Udział mniejszości narodowych w rozwoju gospodarki Polski

Jeżeli szukacie odpowiedzi na nurtujące was pytania lub szukacie pomocy przy zadaniu domowym, to ten dział jest dla was. Możecie tutaj liczyć na odzew innych użytkowników, którzy w miarę swoich sił postarają się wam pomóc.
Poland89
Posty: 2
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 27 wrz 2011, 19:24

Udział mniejszości narodowych w rozwoju gospodarki Polski

Post autor: Poland89 »

Witam. Jestem Tutaj nowa i potrzebuję pomocy. Jestem w trakcie pisania pracy licencjackiej i poszukuję materiałów na temat udział mniejszości narodowych w rozwoju gospodarki Polski. Chodzi mi o XX wiek a bardziej od zakończenia I wojny światowej. Jeżeli ktoś by się orientował to prosiłabym o podanie jakiejś literatury. Pochodzę z małego miasta i mam ograniczony dostęp do książek (jeżeli chodzi o biblioteki). Z góry dziękuję za wszelką udzieloną pomoc. Pozdrawiam.
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Re: Udział mniejszości narodowych w rozwoju gospodarki Polsk

Post autor: Artur Rogóż »

Poniżej przedstawiam Tobie cytat ze ściągi może bibliografia pomoże Tobie w poszukiwaniach:
„Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce”

SPIS TREŚCI
I. WSTĘP
II. TOŻSAMOŚĆ NARODOWA I ETNICZNA MNIEJSZOŚCI
III. TYPOLOGIA MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH I ETNICZNYCH
IV. CHARAKTERYSTYKA MNIEJSCOŚCI NARODOWYCH I ETNICZNYCH
V. WNIOSKI KOŃCOWE
VI. BIBLIOGRAFIA

I. WSTĘP
Do najczęściej stosowanych kryteriów członkostwa w mniejszościach narodowych i etnicznych zlicza się obok pochodzenia: język, wyznanie oraz tożsamość, polegającą zwykle na pozytywnej autoidentyfikacji z własną grupą. Właściwie tylko kryterium pochodzenia można zaliczyć do obiektywnych w tym sensie, że jest zewnętrznym, niezależnym, od woli jednostek faktem społecznym, sprawiającym, iż należą one do wyróżnionej grupy w sposób przypisany. Niemniej, w komplikującej się rzeczywistości społecznej, przy rosnącej złożoności związków międzykulturowych, postępujące procesy amalgamacji sprawiają, iż coraz częstsze są przypadki mieszanego, dwukrotnego lub wielokrotnego pochodzenia etnicznego. W takich przypadkach również pochodzenie narodowe czy etniczne staje się w pewnym sensie i zakresie kwestią nie tylko przypisania, lecz także wyboru.
Znajomości języka można nabyć w domu rodzinnym, poprzez tradycyjne, naturalne mechanizmy przekazywania dziedzictwa grupowego, lecz także w sposób „wtórny”, w procesie edukacji szkolnej czy samokształceniowej. Język, podobnie jak wyznanie, staje się w coraz mniejszym stopniu kryterium „zewnętrznym”, stanowiącym rezultat konieczności, a nie wyboru.
Czynnikiem, który w coraz większym i istotniejszym stopniu decyduje o przynależności do grupy narodowej i etnicznej, jest tożsamość. Zmieniająca się natura współczesnych społeczeństw obywatelskich polega na wzroście różnorodności wielości oraz wielopoziomowości ich struktur.
Kwestia wyboru tożsamości grupowej, w rzeczywistości cechującej się wielkością krzyżujących się ze sobą kryteriów obiektywnych i subiektywnych, przesuwa się coraz bardziej w kierunku dominacji identyfikacji i subiektywnych deklaracji. Żyjemy w świecie zwielokrotnionej tożsamości, podlegającej coraz szybszym przemianom i transformacjom. Jednym z obecnych stale, lecz zmieniających się elementów tego społeczeństwa świata są mniejszości narodowe i etniczne.
Procesy scalania i integracji różnorodnych pod względem składu narodowoetnicznego społeczeństw pozostają ostatecznie w sprzeczności z dążeniami do utrzymania własnych tradycji rodzinnych, plemiennych, etnicznych, językowych czy religijnych. Przebieg procesów integracyjnych w świecie, w tym w Polsce wskazuje bowiem na możliwość przezwyciężenia faktycznej, ideologicznej i teoretycznej sprzeczności pomiędzy asymilacją a pluralizmem społeczeństw obywatelsko-narodowych.
II. TOŻSAMOŚĆ NARODOWA I ETNICZNA MNIEJSZOŚCI
Stosując skalę „jednorodności-różnorodności” w strukturze złożonego społeczeństwa obywatelskiego zachodzą trzy wielkie, komplementarne względem siebie i wzajemnie się przenikające procesy:
1. Homogenizacji/pluralizacji. Homogenizacja, czyli wzrost jednorodności społecznej, przebiega głównie w sferze więzi obywatelskiej, związanych z istnieniem instytucji państwa. Homogenizacja oznacza stopniowy, w coraz mniejszym stopniu konfliktowy mechanizm znoszenia barier klasowych skorelowanych z przynależnością do zbiorowości narodowych i etnicznych. Homogenizacja nie oznacza zniesienia kulturowej odrębności wielu lokalnych, autochtonicznych i imigracyjnych skupisk, lecz raczej nakładanie się na identyfikację etniczną tożsamości narodowej. Homogenizacja, nie znosząc różnorodności kulturowej, prowadzi do wyłaniania się nowego fenomenu kultury narodowej, ponadetnicznej, znajdującej oparcie nie tylko w państwie i wspólnym języku, ale także w prywatnej, osobowościowej ważności tego typu identyfikacji.
Proces kształtowania się tożsamości mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce wciąż trwa. Świadczą o tym zjawiska z jednej strony utrzymywania i wzmacniania ideologii i identyfikacji grupowych istniejących od dawna, wpisanych w strukturę społeczną mniejszości, z drugiej – tworzenia się oraz rewitalizacji nowych rodzajów tożsamości. W drugim procesie historycznym niektóre grupy regionalne i etniczne, np. Słowińscy (Bądkowski 1956), Wolinianie, Pomorzanie, dawno przestały istnieć. Inne w tym duże mniejszości narodowe, drastyczne zmniejszyły po drugiej wojnie światowej swoją liczebność. Na styku zbiorowości narodowych, autochtoniczno-etnicznych i regionalnych tworzą się oraz rozwijają nowe typy tożsamości. Zjawisko rewitalizacji historycznych rodzajów tożsamości grupowej (Chałasiński 1935) oraz wyłaniania się nowych odmian etniczności możemy obserwować na Górnym Śląsku czy na Kaszubach.

