Józef Olszyna-Wilczyński

Obszerny opis dziejów całości życia oraz dokonań wybitnej postaci.
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Józef Olszyna-Wilczyński

Post autor: Artur Rogóż »

Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (ur. 27 listopada 1890 w Krakowie, zm. 22 września 1939 pod Sopoćkiniami) – polski dowódca wojskowy, generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys
Dzieciństwo i młodość

Urodził się 27 listopada 1890 w Krakowie, w rodzinie mistrza murarskiego Józefa Mikołaja Wilczyńskiego i Karoliny z domu Wagner. Ukończył szkołę powszechną i kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum im. św. Jacka. W 1910 zadał maturę w Gimnazjum Klasycznym św. Anny w Krakowie (ob. I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego). Jesienią tego roku podjął studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Lwowskiej. Do 1914 udało mu się zaliczyć 6 semestrów.

W okresie studiów (od października 1912 do września 1913) służył jednocześnie w austriackim 16 Pułku Piechoty Obrony Krajowej w Krakowie i ukończył z wyróżnieniem Szkołę Oficerów Rezerwy uzyskując stopień kadet-feldfebla (sierżanta podchorążego), otrzymał odznaczenie "Erinnerungskreuz 1912–1913".

Od października 1912 związany z Polskimi Drużynami Strzeleckimi. W lecie 1914 zaliczył kurs instruktorów Polskich Drużyn Strzeleckich organizowany w Nowym Sączu. Od 1935 do śmierci był przewodniczącym Komisji Kół Harcerzy.
Służba w Legionach Polskich i C.K. Armii

1 sierpnia 1914 zmobilizowany do macierzystej jednostki, 6 sierpnia 1914 znalazł się w składzie organizowanej I Brygady Legionów Polskich. W październiku 1914 awansowany na stopień porucznika, w styczniu 1915 został kapitanem. Po kryzysie przysięgowym w Legionach Polskich za odmowę złożenia przysięgi przymusowo jako poddany austriacki został wcielony do armii austriackiej i wysłany na front włoski, następnie przeniesiony na Ukrainę.
Służba w Wojsku Polskim

W listopadzie 1918 doprowadził do przyjęcia swojego batalionu w skład Wojska Polskiego. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i wojny polsko-bolszewickiej – walczył na Podolu. 27 listopada 1918 w bitwie pod Mikulińcami został ciężko ranny i dostał się do niewoli ukraińskiej, przebywał w niej do 9 czerwca 1919, początkowo w Tarnopolu, a później w Buczaczu. W 1919 został awansowany na stopień podpułkownika. 21 czerwca 1919 mianowany dowódcą III Brygady Legionów. Później dowodził I Brygadą Legionów i ponownie III BLeg. W maju 1920 został komendantem Kijowa. Następnie dowodził 6 Dywizją Piechoty, samodzielną grupą w składzie 3 Armii i XIV Brygadą Piechoty. Od września 1920 do września 1921 dowodził XIII Brygadą Piechoty. W 1921 zmienił nazwisko, do rodowego nazwiska Wilczyński przybierając nazwisko Olszyna[1].

W 1921 brał udział w ochronie III powstania śląskiego. Od lipca 1923 pełnił służbę w Departamencie V Inżynierii i Saperów M.S.Wojsk. na stanowisku szefa wydziału (w tym czasie był oficerem nadetatowym 5 Pułku Saperów). 10 października 1924 przeniesiony został do organizującego się Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 2. Brygady Ochrony Pogranicza w Baranowiczach. W listopadzie 1925 objął dowództwo 1. Brygady Ochrony Pogranicza w Zdołbunowie.

W listopadzie 1926 przeniesiony został z korpusu oficerów inżynierii i saperów (5 Pułk Saperów) do korpusu oficerów piechoty (5 Pułk Piechoty Legionów) ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 46,06 lokatą z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku dowódcy 1. Brygady KOP[2].

16 marca 1927 Prezydent RP Ignacy Mościcki na wniosek ministra spraw wojskowych, Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 7 lokatą[3].

W tym samym miesiącu mianowany został dowódcą 10 Dywizji Piechoty w Łodzi, którą dowodził do 1935. W latach 1936–1937 był dyrektorem Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. W 1938 został dowódcą Okręgu Korpusu nr III w Grodnie.
Śmierć

We wrześniu 1939 dowodził Grupą Operacyjną "Grodno". Już 17 września generał podróżując wraz ze swoim sztabem samochodem z Pińska do Grodna zetknął się z luźnymi oddziałami sowieckimi oraz dywersantami komunistycznymi[4]. Po otrzymaniu rozkazu rozwiązania oddziałów, przebywa w Sopoćkiniach pod Grodnem. Prawdopodobnie zwłoka z ewakuacją sztabu związana była z organizowaniem pierwszych w kraju grup konspiracji zbrojnej.

