Organizacja sił zbrojnych za Kazimierza Wielkiego

[MaciekWielki]

Jak w temacie.

[MarcinP]

4. Obowiązkowe źródła i opracowania:
Źródła:
Joannis Dlugossi… Historia polonicae libri XII. Opera omnia, t. 10 - 14 ed. A Przeździecki, Kraków 1863 - 1887
Relacja Ibrahima ibn Jakuba z podróży do krajów słowiańskich w przekazie al Bekriego, wyd. T. Kowalski, Pomniki Dziejowe Polski, seria II, cz. I, Kraków 1946
Galli Anonymi Cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum, wyd. K. Maleczyński, [w:] Monumenta Poloniae Historica, Ser. II, t. II, Kraków 1952
Gall Anonim, Kronika polska, Skarby Biblioteki Narodowej, Wrocław 2003
Kronika Janka z Czarnkowa, oprac. M. Kowalski, Kraków 2001
Kronika Thietmara, wyd. M. J. Jedlicki, Poznań 1953
Kronika konfliktu Władysława króla polskiego z Krzyżakami w roku pańskim 1410, tłum i oprac. J. Danka, A. Nadolski, Olsztyn 1987
Mistrza Wincentego Kronika polska, tłum. K. Abgarowicz i B. Kürbis, Warszawa 1974
Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska, tłum. B. Kürbis, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992
Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem Kronika polska, wyd. M. Plezia, MPH, ser. II, t. XI, Kraków 1994
Część źródeł ukazała się w serii “Skarby Biblioteki Narodowej”, (Ossolineum, DeAgostini), Warszawa 2003
Opracowania:
Baczkowski K., Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370 - 1506), [w:] Wielka Historia Polski, t. 3, Kraków 1999
Barański M., Załogi grodowe w Polsce wczesnopiastowskiej, [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 4, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1993, s. 91 - 99
Bieniak J., Polskie rycerstwo średniowieczne, Kraków 2002
Bogucki A., Polskie nazwy rycerstwa w średniowieczu. Przyczynki do historii ustroju społecznego, Włocławek 2001
Buczek K., Prawo rycerskie i powstanie stanu szlacheckiego w Polsce, “Przegląd Historyczny”, t. LXIX, z. 1, 1978
Contamine P., Wojna w średniowieczu, Warszawa 1999
Danka J., Nowakowski A., Szymczak J., Militaria w “Liber viginti artium” Pawła z Pragi czyli tzw. Księdze Twardowskiego, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej (dalej KHKM), R. XXXVI, 1988, nr 1, s. 43 - 59
Górski K., Historya piechoty polskiej, Kraków 1893
Górski K., Historya jazdy polskiej, Kraków 1895
Grabarczyk T., Piechota zaciężna Królestwa polskiego w XV wieku, Łódź 2000
Klein A., Sekunda N., Czernielewski K.A., Banderia apud Grunwald. Chorągwie polskie pod Grunwaldem, Łódź 2000
Klein A., Nowakowski P., Banderia apud Grunwald. Chorągwie krzyżackie pod Grunwaldem, Łódź 2000
Kiryk F., Cechowe rzemiosło metalowe. Zarys dziejów do 1939 r., Warszawa 1972
Kuczyński S. M., Polskie siły zbrojne za Kazimierza Wielkiego i Andegawenów, Studia i Materiały do Historii Wojskowości (dalej SMHW), t. XI, cz. 2, 1965
Nadolski A., Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Łódź 1954
Nadolski A., Polskie siły zbrojne i sztuka wojenna w początkach państwa polskiego, [w:] Początki państwa polskiego. Księga tysiąclecia, t. I, Poznań 1962
Nadolski A., Rycerstwo polskie w czasach Władysława Jagiełły, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna, nr 34, Łódź 1987, s. 213 - 222
Nadolski A., Dankowa J., Uwagi o składzie i uzbrojeniu polskiej jazdy rycerskiej w latach 1350 - 1450, SMHW, 1983, t. 26, s. 91 - 110
Nowakowski A., Technika wojskowa w Polsce piastowskiej i wczesnojagiellońskiej, [w:] Technika a wojna X - XX w., red. P. Matusiak, J. Piłatowicz, Siedlce 2000, s. 7 - 52
Nowakowski A., Wojskowość w średniowiecznej Polsce, Malbork 2005.
Nowakowski A., Szymczak J., Rodzaje uzbrojenia ochronnego w Polsce w okresie monarchii stanowej w świetle źródeł pisanych, KHKM, 1985, R. XXXIII, nr 1-2, 29 - 49
Polska technika wojskowa do 1500 roku, red. A. Nadolski, Warszawa 1994
Szymczak J., W kwestii liczebności oddziałów wojskowych w Polsce w okresie rozbicia dzielnicowego, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, nr 2, 1981
Szymczak J., Produkcja i koszty uzbrojenia rycerskiego w Polsce XIII - XV w. Łódź 1989
Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1350 - 1450, red. A. Nadolski, Łódź 1990
Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1450 - 1500, red. A. Nowakowski, Toruń 1998 (wyd. II., Toruń 2004)
Weyman S., Reformy wojskowe i organizacja siły zbrojnej za Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1958
Wojciechowski Z., Prawo rycerskie w Polsce przed statutami Kazimierza Wielkiego, Poznań 1948
Wyrozumski J., Dzieje Polski piastowskiej (VIII w. - 1370), [w:] Wielka Historia Polski, t. 2, Kraków 1999
Zajączkowski S.M., O wojskowych powinnościach sołtysów w Polsce w okresie monarchii stanowej, SMHW, 1973, t. 19, cz. 1
Zajączkowski S.M., Obowiązki wojskowe wójtów w państwie polskim w okresie monarchii stanowej, SMHW, 1979, t, 21, s. 3 - 41
Zajączkowski S.M., Udział ludności wiejskiej w polskiej wojskowości do połowy XV stulecia, SMHW, 1984, XXVII
Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, t. 1 do roku 1648, red. J. Sikorski, Warszawa 1965.

