Bytom w latach I wojny światowej 1914-1918

Wiedza o lokalnych wydarzeniach, bohaterach, całej przeszłości regionu i jego miejscu w wydarzeniach o szerszym zasięgu terytorialnym. Powstanie miasta, historia miast, lokacje i akty lokacyjne. Wiedza o społeczności lokalnej, złożoności struktury społecznej i kulturowej różnorodności.
MaciekWielki
Posty: 171
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 18 mar 2011, 17:39

Bytom w latach I wojny światowej 1914-1918

Post autor: MaciekWielki »

Zamach 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie na następcę tronu austriackiego, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda były jedną z głównych przyczyn wybuchu I wojny światowej. 1 sierpnia 1914 roku cesarz Wilhelm II wypowiedział wojnę Rosji, z którą granica leżała nad Brynicą, a więc zaledwie kilkadziesiąt kilometrów od Bytomia. 3 sierpnia Niemcy wypowiedziały wojnę Francji, 4 sierpnia Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom, zaś 6 sierpnia Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji. W ciągu kilku dni rozgorzała w Europie wojna, która z biegiem czasu przekształciła się w wojnę ogólnoświatową, do której przystąpiły Stany Zjednoczone oraz Japonia. Tuż przed wybuchem wojny w całych Niemczech wprowadzono stan wojenny, z wszystkimi ograniczeniami i obostrzeniami dotyczącymi ludności cywilnej, ustalając między innymi ustalono ceny maksymalne na żywność, opał, oświetlenie oraz ogłaszając mobilizację powszechną.

Wybuch wojny światowej spowodował podział górnośląskich dóbr bytomskich Hencklów. Aby ograniczyć powstałe z tego powodu kłopoty, majątki Donnersmarcków zostały przekształcone w 1921 roku w spółkę prawa angielskiego „The Henckel von Donnersmarck –Beutchen Estates Limited”. Siedzibą spółki był Londyn, zaś zarząd dla dóbr pozostałych w Niemczech był w Bytomiu, a dla strony polskiej w Karłuszowcu, należących wówczas do Tarnowskich Gór. Wojna miała również ogromny wpływ na dzieje bytomskiego przemysłu. Gospodarka Cesarstwa Niemieckiego podczas wojny nie mogła sprawnie funkcjonować bez przemysłu węglowego i stalowego. Wzrost zamówień na węgiel kamienny, stal, koks przyczynił się do wzrostu poziomu produkcji na Górnym Śląsku, jak również w Bytomiu, jednak brak wykwalifikowanej siły roboczej, z powodu poboru do wojska powodował, że niektórym zakładom brakowało ludzi do pracy. Z tego względu zatrudniano młodocianych robotników, kobiety, robotników przymusowych, a nawet jeńców wojennych.

Wojna przyczyniła się również z powodu braku środków pieniężnych do ograniczenia inwestycji, jedynie ze względu na zapotrzebowanie na węgiel kamienny uruchamiano eksploatację węgla kamiennego na niższych pokładach, zaś w Bobrku doprowadzono do rozbudowy tamtejszej elektrowni. W ostatnich latach wojny (1917-1918) na Śląsku, jak również w Bytomiu dochodziło do coraz częstszych strajków, spowodowanych kryzysem politycznym, społecznym, gospodarczym, a do tego dochodziły uwidaczniające się konflikty narodowościowe między Niemcami a Polakami. W ostatnim roku wojny, w którym Niemcy ponosili coraz częstsze porażki na froncie zachodnim, spadły zamówienia, produkcja, płace, rosło w szybkim tempie bezrobocie, inflacja, a przez przedsiębiorstwa przetaczała się fala strajków.

Armia niemiecka, mimo że skupiona jedynie na walkach na froncie zachodnim po podpisaniu pokoju z Rosją 3 marca 1918 roku w Brześciu Litewskim, ponosiła latem 1918 roku klęski, które miały wpływ na zakończenie wojny. Przegrana 15 lipca wojsk niemieckich nad Marną, klęska wojsk austriackich na froncie wloskim, która doprowadziła do rozkładu Monarchii Austro-Węgierskiej, klęski Niemców w sierpniu i wrześniu na froncie zachodnim doprowadziły 5 października do rozpoczęcia rozmów na temat rozejmu z państwami Ententy. Zakończyły się one podpisaniem 11 listopada 1918 roku w lasach Compiegne w Rethondes rozejmu, który uważany jest za koniec I wojny światowej. Już w chwili podpisywania rozejmu w Niemczech panowała rewolucja, 9 listopada ogłoszono Niemcy republiką, a książę Maksymilian badeński ogłosił abdykację Wilhelma III. W wojnie trwającej prawie 5 lat, zginęło około 7 milionów żołnierzy niemieckich, w tym ponad 1400 żołnierzy pochodzących z Bytomia.

Tomasz Sanecki,

Bytom, 8 lutego 2013 r.

Artykuł przygotowany w oparciu o następujące źródła i opracowania:

Czubiński Antoni, Historia Powszechna XX wieku, Poznań 2003.

Drabina Jan, Historia Bytomia 1254-2000, Bytom 2000.

Frużyński Adam, Historia przemysłu górniczo-hutniczego w Bytomiu od początku XVIII wieku do roku 1939 [w:] Bytom i jego dziedzictwo w 750-lecie nadania praw miejskich, Katowice 2004.

Kuzio-Podrucki Arkadiusz, Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu, Bytom 2003.

Pajewski Janusz, Historia Powszechna 1871-1918, wyd. 10, Warszawa 2002.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Historia lokalna”