2. Globalizacji/lokalności. Globalizacja więzi i tożsamości polega na wykraczaniu przy określaniu własnych przynależności oraz tożsamości grupowej poza granice mniejszości narodowych, etnicznych i wyznaniowych w kierunku tworzenia wspólnot narodowych i ponadnarodowych. O ile zjawiska globalizacji narodowej, ogólnopaństwowej, są w Polsce czymś normalnym i powszechnym, o tyle wyłanianie się ponadnarodowych układów tożsamości na charakter wyjątkowy i niezwykły. Do wyłaniania się tożsamości kontynentalnej, europejskiej, przyczynia się w ostatnich dekadach fakt aspirowania Polski do przynależności do Unii Europejskiej.
Globalizacja tożsamości współwystępuje z jej regionalizacją oraz wzrostem poczucia wśród mniejszości ich lokalności. Stąd biorą się obecne w społecznej świadomości typy tożsamości właściwe np. rejonowi Śląska Cieszyńskiego, Opolskiego czy Górnego Śląska. Lokalne, sąsiedzko-wspólnotowe typy identyfikacji regionalnej nie pozostają w sprzeczności z odradzaniem się i utrwalaniem mniejszościowej tożsamości górnośląskiej, oznaczającej istnienie identyfikacji i więzi z regionem kulturowym. W odniesieniu do podmiotu więzi społecznej i tożsamości grupowej tego typu stosuje się zamiennie – ekwiwalentne w dużym stopniu – pojęcia ludności: autochtonicznej, etnicznej lub rodzimej. Utrwalanie się różnych typów lokalnych skupisk etnicznych nie powstrzymuje procesów wzrostu solidarności szerszego typu. Krzyżowanie się tożsamości niemieckiej, polskiej oraz etniczno-regionalnej w przypadku Górnoślązaków, Kaszubów, Mazurów i Warmiaków prowadzi do bardzo ciekawych mieszanek i krzyżówek identyfikacyjnych. Przy braku wystarczającej ilości czynników obiektywnych, świadczących np. o istnieniu mniejszości górnośląskiej, manifestacje ideologiczne i tożsamościowe świadczą za (a nie przeciw) istnieniem tego rodzaju subiektywnej więzi etnicznej.

3. Asymilacyji/wielokulturowości. Asymilacja powinna prowadzić do homogenizacji kulturowej i zlewania się grup etnicznych w jeden naród. Częściowo zjawisko takie ma miejsce w Polsce, jednak nie jest to proces ani jednokierunkowy, ani bezwyjątkowy. Stałymi elementami struktury społecznej w Polsce są zbiorowości wyłonione w porządku narodowo-etnicznym, cechujące się odrębnością kulturową i ideologiczną. Przebyły one wstępne fazy asymilacji strukturalnej, prowadzącej do integracji społecznej oraz częściowej akulturacji, polegającej na istnieniu podwójnej, podzielanej tożsamości narodowej oraz dwujęzyczności. Romowie, Żydzi, Niemcy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy, Łemkowie, pomimo wielopokoleniowej obecności na ziemiach polskich, nigdy nie przeszli w wymiarze grupowym wszystkich faz asymilacji. Nie licząc pojedynczych przypadków, większość członków mniejszości narodowych i etnicznych „odtwarza” fazę selektywnej akulturacji, oznaczającej istnienie dwujęzyczności i dwukulturowości (niekiedy wieloetniczności) przy utrzymującej się odrębności kulturowej i tożsamościowej własnej zbiorowości.
Zbiorowości etniczne posiadają kilka poziomów organizacyjnych, począwszy od sfery rodzinnej, sąsiedzkiej, lokalnej, konkretyzującej się czasem w postaci getta etnicznego i dzielnicy etnicznej – jak w przypadku Romów, po zyskujące ogólnokrajowy zasięg i globalny charakter instytucje o ideologicznym profilu narodowym, samopomocowym i kulturalnym, w tym religijnym i oświatowym.
Konkludując, wielość i wielopoziomowość tożsamości grupowych na skali zróżnicowania narodowego i etnicznego konkretyzuje się we względnie homogenicznym kulturowo społeczeństwie polskim w postaci utrzymujących się oraz rozwijających typów tożsamości grup mniejszościowych.

III.TYPOLOGIA MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH I ETNICZNYCH
Wyróżniając mniejszości narodowe i etniczne, można posłużyć się zarówno kryteriami obiektywnymi: historycznej trwałości więzi grupowej oraz pochodzenia narodowego, jak i subiektywnymi: chodzi głównie i przede wszystkim o ideologię grupową oraz tożsamość ich członków.
Obecnie występują w Polsce trzy rodzaje mniejszości narodowych:
1. Grupy będące częścią innych narodów-państw. Są to z zasady grupy o rozwiniętej w pełni świadomości ideologicznej oraz identyfikacji narodowej. Wywodzą swój mniejszościowy status z faktu przynależności do historycznej, posiadającej własne państwo wspólnoty narodowej, znajdując się zarazem w granicach terytorialnych państwa polskiego.
Ze względu na genezę wyróżnić można dwa rodzaje takich mniejszości:
a) Zbiorowości terytorialne, odrębne językowo i – w większości – wyznaniowo, znajdujące się na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej na skutek zmiany granic politycznych w przeszłości dalszej lub bliższej. Są to mniejszości typu klasycznego, stanowiące część narodów-państw sąsiadujących bezpośrednio z terytorium Polski. Mniejszości te mają charakter zwarty, o rejonach koncentracji w pasach przygranicznych.
b) Zbiorowości o imigracyjnym rodowodzie, pozbawione poczucia związku z własnym ulokowanym na terytorium Polski terytorium grupowym, rozproszone, wchodzące w skład swych diaspor narodowych. Są to głównie mniejszości: żydowska, grecko-macedońska, ormiańska, rosyjska, wietnamska.
2. Zbiorowości etniczne o autochtonicznym, autotelicznym charakterze. Nie osiągnęły statusu narodu. Są to grupy odrębne pod względem charakterystyk kulturowych, w tym językowych.
Mają długą historyczną genezę i reprezentują genetycznie dwa typy zbiorowości:
a) Terytorialnych, z wyraźnie wyodrębnioną symboliczną sferę identyfikacyjną z „ojczyzną prywatną”, regionem, nakładającą się na szerszą tożsamość ideologiczną z narodem-państwem. (Ossowski 1967). Do grup tego typu zaliczyć można w Polsce Łemków, Mazurów, Warmiaków, Kaszubów
b) Imigracyjnych, napływowych, cechujących się silną więzią ideologiczną, nie tworzących jednak odrębnych narodów lub nie wchodzących w ich skład. Są to grupy o dużym stopniu integracji językowej i religijnej, wpisane w schemat procesu asymilacyjnego z polskim społeczeństwem narodowym i obywatelskim. Zaliczyć można do nich Romów, Karaimów, starowierców, Tatarów.
3. Grupy etniczne o rodowodzie napływowo – migracyjnym. Przybyły na teren Polski w różnych okresach. W obrębie mniejszości etnicznych o imigracyjnym rodowodzie wyróżnić można:
a) grupy w sensie socjologicznym, historycznie obecne w Polsce co najmniej od trzech pokoleń, cechującej się kompletnością instytucjonalną, więzią ideologiczną wspólnota interesów. Ten rodzaj mniejszości reprezentują grupy: żydowska, romska, ormiańska, starowierców, karaimska.
b) Zbiorowości imigracyjne o stosunkowo niedawnym rodowodzie, krótkiej historii grupowej w Polsce. Są to zbiorowości, których przedstawiciele obecni byli w Polsce wcześniej, jak np. Rosjanie, lecz posiadali status cudzoziemców, obcokrajowców, czasowych rezydentów. Do mniejscości tego typu zalicza się grecko – macedońską.

