Ludwik Wirtemberski

[Warka]

Ludwig Friedrich Alexander von Württemberg, spolszczany jako Ludwik Fryderyk Aleksander Wirtemberski (ur. 30 sierpnia 1756 w Trzebiatowie, zm. 30 września 1817 Kirchheim unter Teck) – generał en chef całej armii litewskiej na początku wojny polsko-rosyjskiej 1792, książę Wirtembergii i do 1802 r. – Montbéliard.

Jego ojcem był Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski, matką pruska księżniczka Fryderyka Zofia, był więc siostrzeńcem króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego. Brat króla Fryderyka I Wirtemberskiego oraz carycy Marii Fiodorownej. Służył w armii pruskiej, gdzie doszedł do rangi generała majora. Dzięki małżeństwu z pisarką Marią Czartoryską (twórczynią romantycznych Puław) uzyskał polski indygenat. Następnie, w 1790 roku, król mianował go generałem lejtnantem.

W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1792 okazał się jednak zdrajcą, zależnym od spokrewnionych z nim obcych dworów, umyślnie zaniedbując przygotowania do walki pod pozorem ciężkiej choroby - pomiędzy atakami febry miały mu dolegać 30-godzinne konwulsje i dreszcze. W ręce polskie w Łomży dostała się jego korespondencja z Prusami, w której pisał, że jego niedyspozycja jest udawana, a on sam nie będzie stawiał oporu uderzającej na Rzeczpospolitą armii rosyjskiej. Po ujawnieniu tej korespondencji ozdrowiały książę ruszył od razu do swoich obowiązków względem korpusu litewskiego, jednak 1 czerwca 1792 r. został zdymisjonowany. Na wieść o jego zdradzie Maria Czartoryska przysłała mu list rozwodowy.

Para miała jednego syna księcia Adama Wirtemberskiego (1792-1847).

28 stycznia 1797 roku ożenił się ponownie z Henriettą von Nassau-Weilburg i zamieszkał w pałacu Wallisów na Wolanach w hrabstwie kłodzkim. Para miała 5 dzieci:

Maria Dorota Wirtemberska (1797-1855) – żona arcyksięcia Józefa Habsburga, palatyna Węgier (1776-1847), protoplastka Jana Karola z Hiszpanii
Amelia Wirtemberska (1799-1848) – żona księcia Józefa Wettyna z Saksonii-Altenburga (1789-1868), protoplastka królów Grecji, Filipa Mountbattena, małżonka królowej Elżbiety II i Zofii, żony Jana Karola Hiszpańskiego
Paulina Wirtemberska (1800-1873) – wyszła za mąż w 1820 za swojego kuzyna króla Wilhelma I Wirtemberskiego
Elżbieta Aleksandra Wirtemberska (1802-1864) – żona księcia Wilhelma Ludwika Augusta Badeńskiego (1792-1859),
Aleksander Wirtemberski (1804-1885) – ożenił się z Claudine Rhédey von Kis-Rhéde (związek morganatyczny), książę Wirtembergii; jego dzieci otrzymały tytuł książąt Teck od króla Wilhelma I Wirtemberskiego, poprzez Franciszka (1837-1900), ojca Marii Teck, przodek królowej Elżbiety II.
Był krótko namiestnikiem Rygi. Zgodnie z życzeniem króla cała rodzina w 1807 r. musiała wrócić do Wirtembergii.

Zmarł w wieku 61 lat w Kirchheim unter Teck niedaleko Stuttgartu.

Bibliografia
Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej, od nr 6/2008 do nr 15/2008, Henryk Grzybowski, Oni wszyscy z Wolan...
Wolański Adam, Wojna polsko-rosyjska 1792 r. Warszawa: Bellona, Volumen 1996.