[Marshal]

Za sprawą Kazimierza Wielkiego przeprowadzono reformę organizacji wojska. Wykorzystując fakt obowiązku wojskowego wszystkich posiadaczy ziemskich (prócz duchowieństwa) – dodatkowo dołączył do tego obowiązku sołtysów i wójtów. Szlachta i sołtysi musieli wraz ze swoją kopią stawać na wezwanie chorągwi terytorialnych. Dbano także o dyscyplinę w wojsku.
Nie mniej ważną sprawą było budownictwo obronne, którym Kazimierz Wielki zapisał się chwalebnie na kartach historii. Nie tylko Polska zaczęła nadążać pod tym względem sąsiadów, lecz inwestycje te pozostawiły po sobie zaplecze gospodarcze, a więc wapienniki i cegielnie. Za czasów tegoż króla wybudowano 53 zamki i 27 murowanych fortyfikacji miejskich.

[Marshal]

Powszechnym obowiązkiem wojskowym zostało objęte całe rycerstwo z tytułu posiadania ziemi i różnych wolności od monopoli królewskich, jakie dawały mu immunitety. Statut dla Wielkopolski precyzował tę powinność w taki sposób, że na wojnę musiał się stawić nie tylko sam rycerz, lecz także – zależnie od rozległości jego dóbr i ich dochodowości – poczet towarzyszących mu zbrojnych. Natomiast statut Małopolski regulował kwestię obowiązku wojskowego ze strony tych duchownych, którzy posiadali po rodzicach dobra dziedziczne i musieli wystawić z nich poczty zbrojne, gdyż jedynie beneficja kościelne były od służby wojennej zwolnione.

[MaciekWielki]

Dziękuję za odpowiedź.