IV. CHARAKTERYSTYKA MNIEJSCOŚCI NARODOWYCH
I ETNICZNYCH
Udział członków mniejszości narodowych i etnicznych w społeczeństwie obywatelskim Polski nie przekracza obecnie 4% całej populacji (). W liczbach bezwzględnych możemy mówić co najwyżej o ponad półtoramilionowej (nie przekraczającej jednak 1,8 mln osób) kategorii obywateli cechujących się posiadaniem odrębnej od polskiej tożsamości narodowej bądź etnicznej.
Najbardziej liczebną i zarazem wpływową kategorię mniejszości tworzą grupy będące częściami innych narodów – państw. Mniejszości te, oprócz odrębności kulturowej, cechuje silne poczucie terytorialności i związku z regionem, który grupy traktują jako własny. Są to klasyczne mniejszości narodowe pogranicza, funkcjonujące w swoistej dwukulturowej, w tym w dużym stopniu dwujęzycznej przestrzeni społecznej. W tabeli ujęte są one jako mniejszości wchodzące w skład innych narodów – państw typu terytorialnego.
Mniejszości etniczne o autochtonicznym charakterze stanowią w Polsce stosunkowo liczną, aczkolwiek niejednorodną kategorię zbiorowości o różnym poziomie uświadamianej oraz artykułowanej odrębności. W tabeli prezentowane są jako autochtoniczne mniejszości etniczne.
Odrębną ze względu na genezę kategorię mniejszości narodowych i etnicznych stanowią grupy o imigracyjnym rodowodzie. Mniejszości narodowe napływowe wyszczególnione są w tabeli jako kategoria grup o imigracyjnym rodowodzie. Napływowe zbiorowości etniczne nie wchodzące w skład innych narodów – państw wymienione są jako grupy etniczne o imigracyjnym (napływowym) rodowodzie. Do tej kategorii zaliczam mniejszości o silnym ideologicznym poczuciu odrębności oraz etnicznej tożsamości grupowej.

MNIEJSZOŚCI NARODOWE TERYTORIALNE
1. Białorusini. Mniejszość ta liczby obecnie w Polsce od 220 do 260 tys. członków. Ludność białoruska skupiona jest w rejonie północno-wschodnim, właściwie w granicach województwa podlaskiego. Głównie skupiska Białorusinów mieszczą się w okolicach Hajnówki, Bielska Podlaskiego, Białowieży, Siemiatycz, Gródka oraz Białegostoku. Zdecydowana większość członków tej mniejszości wyznaje prawosławie. Główne organizacje etniczne: Białoruskie Towarzystwo Społeczno – Kulturalne (działa od 1956 roku) oraz Białoruskie Zjednoczenie Demokratyczne (założone w 1990 roku). Najważniejszym czasopismem tej grupy jest tygodnik „Niwa” (drukowany w języku białoruskim).
2. Czesi. Jedna z najmniejszych mniejszości narodowych w Polsce. Ilość członków tej grupy szacowana jest mniej więcej na 5 tys. (Tobjański 1994). Mniejszość o charakterze historyczno – terytorialnym. Koncentracja przestrzenna w okolicach przygranicznych południowej Polski. Największe skupiska w okolicach Zelowa, niedaleko Łodzi, i miejscowości sudeckich, np. Głubczyc i Kowar. Jest to grupa niejednorodna wyznaniowo. Większość członków czeskiej mniejszości wyznaje protestantyzm, część katolicyzm.
3. Litwini. Mniejszość o bardzo dużym wskaźniku koncentracji przestrzennej. Lokuje się w północno – wschodniej części Polski, w granicach województwa warmińsko – mazurskiego. Jej liczebność szacuje się mniej więcej 20tys. osób. Największe skupiska występują w miejscowościach: Sejny, Puńsk, Szypliszki. Sejny stanowią centrum administracyjno – kulturowe mniejszości. Istnieją tam również szkoły z litewskim językiem nauczania. Najważniejszą organizacją jest Litewskie Towarzystwo Społeczno – Kulturalne. Działa ono od 1956 r. i skupia około 30% Litwinów w Polsce. Towarzystwo wydaje m.in. miesięcznik „Ausra” (Podlaski 1990, Litwini w Polsce 1993). Litewska mniejszość narodowa posiada obecnie 6 szkół podstawowych, w których nauka prowadzona jest w języku macierzystym.
4. Niemcy. Szacunki liczebnościowe – zależnie od źródeł – są bardzo rozbieżne i wahają się w granicach od 100 do 800tys. osób. Rzeczywista wielkość tej zbiorowości to w przybliżeniu około 450tys. członków. Mniejszość o silnej korelacji z wyznaniem protestanckim oraz przynależnością terytorialno –regionalną. Za członków tej mniejszości uważa się czasem także Ślązaków, Mazurów, Warmiaków i Kaszubów. Mniejszość o dużym wskaźniku koncentracji przestrzennej. Zamieszkuje głównie tereny należące przed rokiem 1937 do Niemiec, czyli Górny Śląsk, zwłaszcza Śląsk Opolski, Ziemie Zachodnie, Warmię, Mazury. Około 60% członków mniejszości to osoby wyznania protestanckiego, pozostali to katolicy. Grupa posiada wiele regionalnych oraz lokalnych stowarzyszeń i organizacji o charakterze narodowym i kulturalnym. Do największych należą: Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Ludności Pochodzenia Niemieckiego Województwa Śląskiego (istnieje od 1991 roku), Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim (założone w 1992 roku wcześniej istniało pod nazwą Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Mniejszości Niemieckiej na Śląsku Opolskim), Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno – Kulturalnych w Polsce (rok założenia 1991). Periodykiem o największym nakładzie i zasięgu jest „Gazeta Górnośląska/Obershlesische Zeitung”. Jest to grupa o silnej integracji wewnętrznej i aktywności społeczno – politycznej. Reprezentacja polityczna tej grupy jako jedyna tworzy klub parlamentarny. Charakterystyczną dla tej mniejszości cechą jest brak szkolnictwa w języku niemieckim. Ten stan rzeczy kompensuje jednak dużą ilość szkół podstawowych i średnich, w których prowadzona jest – zwłaszcza ma Śląsku – nauka języka niemieckiego w rozszerzonym wymiarze.
5. Słowacy. Liczebność około 17tys. Mniejszość koncentruje się głównie na terenach przygranicznych ze Słowacją, na Spiszu (w okolicach Jurgowa i Kacwina) i Orawie (w Jabłonce i okolicach). Brak precyzyjnych danych co do struktury wyznaniowej, większość członków grupy to katolicy. Mniejszość o dużym zakresie autonomii językowej i kulturalnej. Posiada szkolnictwo w języku macierzystym. Główną organizacją jest Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Słowaków w Polsce.
6. Ukraińcy (bez Łemków). Liczebność tej mniejszości jest trudna do precyzyjnego ustalenia. Ilość osób o ukraińskim pochodzeniu narodowym szacuje się w Polsce w przedziale od 300 do 500tys. Można założyć, że mniejszość ta skupia obecnie około 250 – 300tys. osób. Ludność pochodzenia ukraińskiego zamieszkuje tereny 2/3 województw (Łodziński 1992: 87), przy czym największa koncentracja występuje w województwach: dolnośląskim, warmińsko – mazurskim, pomorskim oraz w pasie województw południowo – wschodnich, przygranicznych – podkarpackim i małopolskim. Fakt zamieszkiwania dużej części członków mniejszości w województwach północnych i zachodnich spowodowany jest przesiedleniem ludności ukraińskiej z terenów ich historycznej, wielopokoleniowej koncentracji, które nastąpiło w ramach akcji „Wisła” w 1947 r. Około 70% członków tej mniejszości stanowią wyznawcy Kościoła greckokatolickiego, 30% prawosławia. Kryterium wyznaniowe łączy w sporym zakresie mniejszości białoruską, rosyjską, ukraińską oraz – wyodrębnioną jako osobna – łemkowską. Mniejszość ukraińska prowadzi obecnie 4 szkoły podstawowe w języku macierzystym. Najważniejszą organizacją tej grupy jest Związek Ukraińców w Polsce, założony w 1990 roku (wcześniej Ukraińskie Towarzystwo Społeczno – Kulturalne). Związek wydaje tygodnik „Nasze Słowo” oraz kwartalnik „Zustriczi”(Podlaski 1990).

