Chasydyzm

[Warka]

Geneza chasydyzmu

Chasydyzm, żydowski ruch religijny powstały w XVIII wieku, był reakcją społeczeństwa polskich Żydów na szczególnie trudne czasy, które dla nich nastąpiły. Liczne wojny, powstania, przemarsze wojsk oraz ich społeczno-ekonomiczne konsekwencje spowodowały poczucie zagrożenia i niepewności losu oraz stopniowe odwrócenie uwagi od doczesnych spraw na rzecz kwestii duchowych. Silna władza rabinów i surowa doktryna ortodoksyjna skłoniły część społeczeństwa żydowskiego do poszukiwania innych form religijności. Siedemnasto- i osiemnastowieczne żydowskie ruchy religijne, jak frankizm czy sabataizm, zyskały w Polsce wielu zwolenników. Jednak liczba ich zwolenników była zbyt mała, by mogły one zagrozić żydowskiej ortodoksji. Dopiero mistyczna doktryna chasydyzmu zyskała popularność i wpływy na całym niemal obszarze Polski.

Chasydyzm jako mistyczny ruch religijny

Twórca chasydyzmu, Izrael ben Eliezer, znany jako Baal Szem Tow ("Pan Dobrego Imienia", 1700-1760) był rabinem z Międzyborza na Podolu. Pojmował religię nie jako sztywne przestrzeganie zakazów i nakazów, połączone ze żmudnym studiowaniem Pisma, lecz raczej jako sławienie Boga w codziennych czynnościach, tańcu, śpiewie. Łącznikiem miedzy Bogiem a jego wyznawcami miał być cadyk, "sprawiedliwy", człowiek doskonały, obdarzony charyzmą duchową, wokół którego skupiają się jego uczniowie. Chasydyzm zamiast odrzucenia świata zewnętrznego na rzecz modlitwy proponował jego afirmację, a pracę cenił na równi z modlitwą. Był przy tym ruchem demokratycznym, gdyż przez sakralizację codzienności włączał do grona najpobożniejszych także kobiety, dotąd odsuwane od wielogodzinnych praktyk religijnych między innymi z powodu nieznajomości Tory. Chasydyzm przełamał tę barierę podkreślając, że najważniejsza jest pobożność i uczestnictwo we wspólnych modlitwach i tańcu.

Rozprzestrzenienie się chasydyzmu

Baal Szem Tow zgromadził wokół siebie około dziesięć tysięcy wyznawców chasydyzmu, a ruch ten niezwykle szybko się rozpowszechnił. Po śmierci Baal Szem Towa jego uczeń, Dow Ber (1704-1772), zwany Magidem (kaznodzieją) opuścił Międzyborze i osiadłszy w Międzyrzecu pociągnął za sobą wyznawców swojego mistrza i przyciągnął nowych, stając się tym samym jego następcą i przywódcą ruchu religijnego, który, rozprzestrzeniając się coraz intensywniej, spowodował rozłam religii żydowskiej.

Główne ośrodki powstały na Ukrainie, Litwie, potem również w południowo-wschodniej i centralnej Polsce, głównie w małych miastach i na wsiach. Dawne ośrodki i centra ruchu chasydzkiego to między innymi Leżajsk, Bobowa, Nowy Sącz, Góra Kalwaria,Lelów, Sochaczew, Kock, Radomsko, Przemyśl, Berdyszów.



Konflikt z innymi odłamami judaizmu

Zwolennicy ortodoksyjnego judaizmu (zwani przez chasydów misnagadami od hebrajskiego słowa "mitnagdim" - przeciwnicy) widzieli w chasydyzmie silne zagrożenie dla tradycji i silnej dotąd władzy rabinów i ostro się mu przeciwstawiali, nakładając klątwy na jego coraz liczniejszych wyznawców i kolejnych cadyków. Nie przeszkodziło to jednak chasydyzmowi w dalszym rozpowszechnianiu się i zyskiwaniu coraz większej popularności i wpływów.

Z drugiej strony jednak chasydyzm spotkał się z krytyką ze strony zwolenników żydowskiego oświecenia, tak zwanej haskali, którzy zarzucali mu separatyzm i odrzucanie postępu. Zwolennicy haskali (maskile) domagali się od żydowskiego społeczeństwa większej integracji z kulturą kraju w którym mieszkali oraz złagodzenia surowych norm obyczajowych i zmniejszenia nacisku na kwestie religijne, hamujące ich zdaniem rozwój żydowskiego społeczeństwa i uniemożliwiające poprawę jego warunków życia. Spór pomiędzy chasydami a maskilami narastał w miarę wzmagania się ortodoksyjnych nurtów w chasydyzmie i w niektórych środowiskach żydowskich trwa do dziś.

Chasydyzm współcześnie

Szacuje się, że współczesnych wyznawców chasydyzmu jest ponad pół miliona. Największe skupiska to Izrael i Stany Zjednoczone, w mniejszym stopniu Wielka Brytania i Kanada. Podczas stuleci istnienia chasydyzmu jego doktryna stopniowo skostniała i z symbolu nieskrępowanej, radosnej, mistycznej religijności stała się synonimem konserwatyzmu i sztywności myślenia. W odróżnieniu od reformowanych odłamów judaizmu, cechujących się mniej ortodoksyjnym podejściem do kwestii obyczajowych i zasad życia religijnego, współczesny chasydyzm kładzie ogromy nacisk na dokładne przestrzeganie surowych zasad religijnych i obyczajowych, łącznie z nakazem noszenia tradycyjnego ubioru, nakrycia głowy i uczesania.

Więcej... http://historia.gazeta.pl/historia/1,99 ... z1KuOBpWlb