Leopold Okulicki

Obszerny opis dziejów całości życia oraz dokonań wybitnej postaci.
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Leopold Okulicki

Post autor: Artur Rogóż »

Leopold Okulicki, ps. Niedźwiadek, Biedronka, Bronka, Jan, Jan Mrówka, Jan Ogór, Kobra, Konrad, Kula, Miller, Mrówka, Stary Boba,Osa, Pan Jan, Sęp, Termit[1] (ur. 12 listopada 1898, zm. 24 grudnia 1946 w radzieckim więzieniu na Łubiance w Moskwie) – generał brygady Wojska Polskiego, współtwórca SZP-ZWZ-AK, ostatni komendant główny Armii Krajowej.

Dzieciństwo i młodość
Urodził się w Bratucicach koło Bochni w rodzinie chłopskiej. Dokładna data jego urodzin jest sporna, sam Okulicki podawał dwie różne daty – 11 lub 13 listopada 1898, a wpis w księgach parafialnych mówi o 12 listopada 1898. Powszechnie przyjmuje się tę właśnie datę, jest ona również wpisana w akcie urodzenia "Niedźwiadka".

Jego ojciec, Błażej Okulicki (wcześniej używał nazwiska Kicka) nalegał, by syn skończył bocheńskie gimnazjum (obecnie I LO w Bochni). Zapisał się do niego w 1910 roku dzięki pomocy stryja, księdza, mając zdobyć wstępne przygotowanie do stanu kapłańskiego, jednak te plany przekreślił wybuch I wojny światowej. Od maja 1913 roku należał do Związku Strzeleckiego. Rok później (w wieku 16 lat) zdał egzamin podoficerski. W szkole tej uczył się do lata 1915 roku. W październiku uciekł ze szkoły i wstąpił do 3 Pułku Piechoty Legionów. Już w 1916 był mianowany sierżantem, ranny w walkach. Po kryzysie przysięgowym wcielony do armii austriackiej. Uciekł na początku 1918 i działał w POW w Krakowie do października 1918. Potem rozbrajał Niemców. Do Wojska Polskiego wstąpił w listopadzie 1918 jako oficer 4 pułku piechoty. Zweryfikowany jako kapitan z 1 czerwca 1919.

10 lipca 1922 ożenił się z Władysławą Jabłońską. Ich jedyny syn, Zbigniew, zginął 8 lipca 1944 w wieku 20 lat pod Osiro koło Ankony we Włoszech, jako sierżant podchorąży 1 pułku artylerii 2 Korpusu.

Walczył zarówno w I wojnie światowej, jak i w wojnie polsko-bolszewickiej. W okresie listopad 1923 - październik 1925 roku ukończył Wyższą Szkołę Wojenną, po czym został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie, gdzie służył do kwietnia 1930. Major z 1928, potem w okresie kwiecień 1930 - czerwiec 1931 dowódca batalionu 75 pułku piechoty. W l. 1931 - luty 1934 wykładał taktykę w Centrum Wyszkolenia Piechoty. Do września 1935 był szefem sztabu 13 Kresowej Dywizji Piechoty, następnie wrzesień 1935 - sierpień 1939 w Wydziale "Wschód" w Oddziale III Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Od kwietnia 1939 szef Wydziału Sytuacyjnego i zastępca szefa Oddziału III. Podpułkownik dyplomowany z 1936.

II wojna światowa
Od 1 - 28 września 1939 roku Leopold Okulicki był oficerem łącznikowym Naczelnego Wodza przy Dowództwie Obrony Warszawy. Potem bronił Warszawy, jako szef sztabu odcinka "Zachód" i dowódca zgrupowania na Woli. Po kapitulacji Warszawy razem z gen. Michałem Karaszewiczem Tokarzewskim współorganizował konspirację w Służbie Zwycięstwu Polski. Później – od stycznia 1940 roku – był komendantem łódzkiego okręgu Związku Walki Zbrojnej, a następnie – po okresie pracy w Komendzie Głównej ZWZ – został od października 1940 komendantem tej organizacji we Lwowie. Pułkownik dyplomowany z 3 maja 1940 i komendant ZWZ/AK terenów okupowanych przez sowietów do 22 stycznia 1941.