MNIEJSZOŚCI NARODOWE NAPŁYWOWE
1. Grecy i Macedończycy. Jest to mniejszość o rodowodzie imigracyjnym napływowym. Według oficjalnych danych, od września 1948 r. do grudnia 1951 r. Polska udzieliła azylu politycznego 14 795 Grekom i Macedończykom (Pudło 1992). Po 1970 r. rozpoczęła się reemigracja członków tej mniejszości do jugosłowiańskiej części Macedonii. Obecnie pozostało w Polsce około 5tys. członków tej grupy narodowej. Główne skupiska znajdują się w Bielawie, Zielonej Górze, Wrocławiu, Szczecinie, Bielsku Białej, Zgorzelcu, Lubaniu Śląskim, Jeleniej Górze, Wałbrzychu. Z uwagi na lewicowy charakter tej imigracji trudno mówić o dominacji. Jakiegoś wyznania. Niemniej duża część członków tej grupy należy do Kościoła greckokatolickiego (Pudło 1992). Organizacją skupiającą największą liczbę osób jest założone w 1984 r. Towarzystwo Greków w Polsce, działające wcześniej pod nazwą: Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce.
2. Ormianie. Ormianie polscy wywodzą się z kilki fal imigracyjnych napływowych na ziemie polskie od czasów średniowiecza. Ostatnia znacząca fala imigracyjna Ormian napłynęła do Polski w okresie pierwszej wojny światowej. Jej uczestnikami byli Ormianie ocaleni z pogromów tureckich. Ludność ormiańska w Polsce posiada własny Kościół katolicki obrządku ormiańskokatolickiego. Znacząca liczba wyznawców tego Kościoła mieszka w Krakowie. W 1980 r. założyli oni przy krakowskim oddziale Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego Koło Zainteresowań Kulturą Ormian. Jedyna Parafia obrządku ormiańskokatolickiego ma siedzibę w Gliwicach. Jest to parafia personalna, obejmująca swym zasięgiem wszystkich wyznawców tego obrządku w Polsce. Liczebność tej mniejszości przekracza obecnie 3,5tys. osób (Pełczyński 1994).
3. Rosjanie. Liczba Rosjan zamieszkujących na stałe w Polsce sięga obecnie około 100tys. osób. Są to przeważnie dobrowolni imigranci. Spora ilość Rosjan osiedlonych w Polsce – szacuje się, że blisko 50% - zalicz się do osób zamożnych. Są to przeważnie udziałowcy spółek gospodarczych z i udziałem kapitału rosyjskiego. Pozostała część Rosjan to ludzie o nieokreślonym statusie prawnym i społecznym, włącznie ze znacznym odsetkiem osób trudniących się zajęciami na marginesie prawa. Zbiorowość ta nie tworzy jeszcze mniejszości narodowej w sensie socjologicznym. Jest to raczej kategoria etniczna, która przeradza się powoli w grupę mniejszościową. Pośród członków dominuje wyznanie prawosławne. Mniejszość rosyjska nie posiada do tej pory organizacji o charakterze ogólnogrupowym.
4. Wietnamczycy. Wielkość populacji Wietnamczyków w Polsce trudna jest do oszacowania. Legalnie zarejestrowanych jest ich blisko 6tys. Nieoficjalnie dane Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji mówią o dwudziestotysięcznej zbiorowości (Gryczka i Kostyła 1998: 32)
Pierwsza fala imigrantów wietnamskich o statusie politycznych uciekinierów trafił do Polski w latach pięćdziesiątych. Dołączyli do nich niektórzy spośród studiujących w Polsce ich rodaków i członków rodzin. W latach dziewięćdziesiątych Polska stała się dla Wietnamczyków atrakcyjnym miejscem osiedlenia, pracy i zarobkowania. W latach 1996 – 1997 przyjechało legalnie do Polski około 12tys. Wietnamczyków. Nie wiadomo w zasadzie, ilu z nich pozostało w naszym kraju. Wietnamczycy stają się coraz bardziej widoczni jako właściciele i pracownicy restauracji i półhurtowi handlarze na bazarach. Tworzą hermetyczną, zamkniętą zbiorowość, która osiąga stopniowo status coraz lepiej zintegrowanego wewnętrznie grupy etnicznej o imigracyjnym rodowodzie. Członkowie tej zbiorowości założyli Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Wietnamczyków w Polsce. Większość spośród wietnamskich imigrantów posiada status przebywających czasowo cudzoziemców. Niemniej rośnie liczba Wietnamczyków zawierających związki małżeńskie z obywatelami polskimi rejestrującymi spółki i firmy gospodarcze oraz uzyskujących prawo do stałego pobytu (Łodziński 1995).
5. Żydzi. Z zaliczanej do największych przed 1939 r. mniejszości pozostało w Polsce po 1968 r. od 5tys. do 10tys. osób żydowskiego pochodzenia (Bronsztejn 1963, Kersten 1992, Wysocki 1995). Przy posługiwaniu się kryterium religijnym liczbę Żydów w Polsce należy zredukować do niespełna 3,5tys. osób, tyle bowiem jest zarejestrowanych w Związku Religijnym Wyznania Mojżeszowego. Decydujący wpływ na spadek liczby Żydów po drugiej wojnie światowej miały wydarzenia w rodzaju programu kieleckiego z 1946 r. czy politycznie umotywowanej fobii antysemickiej w 1968 r. (Kersten 1992). Największą organizacją mniejszości jest Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Żydów w Polsce (działa od 1950 r., z połączeniem Centralnego Komitetu Żydów w Polsce i Żydowskiego Towarzystwa Kultury). Organizacja ta wydaje tygodnik „Fołks Sztyme”.

