Augustyn Michał Stefan Radziejowski herbu Junosza

[Artur Rogóż]

Augustyn Michał Stefan Radziejowski herbu Junosza (ur. 3 grudnia 1645 w Radziejowicach – zm. 13 października 1705 w Gdańsku) – biskup warmiński w latach 1679-1688, podkanclerzy koronny 1685-1689, kardynał od 1686, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1687.

Był synem podkanclerzego Hieronima Radziejowskiego i Eufrozyny Tarnowskiej. Ojciec popadłszy w zatarg z królem Janem II Kazimierzem po skazaniu na banicję uciekł do Szwecji. Tam zdobywając sobie zaufanie króla Karola X Gustawa, przyczynił się do zorganizowania w 1655 r. najazdu na Polskę, zwanego "potopem szwedzkim". Jeszcze przed wyjazdem ojca z kraju, straciwszy matkę najprawdopodobniej już w pierwszych tygodniach życia, został Michał Radziejowski wraz z bratem i siostrą oddany na dwór królewski, gdzie wychowywał się pod opieką królowej Ludwiki Marii, żony najpierw króla Władysława IV, a następnie Jana Kazimierza.

Radziejowski kształcił się w kolegiach jezuickich w Rawie, a następnie w Paryżu, a później studiował w Pradze i Rzymie, gdzie przyjął święcenia kapłańskie. U boku hetmana, a następnie króla Jana III Sobieskiego (z którym był blisko spokrewniony – jego babka była rodzoną siostrą ojca króla) zdobywał kolejne szczeble kariery kościelnej i politycznej. Został więc kanonikiem warszawskim, gnieźnieńskim, następnie proboszczem kościoła św. Mikołaja w Krakowie. W 1673 r. brał udział w wyprawie chocimskiej, popierał politykę bałtycką Jana Sobieskiego. W uznaniu jego oddania dla swojej rodziny król mianował go 17 grudnia 1677 biskupem warmińskim. Nominacji tej sprzeciwiała się kapituła warmińska i formalna elekcja przez kapitułę nastąpiła dopiero 31 października 1679, gdy Radziejowski otrzymał indygenat pruski i został kanonikiem warmińskim. Dopiero 23 września 1680 r. nominacja została zatwierdzona przez papieża. Sakrę biskupią przyjął 26 stycznia 1681 z rąk biskupa krakowskiego Jana Małachowskiego w kolegiacie Św. Jana w Warszawie. Na Warmię przybył dopiero w 1681 r., ingres do katedry fromborskiej odbył 29 września. Na sejmie w 1683 opowiedział się za sojuszem polsko-austriackim i został komisarzem ds rozmów z elektorem brandenburskim.

Jako biskup warmiński w 1682 odnowił rotundę kościoła w Stoczku Klasztornym, w 1683 wizytował parafię katolicką w Królewcu, w latach 1683-1684 ufundował organy w katedrze fromborskiej, w 1685 ufundował wieżę dzwonną na wzgórzu katedralnym we Fromborku oraz w 1687 poświęcił kamień węgielny pod budowę kościoła w Świętej Lipce. Odnowił i umocnił zamek obronny w odległym mieście Kryłów; na Kryłowskim zamku papieski wysłannik Curzani wręczył Radziejowskiemu kapelusz kardynalski. Przyczynił się także do poprawy bytu katolików w Prusach Książęcych. Cały czas rosło także jego znaczenie jako senatora.