Został aresztowany w styczniu 1941 roku przez NKWD i uwięziony. W więzieniu na Łubiance był przesłuchiwany osobiście przez Iwana Sierowa. Załamał się w śledztwie. Rozkrył w zeznaniach organizację ZWZ i złożył deklaracje polityczne. Gen. Kopański pisał o nim "Gdybym wiedział, że Sosnkowski chce Okulickiego wysłać do kraju, wystawiłbym mu taką opinię, że nigdzie by nie pojechał". Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej i podpisaniu układów między rządem gen. Władysława Sikorskiego i rządem ZSRR, został zwolniony z więzienia na interwencję gen. Władysława Andersa 12 sierpnia 1942. Objął funkcję szefa sztabu (do maja 1942) w tworzonej na terenie ZSRR armii polskiej. Później kwiecień 1942 - czerwiec 1943 dowodził 7 Dywizją Piechoty na Bliskim Wschodzie, po czym czerwiec - październik 1943 był w dyspozycji szefa sztabu Naczelnego Wodza na Bliskim Wschodzie, a pomiędzy październikiem 1943 i majem 1944 pracował w Oddziale Personalnym Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie.

Komendant Główny AK

Gen. Leopold Okulicki 1944W nocy z 21 na 22 maja 1944, po uprzednim przeszkoleniu spadochronowym na kursie cichociemnych, został zrzucony do kraju, w ramach operacji lotniczej "Weller 29". Z dniem 22 maja 1944 awansowany do stopnia generała brygady.

3 czerwca 1944 objął stanowisko szefa Operacji i I zastępcy szefa Sztabu KG AK, gen. Tadeusza Pełczyńskiego ps. "Grzegorz".

Generał Okulicki był w dowództwie AK jednym z głównych zwolenników walki zbrojnej w Warszawie. W ostatnich dniach lipca Tadeusz Bór-Komorowski mianował go swoim następcą na stanowisku komendanta AK na wypadek gdyby dotychczasowe dowództwo nie mogło pełnić swoich funkcji, mianując go jednocześnie dowódcą tzw. II rzutu KG AK i komendantem zakonspirowanej organizacji "Nie". Przed wybuchem powstania generał przestał brać udział w pracach Komendy Główniej i zszedł do głębokiej konspiracji[2]. 11 września, w związku z niepomyślnym przebiegiem powstania i spowodowaną tym praktyczną niemożliwością tworzenia alternatywnej zakonspirowanej struktury wojskowej (większość oficerów skierowanych do "Nie" wzięła udział w powstaniu i akcji "Burza" ulegając tym samym dekonspiracji), objął szefostwo sztabu KG AK. Po upadku powstania udało mu się opuścić miasto w grupie ludności cywilnej.

3 października 1944 roku objął stanowisko komendanta głównego AK. Od 5 października 1944 roku, siedziba kwatery Komendy Głównej Armii Krajowej przeniesiona została do Częstochowy. Działał w okolicach Częstochowy, Łodzi i Milanówka. 26 października 1944 gen. Okulicki wydał rozkaz zakończenia Akcji Burza.