AUTOCHTONICZNE MNIEJSZOŚCI ETNICZNE
Do autochtonicznych mniejszości etnicznych zalicza się w Polsce grupy nie stanowiące części innych narodów, cechujące się jednak odrębnością kulturową, w tym językową. Są to, zgodnie z tradycją socjologii weberowskiej, zbiorowości cechujące się przekonaniem o wspólnocie pochodzenia i stanowiącym jego następstwo podobieństwem losów dziejowych, języka, wyznania i kultury.
Do mniejszości etnicznych istniejących obecnie w Polsce zalicza Górnoślązaków, Kaszubów, Łemków, Mazurów i Warmiaków.
1.Górnoślązacy. jest to grupa w sensie ideologicznym, subiektywnym. Wyodrębniane ją z uwagi na występujące – w zasadzie w trudnej do oszacowania pod względem wielkości populacji – rodzaje tożsamości regionalno – etnicznej. Na tożsamość górnośląskiej składa się wiele rodzajów i odmian identyfikacji lokalno – wspólnotowej, rodzinno – sąsiedzkiej, tworzący układ identyfikacji subregionalnej typu kulturowego.
2.Kaszubi. jest to najliczniejsza grupa etniczno – terytorialna w Polsce. Skupia blisko 500tys. osób. Ma wiele cech zbiorowości regionalnej, autonomicznej, zaliczania jest jednakże w ostatnich latach do mniejszości etnicznych. Zbiorowość ta zasiedla tereny województwa pomorskiego na południowy wschód od linii Gdynia – Władysławowo aż do rzeki Brdy. Rejon ten słynie z malowniczych jezior i piękna krajobrazu. Tradycyjnie ludność kaszubska utrzymywała się z rybołówstwa i rolnictwa. Główną organizacją mniejszość jest Zrzeszenie Kaszubstwo – Pomorskie z siedzibą w Gdańsku (Latoszek 1990 r. i Porębski 1994 r.).
3.Łemkowie. Kryteria przy zależności do tej mniejszości etnicznej są wspólne w dużym stopniu z ukraińską mniejszością narodową (Michna 1996 r., Pieradzka 1990 r.). W wielu publikacjach i zestawieniach traktowało się te dwie zbiorowości jako jedną. W rzeczywistości jednak zarówno w wymiarze cech obiektywnym jak świadomościowych, Łemkowie stanowią odrębną grupę kulturową i religijną. Ich liczebność jest trudna do ustalenia m.in. dla tego, że istnieje tendencja do zaliczania ich do Ukraińców. Ilość Łemków w Polsce z całą pewnością 10tys., bliższa jest liczbie 50tys. osób. Ludność ta została prawie w całości wysiedlona w 1947 r. z terytorium macierzystych i obecnie zamieszkuje głównie województwa: dolnośląskie, lubuskie, zachodniopomorskie, pomorskie, a także w coraz większej części województwa południo – wschodniej Polski; podkarpackie i małopolskie. Główne organizacje łemkowskie to Stowarzyszenie Łemków (z zarządem w Legnicy) i Zjednoczenie Łemków.
4.Mazurzy. Grupa etniczno – regionalna. Zamieszkuje jeszcze w niektórych wsiach na obszarze Mazur. Ponad 85tys. członków tej grupy wyemigrowało w latach powojennych do Niemiec. Obecnie zamieszkuje w Polsce 15tys. Mazurów. Największa populacja Mazurów znajduje się we wsi Pustniki. 38% mieszkańców tej miejscowości to Mazurzy. Jeszcze przed 15 laty zasiadali całe wsie (Korbel 1986 r., Sakson 1990 r.). Podobno exodus z Polski miał miejsce w wypadku Warmiaków. Nie wymienia się już tej grupy jako realnie istniejącej mniejszości, gdyż blisko 100% jej członków opuściło terytorium Polski, emigrując do Niemiec.
Mazurzy są większości (90%) protestantami należącymi do Kościoła ewangelicko – augsburskiego (obrządku luterańskiego). Główne organizacje tej mniejszości już nie istnieją. Działały wcześniej: Mazurskie Zrzeszenie Kulturalne (w latach 1981 – 1982 z siedzibą w Olsztynie) oraz Warmińsko – Mazurskie Towarzystwo Społeczno – Kulturalne (w latach 1957 – 1964).
5.Warmiacy. podobno jak Mazurzy, jest to mniejszości istniejąca w większym stopniu a pamięci historycznej części mieszkańców Warmii i Mazur niż w sensie kompletnej, spoistej oraz trwałej zbiorowości etnicznej. Większość Warmiaków wyemigrowała do Niemiec, natomiast resztki tej grupy zachowują tożsamość warmińską w obrębie bardzo wąskich, ekskluzywnych wspólnot wiejskich.


MNIEJSZOŚCI ETNICZNE O IMIGRACYJNYM RODOWODZIE (NAPŁYWOWE)

1. Karaimi. Jest to bardzo mała egzotyczna grupa etniczna o wyraźnej religijnej odrębności. Powstała w VII w. W Azji jako sekta oparta na elementach judaizmu, katolicyzmu i islamu. Liczy w Polsce nie więcej niż 300 członków. Posiada organizacje pod nazwą Karaimski Związek Religijny w Polsce, mając siedzibę w Warszawie (Pełczyński 1993 r., Pełczyński 1995 r.)
2.Romowie. liczebność tej mniejszości, zwanej także – coraz rzadziej – Cyganami, sięga 20tys. osób. Ludność cygańska zamieszkuje Polskę od kilku stuleci. Grupa ta dzieli się w Polsce zasadniczo na cztery odłamy (szczepy). Najliczniejszym z nich jest grupa Romów wyżynnych, Bergitka Roma. Stanowią oni ponad połowę tej grupy i zamieszkują głównie w województwach małopolskim, podkarpackim i śląskim. Na pozostałą połowę składają się członkowie szczepów Kołderaszów, Lowari i Romów nizinnych, zwanych też Romami właściwymi (Ficowski 1985, Mirga 1987, Mirga i Mróz 1994). Od 1991 r. działa Stowarzyszenie Romów w Polsce (z centralną w Oświęcimiu). W Tarnowie mieści się Centrum Kultury Romów. Czasopisma grupy to miesięcznik „Rom po Drom” oraz kwartalnik „Taboreska”.
3.Staroobrzędowcy. Określani także mianem starowierców (filiponi oraz bezpopowcy), tworzą wspólnotę wyznaniową o rosyjskim pochodzeniu narodowym (Grek – Pabisowa 1999). Koncentrują się w rejonie wiosek: Gabowe Grądy, Wodziłki oraz w Suwałkach, Augustowie i Wojnowie w województwie mazusrko – warmińskim. Przybyli na ziemie polskie w kilku falach migracyjnych okresie pomiędzy połową XVII i XVIII w. jako prześladowani przez carat wyznawcy prawosławia w wersji niezreformowanej. Wyznawcy tej grupy należą do wschodniego Kościoła staroobrzędowego. W 1993 r. do Kościoła tego należało w Polsce 2560 wiernych (Mniejszości narodowe w Polsce. Informator 1994 1995: 30).
4.Tatarzy. Mniejszość ta liczy nie więcej niż 2500tys. członków. Ludność pochodzenia tatarskiego zamieszkuje w połowie województwo podlaskie, głównie w Kruszynianach, Bohonikach i okolicy. Pozostała cześć żyje w rozproszeniu, w tym kilkusetosobowa zbiorowość w Warszawie. Jest to grupa o wyznaniu islamskim, zrzeszona w Muzułmańskim Związku Religijnym. Posiada swoją hierarchię kościelną (Miśkiewicz 1993, Urban 1994) oraz wyraźnie wyodrębnione obrzędy i tradycje kulturowe. Mniejszość ta jest reprezentowana przez Związek Tatarów Polskich z siedzibą w Białymstoku.
V.WNIOSKI KOŃCOWE

Po roku 1989 przybywa w Polsce ludności o obcym, imigracyjnym pochodzeniu narodowym. Z danych statystycznych wynika, że saldo migracji, czyli różnica pomiędzy imigracją i emigracją, stale maleje. Dzieje się tak od kilku lat, przy rosnącej liczbie osiedlających się w Polsce imigrantów i malejącej stopie emigracji. Rośnie też z roku na rok liczba zezwoleń na pobyt stały dla cudzoziemców. W 1989 roku wydano 2230 takich zezwoleń, w 1990: 2626, w 1991:5040, w 1992:6512, a w 1993:5924 (Łodziński 1995:61). Większość osób imigrujących do Polski wywodzi się z krajów byłego ZSRR, w tym z Rosji, Ukrainy, Kazachstanu. Spory odsetek tej imigracji stanowią Wietnamczycy, Kurdowie, przybysze z Libanu, Syrii i Niemiec.
Ponadto szacuje się, że w Polsce przebywa okresowo bez uregulowanego statusu prawnego około 800tys. cudzoziemców, głównie Rosjan, Ukraińców, Rumunów (Łodziński 1995:63).
Jednocześnie w Polsce znajduje się pewna liczba uchodźców politycznych, występujących w naszym kraju o przyznanie im statusu uciekinierów politycznych. W 1991 r. o nadanie statusu uchodźcy zwróciły się 2433 osoby, w 1992:592, w 1993:830, a w 1994: około 600 (Łodziński 1995:66).
Powyższe dane liczbowe wskazują na tendencję do wzrostu liczby cudzoziemców w Polsce. Niektóre z tych zbiorów – kategorii imigrantów przekształcają się we wstępnie zintegrowane grupy narodowe i etniczne. W ten sposób tworzą się nowe mniejszości, takie jak np. rosyjska, wietnamska czy kurdyjska.
Odrębność i mniejszościowy charakter zbiorowości narodowych i etnicznych wyznaczany jest w Polsce po 1989 r. przez dwa procesy: wzrostu znaczenia więzi subiektywnych oraz dostosowaniu się ich do wymogów demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego.


