Konfederacja antykrólewska z 1352 roku

[MaciekWielki]

Co o niej wiecie?

[Artur Rogóż]

Podporządkowanie poszczególnych rejonów królestwa władzy starostów nie spotkało się z aprobatą rycerstwa i możnowładctwa. Wynikało to w dużym stopniu z przywiązania do administracji dzielnicowej, wytworzonej przez rodzimy aparat państwowy (książęcy), której kompetencje i wpływy zostały w zjednoczonym królestwie ostatnich Piastów poważnie ograniczone. Rzeczywista i silan władza starościńska była nadto wykonywana surowo, często bezwzględnie. Wywoływało to niezadowolenie, a nawet opór. Przykładu dostarcza zawiązana w początku września 1352 r. Konfederacja możnowładztwa i rycerstwa wielkopolskiego, podpisana przez najbardziej wpływowych reprezentantów tej dzielnicy, na czele z Maćkiem Borkowicem, wojewodą poznańskim. Konfederacja była skierowana przeciwko każdemu – wyjąwszy osobę króla –kto godziłby w interesy i pozycję polityczną jej sygnotariuszy. Akt tego związku, zachowany na szczęście w oryginale, nie podaje, kogo konfederaci mieliby zwalczać. Zawiera tylko stwierdzenie, że protestują oni przeciwko zajmowaniu przez państwo majątków osób zatrzymanych i postawionych w stan oskarżenia – i to jeszcze zanim ich wina została udowodniona.

[Adambik]

2. Za wiki:
Konfederacja Maćka Borkowica − konfederacja rycerska zawiązana 2 września 1352 roku w Poznaniu pod przywództwem Maćka Borkowica przez możne rody wielkopolskie Borków, Awdańców, Grzymalitów, Nałęczów i Zarembów dla obrony swobód szlacheckich. Formalnie zawiązana przy królu Polski, Kazimierzu Wielkim, skierowana była przeciwko mianowanemu przez niego staroście generalnemu Wielkopolski Wierzbięcie z Paniewic. Trwała do roku 1358.

U podstaw jej legł antagonizm Małopolan i Wielkopolan, którzy poczuli się dotknięci przeniesieniem centrum administracji kraju do Krakowa i pomijaniu ich przy obsadzaniu urzędów centralnych. Rycerstwo wielkopolskie protestowało też przeciwko ustanowieniu starosty generalnego dla Wielkopolski, który stał się faktycznym rządcą tej dzielnicy w imieniu króla. Powołanie dwu odrębnych starostów: Maćka Borkowica poznańskiego i Przecława z Gułowa kaliskiego tylko pogorszyło sytuację. Rozpoczęły się zamieszki i zbójnictwo na drogach. Dla obrony kupców Poznań zmuszony był zawiązać w 1350 roku konfederację miejską. Ponadto, na początku 1352 roku Kazimierz Wielki usunął obu starostów i przywrócił urząd starosty generalnego, którym został Ślązak, Wierzbięta z Paniewic. To spowodowało już otwarte wystąpienie rycerstwa, które rozpoczęło ataki na przedstawicieli i zwolenników króla. Wielkopolska pogrążyła się w chaosie wojny domowej. W 1353 roku król udał się tam, próbując mediacji. Udało mu się wówczas odciągnąć od konfederacji ród Zarembów i Leszczyców. Konfederaci jednak, z pomocą wojsk brandenburskich, uderzyli na Pałuki, oblegając Czarnków. Na czele wojsk konfederackich stanęli Maćko Borkowic, Sędziwój z Czarnkowa, Skóra z Gaju, którzy nie chcąc podporządkować się władzy królewskiej, zabili wojewodę królewskiego, Beniamina z Urzasowa.

Kres konfederacji położyła przysięga wierności Maćka Borkowica złożona Kazimierzowi Wielkiemu 16 lutego 1358 roku w Sieradzu.

Wtedy po raz pierwszy użyto określenia Rzeczpospolita odnośnie Korony Królestwa Polskiego.

[Marshal]

Wbrew rozpowszechnionym poglądom Wielkopolska nie zawsze miała praworządnych przywódców i bywało, że to właśnie nad Wartą powstawało zarzewie buntu przeciwko władzy centralnej. Maćko Borkowic był wojewodą i starostą poznańskim, a zarazem przywódcą zawiązanej w 1352 roku konfederacji przeciwko królowi. Watażka i warchoł (choć niektórzy historycy starają się złagodzić ocenę jego osoby) w końcu po kilku latach został zmuszony do złożenia monarsze przysięgi wierności. Jednak już w kilka miesięcy później, w roku 1358 znów stanął na czele buntu przeciwko królowi. Schwytany został skazany na śmierć głodową (9 lutego 1360); wyrok wykonano w lochach zamku w Olsztynie - lecz nie tym na Warmii (który przecież wtedy jeszcze nie należał do Polski), ale znanym ze Szlaku Orlich Gniazd.

[Artur Rogóż]

[MaciekWielki]

Dziękuję za odpowiedź.

[Otton III]

Chcę odnowić dyskusję w temacie.

[Artur Rogóż]

W jakim zakresie?