Rozkaz rozwiązania AK
Pełny tekst: Ostatni rozkaz dzienny dowódcy Armii Krajowej, z 19 stycznia 1945
Pomnik Leopolda Okulickiego w BochniŻOŁNIERZE SIŁ ZBROJNYCH W KRAJU ! Postępująca szybko ofensywa sowiecka doprowadzić może do zajęcia w krótkim czasie całej Polski przez Armię Czerwoną. Nie jest to jednak zwycięstwo słusznej sprawy , o którą walczymy od roku 1939. W istocie bowiem-mimo stwarzanych pozorów wolności-oznacza to zamianę jednej okupacji na drugą, przeprowadzaną pod przykrywką Tymczasowego Rządu Lubelskiego, bezwolnego narzędzia w rękach rosyjskich. Żołnierze! Od 1 września 1939 r. Naród Polski prowadzi ciężką i ofiarną walkę o jedyną Sprawę, dla której warto żyć i umierać: o swą wolność i wolność człowieka w niepodległym Państwie. Wyrazicielem i rzecznikiem Narodu i tej idei jest jedyny i legalny Rząd Polski w Londynie, który walczy bez przerwy i walczyć będzie nadal o słuszne prawa. Polska według rosyjskiej recepty nie jest tą Polską , o którą bijemy się szósty rok z Niemcami, dla której popłynęło morze krwi polskiej i przecierpiano ogrom męki i zniszczenia Kraju . Walki z Sowietami nie chcemy prowadzić, ale nigdy nie zgodzimy się na inne życie, jak tylko w całkowicie suwerennym, niepodległym i sprawiedliwie urządzonym społecznie Państwie Polskim. Obecne zwycięstwo sowieckie nie kończy wojny. Nie wolno nam ani chwilę tracić wiary , że wojna ta skończyć się może jedynie zwycięstwem słusznej Sprawy, tryumfem dobra nad złem, wolności nad niewolnictwem . Żołnierze Armii Krajowej! Daję Wam ostatni rozkaz, Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego . W działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą. W przekonaniu , że rozkaz ten spełnicie, że zostaniecie na zawsze wierni tylko Polsce oraz by Wam ułatwić dalszą pracę – z upoważnienia Pana Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej zwalniam Was z przysięgi i rozwiązuję szeregi AK. W imieniu służby dziękuję Wam za dotychczasową ofiarną pracę . Wierzę głęboko , że zwycięży nasza święta Sprawa, że spotkamy się w prawdziwie wolnej i demokratycznej Polsce. Niech żyje Wolna , Niepodległa, szczęśliwa Polska.

Dowódca Sił Zbrojnych w Kraju (-)Niedźwiadek Gen. Bryg. M.p. 19 stycznia 1945

Proces i śmierć
Ulotka Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, w sprawie porwanych przywódców Polski Podziemnej (1945)19 stycznia 1945 roku na dworcu kolejowym w Częstochowie, chcąc pozbawić NKWD pretekstu do represji i na mocy instrukcji rządu z 16 listopada 1944, wydał rozkaz o rozwiązaniu AK i zwalniający żołnierzy z przysięgi, nakazując pozostanie w konspiracji (nie spowodowało to jednak osłabienia represji stalinowskich, i tylko w pewnym stopniu ograniczyło wywołany przez nie powrót żołnierzy AK do konspiracji). W wyniku prowokacji NKWD w marcu 1945 zaproszony wraz z członkami Delegatury Rządu przez gen. Sierowa na pertraktacje polityczne został aresztowany razem z 15 innymi przywódcami AK i Państwa Podziemnego i wywieziony do Moskwy. Oskarżony w sfingowanym procesie o przestępstwa na zapleczu frontu sowieckiego w Polsce, 21 czerwca 1945 roku został skazany w słynnym procesie szesnastu na 10 lat więzienia, co było najwyższą karą wśród oskarżonych. W trakcie procesu bronił idei powstania warszawskiego i podkreślał, że dobre stosunki z ZSRR nie będą możliwe bez zachowania niepodległości Polski.

Po 1945 jego los pozostawał nieznany. 21 czerwca 1955 rządy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii złożyły oficjalne noty dyplomatyczne w Moskwie i Warszawie z zapytaniem o los tych oskarżonych w "procesie szesnastu", którzy nie powrócili z ZSRR. W rezultacie w październiku 1955 i w 1956[1], władze ZSRR ogłosiły, iż Leopold Okulicki zmarł w więzieniu na Łubiance 24 grudnia 1946 na skutek ataku serca i paraliżu, a jego zwłoki zostały spalone[1]. Informacje dotyczące przyczyny śmierci zakwestionowali Adam Bień oraz Antoni Pajdak, także oskarżeni w procesie szesnastu, twierdząc iż Leopold Okulicki został zamordowany (obaj słyszeli jak L. Okulicki został wyprowadzony z celi nr 62 na egzekucję w Wigilię 1946)[1].

Odznaczenia
Order Orła Białego (pośmiertnie odznaczony 11 listopada 1995 postanowieniem Prezydenta RP Lecha Wałęsy[3])
Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Niepodległości
Krzyż Walecznych – czterokrotnie
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Legia Zasługi (pośmiertnie, USA)
Przypisy
↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik Biograficzny. Kraków, Warszawa, Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej, 2004, ss. 367-373.
↑ Komisja Historyczna Polskiego Sztabu Głównego w Londynie: Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej , tom III Armia Krajowa. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1950, s. 708.
↑ Monitor Polski
ODPOWIEDZ

Wróć do „Biografie”