VI BIBLIOGRAFIA
Burszta W., 1996, Blaski i cienie multikulturalizmu, „Sprawy Narodowościowe – Seria Nowa”, t. V, z. 1(8).
Golka M., 1997, Oblicza wielokulturowości, w: U progu wielokulturowości. Red M. Kempny, A. Kapciak, S. Łodziński, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Jałowiecki B., 1992, Kwestia regionalna, „Studia Socjologiczne” nr 1 – 2, s.43 – 62
Janusz G., 1994, Raport o sytuacji osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, Warszawa.
Korbel J., 1986, Polska ludność rodzima. Migracje w przeszłości i perspektywie – analiza uwarunkowań, Opole.
Kwilecki A., 1963, Mniejszości narodowe w Polsce Ludowej, „Kultura i Społeczeństwo” nr4.
Łodziński S., 1995, Cudzoziemcy w Polsce w altach 1989 – 1994. Rozmiary zbiorowości, struktura oraz problemy prawne i społeczne polityki migracyjnej Polski, „Kultura i Społeczeństwo” nr4.
Mniejszości narodowe i religijne w Europie Środkowowschodniej: Wybrane materiały z konferencji: „Samoidentyfikacja narodowa i religijna a sprawa mniejszości narodowych i religijnych w Europie Środkowowschodniej, 1993, zorg. w dniach 19 – 21 października 1993, red. naukowa J. Kłoczowski i P. Kras, IEŚ – W Lublin.
Mniejszości narodowe i religijne w Polsce. Informator 1994, 1995, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Paleczny T., 1997, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, w: Zbiorowy portret Polaków. Współ – Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s.193 – 214.
Paleczny T., 1999, Mniejszości, w: Encyklopedia socjologii, t. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 259 – 264.
Porębski A., 1991, Europejskie mniejszości etniczne. Geneza i kierunki przemian, PWN, Kraków.
Tomaszewski J., 1985 [1], Ojczyzna nie tylko Polaków. Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918 – 1939, Warszawa.
Tomaszewki J., 1985 [2], Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa.
Urban K., 1994, Mniejszości religijne w Polsce w latach 1945 – 1991 (zarys statystyczny), Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Wrzesiński W., 1992, Polska – Polacy – Mniejszości narodowe, Wrocław.
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Re: Udział mniejszości narodowych w rozwoju gospodarki Polsk

Post autor: Artur Rogóż »

Tutaj tekst o narodowości żydowskiej:
Informacje na temat liczby ocalonych po wojnie Żydów są bardzo niedokładne i wahają się od 30 - 150 tys. osób, zaś najnowsze badania wykazują liczbę 300 tysięcy i więcej (Marszałek 1994).

Po wojnie największe skupisko Żydów powstało na Dolnym Śląsku (86 563 osoby), w Łodzi (30 000 osób), w Szczecinie (28 324 osoby), na Górnym Śląsku (20 000 osób) i w Krakowie (13 000 osób), (Żebrowski 1993b). Równocześnie władze polskie umożliwiły ocalałym emigrację do Palestyny. Dla wielu Żydów ziemie polskie były zmienione eksterminacyjną polityką okupanta, bolącym wspomnieniem tragicznych doświadczeń. Odradzający się antysemityzm również nie rokował nadziei na spokojne osiedlenie się w naszym kraju. Te oraz inne czynniki zadecydowały o tym, iż do końca stycznia 1946 roku wyemigrowało (przeważnie do USA) 25 000 Żydów . Pomimo tego masowego exodusu Polska bezpośrednio po wojnie nadal była największym skupiskiem żydowskim w Europie, które w latach 1947-1949 ustabilizowało się na poziomie około 100 000 osób. Byli to przeważnie repatrianci z ZSSR, inteligencja, która tam przetrwała czas Zagłady.

Najtrudniejszym problemem powojennego skupiska Żydów w Polsce była odbudowa życia religijnego. W tradycyjnym kształcie było to praktycznie niemożliwe. Mimo to już w 1945 roku istniało 39 gmin religijnych, w 1946 roku 45, zaś w 1947 już 80 (Żebrowski 1993b). Do najważniejszych osiągnięć tych gmin należała rozbudowa szkolnictwa. W 1945 roku istniało wiele szkół żydowskich w Lublinie, Krakowie, Białymstoku, Łodzi, Bytomiu, Wałbrzychu, zaś jesziwy działały w Krakowie, Szczecinie, Wrocławiu i Łodzi. Nad życiem edukacyjnym i społeczno-kulturalnym opiekę sprawował powołany w 1944 roku Centralny Komitet Żydów w Polsce (CKŻP).

W 1955 roku rozpoczęła się kolejna fala exodusu. Do 1960 roku Polskę opuściło w sumie 51 000 Żydów; zostało ich 45 000. Wojna sześciodniowa i sukces Izraela w 1967 roku nasiliły w Polsce tendencje nacjonalistyczne i antysemickie, powodując kolejną falę emigracji, która objęła w latach 1968-1972 ponad 30 000 osób (Żebrowski 1993b).Ostatecznie położyło to kres skupisku żydowskiemu w Polsce, a przykładem jego zamierania może być synagoga we Wrocławiu, funkcjonująca do 1968 roku, potem opuszczona i niszczejąca.

Odrodzenie się żydowskiego środowiska kulturalnego nie jest w Polsce obecnie możliwe ze względu na nikłe jego rozmiary i strukturę wiekową, choć w ostatnich latach nastąpiło ciekawe zjawisko powrotów do żydostwa ludzi młodych ze środowisk niemal zupełnie zasymilowanych.

Polska na zawsze zostanie miejscem, w którym w ciągu stuleci powstawała i rozwijała się oryginalna kultura żydowska, jak i centrum myśli religijnej o znaczeniu światowym. Szczególnie dynamizm tej kultury widoczny był przed wojną, aczkolwiek jeszcze do 1950 roku skupisko żydowskie było znaczącym fenomenem kulturowo-organizacyjnym w skali międzynarodowej.

Obecnie niezmiernie trudno określić, ile Żydów mieszka w Polsce. Problem dotyczy tu bowiem tożsamości grup i jednostek, a szczególnie ich kwestii autodefinicji, czyli samookreślenia się w sensie odrębności etnicznej i kulturowej. Zagadnienie to jest dość złożone ze względu na historyczną zmienność samego pojęcia "Żyd", oraz różne kryteria identyfikujące jednostki określane tym desygnatem. Jest to problem interesujący i owocuje w ostatnich latach dużą liczbą publikacji poświęconych tej tematyce.

Wynikająca trudność wskazania liczby ludności żydowskiej w Polsce jest tym większa, że Główny Urząd Statystyczny nie dysponuje danymi dotyczącymi liczby osób przynależących do mniejszości narodowych, podając jedynie liczbę członków stowarzyszeń narodowych i etnicznych w Polsce. Na podstawie tych danych zostaną więc przeprowadzone szacunkowe obliczenia ludności żydowskiej w Polsce.

Otóż w 1994 r. Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP liczył 1220 wiernych, Karaimski Związek Religijny - 190, zaś wszystkich członków świeckich stowarzyszeń żydowskich (dokładnie opisanych w następnym rozdziale) jest około 5400. Można również przyjąć, iż osoby wyznania Mojżeszowego mają członków swoich rodzin nie zrzeszonych w gminach. Stąd liczbę 1220 można przypuszczalnie pomnożyć przez 3, uzyskując 3660. Dochodzi tu jeszcze 190 wiernych Karaimskiego Związku Religijnego oraz 5400 członków świeckich stowarzyszeń. Sumując te dane otrzymujemy 9250 osób pochodzenia żydowskiego.

