownik – październik 1956
pułkownik – 1958
generał brygady – 1965
generał dywizji – 1989
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 25 września 1944 (odznaczony osobiście przez dowódcę AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego)
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 12 maja 1999 (pośmiertnie)[6]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Order Krzyża Grunwaldu III klasy
Order Sztandaru Pracy II klasy
Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
Krzyż Partyzancki
Srebrny Krzyż Zasługi
Srebrny Medal "Zasłużonym na Polu Chwały"
Warszawski Krzyż Powstańczy
Medal 10-lecia Polski Ludowej
Medal 40-lecia Polski Ludowej
Złoty Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
Brązowy Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
Złoty Medal Za Zasługi dla Obronności Kraju
Srebrny Medal "Za zasługi dla obronności kraju"
Brązowy Medal "Za zasługi dla obronności kraju"
Złota Odznaka "Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego"
Srebrna Odznaka "Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego"
Brązowa Odznaka "Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego"
Złota Odznaka "Za Zasługi dla Warszawy"
Order Wojny Ojczyźnianej II klasy (ZSRR)
Krzyż Komandorski Orderu Korony (Belgia)
i wiele innych
Przypisy
↑ Pozostać sobą. Rozmowa z gen. Edwinem Rozłubirskim s. 169.
↑ Biografia na portalu 6 Batalionu Szturmowego w Gliwicach
↑ Tamże
↑ Departament Wychowania i Promocji Obronności MON: Patroni jednostek wojskowych.
↑ Medal gen. dyw. Edwin Rozłubirski Gustaw
↑ Postanowienie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 maja 1999 r. o nadaniu orderu
Bibliografia
A. Albert, Najnowsza historia Polski, 1914–1993, tom II, Wydawnictwo Puls 1994
L. Bartelski, Wszystko o Powstaniu Warszawskim: leksykon, First Business College, 1994
Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1995
W. Jaruzelski, Stan wojenny dlaczego, Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", Warszawa 1992
M. Jędrzejko, M.L. Krogulski, M. Paszkowski, Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej, Wyd. von Boroviecky, Warszawa 2002
H.P. Kosk, Generalicja polska, t. 2, Wyd. Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2001, ISBN 83-87103-81-0
J. Kuropieska, Od października do marca, tom I, Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", Warszawa 1992
P. Martell, G. P. Hayes, World military leaders, Bowker, New York 1974
A. Mazur, "Order Krzyża Grunwaldu", Wydawnictwo MON, Warszawa 1988
J. Stepień, Listy do pierwszych sekretarzy KC PZPR, 1944–1970, Wydawnictwo Fakt, 1994
J. Stroynowski, "Who's who in the socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia, Tom 1, K.G. Saur Pub., 1989
B. Syzdek, Władysław Gomułka we wspomnieniach, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1989
Pozostać sobą. Rozmowa z gen. Edwinem Rozłubirskim w: Lech Kowalski, Generałowie, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1992, ISBN 83-211-1486-5
VII Kongres ZBoWiD, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1985
Źródło „http://pl.wikipedia.org/wiki/Edwin_Roz%C5%82ubirski”