22 września nad ranem wyruszył autem prowadzonym przez szofera, wraz z żoną – Alfredą Olszyną-Wilczyńską, adiutantem – kapitanem artylerii Mieczysławem Strzemeskim i jeszcze jednym mężczyzną w kierunku granicy litewskiej. Po kilku minutach jazdy samochód został zatrzymany przez radzieckie czołgi. Pasażerów samochodu ograbiono i rozdzielono – żonę generała zamknięto w stodole, a generała Olszynę-Wilczyńskiego i kapitana Strzemeskiego poprowadzono na bok i zamordowano. Z relacji żony generała wiadomo, że ciała obu mężczyzn były zmasakrowane[5]. Rosjanie zakrwawioną czapkę generała pokazywali jako swoje trofeum. Mogiła gen. Wilczyńskiego znajduje się w miejscowości Sopoćkinie, parafia Teolin, koło Grodna, a symboliczna na cmentarzu salwatorskim w Krakowie.

We współczesnej literaturze rosyjskiej (autorstwa głównie J. Muchina) podawane jest stwierdzenie, że generała Olszynę-Wilczyńskiego zabito w czasie ucieczki z bagażem samochodem osobowym po porzuceniu podległych mu walczących jeszcze oddziałów; tymczasem świadkami egzekucji generała i jego adiutanta strzałem w tył głowy była jego żona i kilkanaście towarzyszących jej osób[6].

22 września 1991 w 52 rocznicę śmierci w Kościele Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Krakowie u OO Kapucynów na krużgankach klasztornych umieszczono pamiątkową tablicę ku czci generała wykonaną z czarnego marmuru dębnickiego. Jest patronem ulic w Krakowie

Był synem Mikołaja Wilczyńskiego z zawodu murarza oraz Karoliny z Wagnerów.

Dwukrotnie żonaty: z pierwszą żoną Józefą z Niemców, z którą rozwiódł się w 1936, miał dwoje dzieci: syna Wiesława (ur. 1911) oraz córkę Halinę (ur. 1913). Drugą żoną generała została w 1937 Alfreda ze Szwarców primo voto Staniszewska.
Awanse

PL Epolet por.svg porucznik – 1914
PL Epolet kpt.svg kapitan – 1915
PL Epolet pplk.svg podpułkownik – 21 czerwca 1919
PL Epolet plk.svg pułkownik – zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 (w 1924 – 14 lokata w korpusie oficerów zawodowych inżynierii i saperów, a dwa lata później, po przeniesieniu do korpusu oficerów piechoty, zajmował 46,06 lokatę z tym samym starszeństwem)
PL Epolet gen bryg.svg generał brygady – 16 marca 1927 ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 7 lokatą (w 1932 – 4 lokata)

Odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1928)
Krzyż Niepodległości (1931)
Krzyż Walecznych – czterokrotnie
Złoty Krzyż Zasługi
Znak oficerski "Parasol"
Wojskowy Krzyż Zasługi III klasy (Austro-Węgry)
Krzyż Kawalerski Legii Honorowej (Francja)
Order Zabójcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)
I inne

Przypisy

↑ Dz. Personalny z 1921 r. Nr 36, poz. 1777.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 49 z 17.11.1926 r.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 10 z 19.03.1927 r.
↑ 1
↑ Mord na generale. „Nóż w plecy. Dodatek specjalny "Rzeczpospolitej" oraz Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”, s. 17, 2009-09-17. ISSN 0208-9130 (pol.).
↑ Dariusz Baliszewski, Tajemnica generała Olszyny, "Wprost", nr 1243, 8 października 2006; dostępne w Internecie, dostęp 2007-11-07, 17:05

Bibliografia

Marian Krwawicz gen. Józef Olszyna-Wilczyński [w] Polski Słownik Biograficzny tom 24 wyd.1979.
Tomasz Zbigniew Zapert, Generałowie Września, "Ozon", 2 lutego 2005
Dariusz Baliszewski, Tajemnica generała Olszyny, "Wprost", nr 1243 z 8 października 2006 r., wersja elektroniczna Dariusz Baliszewski, Tajemnica generała Olszyny, "Wprost", nr 1243, 8 października 2006; dostępne w Internecie, dostęp 2007-12-05, 19:52
Alfreda Olszyna-Wilczyńska, Jak został zamordowany generał Olsztyna-Wilczyński, Magazyn Polski [Grodno], nr 1/1993, s. 69–76 [opracował: Józef Porzecki]
Rocznik Oficerski 1924, s. 20, 806, 827,
Rocznik Oficerski 1924, s. 12, 487,
ODPOWIEDZ

Wróć do „Biografie”