Zdaję sobie sprawę, iż jest to tylko szacunkowa liczba, chociażby dlatego że, wiele osób może przynależeć do kilku organizacji. Poza tym ogromna ilość osób narodowości polskiej mogłaby skorzystać z tzw. "prawa powrotu", czynią to jednak tylko nieliczne jednostki. Powyższe obliczenia po części mogą być prawdziwe, gdyż wiele dostępnych publikacji również wskazuje liczbę od 8 000 - 10 000 Żydów mieszkających w Polsce (Brzewska, 1991, Gruber, 1992). Skupieni są oni głównie w kongregacjach wyznaniowych Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia, Bielsko-Białej, Bytomia, Legnicy, Wałbrzycha, Dzierżoniowa.

Ludność żydowska na ziemiach polskich od XV wieku do 1939 roku:
Okres Liczba ludności Udział procentowy ogółu ludności
XV wiek
24 000
0,6
XVI wiek 100 000 2
XVII wiek 500 000 5
1765 rok 587 658 6
1885 rok 1 087 204 14,1
1921 rok 2 831 168 10,5
1931 rok 3 191 580 9,8
1939 rok 3 500 000 11

Ź r ó d ł o: Opracowanie własne na podstawie materiałów historycznych.






Udział procentowy ludności żydowskiej w Polsce w 1931 roku w układzie wojewódzkim
Województwa Udział procentowy ludności żydowskieji
warszawskie
8,7
łódzkie 14,4
kieleckie 10,8
lubelskie 12,8
białostockie 12,0
wileńskie 8,7
nowogródzkie 7,8
poleskie 10,1
wołyńskie 10,0
poznańskie 0,3
pomorskie 0,3
śląskie 1,5
krakowskie 7,6
lwowskie 11,0
stanisławowskie 9,5
tarnopolskie 8,4

Ź r ó d ł o: Mały Rocznik Statystyczny 1938, GUS Warszawa 1938




Współczesne organizacje i działalność mniejszości żydowskiej

Wewnętrzna polityka Polski wobec mniejszości narodowych w zasadzie istnieje dopiero od 1989 roku, kiedy utworzono w Sejmie specjalną Komisję Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Przygotowywała ona w ramach prac nad nową konstytucją projekt zapisu dotyczącego praw mniejszości narodowych. Wraz z demokratyzacją życia w państwie mniejszości zyskały nowe możliwości działania. Najistotniejszą jest Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach, która opiera się na zasadzie wolności tworzenia stowarzyszeń. Od momentu wejścia w życie tej ustawy zarejestrowało się około 120 stowarzyszeń narodowych (wcześniej było ich tylko 7).

Od 1992 r. funkcjonuje przy Ministerstwie Kultury i Sztuki Biuro do Spraw Mniejszości Narodowych. W tym też roku wyszło ważne rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizacji kształcenia umożliwiającego podtrzymanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej uczniów należących do mniejszości narodowych. Ponadto zagwarantowano mniejszościom ułatwienia w Ordynacji Wyborczej do Sejmu RP.

Innym istotnym elementem polityki państwa było rozszerzenie dostępu mniejszościom do radia i telewizji publicznej. Przyjęto też zasadę, że należy zagwarantować każdej mniejszości finansowanie jednego pisma. Ogólne założenie Rady Ministrów wyrażone było w zapisie, iż "kultura mniejszości narodowych jest elementem wzbogacającym kulturę ogólnopolską - nie powinno się jej wyrywać z kontekstu lokalnego".

Niestety ten krótki okres rozwinięcia praw mniejszościom uległ zahamowaniu po wyborach parlamentarnych w listopadzie 1993 r. Obecna koalicja nie zajmuje się poważnie problemami mniejszościowymi. Brak zainteresowania pracą nad odpowiednim projektem ustawy oraz brak realnego nacisku mniejszości na Komisję sejmową spowodował, iż przez ostatnie 2 lata nie wypracowano jakiejkolwiek koncepcji polityki wobec mniejszości narodowych w Polsce.

Dwukrotnej nowelizacji podległa ustawa z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach. Najnowsze zmiany weszły w życie 9 kwietnia b.r. i dokładnie precyzują wszystkie prawa, przywileje i obowiązki stowarzyszeń (Dz.U. 1996 r., nr 27, poz.118).



Działalność żydowskiej mniejszości narodowej jest obecnie dwutorowa, tzn. istnieją świeckie stowarzyszenia i organizacje, a oprócz tego swoją działalność prowadzą żydowskie gminy wyznaniowe.

Najważniejszą organizacją świecką Żydów jest Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce (dalej TSKŻ), które w 1994 r. liczyło 3,5 tysiąca członków zrzeszonych w licznych oddziałach na terenie całej Polski. Towarzystwo posiada osobowość prawną, może należeć do innych stowarzyszeń i organizacji zarówno krajowych jak i zagranicznych związanych z działalnością na rzecz ludności żydowskiej. Swoją działalność opiera na pracy społecznej, ale może też prowadzić działalność gospodarczą. Celem TSKŻ jest zaspokojenie potrzeb ludności żydowskiej poprzez pielęgnowanie tradycji, propagowanie współczesnych osiągnięć kultury i sztuki żydowskiej oraz polskiej. Cele swoje realizuje poprzez odczyty, dyskusje, konferencje, występy zespołów artystycznych, organizowanie kursów języka jidisz i hebrajskiego, wydawanie i rozpowszechnianie książek i czasopism. Wydaje dwutygodnik społeczno-kulturalny "Słowo Żydowskie" (Dos Jidisze Wort). Pismo sponsorowane jest przez Ministerstwo Kultury i Sztuki i wychodzi w języku polskim i jidisz.

Inną organizacją żydowską jest Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej RP. W 1994 r. liczyło ono 1050 członków. Jednym z podstawowych celów stowarzyszenia jest działanie zmierzające do zachowania pamięci zbrojnego czynu narodu żydowskiego, jego walki o wolność i godność ludzką podczas II wojny światowej.

Kolejnymi zalegalizowanymi stowarzyszeniami są: Stowarzyszenie "Dzieci Holokaustu" w Polsce, liczące 500 członków oraz Polska Unia Studentów Żydowskich (PUSZ). Liczy ona 150 członków i jest zrzeszeniem o charakterze edukacyjnym, religijnym, kulturalnym.

Inną formą życia kulturalnego Żydów jest działający w Warszawie jedyny w Europie profesjonalny Państwowy Teatr Żydowski im. Estery Racheli Kamińskiej. Pod tą nazwą istnieje od 1950 r., a obecnie należy do najwybitniejszych teatrów żydowskich na świecie grających w jidisz. Przedstawienia klasyków dramaturgii żydowskiej oraz inne wybitne inscenizacje tłumaczone są w słuchawkach dla widzów nie znających języka żydowskiego.

Znaczącą placówką naukową działającą pod egidą Ministerstwa Kultury i Sztuki jest Żydowski Instytut Historyczny (ŻIH), który od 1994 r. posiada status instytutu naukowo-badawczego. Wcześniej był prywatnym instytutem naukowym, własnością Stowarzyszenia Żydowskiego Instytutu Historycznego liczącego 214 członków. Budynek ŻIH-u mieści się w Warszawie przy ulicy Tłomackie, gdzie przed wojną znajdował się Instytut Nauk Judaistycznych z Biblioteką Judaistyczną. Obecnie w gmachu znajdują się: biblioteka, czytelnia, archiwum, muzeum i centrum dokumentacji. W archiwum przechowywane są bezcenne materiały: relacje, wspomnienia, notatki odnalezione na terenach byłych gett. Dokumentowanie instytutu nie dotyczy tylko Holocaustu, ale i historii Żydów polskich, ich kultury, tradycji, sztuki. Muzeum posiada najwięcej dzieł sztuki - kilka tysięcy obrazów, grafik, rzeźb, z których tylko niewielka część jest eksponowana. Ponadto znajduje się w nim największa w Polsce kolekcja tkanin żydowskich oraz kilkaset przedmiotów służących w kulcie synagogalnym i domowym, w tym unikatowa kolekcja iluminowanych zwojów Księgi Estery. Instytut od 1992 r. prowadzi na dużą skalę programy edukacyjne w postaci kursów dla nauczycieli historii w szkołach średnich i wyższych poświęconych prezentacji dziejów i kultury Żydów polskich. Organizowane są co 2 lata konkursy dla uczniów szkół średnich, zaś dla studentów - konkursy na najlepszą pracę magisterską o tematyce żydowskiej. W ostatnich latach wydano Serię Edukacyjną ŻIH (na którą składa się 5 pozycji z wyborem tekstów źródłowych z zakresu dziejów Żydów w Polsce), oraz 2 tomy Studiów z dziejów Żydów w Polsce, będących materiałami edukacyjnymi dla szkół średnich i wyższych. Ponadto wydawany jest nieprzerwanie od 1951 r. kwartalnik "Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego".

Działalność naukową, a przede wszystkim badania nad historią Żydów w Polsce, prowadzą również liczne ośrodki akademickie. Przy Uniwersytecie Jagiellońskim działa Międzywydziałowy Zakład Historii Żydów w Polsce, który prowadzi m.in. pracownie magisterskie, lektoraty języka hebrajskiego i jidisz oraz cykl wykładów Dzieje Żydów na ziemiach polskich. Ponadto na Uniwersytecie Warszawskim i Wrocławskim przy Wydziałach Polonistyki funkcjonują Zakłady Historii Żydów, prowadzące wykłady z zakresu judaizmu, biblistyki, historii kultury i literatury żydowskiej.

Obok tych jednostek, na terenie naszego kraju istnieje kilka innych znaczących organizacji głównie o charakterze kulturalnym. Jedną z nich jest Fundacja Judaica Centrum Kultury Żydowskiej na Kazimierzu w Krakowie, otworzona pod koniec 1993 r. w nowo wybudowanym budynku przy ulicy Meiselsa 17. Centrum prowadzi szeroko zakrojoną działalność w zakresie organizowania odczytów, wykładów, występów i spektakli teatralnych, koncertów muzycznych, spotkań ze znanymi osobistościami, pokazów filmowych o tematyce żydowskiej. W Centrum mieści się galeria "Labirynt" oraz działa antykwariat "Rara Avis". Od kilku lat jest organizatorem największej w Polsce żydowskiej imprezy kulturalnej - Festiwalu Kultury Żydowskiej, który odbywa się w czerwcu na Kazimierzu.

Podobna instytucja powstała w Warszawie w 1992 r. z inicjatywy Jointu i Agencji Sochnut pod nazwą "Centrum Informacyjno-Edukacyjne Kultury Żydowskiej". Działalność Centrum ma dwa podstawowe cele: gromadzenie, produkowanie i dystrybuowanie wszelkiego rodzaju materiałów dotyczących kultury żydowskiej oraz organizowanie seminariów, szkoleń poświęconych rozmaitym problemom związanym z nauczaniem w szkołach tejże kultury.

Zbliżoną działalność przejawia Amerykańsko-Polsko-Izraelska Fundacja "Shalom" d.s. Promocji Kultury Polsko-Żydowskiej. Prowadzi ona galerię judaistyczną, promującą sztukę i artystów żydowskich, organizuje konkursy fotograficzne o tematyce żydowskiej i wydaje albumy z tychże konkursów, prowadzi klub dziecięcy, w którym uczy tańca żydowskiego, historii i tradycji żydowskiej. Ponadto organizuje kolonie i zimowiska dla dzieci polskich Żydów, święta żydowskie oraz prelekcje związane z historią i życiem Żydów.

Działalność kulturalną i społeczną prowadzi również Fundacja Ronalda S.Laudera, która organizuje m.in. liczne kursy języka hebrajskiego w Krakowie, Łodzi i Warszawie. Tworzenie nowych więzów łączących społeczność polską i żydowską ma za zadanie Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Izraelskiej.

Zorganizowaną działalność prowadzi też młodzież żydowska. W Krakowie przy synagodze Izaaka działa Centrum Edukacji Żydowskiej - Klub Młodzieżowy, który prowadzi m.in. kursy języka hebrajskiego, zaś w Łodzi Klub Młodzieżowy prowadzi również wykłady z podstaw judaizmu. Od dwóch lat wydawany jest kwartalnik "Jidełe" - Społeczno-Kulturalne Pismo Młodych Żydów i ich Przyjaciół.

Oprócz tego funkcjonują liczne komitety i fundacje opieki nad zabytkami sztuki żydowskiej w Polsce, które będą wspominane w dalszej części pracy.

Omawiając organizacje i działalność mniejszości żydowskiej nie sposób wspomnieć o jednym miejscu w Krakowie, w którym prawie każdy Żyd przebywający w Polsce na pewno zagości. Otóż jest to mały kompleks kawiarenki z restauracją i hotelem pod nazwą ARIEL, mieszczący się na Kazimierzu przy ul. Szerokiej. Miejsce to jest centrum życia żydowskiego, przyciągającym rzesze turystów z całej Polski, a nawet świata.

Natomiast jeśli chodzi o religijną formę organizowania się Żydów, skupia się ona w kongregacjach Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego w RP. Obecnie działa ok. 20 kongregacji, z których siedem posiada synagogi, a reszta - domy modlitwy. Tabela pokazuje liczbę wiernych, gmin, synagog i domów modlitwy na przestrzeni trzydziestu lat. Związek wydaje rocznik "Kalendarz Żydowski - Almanach" i prowadzi działalność społeczno-kulturalną. Najwięcej Żydów skupionych jest wokół gmin wyznaniowych Warszawy, Łodzi, Krakowa, Wrocławia. Tam też działają one najprężniej organizując m.in. kursy języka hebrajskiego i wykłady na temat judaizmu.

W Polsce zrzesza się również nieliczny w świecie odłam judaizmu zwany karaizmem. Karaimski Związek Religijny w 1994 r. posiadał trzy gminy wyznaniowe, dwóch duchownych i 190 wiernych.



Stan liczebny Związku Gmin Wyznaniowych Żydów w Polsce od 1964 do 1994 r
Lata Liczba gmin Synagogi i domy modlitwy Liczba wiernych
1964
20 27
ok. 6000
1966 18 30 5500
1968 18 29 5000
1970 18 26 2000
1982 16 24 1892
1985 16 23 1805
1988 13 23 1560
1990 13 22 1560
1992 12 12 1153
1994 21 17 1220

Ź r ó d ł o: Roczniki Statystyczne GUS 1965, 1967, 1971, 1983, 1986, 1989, 1991, 1993, 1995
http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_po ... owsze.html
Poland89
Posty: 2
Rejestracja: 27 wrz 2011, 19:24

Re: Udział mniejszości narodowych w rozwoju gospodarki Polsk

Post autor: Poland89 »

dziękuję za udzielenie pomocy.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Pomoc dla użytkowników”